پاورپوینت بررسی معماری سفارت ایران در توکیواز حسین شیخ زین العابدین

بررسی معماری سفارت ایران در توکیواز حسین شیخ زین العابدین

موقعیت-ویژگی سایت
نمایندگى جمهورى اسلامى ایران در توکیو مالک دو قطعه زمین ارزشمند است که در شمال خیابان اصلى مى جى در مناطق مسکونى و ادارى نسبتاً معتبر شهر با نام میناتو-کو قرار دارد و یکى از بزرگراه هاى اصلى از نزدیکى آن مى گذرد. پیشینه تملک یکى از قطعه زمین ها، که در جبهه شرقى کوچه اى 6 مترى قرار دارد به بیش از 40 سال پیش بازمى گردد و در اطراف آن، ساختمان هاى مسکونى میان مرتبه و یک گورستان و معبد بودایى قرار دارد. قطعه زمین دیگر روبه روى آن واقع شده و از همان کوچه باریک دسترسى مى گیرد. هر 4 ضلع این زمین با گذرهاى کم عرض محله اى مجاور است

ویژگی طراحی-مساحت
به دلیل فاصله بیش از 50 متر از لبه خیابان اصلى و قرارگیرى چند ردیف ساختمان در این فاصله، هر دو زمین از دید و منظر شهرى بى بهره اند و باریک بودن معابر پیرامونى آنها دسترسى سواره را محدود مى کند. زمین نخست 5349 متر مربع مساحت دارد و اقامتگاه سفیر در آن قرار گرفته و زمین دیگر با 3735 متر مربع شامل ساختمان هاى مسکونى کارکنان، کتابخانه، مدرسه و کنسولگرى است. [براى طراحى بناى سفارتخانه] گزینه مطلوب، گزینه اى بود که محل ساختمان را در بخش جنوبى زمین غربى پیشنهاد مى کرد، زیرا مثل زمین شرقى هم محل اقامت سفیر است و هم به عنوان محل پذیرایى هاى رسمى و برگزارى مراسم پیش بینى شده، محتاج فضاى باز بیشترى است.

به علاوه وجود باغ گرانبهاى ژاپنى عامل مهمى است که کار ساختمانى کمترى در این زمین انجام شود. همچنین قرار گرفتن ساختمان در ضلع جنوبى زمین غربى با این منطق صورت گرفت که علاوه بر نور و فضاى مناسبى که در اختیار ساختمان نمایندگى مى گذاشت، بیشترین فاصله ممکن را با ساختمان هاى مسکونى ایجاد مى کرد و امکان استفاده هر دو عملکرد یعنى عملکرد مسکونى و عملکرد ادارى را فراهم مى آورد.

بررسی فرم
ساختمان سفارتخانه: این ساختمان، از ترکیب دو حجم تشکیل شده است. یک مکعب مستطیل کشیده بتنى که ضلع جنوبى آن داراى انحنایى به سمت داخل است و یک دیواره منحنى که از ضلع منحنى مکعب مستطیل آغاز مى شود (و در این نقطه ورودى بنا را تعریف مى کند) و در انتها در دل مکعب مستطیل که از حجم تهى نشده و صرفاً دیواره انتهاى مکعب و سقف آن باقى مانده، فرو مى رود. در میان دو عنصر اصلى شکل دهنده، یعنى مکعب مستطیل و دیواره منحنى، سقفى شیشه اى با سازه کششى وجود دارد که در داخل بنا و در زیر این سقف یک حیاط مسقف تعریف مى شود.

