رنسانس وباروک در انسان طبیعت معماری
تاریخچه
این دوره با پیشرفت علم و فلسفه و روش تحقیق و جستجو در فلورانس و رواج اومانیست یا انسان گرایی همراه بود از اینرو پیشرفت ها باعث شد تا بر خلاف دوره قبل قشر متوسط جامعه نیز از مبلمان سطح بالا و خانه های مجلل استفاده نمایند.
پیشرفت و رواج علم آناتومی در این دوره سبب به وجود آمدن مجسمه سازی در طرح ها شود به طوری که در پایه وسایل و کابینت ها اشکال انسان دیده می شود خصوصاً پیکره زنان و هنوز این سبک در آمریکای لاتین چه زمانی مستعمره اسپانیا بود بسیار مورد علاقه است.
رونسانس یک تحول ۳۰۰ ساله است که از فلورانس ایتالیا شروع و در عرض سه قرن در سراسر اروپا انتشار و در انگلستان پایان یافت .
فیلارته معمار و پیکرتراشی میانه قرن پانزدهم جریان نقد هنری را آغاز نمود این جریان منجر به تعریف ده کتاب معماری اثر لئون باتیستا آلبرتی شود. جورج بازاری معمار و نویسنده نیمه قرن شانزدهم ,لعنت فرستادن بر کسی که معماری گوتیک را تاسیس کرد سرانجام به نام فیلیپ برونلسکی می رسیم که معماری گوتیک را به سمت رونسانس هدایت کرد.
سرچشمه رنسانس
واژه رنسانس به معنای تولد دوباره و نوزایی میباشد و بیانگر هستی متمایل ممتازترین و مورد تحسین ترین آثاری است که تا به حال ساخته شده اند. رنسانس عصری است که انسان غربی بار دیگر به هنر و فلسفه و فرهنگ یونان و روم باستان توجه کرد و به زایش دوباره آن ارزش ها پرداخت .رنسانس از شهرهای شمالی ایتالیا آغاز شود و به طور مشخص از سده چهاردهم تا شانزدهم میلادی مراحل تکامل خود را طی نمود و در سده شانزدهم به اوج رسید. هرچند نمی توان تاریخ و سالم عینی برای رونسانس تعیین کرده به هرحال رونسانس از سده های قبل و در دل سده های میانه به تدریج شکل گرفت.
رونسانس جنبشی همه جانبه بود. آشکارترین نتیجه آن اهمیت یافتن نام و نشان و امضای شخص هنرمند در کنار اثر هنری اش بود.
حجم پردازی طبیعت گرایی پرسپکتیو و یونانی معابی از مهمترین مشخصه های رنسانس محسوب می شود از دیگر مشخصه های رنسانس می توان به این موارد اشاره نمود:
1- فردگرایی
2- خردگرایی
3- اصلاحات دینی
4- هنرمند نابغه
رواج اندیشه های انسان گرایی در رونسانس موجب شود تا نگرش ماوراء الطبیعی به حاشیه رانده شده و ناتورالیسم یا طبیعت گرایی را جایگزین آن شود و برای اولین بار در تاریخ شخص هنرمند اهمیت خاصی پیدا کرده تا جایی که مفهوم هنرمند نابغه در این دوران به وجود آمد.
مهمترین اتفاقات مرتبط به شکل گیری رونسانس
1- پایان جنگ های صد ساله انگلیس و فرانسه
2- پایان یافتن شروع بیماری طاعون
3- فرو ریختن نظام اشرافی در اروپا
4- بستن کانال سوئز توسط سلطان محمد فاتح با چیرگی بر دولت بیزانس که تغییرات فراوانی در جغرافیای سیاسی جهان ایجاد شد و منجر به کشف قاره آمریکا گردید.
مشخصات مبلمان سبک رنسانس
1- وسایل سنگین به لحاظ بصری و وزنی
2- ساختار چهارگوش و مکعب مستطیل اشیا
3- کنده کاری زیاد
4- استفاده از چرم و گل میخ یا پونز برای روکش صندلی
5- پایه ها به شکل ستون های رومی و کلفت
6- اشکال انسانی در پایه های مبلمان و مجسمه ها
7- استفاده از رنگ های گرانبها در مبلمان
8- استفاده از چوب گردو درخت بید و آبنوس
هنر رونسانس
رونسانس همواره پیوند نزدیکی با دستاوردهای خود در زمینه های ادبیات هنر موسیقی داشته است. در نقاشی مجسمه سازی و معماری رنسانس گرایش به تفکیک از نهشته های دوران میانه دارد. شی و مجسمه سازی پیش از هنر های مطرحی که به گونه ای انحصاری برای تزیین کلیساها و کلیساهای جامع به کار می رفتند نبودند. بلکه هنر های مستقلی شدند که در بالاترین رده از فضیلت ذهنی و عقلانی جای گرفتند بهره گیری از علم ریاضی و هندسه در دستیابی به تناسب و ایجاد منزل در آثار هنری ترکیب تازه ای از هنر و دانش که خصیصه اصلی رونسانس بود را به تصویر کشید.
