پروژه روستا روستــای پشتیــر
شناسایی منطقه ( حوزه نفوذ )
تعیین حوزه نفوذ روستا با توجه به موقعیت جغرافیایی ، راههای ارتباطی ونحوه استفاده از خدمات با ارائه روش :
روستای پشتیراز امکانات وخدمات اولیه مناسبی برخورداراست . اما بسیاری از خدمات مورد نیاز ساکنین این روستا درسطح بالاتراز روستای گوراب زرمیخ ( مرکز بخش ) شهرصومعه سرا وشهرفومن تامین می گردد . به عبارتی امکانات وخدمات موجود روستای پشتیررتنها نیازهای اولیه ساکنین این روستا را تامین می نماید . از اینرو نمی توان برای روستای مذکورروستاها حوزه نفوذ مشخص نمود . بلکه این روستا وروستاهای اطراف آن تحت پوشش مراکز برتراطراف خود از جمله مرکز بخش وشهرستان می باشند .
شناسایی روستا :
معرفی روستا به لحاظ موقعیت جغرافیایی :
روستای پشتیردردهستان گوراب زرمیخ از بخش میرزا کوچک جنگلی شهرستان صومعه سرا قراردارد . این روستا از سمت شمال به روستای گوراب زرمیخ ، از جهت شرق به روستای کمامردخ ، از سمت جنوب به روستای خشک نودهان واز جهت غرب به روستاهای تطف وچالکسرمحدود می گردد .
این روستا در49 درجه ، 12 دقیقه طول جغرافیایی و37 درجه 16 دقیقه عرض جغرافیایی واقع گردیده است .
روستای مذکورنسبت به مرکز دهستان ( گوراب زرمیخ ) ونسبت به مرکز بخش ( میرزا کوچک جنگلی ) 3 کیلومتر ، نسبت به مرکز شهرستان ( صومعه سرا ) 16 کیلومتروسبت به مرکز استان ( شهررشت ) 42 کیلومترفاصله دارد .
نقشه موقعیت روستای پشتیردردهستان گوراب زرمیخ
تعیین محدوده اراضی کشاورزی ومنابع طبیعی روستا :
بیشترین درصد اراضی کشاورزی روستای پشتیربه کشت برنج اختصاص یافته ، همچنین درصدی از اراضی مذکوربرای کشت محصولاتی نظیرسبزی وصیفی مورد استفاده قرارمی گیرد . علاوه برموارد فوق قسمتی از زمینهای روستا برای کاشت محصولات باغی که عمدتاً چای می باشد بکارمی رود . زمینهای کشاورزی روستای پشتیرتوسط اراضی کشاورزی روستای گوراب زرمیخ از سمت شمال ، کمامردخ ازسمت شرق ، خشک نودهان از قسمت جنوب وتطف وچالکسراز طرف غرب احاطه شده اند .
بررسی منابع تامین آب آشامیدنی وکشاورزی روستا
1-3- آب آشامیدنی :
روستای پشتیردروضع موجود از تاسیسات آب آشامیدنی بهداشتی برخوردارمی باشد . آب آشامیدنی این روستا از طریق چاه عمیقی که درمرکز روستا حفرگردیده به منبعی که درسطح روستا ایجاد گردیده انتقال وذخیره شده ودرنهایت به وسیله شبکه های فرعی به خانوارهای این روستا انتقال داده می شود . البته تاسیسات آب آشامیدنی این روستا قدیمی بوده از اینرونیاز به بهسازی وتقویت دارد .
آب کشاورزی :
نهرهای متعدد وکانالهای آبرسانی درسطح روستا تامین کننده آب مورد نیاز کشاورزی ساکنان آن می باشند . این آبهای سطحی موجب رونق اقتصاد کشاورزی شده وفعالیت ساکنین روستا دراین بخش تولیدی متمرکز گردیده است .
علاوه برنهرهای موجود درسطح روستا ، درصدی ازاراضی کشاورزی آن از طریق پمپاژ آبیاری می شوند . البته درفصول کشاورزی معمولاً نهرها وکانالهای آبرسانی بدلیل عدم وجود نزولات جوی کم آب می شوند وبلعکس درفصول غیرکشاورزی نزولات جوی فراوان است به عبارتی تقویم زراعی با تقویم ریزشهای جوی هماهنگی ندارد .
بررسی ویژگیهای جمعیتی روستا :
جمع آوری اطلاعات جمعیتی وتجزیه وتحلیل درمورد پارامترهای مربوط به آن یکی از اساسی ترین موارد برنامه ریزی درهرمجتمع زیستی محسوب می گردد . بنابراین دراین زمینه باید مطالعات دقیقی صورت پذیرد .
1-4- تعداد جمعیت وتحولات آن :
با توجه به موارد فوق وطبق سرشماری سالهای 45،55،65،75 تعداد جمعیت روستای پشتیربه ترتیب 2222،2977،3328،3151 نفرگزارش شده است . درصد نرخ رشد جمعیت روستا دردهه 55-45 ، 65-55 ، 75-65 به ترتیب برابر0/3 ، 1/1 ، 5/0 – درصد بدست آمده است .
