پاورپوینت تحلیل کاروانسرای زین الدین- یزد

تحلیل کاروانسرای زین الدین- یزد

تاریخچه
شاه عباس صفوی 999 کاروانسرا در ایران بنا نهاد و زین الدین یکی از آنها به شمار می رود. در روایات تاریخی آمده که کاروانسرای زین الدین به مناسبت دیدار شاه عباس با زین الدین گنجعلی خان، حاکم کرمان در قرن 10 قمری ساخته شد.
ساخت این بنا به سلطان محمد سلطان یزدی، معمار و طراح مجموعه زیبا و بی نظیر گنجعلی خان کرمان ، سپرده شد. کاروانسرای زین الدین از دیگر کاروانسراها، پلان دایره ای آن است. مسلمانان در ساخت بناهای خود از اعداد مقدس استفاده می کنند که در اینجا نیز مشاهده می شود مانند 5 برج و 12 صفه این کاروانسرا.کاروانسرای زین الدین از شاهکارهای معماری دوره صفویه و تنها بنای مدور ایرانی در مسیر جاده ابریشم (در بخش مرکزی مهریز و در فاصله 50 کیلومتری شهر یزد) واقع شده است.این کاروانسرا در قرن 10 قمری محلی برای استقرار تفنگچیان و مستحفظان بوده و امروز با حفظ همان اصالت و محیط تاریخی خود ، به هتلی برای گردشگران شهر یزد بدل شده است.

موقعیت
کاروانسرای زین الدین در 67 کیلومتری جاده یزد-کرمان واقع است. این کاروانسرا قدمتی بیش از ۴۰۰ سال دارد.

قدمت بنا
این کاروانسرا در دوره صفویه ساخته شده است و از عملیات مربوط به بازسازی و مرمت آن بین سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ به طول انجامید. این کاوانسرا در قرن ۱۰ هجری قمری نیز ساخته شده و از آن برای اقامتگاه های بومی استفاده می کنند. کاروانسرای زین الدین به شیوه ای کاملا متفاوت و به سبک و سیاق سنتی خود در آمده است.

ویژگی بنا
نقشه ی ساخت رباط زین الدین را برخلاف روش معمول ساخت بنا در معماری ایرانی به شکل دایره ای طراحی کردند. رباط زین الدین یکی از زیباترین ساختمان های دوره صفویه است که در 67 کیلومتری جاده یزد-کرمان بنا شده است. این کاروانسرا از نظر نوع معماری، مصالح به کار رفته و وسعت قابل مقایسه با هیچ کدام از کاروانسراهای ساخته شده در عصر صفویه نیست.

علت انتخاب شکل علت انتخاب شکل گرد و دایره ای برای کاروانسرای زین الدین، توان مقابله با طوفان های شن در کویر مرکزی و تعدیل دمای داخل بود. با این تفاسیر برخی کارشناسان نیز دلیل سومی برای شکل گرد این کاروانسرا عنوان کردند و معتقدند که این نوع ساخت به حفاظت بیشتر کاروانسرا در مقابل غارت و حمله راهزنان انتخاب شده بود.

این کاروانسرا از نظر معماری دارای اهمیت خاصی است و نمونه دیگری از آن به جز کاروانسرای بین کاشان و نطنز که ویران شده، وجود ندارد.

ویژگی پلان
معمار کاروانسرای زین الدین در مهریز شخصی به نام محمد سلطان یزدی نیز بود؛ وی یکی از بهترین معماران آن دوره بود و طراح و معمار مجموعه بی نظیر گنجعلی خان کرمان نیز همین فرد بوده است. کاروانسرای زین الدین دارای، پلان دایره ای است. مسلمانان در ساخت بناهای خود از اعداد مقدس استفاده می کنند که در این بنا هم می توانید اعدادی نظیر ۵ برج و ۱۲ صفه این کاروانسرا را در ساخت آن مشاهده کنید.

کاربری فعلی
یکی از کاربردهای کاروانسرای زین الدین در مهریز در قرن دهم قمری محلی بوده جهت استقرار تفنگچیان و مستحفظان بوده است. امروزه هم تمامی مکان هایی که برای این منظور ساخته شده بوده نیز به همان شکل نگهداری شده به طوری که از آن به عنوان به عنوان هتل برای اقامت گردشگران نیز بهره می برند.

