Alireza zare
درمان شناختی رفتاری
رویکرد نسبتاً نوپایی است که می خواهد فرد را در بافت یا زمینه ی زیستی ،اجتماعی و فرهنگی خود قرار دهد و با تکیه بر اصول و قواعد برخاسته از رشته های مختلف روانشناسی و سایر علوم وابسته ،سالم زیستن و سالم اندیشیدن را به او بیاموزد.
Alireza zare
پایه های نظریه ای درمان شناختی رفتاری
« هیچ چیز خوب و بدی وجود ندارد، اما اندیشیدن آن ها را خوب یا بد می کند». شکسپیر
شناخت، رفتار و احساس فرد را کنترل می کند.
این نظریه، به اهمیت یادگیری و تاثیرات محیطی بر رشد شخصیت فرد، بها می دهد.در حالیکه به فرایند پردازش و شناخت نیز به عنوان میانجی هایی در درمان اختلالهای روان شناختی، می نگرد.
Alireza zare
پایه های نظریه ای درمان شناختی رفتاری
درک فرد از وقایع یا اطلاعات پیرامونش، سلامت روانی و عاطفی او را تحت تاثیر قرار می دهد.
علت ایجاد اختلالات روان شناختی، یا بالعکس رشد ویژگی های شخصیتی مثبت و رفتارهای سازگارانه همگی به ارزیابی فرد از محرک های محیطی و گرایش های درونی او نسبت به آنها، باز می گردد.
Alireza zare
اصول کلی در شیوه ی درمانی شناختی- رفتاری
درمان شناختی-رفتاری بر این باور است که، اختلالات روان شناختی به دلیل یادگیری نامناسب و افکار ناسازگارانه ایجاد شده اند.
قسمت اعظم درمان بر اساس این جا و اینک صورت می گیرد و هدف عمده درمان کمک به مراجع به نحوی که بتواند تغییرات مطلوبی در زندگی خود پدید آورد.
درمان باید فرصتی برای یادگیریهای جدید و نیز ایجاد تغییراتی در فضای بیرون از مطب بوجود اورد.
حل مسآله، جزء مهم لاینفک درمان را تشکیل می دهد.
Alireza zare
رویکردشناختی رفتاری
از تلفیق دو رویکرد رفتار درمانی (عمدتاً شرطی سازی کلاسیک و شرطی سازی کنشگر)، و رویکرد شناختی- چه در قالب شناخت درمانی و چه در چارچوب روان شناسی شناختی پدید آمد.
این رویکرد ازتحقیقات و مدل سازیهای بندورا درباره اهمیت یادگیری مشاهده ای ، پژوهشهای سلیگمن و رفتار درمانی عقلانی هیجانی الیس و…سود جسته است.
از لحاظ کاربردی شاید هیچ عاملی مهم تر از مدل شناخت درمانی بک، بر روند شکل گیری رویکرد رفتاری-شناختی به درمان، تاثیر نگذاشت.
Alireza zare
راه اندازی فرایند درمان وشیوه های ارزیابی
مصاحبه ی رفتاری
خود-سنجی(پرسشنامه ها و مقیاسهای درجه بندی)
کسب اطلاعات از افراد دیگر
مصاحبه با افراد مهم
بازنگری به وسیله افراد مهم
مشاهده ی مستقیم رفتار در شرایط بالینی
ایفای نقش
آزمونهای رفتاری
سنجشهای فیزیولوژیک
Alireza zare
فنون درمان بخش
1- تکنیک رویارویی(واقعی، تجسمی)
2- تکنیک توجه گردانی
3- فن الگو پذیری
4- فن ایفای نقش
5- فن شمارش افکار
6- تکنیک آرامش دهی
7- فن پیکان رو به پایین
Alireza zare
تکنیک رویارویی
بیشتر درباره ی هراسهای ساده، هراس اجتماعی، و بیرون هراسی استفاده می شود.
رویارویی به روبرو شدن با چیزی تعریف می شود که به علت برانگیختن اضطراب ، مورد اجتناب قرار گرفته است.
برای رسیدن به نتیجه مطلوب، رویارویی باید تدریجی، مکرر و طولانی باشد و کارهای مورد تمرین به وضوح مشخص شده باشد.
Alireza zare
تکنیک رویارویی به دو صورت انجام می گیرد:
رویارویی واقعی
(برنامه درمانی برای کسانی که مبتلا به عنکبوت هراسی یا جانور هراسی هستند).
رویارویی تجسمی
مواردی مانند صاعقه هراسی و یا پرواز هراسی،که انجام رویارویی واقعی کار آسانی نیست.
همانند رویارویی واقعی مرحله به مرحله صورت می پذیرد
و در موارد ممکن ، آن دو باید با هم تلفیق شوند.
Alireza zare
تکنیک های توجه گردانی
تمرکز بر روی یک شیء:
می توان به مراجعان یاد داد که توجه خود را بر روی یک شیء متمرکز سازند و یا جزئیات هرچه بیشترآن برای خود توضیح دهند.
سوالهایی که می توان استفاده کرد:
آن شیء دقیقا کجاست؟اندازه اش چقدر است؟ چه رنگی است؟
از چه چیزی ساخته شده است؟چند تا از آن شیء وجود دارد؟
به چه درد می خورد؟ و….
Alireza zare
آگاهی حسی
به مراجعان یاد داده می شود که محیط اطراف خود را به عنوان یک کل ،مورد توجه قرار دهند و از حس بینایی، شنوایی، چشایی، بساوایی و بویایی استفاده کنند.