مقایسه درصد نرخ رشد جمعیت روستا با مناطق روستایی استان وشهرستان صومعه سرا نشان می دهد که دردهه 75-65 نرخ رشد جمعیت مناطق روستایی استان 74/0 درصد ، مناطق روستایی شهرستان 79/0 – درصد وروستای 5/0 – درصد بوده است .
برپایه اطلاعات اخذ شده از خانه بهداشت روستای مورد مطالعه جمعیت این روستا درسالهای 78 و 79 به ترتیب 3255 ، 3218 نفرگزارش شده که نرخ رشد یکساله آن درسالهای فوق ، 1/1- درصد بدست آمده است .
2-4- تعداد وبعد خانوار
برپایه آمارسالهای 45 ، 55 ، 65 ، 75 تعداد خانوارروستای مورد مطالعه به ترتیب 384 ، 461 ، 547 ، 661 خانواربوده وبعد خانوارنیز با توجه به تعداد جمعیت وخانوارطی همین سالها به ترتیب 8/5 ، 5/6 ، 1/6 ، 8/4 نفر بدست آمده است .
بعد خانوارمناطق روستایی شهرستان ومناطق روستایی استان درسال 75 ، به ترتیب 5/4 و 5/4 نفربوده است . بعد خانوارروستا ، مناطق روستایی شهرستان واستان طی سالهای گذشته درحال کاهش بوده واین امرنشان دهنده تبدیل شدن خانوارهای گسترده به خانوارهای هسته ای می باشد .
براساس آمار اخذ شده از خانه بهداشت روستای پشتیردرسال 79 تعداد خانواراین روستا به 570 خانواررسیده است . ( جدول شماره 21و22 )
3-4- ساخت جنسی وسنی :
جوامع بشری شکل گرفته از دوجنس زن ومرد می باشد ومطالعه توزیع جمعیت برحسب جنس ، شمارزنان درمقابل مردان ونسبت موجود بین آنها را مشخص می سازد .
برپایه آخرین اطلاعات اخذ شده از خانه بهداشت روستای پشتیر، از کل جمعیت 3218 نفرروستا درسال 1379 ، تعداد 1708 نفرمرد و1510 نفرزن بوده اند . نسبت جنسی جمعیت دراین سال 113 نفربدست آمده است ، به نحوی که به ازای هر100 نفرزن 113 نفرمرد وجوددارد . نسبت جنسی جمعیت درسنین مختلف ، متفاوت است . به طوری که بالاترین نسبت جنسی (156نفر) متعلق به گروه ، 4-0 ساله ، وپایین ترین نسبت جنسی (57 نفر ) متعلق به گروه سنی 49-45 ساله بوده است .
یکی از متغیرهای اصلی جمعیتی سن بوده وتوزیع جمعیت یک روستا درگروههای مختلف سنی صورت می پذیرد که این امراز لحاظ اقتصادی واجتماعی حایز اهمیت فراوان می باشد . براساس آماربدست آمده از خانه بهداشت روستای مورد مطالعه از کل جمعیت 3218 نفرروستا درسال 1379 ، 31/33 درصد درگروه سنی کمتراز 15 ساله ، 44/60 درصد درگروه سنی 64-15 ساله و24/6 درصد درگروه سنی بالاتراز 65 ساله قرارداشته اند . ( جدول شماره 23و24 )
4-4- آموزش وسواد :
مساله آموزش دربرنامه ریزیهای هرسکونتگاه زیستی از اولویت برخورداربوده وبرآورد کمبودها ونیازهای مربوط به آن از لحاظ اقتصادی ، اجتماعی وفرهنگی اهمیت فراوان دارد.
واحدهای آموزشی رستای پشتیرشامل 5 واحد دبستان و2 واحد مدرسه راهنمایی است . تعداد دانش آموزان ابتدایی وراهنمایی به ترتیب 356 و 217 نفرمی باشد . واحدهای آموزشی روستا درشرق ، مرکز وجنوب آن واقع شده اند . از کل جمعیت 6 ساله وبالاترروستا طبق آمارسال 1365 حدود 06/58 درصد با سواد بوده اند که درسال 1375 این رقم با 06/12 درصد افزایش به 12/70 درصد تغییرنمود. ( جدول شماره 25 )
بررسی وضع فعالیت درروستا :
درروستای مورد مطالعه وجود زمینهای مرغوب که خاک موجود درآنها سرشاراز مواد آلی ، همچنین رسوبات برجای مانده از رودخانه ها میباشد ، کشاورزی را به عنوان بخش محوری برای ساکنان روستا مطرح ساخته است .
مساحت کل اراضی زیرکشت برنج روستای پشتیردرحدود 680 هکتارمی باشد وسرانه آن نسبت به هرنفر2113 مترمربع ونسبت به هرخانوار11930 مترمربع است . بازده 680 هکتاربرنج روستا 2720 تن تولید شلتوک برنج وبازده هرهکتار4 تن شلتوک می باشد . همچنین درحدود 10 هکتاراراضی زیرکشت سبزی وصیفی با بازده 38 تن تولید درسطح روستا وجوددارد .
مساحت کلی اراضی باغی این روستا 340 هکتاربوده وسرانه آن نسبت به هرنفر1057 مترمربع ونسبت به هرخانوار5965 مترمربع است .
