به نام خدا
2
خلاقیت و مدیریت خلاق
4
خلاقیت چیست؟
خلاقیت = توانایی تفکر + کشتن ویروس های ذهنی.
خلاقیت یعنی دیدن به نوعی دیگر .
خلاقیت یعنی رهایی از عادت های ذهنی.
خلاقیت یعنی فرآیند تغییر، توسعه و تکامل در سازمان بندی حیات ذهنی.
خلاقیت یعنی دیدن چیزی که وجود ندارد.
5
خلاقیت
آیا یک ویژگی ذاتی و ارثی ست؟!
آیا تنها برخی افراد خوشبخت با آن متولد می شوند!؟
آیا ؟!؟!
6
مقدمه
گوته می گوید :
در مورد همه نوآوریها و خلاقیتها یک حقیقت ابتدائی وجود دارد
از لحظه ای که شخص به طور قطع مصمم به کاری می شود
امدادهای غیبی به کمک او می آید.
7
خلاقیت
خلاقیت یعنی دور شدن از چیزهای واضح و معمولی یا قطع رابطه با تفکر مبتنی بر عادت.
خلاقیت یعنی نگاهی متفاوت به پدیده هایی که سایر مردم نیز به آنها می نگرند.
خلاقیت یعنی آواز خواندن با نت های خویش.
خلاقیت یعنی توانایی صحبت کردن و گوش دادن به یک گربه.
خلاقیت یعنی وصل کردن دوشاخه به پریز خورشید.
8
خلاقیت
خلاقیت یعنی خارج شدن از پشت درهای بسته.
خلاقیت یعنی استعداد و میل دسته بندی و جدا کردن اشیا، مفاهیم و تصورات.
خلاقیت یعنی استعداد ابتکار و خلق کردن که به صورت بالقوه در هر فردی و در هر سنی وجود دارد و با محیط اجتماعی – فرهنگی در رابطه تنگاتنگی می باشد.
خلاقیت یعنی نگاه به چیزهای معمولی و پیش پا افتاده و دیدن چیزهای فوق العاده و غیر عادی در آنها.
9
تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی :
خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقا کمیت یا کیفیت فعالیتهای سازمان مثلا افزایش بهره وری ، افزایش تولیدات یا خدمات ، کاهش هزینه ها، تولیدات یا خدمات از روش بهتر، تولیدات یا خدمات جدید و … .
خلاقیت ، همانند به وجودآوردن یک محصول جدید است اما نوآوری به چگونگی فرایند به عمل آوردن این ایده جدید گفته می شود.
خلاقیت
خلاقیت و نوآوری چیست؟
آیا شما فردی خلاق هستید؟(بیشتر در چه زمینه ای)
کار آفرینی چیست؟
مبانی روانشناسی خلاقیت
تعاریف خلاقیت :
راجرز : خلاقیت یعنی اظهار وجود و استقلال طلبی و حفظ شخصیت انسان
اریک فرم : خلاقیت توانایی دیدن وپاسخ دادن
هربرت فوکس : خلاقیت یعنی هر نوع تفکری که مساله ای را به طور مفید و بدیع حل کند .
لوتانز : بوجود آوردن تلفیقی از اندیشه و رهیافت های افراد ویا گروه در یک روش جدید .
(( خلاقیت یعنی به کارگیری تواناییهای ذهنی، برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید )) (کایزر)
فکرومفهوم جدید
تفکر
اهمیت
تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی
خلاقیت یکی از جنبه های اصلی تفکر یا اندیشیدن است.
تفکر عبارت است از فرایند بازآرایی یا تغییر اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت. تفکر بر دو نوع است:
تفکر همگرا
تفکر واگرا
تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی
خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت یا کیفیت فعالیت های سازمان؛
مثلاً افزایش بهره وری، افزایش تولیدات یا خدمات، کاهش هزینه ها، تولیدات یا خدمات از روش بهتر، تولیدات یا خدمات جدید و غیره
خلاقیت و نوآوری چگونه با هم مرتبط شده اند؟
خلاقیت به طور عام یعنی توانایی ترکیب اندیشه ها به شیوه ای منحصر به فرد یا ایجاد ارتباطی غیرمعمول بین اندیشه ها.
یک سازمان که مشوق نوآوری است سازمانی است که دیدگاه های ناشناخته به مسائل یا راه حل های منحصر برای حل مسائل را ارتقا می دهند. نوآوری فرایند کسب اندیشه ای خلاق و تبدیل آن به محصول و خدمت و یا یک روش عملیاتی مفید است.
چگونه فرهنگ سازمانی بر نوآوری اثر می گذارد؟
یک فرهنگ نوآور دارای هفت ویژگی زیر است:
۱- پذیرش ابهام
۲- شکیبایی در امور غیر عملی
۳- کنترل های بیرونی کم
۴- بردباری در مخاطره
۵- شکیبایی در برخوردها
۶- تاکید بر نتایج تا بر وسایل
۷- تاکید بر نظام باز
سازمان از نزدیک محیط را کنترل می کند و سریعاً به تغییرات آن طور که اتفاق می افتند پاسخ می دهد
فرصت های خلاقیت
فرصت های خلاقیت در سه گروه فرصت داخلی و سه گروه فرصت های خارجی تقسیم بندی شده است:
فرصت های داخلی
وقایع غیرمنتظره: مثل شکست ها یا موفقیت های غیرمنتظره
ناسازگاری ها
نیازهای فرایندی و تغییرات در صنایع و بازارها
فرصت های خارجی (در محیط علمی و اجتماعی سازمان)
تغییرات جمعیتی
تغییر نگرش
دانش جدید
خلاقیت
نوآوری
کارآفرینی
دو اصل خلاقیت:
1-دو ایده بهتر از یک ایده است.
2-طرف مقابل هم به اندازه من هوشمند است.
نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری
نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه فردی
خلاقیت و نوآوری عامل رشد و شکوفایی استعدادها و سوق دهنده به سوی خودشکوفایی
خلاقیت و نوآوری عامل موفقیت های فردی، شغلی و اجتماعی.
نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه سازمانی
عامل پیدایش سازمان
عامل تولیدات و خدمات
عامل افزایش کمیت، تنوع تولیدات و خدمات
عامل افزایش کیفیت تولیدات و خدمات و موفقیت در رقابت
عامل کاهش هزینه ها، ضایعات و اتلاف منابع
عامل افزایش انگیزش کاری کارکنان سازمان
عامل ارتقای سطح بهداشت روانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان
نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه سازمانی
عامل ارتقای بهره وری سازمان
عامل موفقیت مجموعه مدیریت و کارکنان سازمان
عامل رشد و بالندگی سازمان
عامل تحریک و تشویق حس رقابت
عامل کاهش بوروکراسی اداری؛ کاهش پشت میزنشینی و مشوق عمل گرایی
عامل تحریک و مهیا کردن عوامل تولید
ویژگی های سازمان خلاق
رقابت کامل و فشرده است.