اگر به اطراف خود نگاه کنید دقیقا چه می بینید؟ دیگر چه می بینید؟ دیگر چه؟ چه می شنوید؟در درون بدن خودتان؟در داخل اطاق؟ بیرون از اطاق؟ آیا بدن خودتان را روی صندلی لمس می کنید؟ آیا لباستان را بر تنتان احساس می کنید؟و….
Alireza zare
تمرینهای ذهنی
بطور مثال:
هفت تا هفت تا از 1000 کم کردن و به پایین آمدن
یادآوری جانورانی که نام شان با حرف خاصی از حروف الفبا آغاز می شود
یا هر نوع فعالیت ذهنی جالب
Alireza zare
خاطرات و خیال پردازیهای خوشایند
می توان از خاطرات روشن و مشخص مربوط به حوادث لذت بخش گذشته (مثلا تعطیلات لذت بخش)
خیال پردازیها(اگر در قرعه کشی بانک برنده شوید، چه کار می کنید).
Alireza zare
فعالیت های جالب
بهتر است کارهایی انتخاب شود که ذهن و جسم را، به یک اندازه، مشغول کنند، مانند حل کردن جدول و پازل و بازی تنیس، یا گوش دادن به رادیو در حال اطو کردن لباس.
Alireza zare
شمارش افکار
هدف این است که مراجع هر چه بیشتر از افکار منفی، فاصله پیدا کند.
مثلا از طریق فشار دادن شمارشگر گلف و یا بافتنی و یا گذاشتن علامتی روی کارت.
Alireza zare
ایفای نقش
بیشتر در درمان هراسهای اجتماعی کاربرد دارند تا سایر هراسها و خود ایفای نقش را می توان نوعی رویارویی دانست. مثلا بیماری که گفتن « نه » و یا ابراز رفتار جراتمند، برایش دشوار است، می تواند در نقش فردی جراتمند، با درمانگر ایفای نقش کند.
می توان گفت: من رئیس می شوم و شما نشان دهید چطور از او می خواهید تغییراتی در برنامه کاری شما، بوجود آورد.
Alireza zare
پیش ورزی
این روشی در جهت آماده شدن برای رویارویی.
بسیاری از مراجعان هراسی وقتی با اشیاء و یا موقعیت های هراسناک روبه رو می شوند احساس رکود می کنند، و این حالت آشفتگیهایی را ایجاد می کند که خود باعث افزایش اضطراب می شود.
اما اگر مواد و اسباب مناسبی تهیه شوند، مانند تهیه سئوالاتی برای پرسیدن و یا موضوعاتی برای حرف زدن احتمال وقوع این مشکلات را کمتر می کند.
Alireza zare
modelling الگو پذیری
در آن درمانگر در حضور مراجع نشان می دهد که چطور می توان به یک شیئ ترسناک مانند مار یا لبه ساختمانی بلند
،نزدیک شد.
در مورد اختلالات وسواسی:
کسی که ترس از آلودگی با لوازم حمام داشت، چون فکر می کرد ممکن است باعث ایجاد سرطان در او شوند، درمانگر از او خواست که پشت دست خود را شامپو بزند.درمانگر ابتدا خود، مقداری شامپو به دست و صورت خود زد . و بعد ، مراجع مقدار کمی شامپو به دستش مالید و موافقت کرد که به مدت 3 ساعت دستش را نشوید.در سرتاسر جلسه مراجع مرتب مورد تشویق قرار می گرفت.
Alireza zare
Relaxationآرامش
آرامش پیشرونده (15 تا 20 ثانیه)
آرامش بدون تنش( 5 تا 7 دقیقه)
آرامش از طریق کنترل نشانه ها (2 تا 3 دقیقه)
آرامش افتراقی ( 60 تا 90 ثانیه)
آرامش سریع ( 20 تا 30 ثانیه)
Alireza zare
فن پیکان رو به پایین
در این فن، درمانگر به جای آن که با خودِ افکار به مقابله برخیزد، درصدد تشخیص اعتقاد ورای آن فکر می آید.
می پرسد:« فرض کنیم که درست باشد، برایتان چه معنایی دارد؟ آن وقت چه اتفاقی ممکن است بیفتد؟ دراین صورت چه چیز بدی اتفاق می افتد؟
آن قدر تکرار می شود تا امکان صورتبندی مساله اصلی فراهم آید.
Alireza zare
مثال: کل اگر طبیب بودی…
موقعیت:جلسه با بیماری که در پایان جلسه،احساس بهتری گزارش نشد.
هیجانها: احساس گناه، اضطراب، افسردگی
افکار: جلسه وحشتناکی بود- به هیچ جا نرسیدیم
فرض کنید که این فکر درست باشد،ازنظر شما چه معنایی دارد؟
بیمار وضع بهتری پیدا نمی کند
فرض کنیم وضع بهتری نکند از نظر شما چه معنایی پیدا می کند؟
این کارم خوب نبوده است
وفرض کنیم که کارتان خوب نبوده است،این چه معنایی برای شما دارد؟
Alireza zare
اینکه من درمانگر بدی هستم
فرض کنیم که شما درمانگر بدی هستید،بعد چی؟
دیر یا زود همه چیز رو می شود
منظورتان چیه که همه چیز رو می شود؟
همه می فهمند که من به هیچ دردی نمی خورم و همه از من نفرت پیدا می کنند و معلوم می شود که موفقیت من تا کنون مبتنی بر شیادی و یا کاملا شانسی بوده است
یعنی:
برای آنکه خود را قبول داشته باشم و دیگران را وادار سازم که مرا بپذیرند، باید در تک تک کارهایی که انجام می دهم، موفق باشم.
Alireza zare
Alireza zare
تقدیم به شما