درروستا مورد مطالعه دامداری به طریقه سنتی متداول بوده ونوع دام مورد پرورش دراین روستا عمدتاً گاووگوساله میباشد . طبق آمارجهاد سازندگی تعداد کل گاو وگوساله درروستا 2500 راس ومتوسط آن نسبت به هرخانوار4/4 راس می باشد . علاوه برآن به تعداد 20 راس گاومیش وبچه گاومیش و20 راس گوسفند وبره نیز توسط روستائیان پرورش داده می شود . عدم وجود مرتع برای چرای دام ، باعث گردیده تا دامها قبل از فصل کاشت برنج ، هم علوفه مورد نیاز از کاه وساقه خرمن شده برنج ، تامین می گردد . علاوه برموارد فوق ، پرورش مرغ ، اردک وسایرطیوردراین روستا معمول می باشد که عمدتاً برای رفع نیاز خانوارهای روستا نگهداری می شود .
واحدهای صنعتی وکارگاهی روستای پشتیرشامل 4 واحد برنجکوبی و1 واحد چوبری است. همچنین 1 واحد کارخانه تولید کیک وکلوچه ( غنچه طلایی ) درسطح روستا موجود می باشد . تعدادی از ساکنین روستا دراین واحدهای صنعتی – کارگاهی مشغول به فعالیت هستند .
واحدهای تجاری بسیارمتنوعی درسطح روستای پشتیرخصوصاَ حول محوراصلی درمرکز آن وجوددارد . این واحدهای تجاری زمینه فعالیت تعدادی از ساکنین روستا را فراهم آورده اند . همچنین تعدادی از ساکنین روستا درواحدهای خدماتی از جمله واحدهای آموزشی – درمانی ، دفترمخابرات ، و….. مشغول به فعالیت هستند .
وضع فعالیت واشتغال :
از آنجایی که فعالیت اغلب ساکنین روستا دربخش کشاورزی متمرکز شده ، بنابراین برنامه ریزی برای بهبود وضعیت فعالیت روستائیان وفراهم آوردن زمینه لازم جهت ایجاد شغل برای افراد بیکارلازم وضروری است .
براین اساس از کل جمعیت دهساله وبالاترروستا درسال 1375 ، تعداد 1157 نفرفعال و1305 نفرغیرفعال بوده اند . از تعداد جمعیت فعال روستا 1075 نفرشاغل و82 نفربیکاربوده اند . نرخ اشتغال 91/92 درصد ونرخ بیکاری 09/7 درصد بدست آمده است دراین سال متوسط نرخ اشتغال دهستان 32/86 درصد ومتوسط نرخ بیکاری آن 68/13 درصد ، همچنین نرخ اشتغال مناطق روستایی شهرستان 17/87 درصد ونرخ بیکاری آن 83/12 درصد بوده است .
شناخت وبررسی علل پیدایش روستا :
یکی از عوامل بسیارموثردرشکل گیری روستای مورد مطالعه ، روابط متقابل عناصرموجوددرمحیط طبیعی می باشد ، البته عوامل انسانی نیز دراین شکل گیری نقش عمده ای ایفا می نمایند . درادامه هریک از عوامل موثردرشکل گیری وپیدایش روستا بصورت خلاصه مورد بررسی قرارمی گیرد
آب : یکی از پارامترهای اصلی درآبادانی یک سکونتگاه زیستی وجود آب مورد نیاز برای ادامه زندگی موجودات زنده خصوصاً انسان می باشد ، که موجب تمرکز زیستگاه بشری دریک محدوده جغرافیایی می گردد . درروستای مورد مطالعه نیز وجود آبهای سطحی وزیرزمینی به میزان زیاد زمینه لازم را برای شکل گیری واحدهای مسکونی درزمینهایی که استعداد کشاورزی دارند ، فراهم آورده است .
توپوگرافی : از نظرتوپوگرافی روستای پشتیرازسطحی هموارومسطح بهره مند بوده وزمینهای این روستا از شیب بسیارملایمی برخوردارهستند . از اینرو جهت کشت وزرع بسیارمناسب می باشند وخود بعنوان عاملی دراستقرارجمعیت وفعالیت تلقی می گردند .
خاک : خاکهای محدوده روستا سرشاراز مواد رسوبی برجای مانده از رودخانه ها هستند . این خاکها حاوی مواد آلی ناشی از تجزیه گیاهان برگ درختان می باشند . بنابراین از لحاظ کشاورزی مرغوب بوده وتمرکز واحدهای مسکونی درمیان اراضی کشاورزی روستا را موجب گردیده اند .
اقلیم : خصوصیات آب وهوایی مناسب که باعث ریزشهای جوی فراوان شده زمینه لازم را برای سکونت ونیز برای انجام فعالیتهای کشاورزی وبه تبع آن تمرکز جمعیت درسطح این روستا را فراهم کرده اند .
عوامل اجتماعی وانسانی : هرچند عوامل طبیعی نقش زیادی درپیدایش روستا داشته اند اما عوامل دیگر چون اشتراکات زبانی ، قومی ، فرهنگی وخویشاوندی نیز باعث همزیستی ساکنین این روستا درکناریکدیگراززمان گذشته تا کنون شده است .