فرهنگ
دسترسی به مدیران
احترام به افراد
ویژگی های سازمان خلاق
ارائه خدمات مردمی
تخصص
کارگروهی
رابطه کارکنان با سازمان
استقبال مدیران از عامل تغییر
چگونه متغیرهای ساختاری بر نوآوری اثر می گذارند؟
براساس پژوهش های گسترده، با توجه به متغیرهای ساختاری می توانیم سه گزاره را بیان کنیم.
اول این که ساختارهای مکانیکی اثری مثبت بر نوآوری دارند
دوم این که دسترسی آسان به منابع فراوان عامل کلیدی نوآوری است.
سوم ارتباط بین واحدها با تسریع در کنش متقابل خطوط سازمانی به شکستن سدهای احتمالی در برابر نوآوری مدد می رساند.
گیلفورد : قوای فکری انسان را می توان به 150 عامل مجزا، که هر یک قابل اندازه گیری است ، تقسیم کرد .
خلاقیت در گرو سه خصیصه مهم :
روانی و سلامت فکر
انعطاف پذیری قوای فکری
اصالت اندیشه و تصمیم گیری
لازمه خلاقیت نبوغ نیست
خلاقیت رادر هاله ای از رمز وراز نپیچیم
فرآیند خلاقیت
1-آماده سازی 2- دوره نهفتگی 3- اشراق 4- اثبات تحقیقی
آماده سازی :
مرحله ای که در آن همه جوانب مساله مورد تحقیق و بررسی قرار می گیرد ودر اصل دوره ای از شناسایی مساله و جمع آوری حقایق به شمار می رود.
دوره نهفتگی :
مرحله ای که فرد آگاهانه درباره مساله فکر نمی کند . در اینجا نوعی فرآیند ذهنی درونی وجود دارد و اطلاعات تازه را به اطلاعات گذشته مرتبط می سازد .
اشراق :
مرحله ای است که طی آن ایده فرخنده بوقوع می پیوندد . ایده که آنرا پدیده در ((آهان)) نیز نامیده اند .در این مرحله ، فرد خلاق ، ایده ، مفهوم یا راه حل مساله را بطور ناگهانی در می یابد .
اثبات تحقیقی :
این مرحله ای است که در آن ایده ای که طی سه مرحله قبلی بدست آمده مورد سنجش قرار می گیرد تا معتبر بودن یا علم اعتبار آن معلوم شود.
خلاقیت و نوآوری :
خلاقیت پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر است .
نوآوری عملی ساختن آن اندیشه و فکر است .
(( خلاقیت بستر رشد و پیدایی نوآوری است))
موانع خلاقیت :
با اعتماد به این اصل که زمینه تفکر خلاق در هر فردی وجود دارد
روشهای ایجاد استعداد خلاقیت
جلوگیری از عوامل ظهور خلاقیت
موانع اصلی ظهور خلاقیت :
فقدان اعتماد به نفس
ترس از انتقاد و شکست
تمایل به همرنگی با جماعت
فقدان تمرکز ذهنی
تاثیرات عوامل خاص برخلاقیت
1- سن :شواهد علمی مبنی بر این است که حتی اگر استعداد ذاتی ما رشد نیابد ، قدرت خلاقیت می تواند سال به سال با سعی و کوشش که در آن زمینه بکار می بریم به رشد خود ادامه دهد .
2- جنسیت : با توجه به تحقیقات انجام شده توسط اشخاص مختلف از جمله ؛ دکتراسبورن ، پرفسور لهمان و دکنر تورنس بیانگر این مطلب است که تفاوت مهمی بین امتیلزات خلاقیت کلی و هیچ یک از امتیازهای جنسیت برای مرد وزن نشان داده نشده است .
3- تحصیلات : شخصیت خلاق فی نفسه شکل نمی گیرد ، بلکه در محیط اجتماعی و تعلیم و تربیت پرورش می یابد .
4- ارزشها ی اجتماعی : ارزشها فشارهایی هستند که تعیین کننده مبنای فکری و نحوه رشد و ارتقاء آن قلمداد می شود .
پیشنهادهای عملی برای افزایش خصایص مرتبط با خلاقیت
یادداشت برداری
انتخاب زمان و مکان مناسب
تقویت توان پرسش کردن
استفاده ازروابط میان افکار
تغییر شکل وضع موجود
تهیه فهرست ویژه گیها
تحلیل شبکه
هم اندیشی مستقیم
هم اندیشی غیر مستقیم
قراردادن خود بجای دیگران
تحلیل داده ها و باز خورآنها
تکنیک های خلاقیت
تکنیک های مبتنی بر رویکرد الکس اسبورن ((Osborn ))
تکنیک های مبتنی بر رویکرد لارنس میلز (( Miles ))
تکنیک های مبتنی بر رویکرد گنریش آلتشولر(( Altshuller ))
نسل اول
نسل دوم
نسل سوم
رویکرد الکس اسبورن ( نسل اول )
تکنیکهای مبتنی بر این رویکرد براساس روشهای سیال سازی ذهن و حذف موانع ذهنی و تحریک شعور ناخودآگاه مغز جهت تولید ایده های جدید استوار است .
طوفان مغزی (Brain storming )
سوالات ایده بر انگیز ( ask Question)
تفکر موازی (Lateral thinking )
ارتباط اجباری ( Forced association )
لیست کردن مشخصات (Attribute listing)
گوش کردن به موزیک ( Listing to music )
ایفای نقش ( Role playing )
چک لیست (Check list )
سینکتیکس ( synectics)
تکنیک Delphi
رویکرد لارنس میلز (نسل دوم)
در این تکنیک ها اطلاعات فراوانی در محیط مساله جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد . سپس با تکنیک های نوع اول اقدام به خلق ایده می شود . و در نهایت ایده ها ارزیابی و ایده بهتر گزینش واجرا می شود .
تجزیه و تحلیل ریخت شناسانه ( Morphological analysis )
توسعه عملکرد های کیفی (QFD )
مهندسی ارزش ( VE )
رویکرد گنریش آلتشولر(نسل سوم)
این رویکرد براساس پایگاه دانش و الگوهای نوآوری و نفی کامل سعی وخطا یا روشهای هیورستیک استوار می باشد .
کلاسیکTRIZ
Ideation/TRIZ
روشهای کاهش رخوت روانی
کار تیمی
روش جمع آوری و سازمان دهی
آنالیز عملکردها
رویکرد ریخت شناسانه
روشهای تکاملی
پایگاه دانش
ابزارهای تحلیلی تریز
ویژه گیهای عمده نسل های خلاقیت
نسل اول :
سطح پایینی از نظام یافتگی
مبتنی بر اصول روانشناسی
بهره گیری از کار تیمی
نسل دوم :
نظام یافته تر
بکار گیری تکنیکهای نسل اول
قابل تعریف بصورت یک پروژه قابل مدیریت
ارایه مفهوم آنالیز عملکرد
مبتنی بر فرآیند حل خلاق مساله
نسل سوم :
نظام یافتگی بسیار بالا
بکارگیری پایگاه دانش
انعطاف پذیری پایین
بهره وری بسیار بالا از نظر زمان دسترسی به ایده های خلاق
خلاقیت و هم اندیشی در مهندسی ارزش
فاز خلاقیت نقطه عطف فرآیند مهندسی ارزش است .