تقسیم بندی فضاها-مصالح
با ورود به ساختمان سفارتخانه، دو بخش مجزا به چشم مى خورد. در سمت راست بخش هاى ادارى و سیاسى قرار دارد که قابل دسترسى براى همگان نیست و در چشم انداز روبه رو پله اى منحنى دیده مى شود که مى توان از طریق آن به سطح پائین تر که در واقع در زیر سقف شیشه اى قرار دارد و از آن نور مى گیرد وارد شد. این بخش و فضاهاى مجاور آن بخش کنسولى و فرهنگى سفارتخانه است و قابل دسترسى براى همه مراجعین است.مصالح عمده ساختمان، سنگ، بتن و شیشه است و در داخل ساختمان از چوب نیز استفاده شده است. ضلع شمالى ساختمان که رو به پارکینگ قرار دارد و داراى یک در ورودى مختص کارکنان است، سرتاسر شیشه است.

معمار
. حسین شیخ زین الدین معمار سفارتخانه ایران در ژاپن در این باره مى گوید: «اگر شما اولین نمونه هاى سفارتخانه هاى آمریکا در کشورهاى مختلف را ببینید، متوجه خواهید شد که این ساختمان ها به گونه اى هستند که حس تسلط و برترى جویى را به کشور میزبان عرضه مى کنند. اما به تدریج ساختمان هایى دیپلماتیک به لحاظ مفهومى متحول مى شوند؛ چرا که مردم کشورهاى میزبان، این غول هایى را که در آنها نشانه اى از احترام به فرهنگشان نیست نمى پذیرند.»براساس آنچه که امروزه در بسیارى از ساختمان هاى سفارتخانه ها دیده مى شود این ساختمان ها به عامل بالقوه اى براى بیان ارزش هاى انسانى و تمایل یک قوم براى شریک شدن در فرایند توسعه جهانى در دنیاى ارتباطات تبدیل شده اند.

یکى از چالش هاى رو درروى طراح سفارتخانه، چگونگى تفکیک دو بخش اصلى سفارتخانه با یکدیگر است که به لحاظ نوع فعالیت و عملکرد، با هم تضاد دارند. یک بخش سیاسى و ادارى که نباید آزاد و در دسترس باشد و دیگرى بخش فرهنگى و کنسولى که مراجعین باید بتوانند آزادانه به آن رفت و آمد کنند. در بسیارى از سفارتخانه ها این دو بخش کاملاً از هم تفکیک شده و جدا هستند و حتى گاه در مکان هاى متفاوتى قرار دارند. در طرح سفارتخانه ایران در ژاپن، این مسئله به شیوه اى نمادین و معنادار حل شده است: از ورودى اصلى ساختمان که وارد شویم، در سمت راست ورودى دیگرى وجود دارد که به بخش هاى ادارى و سیاسى مى رسد اما در چشم انداز روبه روى ورودى اصلى – که چشم اندازى بدیع و زیبا است – از طریق یک پلکان وارد حیاط سرپوشیده اى مى شویم که به بخش هاى فرهنگى و کنسولى راه دارد. در اصلى ساختمان مى تواند همیشه باز باشد و مراجعین بخش فرهنگى و کنسولى آزادانه به آن دسترسى داشته باشند. شیخ زین الدین در این باره مى گوید: «ما این پروژه را به گونه اى طراحى کردیم که بدون خدشه وارد شدن به عملکرد بخش ادارى، بتوان وارد بخش فرهنگى شد. این رویکرد در بعد نمادینش بدین معنا است که ما میهمان نواز هستیم، دیگران را براى تفاهم به درون دعوت مى کنیم و به ارزش هاى مطرح دنیاى امروز که شفافیت نقش عمده اى در آن دارد پایبندیم.»در واقع مسئله با اهمیتى که این طرح در خود دارد این است که به شیوه اى هنرمندانه، گونه اى شفافیت و دعوت کنندگى را به نمایش گذاشته است. ضلع شمالى ساختمان که رو به پارکینگ سفارت قرار گرفته است، به طور کامل نمایى شیشه اى دارد و فعالیت هاى کارکنان سفارتخانه را مى توان از پشت شیشه و البته از فاصله اى دور، دید.