شناخت عوامل موثردرشکل گیری روستا :
محورهای ارتباطی داخل روستا موجب شکل گیری تعدادی از واحدهای مسکونی درحاشیه آن ، شده است . تراکم ساخت وسازها درمرکز محله روستا بدلیل وجود واحدهای خدماتی وتجاری بیشتراز سایرنقاط آن می باشد . همچنین زمینهای کشاورزی که از لحاظ اقتصادی نقش محوری را برای ساکنین روستا ایفا می نمایند از عمده ترین عوامل شکل گیری محدوده مورد مطالعه بشمارمی روند . علاوه برموارد فوق تعداد زیادی از واحدهای مسکونی با اجزایی نظیرانبارمحصولات کشاورزی ، محل نگهداری دام و… بصورت مجموعه ای درمیان زمین کشاورزی متعلق به هرخانواده بصورت پراکنده شکل گرفته اند . بطورکلی بافت عمده ای ازروستا بصورت پراکنده می باشد .
شناخت وتعیین نحوه کاربری فضاهای موجود اعم از مسکونی ، اداری ، خدماتی ورفاهی ومحاسبه سطوح مربوطه
1-8- مسکونی :
تعدادی از واحدهای مسکونی محدوده مورد مطالعه درحاشیه محورارتباطی روستا ، بویژه درمرکز محله آن بخاطروجود واحدهای تجاری شکل گرفته ، همچنین تعداد زیادی از این واحدها هم درمیان اراضی کشاورزی پدید آمده اند .
فضاهای مسکونی روستای پشتیردروضع موجود حدود 308920 مترمربع بوده و25/67 درصد از بافت ساخته شده روستا را شامل می گردد وسرانه آن 96 مترمربع است . متوسط قطعات مسکونی روستا 530 مترمربع می باشد . بالابودن متوسط قطعات واحدهای مسکونی به علت نوع معیشت ، تولید ونحوه زندگی دراین روستا ، به عبارتی اکثرروستاهای استان گیلان است . خانوارهای روستایی از محوطه وعرصه های باز وگسترده برای سکونت خود استفاده می نمایند .
2-8- تجاری :
واحدهای تجاری متنوعی حول محورارتباطی روستا خصوصاً مرکز محله آن استقراریافته اند ، همچنین تعدادی از این واحدها بشکل پراکنده درسطح روستا بوجود آمده اند که به ساکنان روستا خدمات دهی می نمایند .
مساحت کل واحدهای تجاری روستای مورد نظردرحدود 6000 مترمربع بوده و31/1 درصد از بافت ساخته شده روستا را شامل می گردد وسرانه آن 9/1 مترمربع نسبت به هرنفرمی باشد .
3-8- آموزشی :
روستای پشتیردروضع موجود دارای 5 واحد آموزشی درمقطع دبستان و2 واحد آموزشی درمقطع راهنمایی می باشد .
مساحت کل واحد آموزشی مقطع دبستان روستا ، 7500 مترمربع بوده که این میزان 63/1 درصد از بافت ساخت وساز شده روستارا شامل می گردد وسرانه آن 3/2 مترمربع است .
مساحت کل واحد آموزشی مقطع راهنمایی روستا 2500 مترمربع و54/0 درصد از بافت ساخت وساز شده روستا را دربرمی گیرد وسرانه آن 78/0 مترمربع است . واحدهای آموزشی روستا درشرق ، مرکز وجنوب آن استقراریافته اند .
4-8- بهداشتی ودرمانی :
حمامی با مساحت 150 مترمربع درمرکز این روستا دایراست و03/0 درصد از بافت ساخت وساز شده روستا را شامل می گردد .
روستای مورد مطالعه دارای 1 واحد خانه بهداشت بوده که درمرکز آن واقع گردیده است . مساحت کل این کاربری 500 مترمربع می باشد و11/0 درصد از بافت ساخته شده روستا را شامل می گردد وسرانه آن 16/0 مترمربع است .
خانه بهداشت روستا درزمینه مراقبت اطفال ، زنان بارداروتنظیم خانواده ، پیگیری بیماریها ، بهداشت محیط وواکسیناسیون به مردم سرویس دهی می نماید .
5-8- مذهبی وفرهنگی :
درسطح روستای پشتیر4 واحد مسجد وجوددارد . این واحدهای مذهبی درشمال ومرکز روستا پراکنده هستند وازسطوح مناسبی برخورداربوده وتمام ساکنین روستا به آسانی به آنها دسترسی دارند . درمجموع فضای مذهبی روستا 880 مترمربع است و19/0 درصد از بافت ساخت وساز شده روستا را دربرمی گیرد وسرانه آن 27/0 مترمربع می باشد .
درسطح روستای مذکورهیچ گونه فضایی به عنوان کتابخانه عمومی وجودندارد ، ازاینرو با توجه به حجم جمعیت این روستا درسالهای آتی ایجاد کتابخانه ضروری بنظرمی آید . 6-
8- صنایع وکارگاه :
واحدهای صنعتی – کارگاهی روستای پشتیرشامل 4 واحد برنجکوبی و1 واحد چوبری است . همچنین 1 واحد کارخانه تولید کیک وکلوچه ( غنچه طلایی ) درسطح روستا وجوددارد . مساحت کل این کاربری 9400 مترمربع می باشد و1/2 درصد از بافت ساخت وساز شده ، روستا را شامل می گردد وسرانه آن 9/2 مترمربع نسبت به هرنفراست . واحدهای صنعتی – کارگاهی روستا درسطح روستا پراکنده شده اند .
