پکیج درمان شناختی رفتاری (CBT) به شیوه داتلیو
در پژوهش حاضر آزمودنی ها تحت 8 جلسه 2 ساعته هفته ای یک جلسه تحت درمان شناختی -رفتاری قرار می گیرند. محتوای جلسات به صورت زیر خواهد بود:
جدول 3-5. محتوا و ساختار جلسات (داتیلیو، 2010؛ ترجمه خواجه و همکاران، 1391).
جلسات
اهداف جلسات
مواد آموزشی
اول
-آشنایی اعضای گروه با یگدیگر و قوانین گروه؛
– برقراری ارتباط و ایجاد آمادگی؛
– تعلیم و آشنا کردن افراد با مدل شناختی-رفتاری
-ماهیت ساختاری و همکاری ایجاب می کند که افراد اصول و روش های مربوط را بفهمند. درک مدل درمانی موجب می شود که فرد خود را با فرایند درمان هماهنگ نماید و هم مسئولیت پذیری در برابر افکار و اعمال را تقویت می کند
-درمانگر در ابتدا کلیت تعلیمی مختصری از مدل ارائه می دهد و به صورت دوره ای، در طی درمان به مفاهیم خاص اشاره می کند. و درمانگرمطابق با ماهیت و شخصیت افراد مدل شناختی-رفتاری را تغییر می دهد.
-به درمان جویان توضیح داده می شود که تکلیف خانگی بخش ضروری درمان محسوب می شود.
دوم
-تشخیص افکار خود آیند و هیجانات و رفتار های مرتبط؛
-تعیین تحریف های شناختی و نامگذاری آنها.
-درمانگر به افراد نشان می دهد که چگونه افکار خودآیندشان به پاسخ های هیجانی و رفتاری مربوط هستند .
-درمانگر به درمانجو تکلیف ارائه می دهد و از درمانجویان می خواهد تا احساسات و افکار خوآیند خود را هم در جلسات و هم در خارج از جلسات ثبت نمایند. این راهکار به آنها کمک می نماید تا تشخیص دهند که پاسخ های هیجانی و رفتاری منفی آنها از طریق بررسی منظم شناخت های مربوط به آنها قابل کنترل است.
-استفاده از تمرین های بازسازی و تکنیک های تنفس عمیق .
سوم
-بررسی طرحواره ها و بازسازی طرحواره ها.
-گاهی درمانجویان راجع به مسائل خاصی اعتقادات و مفهوم پذیری های سختی دارند و در برخورد با اطلاعات جدید سخت تر ومقاوم تر خواهند شد. در چنین شرایطی درمانگر به آنها کمک می کند تا تفکرات قدیمی را اصلاح نمایند
-درمانگر به درمانجویان توضیح می دهد که چگونه طرحوارهای قدیمی و تحریف های شناختی به عنوان منبع نگرانی و تضاد در زندگی هستند.
-استفاده از تمرین های بازسازی و تکنیک های تنفس عمیق و ارائه تکلیف.
چهارم
-برقراری قانون از طریق چارچوب بندی مجدد و تمرین رفتاری.
-زمانی که افراد سعی می کنند احساسات و رفتاری را که مربوط به رویدداهای گذشته است را شناسایی کنند دچار مشکل می شوند. در این مواقع درمانگر از طریق تصویر سازی ذهنی و ایفای نقش که در تجدید خاطرات کمک کننده است به افرد کمک می کند.
-درمانگر از طریق راهنمایی کلامی و الگوبرداری مهارت های خاصی را به درمانجویان آموزش می دهد این تمرین رفتاری را فرد به محیط های دیگر نیز تعمیم می دهد.
– ارائه تکلیف.
پنجم
-استفاده از فن پیکان رو به پایین؛
-درمانگر به درمانجویان کمک می کند تا برای ردیابی ارتباط میان افکار خودآیند فن پیکان رو به پایین را به کار برند که در آن فکر به ظاهر ملایم اولیه ممکن است به سبب مربوط بودن به افکار با اهمیت تر باعث اضطراب شود.
-درمان از طریف فن پیکان رو به پایین به درمانجو یان کمک می کند که به تشخیص اولیه فکر خود بپردازد و باور های هسته ای مربوط را بیابد. مثلا خود کم بینی و عزت نقس پایین موجب خودکارمدی پایین می شود.
-استفاده از تمرین رفتاری و ارائه تکلیف.
ششم
-استفاده مداخلات درمانی برای تعدیل الگو های رفتاری
-استفاده راهبردهای حل مساله؛
-درمانگر برای افزایش رفتار های مثبت و کاهش رفتار های منفی از انواع مداخلات رفتاری را به کار می گیرد:
-آموزش برقراری ارتباط کلامی و مهارت های شنیداری.
-آموزش حل مشکل.
-توافق بر سر تغییر رفتار.
-درمانگر به درمانجو کمک می کند تا از راهبردهای زیر برای حل مساله استفاده نماید:
1.تعریف مساله از لحاظ واژه های خاص رفتاری.
2.ایجاد مجموعه احتمالی از راه حل ها.
3.ارزیابی مزایا و معایب راه حال.
4. انتخاب یک راه حل عملی.
5. انتخاب راه حل نهایی و ارزیابی کارآیی.
-استفاده از تمرین رفتاری و ارائه تکلیف.
هفتم
-استفاده از تکنیک های رفتاری
-مداخلات هیجانی کم و افراطی؛
-درمانگر به درمانجو کمک می نماید تا پاسخ های هیجانی خود را طبق برنامه های زمانی ویژه برای بحث راجع به موضوعات آشفته ساز تقسیم بندی کند. افراد را در فعالیت های آرام بخشی مثل تکنیک های آرام بخشی رهبری می کند؛ توانایی فرد را برای تغییر افکار خودآیند دگرگون کننده بالا ببرد؛ شخص را در جستجوی حمایت اجتماعی از اعضای خانواده و دیگران حمایت کند. توانایی شخص را برای تحمل احساسات درمانده کننده بالا می برد و مهارت های شخص در بروز احساسات را به طور سازنده تقویت کند چنانکه مورد توجه دیگران قرار گیرد.
هشتم
-آموزش جرات ورزی؛
– خاتمه دادن.
-درمانگر به درمانجو کم می کند تا رفتار های خجالتی و ارعابی باعث اجتناب آنها از صحبت کردن در مورد خودشان می شود را کاهش دهند. درمانگر همچنین به درمانجویان کمک می کند تا سه نوع پاسخ جراتمندانه، بی جراتی و پرخاشگرانه را تمرین نمایند که به آنها برای شناسایی مزایای رفتار جراتمندانه در تعامل سازگار کمک می کند.
-درمانگر به همراه درمانجویان به مرور مطالب مطرح شده در جلسات جمع بندی آنها می پردازد، به سوالات درمانجویان پاسخ می دهد.
-آماده شدن برای وداع با گروه، اجرای پس آزمون.