طراحی این ساختمان کار مشترکی میان شرکت باوند از ایران و نی هون سکه ( یکی از بزرگترین شرکت های طراحی در ژاپن) بوده، معمار اصلی این پروژه حسین شیخ زین الدین است. این پروژه یکی از مجموعه پروژه هایی است که وزارت خارجه ایران در راستای معرفی فرهنگ و فن آوری ایرانی، ساختمان های مربوط به خود را در خارج از ایران با همکاری معماران بزرگ ایرانی اجرا می کند. یکی دیگر از پروژه های آشنا در این زمینه کنسولگری ایران در فرانکفورت کار مهندس میرمیران است.

ساختمان سفارت دریکی از بهترین مناطق مسکونی در مرکز توکیو قرار دارد؛ این منطقه یکی از مناطقی است که سفارتخانه های کشورهای مختلفی در آن متمرکز هستند. سایت سفارت در نبش دو خیابان باریک قرار دارد که بار ترافیکی زیادی ندارند.

بررسی حجم-بررسی سقف
ساختمان سفارت ایران در توکیو ازترکیب یک مکعب مستطیل که یک ضلع بلند آن دارای انحنایی به سمت داخل مستطیل با شعاع بسیار بزرگ و یک دیوار منحنی شکل است که از درون مکعب بیرون آمده است. فضایی که میان دیوار منحنی و مکعب مستطیل درست شده است تبدیل به یک آتریوم بزرگ شده که از طبقه زیر زمین تا طبقه دوم ساختمان ادامه دارد. سقف این آتریوم شیشه ای است که با استفاده از سازه کششی نگاه داشته شده و آتریوم را به صورت گلخانه ای باز و روشن درآورده است. کاربردهای این آتریوم مکانی برای پذیرایی رسمی و ورودی رسمی سفارتخانه بوده و مکعب مستطیل قسمت های اداری را درخود جای داده است.

ساختمان از لحاظ سیستم کاربردی بسیار ساده و روشن است. از دیگر نقاط برجسته این ساختمان که آن را از دیگر ساختمان های هم سنخ خود برتر می سازد، این است که ذین الدین سعی کرده تا تصور امنیتی و بسته بودن ساختمان را از بین برده و ساختمانی باز را طراحی کند. ضلع شمالی ساختمان که مشرف به پارکینگ سفارت است به طور تقریبا کامل از شیشه ساخته شده و هرچند که براحتی نمی توان تا نزدیکی آن رفت، ولی می توان از دور فعالیت کارمندان سفارت را دید و بدین وسیله ارتباطی دیداری میان اهالی محل و کارمندان ایجاد می شود

شیخ زین الدین در توضیح مفهوم کلی (concept) این پروژه اینگونه می گوید: معماری وسیله است که با آن فرهنگ به تصویر کشیده می شود؛ نهضت معماری از گذشته آغاز و تا آینده ادامه دارد و تاثیرگذار بر فرهنگ های مختلف است. سابقه تاریخی روابط دیپلماتیک مدرن قدمت چندانی ندارد، ولی اصول ساختمان هایی که برای فعالیت های دیپلماتیک ساخته می شود بسیار تغییر کرده است. در اوایل قرن 20 میلادی سفارتخانه یک کشور در خارج، مکانی برای معرفی آن کشور بود ولی امروزه ساختمان سفارت دلیلی بر ارزش انسانی، وسیله ای برای نشان دادن دیدگاه کشور در برابر توسعه جهانی در روابط بین المللی است. بنابراین با آرزوی اینکه رابطه میان کشور میزبان و میهمان هرچه بهتر بشود، بهتر است تا در طراحی سفارتخانه ها از عناصر معماری هر دو کشور استفاده شود.