7-8- تاسیسات وتجهیزات روستایی :
مساحت کل تاسیسات وتجهیزات روستای پشتیرشامل تاسیسات آب ، مخابرات وگورستان حدوداً 8900 مترمربع است ، این میزان 64/1 درصد از بافت ساخت وساز شده روستا را شامل می گردد وسرانه آن 73/2 مترمربع نسبت به هرنفرمی باشد .
بررسی چگونگی مالکیت اراضی روستا:
بخش عمده ای ازاراضی روستای پشتیرجزء اراضی با مالکیت خصوصی بشمارمی روند . بطورکلی مالکیت تمامی اراضی سطح روستا بشرح زیرمی باشد :
اراضی خصوصی : این اراضی شامل ساخت وسازها وعرصه های مسکونی ، تجاری ، صنعتی – کارگاهی واراضی کشاورزی اعم از مزارع برنج وباغات می باشد .
اراضی دولتی : اراضی دولتی شامل اراضی می باشد که به نهادها وسازمانهای دولتی تعلق دارند مانند مراکز آموزشی، مرکز بهداشتی ودرمانی ، تاسیسات آب ، مخابرات ، کانالها وراهها .
اراضی وقفی : واحدهای مذهبی وگورستانهای سطح روستا جزء اراضی وقفی هستند ، درنقشه صفحه بعد وضعیت مالکیت اراضی روستای مورد مطالعه مشخص شده است .
10- شناخت کیفیت ابنیه روستا :
بررسی میدانی انجام شده درسطح روستای پشتیردرخصوص نحوه کیفیت ابنیه ساخته شده روستا تحت عنوان واحدهای تخریبی ، مرمتی ، نوساز وتاریخی نشان می دهد که 39/3 درصد از ساختمانهای سطح روستا تخریبی ، 60/84 درصد مرمتی وقابل نگهداری و01/12 درصد نوساز است . همچنین هیچ گونه بنای تاریخی که از قدمت بالایی برخورداربوده واز نظرسازمان میراث فرهنگی دارای اهمیت باشد درسطح روستا وجودندارد .
11- بررسی شبکه ارتباطی موجودروستا :
محورهای ارتباطی روستای پشتیربه چهاردسته تقسیم می گردند وعملکردشان بدین گونه می باشد :
1-11- شبکه معابراصلی درجه یک :
جاده فومن به گوراب زرمیخ بعنوان راه اصلی درجه یک روستا محسوب می گردد . این راه از شرق روستا شروع شده آنگاه پس از گذشت از مرکز آن بطرف شمال امتداد می یابد . طول این جاده درسطح روستا 3400 متراست وعرض آسفالته آن 6 مترمی باشد . حریم این راه براساس استعلام از اداره کل راه وترابری استان گیلان از آکس 5/17 مترومجموع دوطرف 35 مترورعایت حریم 100 متراز هرطرف از عرض مذکوراعلام شده است . شیب عمومی این محوراز سمت شمال شرقی بطرف شرق می باشد . این راه علاوه برنقش وعملکرد عبوری ، پخش کننده ترافیک محلی روستا نیز محسوب گردیده وراههای اصلی داخل بافت نیز از این جاده منشعب می شود .
2-11- شبکه معابراصلی درجه دو :
این شبه ها درسطح روستا بعنوان راه اصلی درجه دو عمل می نماید ونقش برون رستایی نیز دارند این معابراز سمت غرب به روستای تطف از طرف شرق به روستای خشک نودهان واز سمت شمال به کمامردخ ومرکیه منتهی می گردند . پوشش این راه تنها درمسیرروستای کمامردخ آسفالته بوده ودرسایرمسیرها شنی می باشد وعرض آن حدوداً 6 متراست . طول آنها درسطح روستا 7600 متراست . این راهها درداخل بافت از اهمیت بالایی برخورداربوده ودسترسی به انواع خدمات ومرکز تجاری بوسیله آنها صورت می گیرد.
3-11- شبکه معابرفرعی درجه یک :
این معابربدلیل گستردگی بافت روستا ازسطوح بالایی برخورداربوده وعمدتاً نقش اتصال مجتمعهای مسکونی به جاده های اصلی درجه یک ودو وهمچنین به انواع خدمات سطح روستا از طریق این معابرصورت می گیرد . اکثردسترسیها به واحدهای مسکونی نیز توسط اینگونه معابرانجام می شود . طول آنها درسطح روستا حدوداً 8200 متروعرض آنها بین 4 تا6 مترمی باشد وپوشش آنها غالباً شنی است .
4-11- شبکه معابرفرعی درجه دو :
شبکه معابرفرعی درجه دو عمدتاً دسترسی واحدهای مسکونی به زمینهای کشاورزی همچنین دسترسی واحدهای مسکونی به معابراصلی وفرعی درجه یک را برعهده دارند . پوشش این معابرخاکی وشنی بوده وطول مجموع آنها درسطح روستا حدوداً 8400 متروعرض آنها کمتراز 5 متر است .