مدیریت ارزش در این مرحله ، با حساسیت و ظرافت و اعمال مدیریت صحیح ظرافتهای روحی و روانی افراد شرایط را برای ظهور ایده های خلاق بیشتر فراهم می نماید .
انتقاد و ارزیابی ممنوع !
بی توجهی و نادیده گرفتن ایده ها ممنوع !
فرآیند حل خلاق مساله و متدولوژی مدیریت ارزش
جهت یابی
آماده سازی
تجزیه و تحلیل
نظریه سازی
توسعه دادن
ترکیب ایده ها
تعیین اعتبار ایده ها
تعریف مساله
جمع آوری اطلاعات
اندیشه بر داده ها
تولید راه حل
تنظیم و ترکیب
یکی کردن نظریه ها
لرزیابی نظریه نهایی
Producing alternative
Sorting & combining
Bringing idea together into one new idea
Evaluating the data
Gathering inf.
Evaluating the proposed sol. Or idea
Defining the problem
فرآیند حل خلاق مساله
نیاز
زمان
هزینه
( Value )
نمونه هایی از تکنیکهای خلاقیت
مدل سینکتیکس
صورت تطبیقی اسکمپر
تکنیک دلفی
تکنیک گروه اسمی
ارتباط اجباری
تجزیه و تحلیل ریخت شناسانه
گردش تخیلی
الگوبرداری از طبیعت
تفکر موازی
روش تحلیل معتوف به هدف
طوفان فکری
مدل سینکتیکس ( Synectics ) :
به معنی اتصال عوامل که به ظاهر همانند نیستند .
گوردن : این مدل اساساً بر استفاده از تشابهات ساختی مدلها وآزمایش آنها ، گرد هم آوردن افرادی که در رشته های مختلف دانشگاهی آموزش دیده و در نواحی مختلف جغرافیایی بزرگ شده اند ودارای شیوه های مختلف یادگیری و تفکر متکی است .
عجیب را آشنا و آشنا را عجیب کردن
صورت تطبیقی اسکمپر یا سوالات ایده برانگیز :(SCAMMPER )
Substitute
Combine
Magnify
Adapt
Modify
Rearrange
Eliminate
Put to other uses
تکنیک دلفی :
شروع
ارایه مساله به گروه
هرکدام از اعضا ایده های خود را یادداشت میکنند
نظرات وایده ها به ایستگاه مرکزی
ایده ها جمع آوری و تکثیر و در اختیار سایر اعضا
هرعضو ایده های دیگران را بررسی و اعمال نظر خود
آیا ایده جدیدی
تولید شده ؟
پایان ایده آفرینی
بله
ارتباط اجباری:
مجموعه پدیده
دوم
مجموعه پدیده
اول
محصولات شیشهای
حباب چراغ
لیوان
آینه
0
انواع بازیها
0
0
0
تجزیه و تحلیل مورفولوژیک :
پدیده از نظر ریخت و ساختار کلی و ابعاد مختلف موجود در آن تجزیه و تحلیل می شود .
اندازه
حجم
وزن
رنگ
ابعادمختلف کاربرد
وضعیت مشتریان
الگوبرداری از طبیعت :
ذهن باقدرت انتخاب خود جریانهای طبیعت رادرقالب قوانینی می ریزد و با انگاره های انتخاب خود مطابقت می دهد .
تفکر موازی :
مشابه روش ارتباط اجباری است .
وجه تمایز : تصادفی بودن تفکر موازی است .
فال حافظ
هوش مصنوعی
برنامه ریزی کامپیوتر
طوفان مغزی :
طوفان مغزی نامی که اسبورن انتخاب نمود و براساس تلاش وی در اصلاح و بهبود روش آزمایش و خطا بدست آمد .
قوانین روش
انتقاد ممنوع
چرخش و گریز آزاد
کمیت مورد نظر است
ترکیب ایده ها واصلاح آن
A
B
C
Sol.
Sol.
Sol.
انواع طوفان مغزی
طوفان مغزی مخالف
طوفان مغزی انفرادی
طوفان مغزی دونفری
طوفان مغزی دومرحله ای
طوفان مغزی پیاپی
معایب روش طوفان مغزی
روند نظارت بر افکار را کاملاً رد می کند .
نقاط شروع فراوان ولی نقاط پایانی کمتر دیده می شود .
Sol.
A
B
C
Sol.
Sol.
فرآیند حل مسئله در TRIZ
در دانش TRIZ ابتدا مساله مورد نظر با مساله های استاندارد مطابقت داده می شود، سپس راه حل استاندارد مربوط به مسئله کلی رادر مورد مساله خاص خود به کار می برند.
با استفاده از چنین فرآیندی تعداد آزمایش و خطای لازم در عمل کاهش می یابد و موثرترین راه حل برای مساله مورد نظر بدست می آید.
بنابراین در روش TRIZ ابتدا مسائل جزئی و خاص خود را به شیوه استقرائی به مسائل کلی و استاندارد تعمیم داده و سپس با استفاده از راه حلهای موجود برای مسائل استاندارد، جواب و راه حل خود را از روش قیاسی بدست می آوریم.
6- فواید و کاربردهای TRIZ
با استفاده از دانش TRIZ می توان به نتایج و دستاوردهای متعددی از جمله موارد زیر دست یافت:
– دستیابی به نوعی نگرش جامع علمی به ابداعات و اختراعات .
– شکل گیری جنبه های بسیار مهمی از علم خلاقیت شناسی.
– دستیابی به نوعی جهان بینی خلاق.
– کشف انواعی از راه حل ها برای مسائل ابداعی یعنی مسائلی که با روش های معمولی متداول راه حل آنها به دست نمی آید.
– دستیابی به بهترین و موثرترین راه حل ها برای انواع مسائل علمی ، فنی ، انسانی و اجتماعی.
– پیش بینی روند ابداعات و اختراعات در آینده (خلاقیت شناسی آینده شناختی).
– ارائه آموزش های نوین مبتنی بر TRIZ در مدارس و دانشگاه ها (خلاقیت شناسی پرورشی مبتنی بر TRIZ)
– تسهیل و تسریع روند رشد و توسعه علوم و فناوری .
همچنین در دنیای امروز شرکتهای بزرگ و کوچک بسیاری از
TRIZ استفاده می کنند و این تئوری را در سطوح مختلفی مانند حل مسایل واقعی، مشکلات روزمره و عملیاتی و پیش بینی و تصمیم گیری درباره جهت گیریهای آینده فناوری به کار می گیرند.
این تئوری در شرکتهایی چون فورد، زیراکس، هوندا، موتورولا، زیمنس، فیلیپس، ال جی، سامسونگ، میتسوبیشی، کداک، فوجی فیلم، سونی و صدها کمپانی دیگر، در حال اجراست و در برخی دانشگاههای بزرگ جهان مانند MIT، میشیگان و برکلی تدریس میشود.
سیر تحولات کاربردهای TRIZ
52
خلاقیت چیست؟
توانایی حل مسایلی که فرد قبلا حل آنها را نیاموخته است(Weisberg)
فرآیندی که نتیجه آن کار تازه ای باشد که توسط گروهی در یک زمان مفید و ارزشمند تلقی شود.(Stein)
توانایی ایجاد ایده های جدید دارای ارزش برای مشتری.