معماری رونسانس
معماری رونسانس می کوشید با تکیه بر تناسبات هندسی و در نظم ریاضی نظم و شکوه دوران روم باستان را به صورتی عاقلانه و هوشمندانه بازآفرینی نماید. در واقع احیای معماری روم و یونان باستان و احیای معماری پانتئون و پارتنون.
معماران از ساخت بنای کلیسا رو به ساخت ساختمان های شهری و غیر مذهبی یا کاخها و استفاده از نماسازی و ردگیری تزیینی در دیواره ساختمان ها و ساختن خانه های ییلاقی به تقلید از روم باستان تغییر موضع دادند. در واقع در دوره رنسانس تطبیق معماری با انسان و طبیعت به اتکاء یا به وسیله ی دانش ریاضی و تعبیرهای دوباره مطرح شد و تمام خصیصه های یک مبحث زنده را به تدریج دارا شد تا جایی که تناسبات و اندازه ها فضای معماری تابع یک هارمونی کیهانی شدند. در زمینه معماری هم رونسانس در ایتالیا آغاز شد. خرابه های آثار، روحی در برابر چشم ها بود بنابراین به تقلید از آن پرداخته و هنر گوتیک را کنار گذاشتند.
طاق بندی و ستون بندی به سبک قدیمی یونانی و گنبد سازی مورد توجه قرار گرفت. در دوران رونسانس میانه طرح بنا بر اساس تقارن مرکزی یعنی متقارن بودن تمام اجزای برنامه نسبت به یک مرکز مرسوم گردید و بعضی از بناها اقتباس یافته از پانتئون رم بوده است. یکی از ویژگی های معماری این دوره استفاده از عناصر افقی مانند تره یا هره سنتوری ها و حوزه های افقی برای تاکید به خطوط افقی برخلاف معماری گوتیک بوده است. استفاده از طاق نماها از خصوصیات بارز معماری این دوره است.
دوره رنسانس پیشرفته در حقیقت نقطه عطفی در تاریخ اروپا بوده است. در این مقطع هر انسانی که توانایی پیشرفت داشت تشویق می شد. هنرمندان این دوره علاقه زیادی به انسان گرایی داشتند و انسان و بدن او را به عنوان شاخص و سنبل برای کار های هندسی خود می دانستند. معماری که در این زمان بر اساس یک ساختمان متمرکز به یک. بود به روش زیبا ترقی کرد و از بدن انسان در طرح برنامه تقلید شد.
در تمام نماها و بنا ها به ویژه دیوارهای داخلی برنامه های دوران رونسانس از عناصر معماری کلاسیک روم مانند جرم سنگین نیم دایره ای ،ستون های توکار، گچ کاری و حاشیه بندی نیم گرد و طرح ها بر خطوط افقی تعبیر می شود و طبقات را از هم جدا می کرد استفاده می شود.
شهرسازی دوره رنسانس نیز تبعیت از معماری به صورت نقشه متمرکز طراحی شودو بنا های دیگر در شعاع آن قرار می گرفت. این شهرها به شهر های ستاره ای معروف اند.
معماری رنسانس بر اساس نقشه متمرکز بود. بناهای معماری رنسانس با طاق قوسی و گنبد ضخیم بالای آن و نقشه های عمودی به شکل چهارگوش یا صلبیب یونانی و یا مستطیل یا صلیب کشیده یا روسی قابل بازشناسی می باشند. گنبد بر روی قسمت مرکزی ساخته می شد. تزئینات آنگونه که نامبرده شده انجام می گرفت. آیینهای کلیسایی در پلان های مدوَّر و متمرکز به راحتی قابل اجرا نبود از این رو پلان های مستطیلی شکل به مرور زمان رواج بیشتری یافتند. کلیسای سنت ماریا و کلیسای سند آندرتال مثال های خوبی در این زمینه هستند.
در این دوره ویلا به تقلید از روم باستان دوباره احیا گشت. در ییلاتیدر بیرون از شهر ها در دل باغ ها و مناظر طبیعی با سرسره های ستون دار جانبی و مهتابی ها به صورت یک که و منفرد ساخته می شود. ویلا کاپرا اثر آندره پالادیوم از مثال های مهم در این زمینه محسوب می شود. در دوران شکل گیری مبانی هنر معماری رنسانس بود رساله معروف خویش را با نام چهار کتاب معماری منتشر ساخت.این کتاب بیانگر قوانین و نسبتهای هنرمندان و معماران یونانی و روسی در کارهای خویش مورد استفاده قرار می دادند. این کتاب از لحاظ شکل تقلیدی از سده رساله ولتر و وپوس درباره تئوری معماری به شمار می آمد. ویلای روتوندا یا ویلای گرد کار مشهور آندره پالادیو طوری ساخته شده که از چهار طرف دارای نمای یکسانی است که هر یک از آنها ۱ ورودی مشخص به سبک معابد یونانی دارند.