12- بررسی تاسیسات آب آشامیدنی ، برق ، سیستم فاضلاب ونحوه دفع آبهای سطحی درروستا :
روستای پشتیردروضع موجود از آب آشامیدنی بهداشتی لوله کشی برخوردارمی باشد . آب آشامیدنی این روستا از طریق چاه عمیقی که درمرکز روستا حفرگردیده به منبعی که درسطح روستا ایجاد گردیده انتقال وذخیره شده ودرنهایت به وسیله شبکه های فرعی به خانوارهای این روستا انتقال داده می شود . البته تاسیسات آب آشامیدنی این روستا قدیمی بوده از اینرو نیاز به بهسازی وتقویت دارد .
کلیه واحدهای مسکونی ، خدماتی ، تجاری وصنعتی روستای پشتیراز برق برخوردارمی باشند . دفع فاضلاب سرویسهای بهداشتی روستا نیز از طریق چاههای جذبی که داخل عرصه های مسکونی ایجاد شده دفع می گردد . همچنین برخی از واحدهای مسکونی که به رودخانه نزدیک هستند ، از طرق رودخانه فاضلاب آنها دفع می گردد . فاضلاب سایرمصارف خانگی نیز ازطریق چاههای جذبی ویا از طریق نهرهای موجود درروستا به رودخانه سرریزمی شود . بدلیل بالابودن سطح آبهای زیرزمینی دراین روستا اغلب پس آب چاههای فاضلاب باعث آلودگی آبهای زیرزمینی ورودخانه گردیده است . ازاینروباید نحوه دفع فاضلاب روستا با ایجاد یک سیستم دفع فاضلاب مناسب رفع گردد .
13- بررسی مصالح ساختمانی موجود وکاربرد آنها :
مصالح بکاربرده شده دربناهای استان گیلان با سایرنقاط ایران بدلیل برخورداری ازشرایط جوی خاص ( آب وهوای معتدل ومرطوب خزری ) ، متفاوت است ، همچنین بالارفتن توان اقتصادی مردم ونفوذ فرهنگ شهرنشینی درروستاها باعث گردیده تا نوع مصالح بکاربرده شده دربناهای جدید نسبت به بناهای گذشته تفاوت داشته باشد . دراین میان پیش بینی دقیق شرایط محیط برای احداث ساختمانهای مناسب از همه موارد مهمترمی باشد .
مصالح ساختمانی بکاربرده شده دربناهای روستای پشتیررا می توان دردوتیپ ساختمانها با مصالح قدیمی وساختمانها با مصالح جدید مورد ارزیابی قرارداد . درساختمانهای قدیمی عمدتاً از مصالحی همچون چوب ، گل والیاف گیاهی استفاده شده است . دراین ساختمانها الیاف گیاهی خصوصاً ساقه های برنج عناصراصلی تشکیل دهنده پوشش سقفها می باشند . سقفها بدلیل تداوم بارندگی بصورت 4 شیب ساخته شده اند ، تا آّب باران بدین شکل آسانتردفع گردد . این سقفها معمولاً دریک یا دوجناح ساختمان که روبه باد قراردارد تا پایین امتداد یافته اند .
سقفهای شیب داربرروی سازه ای چوبی قرارگرفته اند این سازه مرکب از تیروستونهای چوبی می باشد . فاصله کم ستونها از یکدیگرواستفاده از سازه چوبی بصورت تیروستون ، تناسب ویژه ای به این نوع معماری بخشیده است . درپی این ساختمانها از خاک ، چوب ، گل وسنگ به صورت کوبیده شده استفاده کرده اند وبرروی آنها برای کرسی چینی از الوارهای چوبی بصورت رینگ وبعد از آن از سیستم زگال وزگمه جهت ساخت دیوارها با درب وپنجره چوبی استفاده شده است . مشکل مصالح قدیمی تنها درپایین بودن مقاومت آنها درمقابل حوادث طبیعی خصوصاً زلزله می باشد . اما تحولی درنوع مصالح بکاربرده شده درساختمانهای جدید ایجاد شده به نحوی که مصالحی چون آجر تیرچه بلوک ، آهن ، سیمان ، شن ، گچ ، ماسه ، حلب وایرانت جایگزین مصالح قدیمی شده اند . مصالح جدید درساخت وسازها نسبت به مصالح قدیمی بسیارپرهزینه ترمی باشند .
14- بررسی معماری وترکیب فضاهای مسکونی و واحدهای همسایگی :
روستای پشتیراز لحاظ معماری وترکیب فضاهای مسکونی از دوالگو پیروی می نماید که عبارتند از معماری سنتی یا قدیمی ومعماری جدید .
معماری سنتی یا قدیمی :
درساختمانهای قدیمی سه نوع فضا قابل تشخیص از یکدیگرمی باشند .