53
دو ویژگی مشترک در تعاریف
تازگی ونو بودن
ارزشمندی و مناسب بودن
54
بزرگترین عاملی که جلوی تفکر خلاق را می گیرد.
فکر می کنیم خلاق نیستیم
55
نحوه تشکیل اندیشه های جدید :
مغز انسان از دو نیمکره چپ و راست تشکیل شده است که هرکدام مهارتها وفعالیتهای فکری خاصی را برعهده دارند.
اطلاعات در مغز انسان به دو شیوه متفاوت گردآوری و پـردازش می شود . نیـم کـره چپ
که به مغز کنترل کننده مشهور است ، تـجزیه و تـحلیل ، مقـایسه و سپس انتخاب می کنـد .
نیم کره راست یا مغز خلاق ، مطالب را تجسم ، پیش بینی و ایده ایجاد می کند .
بااین وصف ، منظـور ایـن نیست که نیمکره راست و چپ مغز در تضـاد با
یکدیگر و متعارضند ، بلکه این دو نیمکره مکمل و یک کل تجزیه نـاپذیرند.
هدف ، برقراری ارتباط بین این دو بخش ودرنتیجه ایجاد زمینه لازم برای
همبستگی سودمند و همکاری بهترآنهاست تاهردو بتوانند قابلیتها وتوانائیهای
خویش را درهم آمیزند .
لازم به ذکر است که صاحبان افکار و انـدیشه هـای بزرگ از هر دو سوی
مغزشان بهره گرفته اند و اگر مشاهده می شود بـیشتر افـراد فقط از کارایی
یک طرف مغز خود استفاده می کنند به دلیـل نـارسایی و نـاتوانی عضوی
طرف دیگر نیست بـلکه به ایـن علت است که طرف دیگر مغز بدون تمرین
و استفاده بـاقی مانده و به اندازه کـافی مجـال و فرصت تکامل و پیشرفت
همانند طرف دیگر به آن داده نشده است.
56
چگونه ذهنتان را برای داشتن فکر خلاق آماده کنید.
همیشه جویای علم باشید.
زیاد بخوانید، همه چیز بخوانید.
مطالبی را که می خوانید دسته بندی کنید.
زمانی را هم برای تبادل نظر با دیگران بگذارید.
مجامع و جلساتی بروید که به رشته ی کاری شما مربوطاند.
به کشورهای دیگر سفر کنید.
مهارت های شنیداری خود رابالا ببرید.
57
ضرورت خلاقیت:
دنیای امروز به قدری پیچیده ، پویا و نامطمئن است که ما مجبوریم (باید آماده باشیم) برای رشد ، پیشرفت و حتّی بقا هر لحظه مشکل جدیدی را حل کنیم.
ضرورت خلاقیت از دو بعد :
بعد مادی
بعد معنوی
58
بعد مادی یا مرگ یا خلاقیت
واژه های جدیدی مبتنی بر تصور وایده:
Engineering Imagineering
Technology
Organization Innovation
Manager Imager
University
59
فرمول جدید موفقیت چارلز هندی
I = A.V فرمول جدید موفقیت
ارزش افزوده = ایده * هوش * اطلاعات
I = Information
I = Intelligence
I = Idea
A.V= Add Value
بعد معنوی: خلاقیت به معنویت می انجامد و معنویت به خلاقیت.
60
فرآیند خلاقیت (مدل گراهام والاس 1962)
دوره آمادگی preparation
دوره خواب (پرورش) Incubation
دوره بصیرت (روشنی) Insight
دوره آزمایش و ارزش گذاری Validation
61
دوره آمادگی
جستجوی اطلاعات در خصوص موضوع، مساله یا مشکل
شکافتن موضوع و ریشه یابی
شناسایی پیش فرض های ذهنی درست، غلط یا پنهــان
درباره مشکل
62
دوره خواب (پرورش)
توقف عمدی کار در صورت به نتیجه نرسیدن بعد از
مدتی، بعد از دوره اول
سپردن موضوع از ضمیر خودآگاه به ضمیر ناخودآگاه
63
دوره بصیرت (روشنی)
تنظیم حواس یا آنتن های خود با امواج و فرکانس های
ارسالی از ضمیر ناخودآگاه و چشم به راه و گوش به
زنگ ماندن
در این مرحله در یک لحظه و بطور ناگهانی شخص
متوجه راه حل مساله می شود.
64
دوره آزمایش و ارزش گذاری
راه حل کلی به ذهن رسیده در مرحله بصیرت ابتدا
آزمایش و سپس مطابق وضعیت و شرایط مورد نیاز فرم
داده می شود و کاربردهای مختلف آن شناسایی میگردد.
خلاقیت : خلاقیت را می توان روشی برای حل مسایل
دانست.
65
فرآیند حل خلاق مساله
تجزیه و تحلیل محیطی
تشخیص مشکل
شناسایی مشکل
فرضیه سازی
شقوق مختلف
ارزیابی و انتخاب
اجرا
کنترل
تحلیل محیط
اگر پیوسته در جست و جوی مسائل نباشید پس چگونه خواهید دانست که آیا این مسائل وجود دارد یا نه؟
شرکت نفت Royal Dutch/shell میلیون ها دلار سالانه صرف پیگیری مسائل مربوط به رقابت و اقتصاد و کسب اطلاعات درباره مشتریان خود می کند و این هزینه صرفاً برای یک نوع سیستم اطلاعاتی، یعنی سیستم اطلاعات راهبردی صورت می گیرد.
تشخیص مسئله
پیش از آنکه بتوانید مسئله ای را حل کنید یا از فرصتی استفاده کنید باید از وجود آن مسئله یا فرصت با خبر شوید.
برای مثال هنگامی که میکیوکیتا نو در اوایل دهه 1990 اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به هزینه تولید در شرکت نمود در نهایت، احساس کرد یک جای کار خراب است. مشکل این بود که پس انداز لازمی را که می بایست از بابت اتوماسیون و روباتی کردن کارخانه که به تازگی آن را تکمیل کرده است به دست آورد، به دست نمی آورد.
شناخت مسئله
تفکر استدلالی و شهودی هر دو در این مرحله صورت می گیرد.اما شناسایی یک فرآیند عقلایی و استدلالی است.
سئوالات اصلی مطرح شده در شناخت مسئله
1- چه اتفاقی افتاد، یا خواهد افتاد؟
2- روی چه کسی تاثیر گذاشت یا خواهد گذاشت؟
3- چه زمانی اتفاق افتاد یا خواهد افتاد؟
4- چگونه اتفاق افتاد با خواهد افتاد؟
5- چرا اتفاق افتاد یا خواهد افتاد؟
6- چه باید بکنیم تا موفق باشیم؟
فرضیه سازی
فرضیه سازی درباره وضعیت عوامل آینده در شرایط حل مسئله، امری ضروری است.
برای مثال: وضعیت اقتصاد به هنگامی که محصولات جدید راه اندازی شود چگونه خواهد بود؟ یا واکنش مدیرتان نسبت به پیشنهادتان چه خواهد بود؟
در شرکت FRITO-LAY حل خلاق مسئله،رمز موفقیت است.