کاخ در دوره رنسانس ب ساختمان های سه طبقه بودند که به صورت ردیفی از اتاق ها گرداگرد حیاط مرکزی ساخته می شدند. نمای ساختمان با سنگ های باد برد یا سنگ های تیشه خورده ناصاف قلعه های موزون روستایی بودند. هر طبقه با یک نوع سنگ ساخته می شود و طرح های سنتی هر طبقه را از طبقه دیگر جدا ساخته و روی خطوط افقی تاکید می کردند. برخی از موارد این عناصر افقی با عناصر عمودی و ستون های توکار ترکیب می شدند.
سبک باروک
باروک از نظر لغوی به معنای مروارید نا منظم است. خواستگاه باروک ایتالیا و شهر روم است. در این دوره از پیشرفت کرده و سرعت اکتشافات علمی بالا می رود ساعت اختراع می شود البته ساعت شنی و آفتابی از قبل بوده و ساعت عقربه اختراع شود. دوره تئاتر است و اینها باعث تحول در هنر می شود. در این دوره نیوتون کوپرنیک از ستاره شناسان و فیزیکدانان مشهور هستند.
جهان بینی و خصوصیات سبک باروک
1- بی ثباتی دنیا: یکی از اساسی ترین تفکرات باروک این است که شناخت و دانش بشر از جهان پیرامون خود کامل و ۱۰۰% نیست. چون دنیا بی وقفه در حال تحول دگرگونی و بازسازی است و هیچ چیز ثابت و قطعی نیست. به عنوان مثال این تغییر و تحول در طبیعت کاملاً محسوس است و توالی فصل ها نشانه های ملموس از این تغییر شکل بی وقفه دنیا است.
2- انسان آزاد: انسان محکوم به سرنوشت نیست. بلکه حاکم بر تقدیر خود است چون این دنیا ثابت و بدون تغییر و تحول و قوانین حاکم بر آن نیز قطعی و غیر قابل نقض نیست. بودن انسان در چنین شرایطی آزادی عمل ،قدرت انتخاب و توانایی تصمیم گیری با تمام آگاهی را برای به دنبال دارد.
3- نپذیرفتن چیزی به طور قطعی و مسلم: باروک به واقعیت های قطعی و صددرصد ایمان ندارد بلکه عقیده دارد که همه چیز در ظاهر نمودار می شود. باروک به آنچه که در ظاهر وجود دارد اهمیت می دهد نه به آنچه که واقعاً هست.
4- واقعیت و توهم: پیروان سبک باروک معتقد هستند که بین حقیقت و خیال ظاهر و باطن مرز مشخصی وجود ندارد و کاملاً از هم قابل تفکیک نیستند. شاید آنچه را که خیالی می دانیم عین واقعیت باشد و شاید هم برعکس. تمام واقعیت های ذهنی ما همه خیالی بیش نیستند.
5- دنیا صحنه نمایش است: زندگی تئاتری توام با خواب و بیداری عشق و عقل جنون و شیفتگی خیال و حقیقت است. انسان باید در این صحنه زندگی با نقابی بر چهره نقش بازی کنند یعنی باید بازیگر صحنه زندگی خود باشد. و بازیگر این صحنه انسان باید با گذاشتن نقاب واقعیت را پنهان کنند که این کتمان و بازیگری نوعی خودسازی است زیرا با تظاهر به خوب و شریف بودند واقعا میتوان خوب و شریف شد.
6- باید مدرن بود: در عصر باروک دیگر از قدما تقلید و پیروی نمی شود بلکه بیشتر به دنبال چیزهای نو و جدید و خلاف روال معمول هستند.
7- مخاطبان متمدن: مخاطبان باروک مردمان با فرهنگ و متمدن هستند ولی الزاماً دانشمند و فاضل نیستند.
8- افراط: هنرمندان سبک باروک در خلق آثار خود گاهی زیاده روی می کنند و از نظر آنان هر افراطی به نام آزادی خلاق مجاز است.
مشخصات مبلمان سبک باروک
در این دوره وسایل بزرگ و مستحکم ساخته شد. مبلمان خاص برای اتاق ها و افرادی خاص به طور کلی دو نوع مبلمان کاملا متفاوت ساخته شد مبلمان رسمی برای قصر ها و اماکن رسمی و غیررسمی برای استفاده خانگی.
از مشخصات دیگر می توان به کنده کاری های عالی و زیاد استفاده از اشکال معماری در ساختار مبلمان تزیینات تجمعی دوران رونسانس و استفاده از آینه روی شومینه و قرار دادن شمعدان بر آن است اشاره کرد.
از مصالح مورد استفاده در این صنعت می توان لاک لاک پشت صدف چوب آبنوس حسین لاک الکل روز بود پارچه زربافت نام برد. کابینت از ابداع های این دوره است.
پایان