فضای بسته :
این فضاها اتاقها هستند که دارای رف ها وطاقچه هایی هستند . معمولاً این اتاقها فاقد پستو بوده وبصورت تودرتو ودرامتداد یکدیگربا هم ارتباط دارند . جهت گیری واستقراراین اتاقها بصورت شرقی – غربی بوده تا هراتاق از آنها امکان ورود هوا وتهویه را داشته باشد . درصورت دوطبقه بودن بنا ، طبقات بالا به فضای نشیمن اختصاص داشته وطبقات پایین وهمکف به علت رطوبت زیاد آن معمولاً تبدیل به آشپزخانه ، انبار ، طویله ، حمام ونظایرآن شده است .
فضای نیمه باز :
این فضاها ایوانها هستند . به علت تغییرات اندک دما درطول روز ومناسب بودن اوضاع جوی درطی حدود 9 ماه از سال یعنی از اواخراسفند تا اوایل آذرتقریباً کلیه فعالیتهای روزمره زندگی دراین محدوده زمانی ، از قبیل آشپزی ، انجام کارهای خانه ، غذاخوری ، نشیمن وحتی خواب ، دراینگونه فضاها انجام می شود . ارتباط اتاقها نیز ازطریق ایوانها برقرارمی گردد . دراین ایوانها ، که با نرده چوبی محصور می شوند ، برای جلوگیری از تابش تند آفتاب دربعضی از روزهای سال ویا محدود کردن دید عابران از کوچه یا گذربه داخل ایوان ، از پرده استفاده می کنند . درخانه های قدیمی این روستا علاوه برایوان ها فضاهای نیمه باز دیگری نیز ساخته می شوند که بصورت واحدهایی درداخل حیاط وبصورت پراکنده استقراردارند از مهمترین ومعمول ترین این فضاها می توان از کتام نام برد . کتام اطاقی است که برروی ستونهای چوبی وبا ارتفاع 5/1 تا 5/2 متراز سطح زمین ساخته می شود . این فضا از چهارطرف باز بوده وتوسط جان پناهی چوبی احاطه می شود وگاهی بدون سقف وگاهی با سقفی از پوشش ساقه های برنج دیده می شود .
فضای باز :
درخانه های روستایی حیاط به اندازه بقیه فضاهای معماری اهمیت دارد . چون بسیاری از فعالیتهای خانه خصوصاً روابط اجتماعی درسطح روستا درحیاط انجام می گیرد . آشپزی – شستن ظروف ولباس ها ، نگهداری از حیوانات اهلی وبافتن حصیرودرکنارآنها تعمیرونگهداری وسایل کشاورزی همگی از جمله اموری هستند که درفضای باز حیاط صورت می گیرند . حتی توالتها نیز با فاصله زیاد از واحد مسکونی درحیاط ایجاد شده است .
معماری جدید :
دراین نوع معماری ، تغییراتی دربناهای جدید بوجود آمده است . فرهنگ شهرنشینی وبالا رفتن توان اقتصادی باعث استفاده از مصالح مقاومت تردرساختمانهای این روستا وتمامی روستاهای استان گیلان گردیده است . به نحوی که درتوضیح فضاهای جدید اتاقها مستقیماً با ایوان ارتباط ندارند . بلکه ارتباط اتاقها با یکدیگربیشترشده وتفکیک عملکرد اتاقها برای مقاصد معینی جهت رفع نیازهای خانواربوده است به عبارتی هرواحد مسکونی حداقل دارای یک نشیمن ، آشپزخانه ، اتاق خواب وسرویس بهداشتی می باشد .
پیشنهاد الگوی معماری وبهسازی سازه ای مسکن روستا :
برای روستای پشتیر، تیپ والگوی معماری برای ساخت وسازهای مسکونی با درنظرگرفتن خصوصیات آب وهوایی ویژگیهای اقتصادی ، اجتماعی وفرهنگی ، بدین شرح ارائه گردیده است :
درساختمانهای قدیمی روستا ارتباط اتاقها با یکدیگرکمتربوده وعمدتاً ازطریق ایوان با یکدیگررابطه پیدا می نمودند البته این مسئله به این دلیل بود که اتاقها مصارف خاصی نداشتند ، اما با گذشت زمان ونفوذ فرهنگ شهرنشینی درمحیط روستا تغییراتی درساخت وسازهای روستا ایجاد شد، به نحوی که ترکیب فضاها از حالت قدیم خود خارج گردیدند ودرساخت وسازها جدید ارتباط اتاقها با یکدیگربیشترشده وهرفضایی جهت مصارف خاصی می باشد ، از اینرو درالگوی پیشنهادی معماری روستا سعی شده ، تفکیک فضاها به گونه ای باشد که حجابهای نامرئی سنتی رعایت شود وایوانها درجهت جنوبی درنظرگرفته شده اند تا نیازهای ساکنین را جهت مصارف خاص برآورده سازند .
دربهسازی سازه ای مسکن روستا پیشنهاد می گردد تمامی اصول وضوابط فنی خصوصاً موارد ذیل درساخت وساز رعایت گردد :
پی ساختمان بصورت شفته آهک ویا بتن با توجه به اصول وضوابط فنی .
کلاف بندی قائم وافقی بتنی ، بطوریکه پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی درکلاف بندی کف برابر5cm ودرکلاف قائم وافقی سقف 2/5cm می باشد .
برای چیدن دیواراز دوگزینه آجری ویا بلوک بتنی می توان استفاده نمود که هریک دیتایلهای خاص خودرا دارا هستند .