شرکت FRIYO-LAY تولید کننده مواد غذایی سبک مستقر در دالاس که سالیانه 5/3 میلیارد دلار فروش دارد نخستین بار برنامه حل خلاق مسئله (CPS ) را در سال 1987 آغاز کرد. برنامه CPS در FRITO-LAY در هست مرحله انجام می شود: 1- یافتن مسئله 2- جمع آوری اطلاعات 3- تعریف مسئله 4- نظریه پردازی برای یافتن راه حل 5- ارزیابی و انتخاب بهترین نظریه ها 6- تدوین یک برنامه عملی 7- قبولاندن نظریه به مدیریت ارشد و 8- عملی کردن راه حل
خلق راه کارهای گوناگون
خلق راه کارهای مختلف مستلزم فهرست بندی راه کارهای شناخته شده و ایجاد راه کارهای اضافی می باشد.خلق راه کارهای مختلف تا حدودی یک امر عقلایی و استدلالی و تا حدودی شهودی و غیر استدلالی است. هنگامی که مهندسان شرکت اپل کامپیوتر«نیوتن» را که یک کامپیوتر دستیار دیجیتالی شخصی بود طراحی کردند صدها قابلیت جایگزین را برای این ماشین ایجاد کردند. در پایانه چندین قابلیت اصلی از بین بقیه انتخاب شد.
انتخاب از بین راه کارهای مختلف
هنگامی که مهندسان هوندا برای اولین بار موتوری را طراحی کردند که 55 مایل در هر گالن مصرف داشت، راه کارهای مختلفی برای انتخاب در اختیار داشتند. تاثیر فن آوری جدید بر هزینه تولید، سازگاری با سیستم های انتقال نیرو و غیره برای تصمیم گیری آنان در انتخاب فن آوری، اهمیت پسیاری داشت.هر یک از فن آوری های ممکن می بایست به لحاظ تاثیر آنها بر این عوامل، مورد ارزیابی قرار می گرفت.
اجرا
پس از آنکه دیدگاه روشنی نسبت به کاری که می خواهید انجام بدهید پیدا کرده و برنامه ای برای انجام آن داشتید آنگاه می توانید عملاً دست به کار شوید. اجرا مستلزم توچه دایم است. این امر یعنی دقیق شدن در جزئیات و پیش بینی موانع و غلبه بر آنها .
کنترل
ارزیابی نتایج آخرین مرحله فرآیند حل خلاق مسئله است که اغلب نادیده گرفته می شود. این مرحله مستقیماً به مرحله تجزیه و تحلیل محیط راه پیدا می کند و چرخه جدیدی از حل خلاق مسئله آغاز می شود.تشخیص نقایص در این مرحله حایز اهمیت است.
شرکت EATON از نوآوری برای رقابت استفاده می کند.
شرکت سهامی ایتون، سازنده دنده و سوپاپ موتور، اکسل کامیون، مدار شکن و دیگر قطعات متداول، عمدتاً برای خودروسازیها، دارای 38000 نفر کارگر در 110 کارخانه در سراسر چهان است.کاهش چشمگیر هزینه ها چهت افزایش بهره وری از عوامل موفقیت این شرکت است. ایتون دفاتر حساب های خود را باز گذاشت تا در تصمیم گیری آگاهانه به آنها کمک کنند از طریق برنامه های تسهیم سود، یادداشت ها تقدیری کارکنان خود را به تلاش جدی در امر نوآوری فرآیند، ترغیب نموده است.
ایجاد خلاقیت در فرآیند حل مسئله
تجزیه حل مسئله نتایج مایوس کننده به بار آورد.
1- برای بیشتر سازمان ها یا افراد، خلاقیت بخش عمده ای از فرآیند حل مسئله را تشکیل نمی دهد.
2- افراد چه به عنوان فرد و یا عضوی از سازمان معمولاً به خلاق بودن ترغیب نمی شوند.
3- تعداد اندکی از افراد با تکنیک های خلاقی که می توان در فرآیند حل خلاق مسئله به کار پست آشنایی دارند.
4- تعداد کمی از افراد مهارت های حل خلاق مسئله را در خود توسعه می دهند اما این وضعیت به تدریج تغییر می کند.
78
اطلاعات و خلاقیت
خلاقیت
اطلاعات
اطلاعات بیش از حد مانع خلاقیت می شود.
79
ویژگی های افراد خلاق
خود نظمی زیاد
پشتکار مواجه با مشکلات و شکست
استقلال
تحمل ابهام
تحمل شکست
تمایل به پذیرفتن خطر
اعتماد به نفس
توجه دقیق به محیط پیرامون
انعطاف پذیری
استقلال طلبی
80
محیط خلاق
فضای محرک، مستعد و به طور کلی خلاق
انعطاف پذیری بالای محیطی
اعتماد و اطمینان افراد نسبت به یکدیگر
نداشتن فشارهای روحی، روانی اجتماعی، مالی و کاری برای افراد
81
از این مفاهیم دوری کنید.
اینها تئوری است، اهل عمل باش.
اشتباه چیز بدی است( نباید اشتباه کرد).
بازی یک عمل لغو و بیهوده است.
این به من مربوط نیست.
ابله( احمق) نشو!
شوخی موقوف!
من خلاق نیستم.
82
متداول ترین جملات بازدارنده خلاقیت
نه
شدنی نیست (که با تکان دادن سر و حال و هوای قاطعانه گفته می شود)
آره، ولی اگر این کار را بکنی …. (پیش بینی یک وضعیت مصیبت وار)
ما سال ها قبل این ایده را امتحان کرده ایم
تا حالا که کارها خوب پیش رفته؛ چه نیازی به این کار هست؟
من اشکالی در روند کنونی کارها نمی بینیم
زیاد عملی به نظر نمی رسد
83
متداول ترین جملات بازدارنده خلاقیت
تا به حال هرگز چنین کاری نکرده ایم
بهتر است واقع بین باشیم
برای این کار درمهلت تعیین شده وقت پرداخت به ایده تو نیست
در بودجه پیش بینی نشده است
شوخی می کنی
بهتر است از موضوع پرت نیفتیم
این ایده های عجیب را از کجا آورده ای
84
موانع خلاقیت
آموزش ناهمسو با خلاقیت
استفاده از الگوهای قالبی
شتابزدگی در ارزیابی
تاکید بر مفروضات قبلی
فشارهای اجتماعی
چاره جویی های کوتاه مدت
85
موانع فردی
ترس از شکست
رویگردانی از ابهامات
عادت
عدم اعتماد به نفس
عدم انعطاف پذیری
86
عوامل درون فردی و میان فردی
محیط مناسب
والدین آگاه
مربیان شایسته
برنامه های آموزشی
تفاوت های فردی
سخت کوشی
87
درباره ی کارهای که انجام می دهید.
چرا من باید این کار را انجام دهم؟
اگر انجام ندهم چه می شود؟
چرا من باید همیشه این کار را به این شکل انجام دهم؟
چه گزینه با انتخاب های دیگری را می توان در این مورد تصور کرد.
