تحلیل مرکز علمی فائنو ولفسبورگ اثر زاها حدید
معمار، موقعیت
مرکز علمی فائنو که در ولفسبورگ، شهر کوچکی در مرکز آلمان، قرار دارد، توسط معمار معروف بریتانیایی-عراقی، زاها حدید، ساخته شده است. ولفسبورگ در دهه ۱۹۳۰ بنا شد تا کارگران کارخانه ای را که بعدها فولکس واگن نام گرفت، در خود جای دهد.
موزه مرکز علمی فائنو، به طور خاص به جذب کودکان و جوانان به جهان فیزیک، زیست شناسی و شیمی تخصیص یافته است و بخشی از یک سری ساختمان های فرهنگی است که از دهه ۵۰ میلادی به بعد ساخته شدند تا بتوانند به واسطه ایجاد همکاری و همبستگی شهری، این شهر صنعتی را از برزخی که در آن گرفتار شده بود نجات دهند.
مرکز علوم به عنوان یک شی مرموز ظاهر می شود که باعث کنجکاوی و کشف می باشد. بازدیدکننده با درجه ای از پیچیدگی و غرابت مواجه می شود که با این حال سیستم بسیار خاصی از سازماندهی ساختاری بر آن حاکم است
مرکز علمی Phaeno که در مرکز ولفسبورگ قرار دارد و به عنوان "یک زمین بازی ماجراجویی معماری" و "جعبه جادویی" توصیف می شود، چشم اندازی از فضاهای سیال پویا و پیچیده ایجاد می کند. طراحی مرکز علمی نتیجه یک نوآوری طراحی است که از انیمیشن دیجیتال و مفهوم سازی برای فرم ساخته شده و محیط اطراف آن استفاده می کند. مرکز علمی در نقطه پایانی مجموعه ای از ساختمان های میراثی قرار دارد و به کرانه شمالی میتلاندکانال متصل می شود. طراحی به زمینه های مختلف اطراف سایت پاسخ می دهد. خطوط راه آهن، جنبه های تاریخی شهر و خود شهر با هر نما متفاوت است.
روستای کوچک ۱۲۰ نفری فوق الذکر در نیم قرن گذشته، تلاش نموده است تا چیزی بیش از شهر شناخته شده به نام فولکس واگن باشد و توانسته است توریست های زیادی را به سوی جاذبه های سنتی خود نظیر پارت اتوستاد تم و موزه فولکس واگن جذب نماید.
در این راستا، معماران زیادی نظیر آلوار آلتو، هانس شارون، پیتر شوگر و در حال حاضر نیز زاها حدید هنر معماری خود را در این شهر پیاده نموده اند.
از نظر حجمی، ساختمان به گونه ای ساخته شده است که درجه زیادی از شفافیت و تخلخل را بر روی زمین حفظ می کند، زیرا حجم اصلی – نمایشگاه – افزایش یافته است و در نتیجه یک میدان عمومی در فضای باز با انواع عملکردهای تجاری و فرهنگی را پوشش می دهد.
هزینه پروژه مرکز علمی فائنو، معادل ۷۹ میلیون یورو بود. لذا برای تامین این هزینه، طرح مشارکت عمومی و خصوصی برگزار گردید که در آن شهر ولفسبورگ و برخی از شرکتهای بزرگ آن، نظیر فولکس واگن و تولید کننده مشهور میکروفنهای سن هایزر، مشارکت نمودند. هر ساله، مرکز علمی فائنو حدود ۱۸۰ هزار بازدید کننده را به سوی خود جذب می کند و با مساحتی بالغ بر ۱۲ هزار متر مربع بزرگترین مرکز علمی آلمان به حساب می آید..
بررسی سازه
این سازه دارای ۲۵۰ نمایشگاه تعاملی است که در آنها، بازدیدکنندگان می توانند، علاوه بر مشاهده بسیاری از چیزهای جالب و سرگرم کننده، آسیب های ناشی از تصادف اتومبیل با بدن انسان و یا نحوه تشکیل سونامی را در مخازن غول پیکر، از نزدیک مشاهده و درک نمایند.