ویژگی معماری
ایجاد توازن میان عنصرهای معماری ایرانی و توکیو به عنوان سایت، موضوع اصلی این ساختمان است و با استفاده از مصالح و تکنولوژی که با شرایط جغرافیایی ژاپن هماهنگ است، عنصرهای ساده شده معماری ایرانی به اجرا درآمده است. در این ساختمان تلاش شده تا عناصر ایرانی، مانند حیاط مرکزی یا سطح دیوارهای بزرگ استفاده شود. حیاط مرکزی وظیفه نورگیری ساختمان را به عهده دارد. دیوار منحنی شکل دراین ساختمان به یادآورنده دیوارهای خشتی در معماری ایرانی است.

اهداف پروژه
درجهت یکی از سیاست های خارجی ایران که تلاش برای نشان دادن شفافیت ایران و ایجاد حس نزدیکی به ایران در ملت میزبان است، شفافیت ساختمان هم یکی دیگر از موضوعات این ساختمان بود. ولی با توجه به شرایط خاص امنیتی سفارتخانه که نیازمند سیستم امنیتی پیچیده ای است، ایجاد همزمان شفافیت و امنیت در این ساختمان یکی از اهداف این پروژه بود. برای برقراری امنیت لازم در این ساختمان از کمترین تعداد پنجره ها در طبقات پایینی ساختمان استفاده شده است…. همانطور که زین الدین در توضیح مفهوم کلی سفارت بر این نکته اشاره دارد که هدف از این ساختمان معرفی فرهنگ ایرانی نیست، شما با دیدن این ساختمان نمی توانید ارتباط این ساختمان و ایران را درک کنید و تا توضیح مهندس شیخ زین الدین را نخوانید نمی توانید رابطه دیوار منحنی و حیاط مرکزی را با معماری ایرانی درک کنید، زیرا که این دو عنصر کاملا در ادبیات مدرن این ساختمان حل شده اند. از این جهت معمار در به تصویر کشیدن مفهوم مورد نظر خود موفق بوده و می توان گفت که این یک پروژه موفق است.

این موضوع به نظر من نقطه قوت این ساختمان است. هرچند من به شخصه با این پیش فرض که لازم نمی داند ساختمان سفارت نماینده ای از فرهنگ ایرانی باشد موافق نیستم ،ولی این سلیقه شخصی من است و سلیقه مهندس شیخ زین الدین چیز دیگر و قابل احترام تر از سلیقه من، ولی نکته مهم در اینجاست که زین الدین با مهارت فراوان توانسته است مفهومی را که خواسته در این ساختمان به نمایش بگذارد.

ولی یک چیزی در این ساختمان من را آزار می دهد و آن این است که هویت معمار را در این ساختمان نمی توان تشخیص داد؛ چرا که ساختمانی که ساخته شده است در عمل هیچ تفاوتی با دیگر ساختمان های ژاپنی از این دست ندارد، بخصوص اینکه شباهت بسیار زیاد آن با دیگر ساختمان های شرکت نی هون سکه دارد. شاید یکی از دلایل این شباهت بسیار زیادی باشد که احتمالا طراحی فاز دو به بعد ساختمان را بیشتر همکاران ژاپنی مهندس ذین الدین انجام داده اند و استفاده از جزئیات ساختمانی ( detail ) و مصالح رایج در ژاپن این شباهت را بیشتر کرده است (احتمالا این یک امر اجتناب ناپذیر در معماری در خارج از کشور است). این عوامل باعث شده اند که هویت معمار و پشتوانه فرهنگی وی دیده نشود و همه محاسن و ویژگی های معمار در پشت آرایشی ژاپنی کمرنگ شده، قابل تشخیص نباشد و این جای افسوس و صد افسوس است که اینگونه کار مهندس زین الدین در میان هزاران ساختمان دیگر ژاپنی گم شده و نمی تواند برجستگی های خود را به نمایش بگذارد.

https://www.cloob.com/c/young_architect/137283/%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88_%28%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B2%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%29_%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%89
http://net1357.blogfa.com/post/173
https://images.hamshahrionline.ir/hamnews/1384/840317/irshahr/zebash.htm