چرا من فکر می کنم جوابش این است؟
چه کسی می تواند ایده خوبی در این مورد داشته باشد؟
88
در چه مکان و زمانهایی بیشتر خلاق هستید
89
موانع بیرونی
قوانین
شغل
آداب و رسوم
ترس از عدم استقبال عمومی
مطابقت
90
راه های غلبه بر موانع خلاقیت
باید که خلاق باشید.
خوش بین باشید و مثبت فکر کنید.
اطلاعات لازم را پیدا کنید.
برداشتتان را تغییر دهید، جور دیگری فکر کنید.
قدم به قدم فکر کنید.
ابهام، سر در گمی ها و شرایط نامشخص را تحمل کنید.
پشت کار به خرج دهید.
91
راه های غلبه بر موانع خلاقیت
نگذارید حواستان پرت شود.
فقط دنبال یک جواب نباشید.
فکرتان را در قالب کلمات بیان کنید.
یادداشت بردارید.
به خودتان استراحت بدهید.
تکرار کنید.
تمامش کنید!
.
92
راهبرد های موثر برای شکستن قالب های ذهنی در استفاده از روش ها و تکنیک های خلاقیت
جلوگیری از قضاوت فوری
درک اصل مطلب
شک و تردید
تجسم قوی
تخیل
نگرش جدید
93
مهم ترین عادت های ذهنی مانع خلاقیت
اشتباه کردن ممنوع
دلیل آوردن برای هر چیز
آن موقع چه گفتم؟ همان درست است!
تولید کن!
کنترل بیش از حد!
ارزشش را ندارد!
جست و جوی امنیت
94
مهم ترین عادت های ذهنی مانع خلاقیت
کلیشه ساختن
تکیه بر احتمالات
تنها یک پاسخ صحیح
تلاش برای منطقی بودن
پی روی کور کورانه از قوانین
قواعد سخت و موانعی که جلوی جمع آوری اطلاعات یا تماس با دیگران را می گیرند.
95
تکنیک های
خلاقیت
96
تکنیک های خلاقیت
تکنیک های خلاقیت به عنوان ابزاری برای رشد خلاقیت و افزایش توان حل خلاق مسئله کمک شایانی به توان فرد در تمام مراحل خلاقیت و فرایند خل خلاق مسئله می نماید.
97
تکنیک های تجزیه و تحلیل محیط :
تکنیک چرا : در دوران کودکی، کودکان برای گسترش فهم خود از دنیای اطراف شان بطور مکرر از والدین و اطرافیان می پرسند.
در بزرگسالی باید یاد گرفته هایمان را زیر سوال ببریم.
سوالات تا جایی ادامه پیدا می کند که به یک بصیرت
برسیم یا در یک باتلاق فرو رویم.
98
تکنیک یورش فکری Brain Stroming
دکترالکس، اس اسبورن درسال 1938این تکنیک را به کار برد و در سال 1953به صورت مشخص توسط وی تعریف شد.
تعریف در واژه نامه وبستر:
اجرای یک تکنیک گردهم آیی که از طریق آن، گروهی می کوشند با انباشتن تمام ایده هایی که همزمان در جلسه، بوسیله اعضاء ارائه می گردد راه حلی برای یک مساله بخصوص بیابند.
99
چهار رکن اصلی این تکنیک
در ایده جویی، کمیت به ایجاد کیفیت منجر می شود.
قضاوت دیگران مانع جولان، تراوش و سرعت تصور و خیال افراد می شود
ایده های جدید، تداعی کننده ی ایده های تازه ی دیگری است.
ایجاد هم افزایی می شود.
100
رئیس جلسه
هیچ کس حق قضاوت، ارزیابی یا انتقاد از ایده های پیشنهادی دیگران را ندارد.
هرچه ایده ها دورتر از ذهن، جسورانه تر، غیر منتظره و عجیب تر باشد بهتر است. به تعبیر دیگر هر چه ایده ها بیشتر باشد بهتر است.
هر چه تعداد ایده ها بیشتر باشد بهتر است.
هر چه ترکیب ایده ها به منظور ایجاد ایده های جدید بیشتر صورت بگیرد بهتر است
101
نکات مهم در استفاده از این تکنیک
ارزیابی، تجزیه وتحلیل و ترکیب ایده ها
از نظر مقام و موقعیت
عدم تشکیل گروه های کوچک در گروه
رسمی نشدن جلسه
ارائه ایده های ناقص
جلوگیری از کند شدن بحث ها
102
نکات مهم در استفاده از این تکنیک
ایده یابی نه قضاوت و داوری
باز کردن موضوع
تخصص و اطلاعات لازم در مورد موضوع جلسه
ایجاد جوی مناسب برای فکر کردن
عدم تاثیر پذیری ایده های اولیه در ایده های ثانویه
عدم شناسایی یک ایده به نام شخصی
یاد آوری چهار اصل تکنیک
103
تکنیک تشخیص مشکل
تکنیک ایفای نقش (Role Playing)
تکنیک درنگ خلاق (Creative Pause)
تکنیک پی.ام.آی (Plus, Minus , Interesting)
Plus = افزودن (نکات مثبت)
Minas = کاستن (نکات منفی)
Interesting = نکات جالب
104
تکنیک توهم خلاق (Creative Illusion)
اکثر مواقع خلاقیت نتیجه تشخیص خطاها از واقعیت هاست. خیلی اوقات
آنچه را که ما فکر می کنیم واقعیت است واقعیت نیست. مغز انسان باید
خودآگاه یا ناخودآگاه واقعیت را درک و نسبت به آن بصیرت پیدا کند.
برای چند لحظه به تصویر فوق خیره شوید، دایره درون مکعب در چه موقعیتی قرار دارد؟
105
106
تکنیک وارونه سازی
با معکوس سازی می توان قالب ذهنی مربوط به موضوع را شکست یا موضوع را در قالب دیگری به جریان انداخت.
چون اطلاعت به طور معکوس ( یا متفاوت با گذشته) وارد ذهن می شود، احتمال اینکه وارد قالب جدیدی گردد افزایش می یابد و در نتیجه خروجی قالب، که همان درک ما از موضوع یا مشکل است با گذشته تفاوت خواهد داشت.
107
عمل بطریق معکوس حتی به صورت کاملا تصنعی کمک شایانی به شناسایی قالب های ذهنی پنهان خود و دیگران می کند.
روش برای معکوس سازی دکتر چارلز تامپسون:
مشکل خود را به صورت بر عکس بنویسید.
سعی کنید چیزهای را که وجود ندارد کشف و تعریف کنید.
سعی کنید کارهایی را که دیگران انجام نمی دهند کشف کنید.
جهت دید با محل دید خود را نسبت به موضوع تغییر دهید.
نتایج مورد انتظار را معکوس کنید.
موفقیت ها را به شکست و شکست ها را به پیروزی تبدیل کنید.
108
تکنیک شش کلاه فکری (six thinking Hats)
یکی از تکنیک های مفید، معروف و معتبری است که
توسط دکتر اوارد دوبونو ابداع شده و کاربرد و آثار
بسیار متنوعی در اجتماع، سازمان، خانواده و فرد دارد.
این تکنیک برای هر کدام از شش سبک فکری یک کلاه
رنگی خاص به عنوان سمبل استفاده می کند.
109
کلاه سفید : سفید رنگ خنثی و منفعلی، بدون هیچگونه قضاوت، فقط واقعیتها مورد جستجو قرار می گیرد.