معماری کاروانسرای زین الدین
کاروانسرای زین الدین در یزد، دارای نقشه دایره ای و پنج پلان نیم دایره (برج) چسبیده به دیوار هشتی است. صحنی دوازده ضلعی دارد که در اطراف آن رواق های سکو داری قرار دارد. کاروانسرای زین الدین را با آجر بنا کرده اند. در بخش شمالی رباط اتاق هایی که شاه نشین عمارت بوده قرار دارد که در حال حاضر بخشی از آن سالن غذاخوری و بخش دیگر با فرش های دست بافت و پشتی های زیبا برای نشستن و استراحت طراحی شده است.
در دو طرف کاروانسرا پله هایی وجود دارد که به پشت بام کاروانسرا راه دارد و می توان برای تماشای آسمان فوق العاده زیبای کویر از طریق این پله ها به پشت بام رفت.

-فضای خارجی کاروانسرای زین الدین در قسمت بیرونی ؛ 1 دروازه و 5 برج وجود دارد. دروازه ی اصلی در قسمت جنوب کاروانسرا قرار دارد و 5 برج دیگر به ترتیب یکی رو به روی دروازه اصلی، دو برج در شرق و دو برج در غرب هستند که در فاصله 20 متری از هم برای دیدبانی و مراقب از کاروانسرا ساخته شده اند.

فضای داخلی کاروانسرای زین الدین
فضای داخلی از قسمت های مختلف تشکیل می شود که شامل رستوران کاروانسرای زین الدین، اتاق ها، اتاق شاه نشین، اصطبل و فضای داخلی برج هاست. بعد از دروازه اصلی یا دروازه جنوبی ؛ قسمت هشتی قرار دارد . هشتی یا دالان ورودی به صورت 8 ضلعی ساخته شده و از شرق و غرب به اصطبل ها راه دارد. بعد از عبور از دالان حیاط مرکزی رباط قرار دارد . این حیاط به صورت 12 ضلعی است که هر ضلع آن به نام یکی از دوازده امام نام گذاری شد. در وسط حیاط یک حوض مرکزی بزرگ قرار دارد که منبع اولیه تامین آب کاروانسرا محسوب می شده است. بعد از حیاط نوبت به معرفی اتاق ها می رسد. دور تا دور کاروانسرا اتاق های شاه نشین و اتاق های هشت ضلعی قرار دارند که شکل تقریبی آنها مستطیل است. اتاق های شاه نشین برای اقامت تاجران و صاحب منصبان بود در نتیجه امنیت بالایی داشت و اتاق های معمولی هم مخصوص مسافران عادی و یا همراهان شاه تعبیه شده بود.

ویژگی بارز بنا
از بارزترین مشخصه این بنا می توان به قرینه بودن شرق و غرب آن اشاره کرد که کنگره ها و تیراندازهای لبه بام، ترکیب برج و دیوارها و نمای تمام آجر آن، چهره خاصی به این کاروانسرا داده است. کاروانسرای زین الدین به شماره ثبتی 926 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و در سال 2006 دیپلم افتخار یونسکو به دلیل «احیا و ساماندهی با بهره گیری از مصالح سنتی» را دریافت کرده است.

https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%D8%B2%D8%AF/
http://booking.ir/blank/zein-o-din-caravanserai.html
https://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=2ahUKEwicrKSR4ZLnAhVtwAIHHTpKAF0QjRx6BAgBEAQ&url=http%3A%2F%2Fwww.karavansera.com%2Fzein-odin.html&psig=AOvVaw23ccc69gJH0bc4AXql-8yP&ust=1579629538551408
https://www.karnaval.ir/blog/hotel-yazd-iran-circular-mehriz
https://www.tishineh.com/touritem/3972/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7-%D8%B2%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86
https://www.findatour.co/blog/iran/%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B7-%D8%B2%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C
https://www.isna.ir/news/97092814109/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D9%88%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1