جهت اجرای سقف ابتدا باید رینگ چوبی تعبیه نموده وسپس روی آن خرپاهای چوبی وعناصرمورب ولاپه را ساخته وبعد می توان پوشش حلبی وایرانیت را انجام داد .
طرح معماری مسکونی پیشنهادی روستای پشتیر( تیپ 90 مترمربع)
طرح معماری مسکونی پیشنهادی روستای پشتیر( تیپ 65 مترمربع)
2- شبکه معابرپیشنهادی :
برای سامانبخشی وطرح ریزی شبکه معابرروستای پشتیردرمرحله اول معابرموجود تعریض ، اصلاح هندسی وتقویت شده اند ودرمرحله بعد جهت توسعه بافت کالبدی وپیوستگی شبکه ها ، معابرجدیدی پیشنهاد شده است . البته درتعریض معابرموجود وپیشنهاد معابرجدید سعی براین بوده که حداقل تخریب صورت گیرد . عرضهای پیشنهادی برای شبکه های سطح روستابشرح زیرمی باشد .
جاده فومن به گوراب زرمیخ که از بافت مرکز این روستا عبورمی نماید طبق استعلام بعمل آمده از اداره کل راه وترابری استان 5/17 متراز آکس جاده موجود مجموع دوطرف 35 مترورعایت حریم 100 متراز هرطرف بعد از عرض اعلام شده است که درطرح پیشنهادی عرض اعلام شده لحاظ گردید .
عرض محورارتباطی حاشیه کانال از روستای خشکنودهان به روستای سساروچالکسرکه درجنوب روستای پشتیرامتداد دارد 25 مترطراحی شده است .
عرض معابراصلی درجه دو روستا ومعابری که به روستای دیگر امتداد می یابند دربافت کالبدی روستا 16 متردرطرح پیشنهادی طراحی شده است .
سایرمعابرموجود وپیشنهادی درسطح روستا با عرضهای 14 ، 12 ، 10 ، 8 مترطبق نقش وعملکرد آنها درطرح لحاظ گردیده است .
ارائه طرح پیشنهادی از مراکز محلات ومیادین وگره های اصلی روستا :
عمده ترین گره ترافیکی روستای پشتیربرخورد راههای اصلی داخل بافت با جاده عبوری فومن به گوراب زرمیخ است . جهت رفع گره ترافیکی راههای اصلی داخل بافت با جاده عبوری با طراحی یک رمپ ورودی وخروجی وایجاد فاصله دوربرگردان ( بریدگی ) درجاده اصلی نسبت به محل تقاطع ها این گره های ترافیکی رفع می گردد .
ارائه طرحهای مربوط به جمع آوری وهدایت آبهای سطحی وپیشنهاد اصلاح تاسیسات زیربنایی :
آبهای سطحی روستای پشتیرکه ناشی از نزولات جوی است از طریق نهرهای سطح روستا به رودخانه مرکز روستا سرریز شده ودفع می گردد . این نحوه دفع آبهای سطحی مناسب بوده لیکن پیشنهاد می شود نهرهای سطح روستا بهسازی شده ودرحاشیه معابرروستا نیز کانیوهایی ایجاد می شود .
دراین روستا فاضلاب ناشی از سرویسهای بهداشتی دروضع موجود از طریق چاههای جذبی که درداخل عرصه های مسکونی ایجاد شده دفع می گردد . نشت پس آب فاضلاب درداخل سفره های آب زیرزمینی باعث آلودگی این آبها می شود همچنین درفصل گرم سال نیز باعث ایجاد بوی نامطلوب درعرصه های مسکونی می گردد . پیشنهاد می شود دربافت متراکم روستا با ایجاد شبکه های لوله ای ، فاضلاب جمع آوری ودرمکانی نزدیک رودخانه تصفیه وبعد آب تصفیه شده به رودخانه انتقال داده شود برای واحدهای مسکونی پراکنده درسطح روستا پیشنهاد می گردد جهت دفع فاضلاب از سپتیک تانک انفرادی استفاده شود البته این سپتیک تانکها درمناطقی که آبهای سطحی بالا است مشکلاتی به بارخواهد آورد اما این سیستم یک راه حل ساده اولیه برای واحدهای مسکونی پراکنده درروستا می باشد . البته جهت ایجاد سپتیک تانک انفرادی باید کاملاً ضوابط ودستورالعملهای فنی آن رعایت شود تا از نظربهداشتی مشکلات ببارنیاورد .
تعیین اولویت های اجرایی کوتاه مدت ومیان مدت درتمامی ابعاد طراحی :
شبکه های ارتباطی وانواع خدمات رفاهی وتاسیسات زیربنایی پیشنهادی به سبب پیوستگی ووابستگی به یکدیگراز تقدم وتاخرزمانی دراجرا برخوردارند از طرفی دیگر ، اعتبارات مالی امکان اجرای تمام شبکه معابروکاربریهای پیشنهادی را میسرنمی سازد . بنابراین ابتدا هریک از پیشنهادات باید براساس ضرورت اجرا و اولویت بندی شوند ، آنگاه به اجرا درآیند ، بدین منظورشبکه ها وکاربریهای