کلاه سرخ : رنگ سرخ نشانه خشم، شور، و هیجان. کلاه سرخ بیانگر بینشی هیجانی است و فقط به جنبه های احساسی و غیراستدلالی توجه می شود.
کلاه سیاه : رنگ سیاه نشا افسردگی و منفی است. کلاه سیاه بیانگرجنبه های منفی و بدبینانه است.
کلاه زرد : رنگ زرد آفتابی و مثبت است. کلاه زرد بیانگرجنبه های مثبت و خوش بینانه است.
کلاه سبز : رنگ سبز نشانه گیاهان، رویش درختان بارور، طراوت و تازگی است. کلاه سبز بیانگر خلاقیت و فکرهای تازه است.
کلاه آبی : رنگ آبی نشانه سردی و رنگ آسمان بالای سرماست. کلاه آبی بیانگر تنظیم و ساماندهی فرآیند برنامه ریزی برای تفکر و استفاده از کلاه های دیگر است، کلاه آبی کلاه نظارت.
110
تکنیک های فرضیه سازی
تکنیک چه می شود اگر … ؟ (what – if … ?)
تکنیک در هم شکستن مفروضات
(Assumption Smashing Technique)
تکنیک ارتباط اجباری (forced Association)
تکنیک کاربردهای دیگر (Put to other uses)
111
توصیه های برای رشد خلاقیت
شناسایی مکان ها و زمان های که معمولا ایده های جدیدی به ذهنتان می رسد.
یک جابجایی درصورت نرسیدن به نتیجه در مورد یک مسئله
فکر کردن در مورد این که اگر مشکل و مسئله ام حل شود چه خواهد شد.
به آهنگ های الهام بخش گوش کنید.
از مکان های رویایی مثل موزه ها و آثار باستانی و … بیشتر دیدن کنید.
112
توصیه های برای رشد خلاقیت
با افراد خلاق بیشتر معاشرت کنید.
به جاهایی که تا بحال نرفته اید بیشتر مسافرت کنید.
خلاقیت تحت شرایط فشار ایجاد نمی شود.
چیدن اشیای متنوع روی میز یا جلوی چشمتان
گاهی مخالف عادت های خود رفتار کنید.
دکوراسیون منزل و محل کار خود را مرتب تغییر دهید.
113
توصیه های برای رشد خلاقیت
دیدن از نمایشگاه اختراعات و اکتشافات
کمک از افراد غریبه یا بی خبر از موضوع، حتی بچه ها در حل مسئله
زمان ضرب العجل برای حل مشکل
تعیین حداقل برای خلق ایده
شعر گفتن و جملات بدون ربط با نزدیکان در اوقات فراغت
114
توصیه های برای رشد خلاقیت
خود را جای مشکل و مسئله قرار دادن
حل معما
محل و زمان مشخصی را برای کارهای خلاق خود انتخاب کنید.
به مشکلات به صورت فرصت نگاه کنید.
همیشه پاسخ های زیادی وجود دارد.
همیشه از طریق منطقی نمی توان به جواب رسید.
قواعد را کنار بگذارید.
115
توصیه های برای رشد خلاقیت
مطاله سرگذشت مخترعین و مکتشفین بزرگ جهان
باور اینکه خلاقیت رمز و کلید موفقیت، خوشبختی …
به محل هایی بروید که قبلا رفته اید بروید و چیزهای ببینید که قبلا به آنها توجه نکرده اید.
116
ارزش های فکری که مهارت های خلاقیت را تقویت می کند.
شکستن عادت، کنار گذاستن شیوه های فکری و عملی پیشین و استفاده از روش های جدید
به تعویق انداختن قضاوت و ارزیابی ایده ها برای جلوگیری از ضایع شدن ایده ای که در ابتدا ممکن است جالب و مفید به نظر بیاید.
درک مسائل پیچیده به هنگام مواجه شدن با آنها و تلاش در حل این مسائل.
متفاوت دیدن مسائل و مشاهده امور به شیوه تازه ای که قبلا به آن به توجه نشده است.
وسعت فکر و برقراری ارتباط میان ایده های متفاوت.
117
پرورش
ایده ها
فرایند خلاق
ارزیابی و
پیاده سازی
جمع آوری اطلاعات
فرایند اندیشه خلاق
118
گردآوری دانش و اطلاعات
خواندن زمینه های گوناگون
ملحق شدن به گروه ها و اتحادیه های حرفه ای
حضور در همایش ها و سمینارهای حرفه ای
سفر به اماکن جدید
صحبت با هر کس درباره ی موضوع مورد نظر
از نظر گذراندن مجلات، روزنامه ها و ژورنال ها برای مقالاتی مرتبط با موضوع
پی ریزی یک کتابخانه ی برای رجوع در آینده
حمل یک دفترچه کوچک و ثبت اطلاعات مفید
صرف وقت برای اقناع کنجکاوی های طبیعی
119
فرایند پرورش
اشتغال به کاری روتین و بی نیاز از فعالیت ذهنی(مثل چمن زدن یا نقاشی منزل)
تمرین منظم
بازی(ورزشی، فکری، معما)
اندیشیدن به پروژه یا مساله پیش از خواب
تمرکز اعصاب و خود هیپنوتیزم
لمیدن و آسودن در فواصل منظم
افزایش سطح انرژی با ورزش، رژیم غذایی و استراحت مناسب
120
ارزیابی و پیاده سازی
آموختن مباحث مربوط به فرایند طرح ریزی تجاری
آزمودن ایده ها با افراد مطلع
توجه به ایده ها احساسات هوشمندانه
آموختن مباحث مربوط به فروش محصولات
فراگیری مطالبی در خصوص سیاست گزاری های سازمانی
اندرز گرفتن از دیگران
نگاه کردن به مشکلات به مثابه نوعی مبارزه به هنگام پیاده سازی ایده ها
121
ابتکار و نوآوری:
ابتکار: ایده نو و تازه ای که قبلاً وجود نداشته است.
نوآوری: به مرحله عمل رساندن ایده خلاقانه و تولید انبوه آن.
122
اصول نوآوری
عمل گرا باشید.
محصول، سرویس یا فرایند را ساده و قابل درک کنید.
به محصول، یا فرایند، جهت گیری مشتری پسند بدهید.
با کم شروع کنید.
اهداف عالی داشته باشید.
123
اصول نوآوری
امتحان کنید/ آزمایش کنید/ بازبینی کنید.
از شکست ها درس بگیرید.
یک زمان بندی معین را دنبال کنید.
به فالیت های قهرمانانه پاداش بدهید.
کار کنید، کارکنید، کارکنید.
124
ویژگی های سازمان خلاق
1. رقابت کامل و فشرده
2. فرهنگ
3. دسترسی به مدیران
4. احترام به افراد
5. ارائه خدمات مردمی
6. در سازمان خلاق افراد دارای یک تخصص ویژه نیستند
7. کار گروهی
8. روابط دائمی و بلند مدت کارکنان
9. استقبال مدیران از عامل تغییر
125
شرایط ایجاد خلاقیت و نوآوری
1. فضای خلاق 3. برقراری سیستم پیشنهادات
2. دادن وقت برای خلاقیت 4. ایجاد واحد مخصوص خلاقیت
126
موانع خلاقیت و نوآوری در سازمان
موانع خلاقیت که سازمان عامل آن است عبارتند از: – بدبینی نسبت به همه ایده های جدیدی که از پایین سازمان می آیند. – پافشاری بر اینکه برای تصویب باید از سایر سطوح مدیریت تایید و امضا گرفته شود. – خواستن از قسمتهای مختلف برای رقابت و انتقاد از پیشنهادهای همدیگر ،تا شما را ازتصمیم گیری نجات داده و فقط برنده جنگ را انتخاب کنید". – اظهار انتقاد راحت و ستایش نکردن افراد. – تشویق نکردن افرادی که اشکالات کارشان را بازگو می کنند. – کنترل دقیق همه چیز. – تصمیم گیری مخفیانه نسبت به تغییر سازمان دهی "ساختار"، سیاستها و اعلام ناگهانی آن به افراد "به منظور اطاعت بیشتر افراد از دستورها". – داده ها و اطلاعات برای حفظ قدرت و برتری جمع آوری و توزیع می گردد نه پایین آوردن اشتباهات – اعتماد بیش ازحد به اینکه مقامات ارشد قبلا از همه امور مهم شرکت و کسب و کاراطلاع دارند
127
نیاز های سازمان خلاق
نیـاز بـه تـوجه ، اعتمــاد، احتـرام ، تـشویـق و حمـایت. نیـاز بـه آزادی درانتخــاب نـقش خـود در ســازمــان. نیـاز بـه آزادی درانتخــاب همـکـاران و پـرسنـل خود. نیـاز بـه آزادی در تـجسس و تـحقیق در کلیه واحدها نیاز به ارتباط نزدیک،سریع و راحت با خارج سازمان. نیاز به آزادی از زنجیره فرمان وسلسله مراتب سازمانی. نیاز به آزادی از کارهای تکراری ، روزمره و یکنواخت. نیـاز بـه آزادی عمل در نحــوه انــجــام کـــارهـــا. نیاز به دراختیارداشتن زمان آزاد برای پیگیری ایدهای نو. نیـاز بـه دراختیـار داشتـن منـابع آزاد و بـدون کنتــرل و پاسخگویی جهت استفـاده در طرحهـا و ایـده هـای نـو. نیـاز بـه اطلاعـات بـه مـوقـع ، مـوثـق ، مـرتبـط. نیـاز بـه اخـذ سریـع نتیجـه کـار و عمـل خــود. نیـاز بـه آمـوزش. نیـاز بـه سـرعت عمـل "عـدم بـوروکـراسـی ". نیـاز بـه کـار مفـرح "ضمـن شـوخـی "
128
فرآیند نو سازی درسازمان
1. نیاز 3. پذیرفتن 5. منابع
2. نظر یا ایده 4. اجرا
129
سازمان های یادگیرنده
130
تعریف سازمان یادگیرنده
سنجه(1990) بر آن است که سازمان های فراگیر, سازمان هایی هستند که در آن ها افراد به طور مداوم قابلیت خود را به منظور خلق نتایجی که دلخواه آنان است گسترش می دهند، جایی که الگو های مبسوط و نوین تفکر پرورش میابد، جایی که روحیه ی جمعی آزادانه شکل می گیرد و جایی که افراد بطور مستمر یاد می گیرند که چگونه با هم یاد بگیرند.
مارسیک و واتکینز(1999) سازمان یادگیرنده را سازمانی که بطور مستمر می آموزد و خود را متحول می سازد[می دانند]… سازمانی که یادگیری را فرایندی مداوم و به شکلی استراتژیک، کاربردی می سازد. فرایندی که با کار تلفیق شده و به موازات آن در تکاپوست( یانگ، واتکینز، مارسیک، 2004: 33).
131
ابعاد سازمان یادگیرنده
یادگیری مستمر: بیانگر تلاش سازمان جهت خلق و ایجاد فرصت های یادگیری مداوم برای همه ی اعضاء می باشد
پرسش و گفتگو : این بعد به تلاش سازمان برای ایجاد فرهنگ پرسش، باز خورد ، و آزمایش باز می گردد.
یادگیری تیمی : به روحیه همکاری و مهارت های همکاری باز می گردد که استفاده اثربخش از تیم را استحکام می بخشد
توانمند سازی : نمایانگر فرآیندی در سازمان جهت ایجاد و به اشتراک نهادن یک آرمان مشترک و بازخورد گرفتن از اعضاء در مورد شکاف بین وضعیت موجود و آرمان است.
سیستم جایگیری: نشان دهنده ی تلاش هایی است که به منظور استقرار سیستمی جهت تجسم بخشیدن و به اشتراک گذاردن یادگیری صورت می گیرد.
ارتباط و اتصال سیستم : این بعد منعکس کننده ی تفکر جهانی و اعمالیست که جهت اتصال و ارتباط سازمان به محیط داخلی و خارجی اش انجام می شود.
رهبری استراتژیک : گویای حدودی است که مدیران بصورتی استراتژیک می اندیشند که چه سان از یادگیری برای ایجاد تغییر و حرکت سازمان در جهات جدید و در بازارهای نو استفاده کنند .
132
مدل تحلیلی ابعاد سازمان یادگیرنده
133
سطوح مختلف یادگیری سازمان و ابعاد مرتبط با هر کدام
یادگیری مستمر، پرسش و گفتگو
یادگیری تیمی
توانمند سازی، اتصال و ارتباط سیستم
، سیستم جایگیری، رهبری استراتژیک
134
منابع
1-آقایی ،تیمور ،خلاقیت و نوآوری در سازمان ها و انسان ها ،انتشارات ترمه
2- الوانی ، سیدمهدی ، مدیریت عمومی ، چاپ پنجم ، نشر نی ، تهران ، 1371، 3-تاوسند جانو فیویر ژاک کلیدهای طلایی مدیریت خلاق ،ترجمه مهین خالصی
4- سیف ، احمد، "نگاهی به تحقیق و توسعه در ژاپن "، مجله تدبیر، شماره 76،
5- گلاف، اچ .بی، تصمیم گیری خلاق، ترجمه علیرضا آهاری، چاپ اول، انتشارات بصیر، تهران، 1376
6- اسبورن ، الکس اس ، پرورش استعدادهای همگانی خلاقیت،انتشارات نیلوفر
7 – پورآقاسی، حسین ، کلیدطلایی موفقیت ، چاپ هشتم ، انتشارات امید فرزانگان ، تهران ، خرداد 1376
8- صمدآقایی ، جلیل ، سازمانهای کارآفرین ، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ، چاپ اول ، تهران ، 1378
9- دفت،ریچاردال، تئوری سازمان وطراحی ساختار،جلد دوم ، ترجمه علی پارساییان وسید محمداعرابی،چاپ اول
10- سلطانی تیرانی ، فلورا، نهادی کردن نوآوری در سازمان ، انتشارات موسسه فرهنگی رسا، چاپ اول
11-هیگلینز،جیمز ام ،کار آفرینی،101 تکنیک حل خلاق مسئله اتشارات امیر کبیر
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press
با تشکر از توجه شما