در یکی از این مراکز تعاملی که “Cone One” نام دارد، بازدیدکنندگان می توانند به مطالعه مسیری که در چشم برای دیدن یک تصویر طی می شود بپردازند و یا ببینید که جهان از طریق فیلترهای رنگی غول آسا چگونه مشاهده می شود. این سازه در سال ۲۰۰۴ میلادی، جایزه پریتزکر را به دست آورد و در واقع می توان آن را مخلوق عظیم معماری دانست که بیشتر شهرت خود را مدیون طرح فوق العاده معمار سازنده اش است.
مرکز علمی فائنو، در قلب شهر و در منطقه ای بین بخش ها و دفاتر تجاری واقع گردیده است. ساختمان های این مرکز از اطراف قطارهای پرسرعت عبور نموده و به ساحل کانال میتتلند می رسند.
از این قسمت مشاهده مجموعه اتوستاد و دودکش سر به فلک کشیده کارخانه تاریخی فولکس واگن امکان پذیر است و تلفیق ناهمگن سنت و مدرنیته را در قالب دنیای ماشینی امروزی را به شکل بی نظیری به تصویر می کشد.
کانسپت:
فرم
اگر از دور به ساختمان مرکز علمی فائنو بنگریم، به عنوان رابطی بین دو منطقه شهری به نظر می آید که رابطه مستقیمی را با شهر و حرکت در گذرگاهها برقرار می سازد. به جای میادین ساختگی، مسیرهای متعددی برای حرکت عابرین پیاده و وسایل نقلیه در نظر گرفته شده است که به داخل ساختمان ها وارد می شوند و مسیرهای به هم پیوستهای را شکل می دهد.
مرکز علمی فائنو، سازهای حجیم و سنگین با لبه های تیز و سطح افقی قوی و برجسته ای است که همانند قایقی از جنس فولاد و شیشه بر فراز زمین، شناور شده باشد. خطوط زاویه ای پیچ و تا خورده و مواج آن نیز سبب میشوند که دیوار، سقف و طبقات با هم ترکیب شده و گسترش یابند، که باعث القای حس دگرگونی مداوم می گردد.
سقف
ساختمان مرکز علمی فائنو ، به لحظ حجمی از دو عنصر معماری تشکیل شده است، یک پیکر وسیع منتج شده از تراز افقی که در ۸ متری زمین معلق مانده و تکیه گاه های آن که شامل ۱۰ مخروط بتنی هستند که نه تنها وزن سازه را تحمل می کنند، بلکه در عین حال، به سوی بالا و به سمت سقف سازه ادامه دارند.
این سازه، پویایی محیط اطراف خود را در شکل بسط یافتهای به تصویر می کشد که گویی از زمین جدا شده و دیوارهای آن، این توهم را ایجاد می کنند که گویی ساختمان در حال حرکت است.
در مخروط های بتنی سازه ای یک چشم انداز مصنوعی دهانه مانند در داخل فضای باز نمایشگاه ایجاد می شود که به سطوح مختلف منظره نمایشگاه اجازه نمایش مورب را می دهد، در حالی که حجم هایی که بیرون زده اند، سایر عملکردهای مرکز علمی را در خود جای می دهند.
تحلیل پلان
زمین واقع شده در زیر این حجم غول آسا، به عنوان چشم اندازی از تپه ها و دره های شیب دار مصنوعی به نظر می آید که در اطراف میدان بسط یافته و گسترده شده است. طرح کلی مرکز علمی فائنو به مردم اجازه میدهد تا در پیاده روی پایین آن حرکت کرده و وارد ساختمان شوند. در بخش دیگری، طبقه پایین قرار گرفته که بازدید کنندگان را به یک میدان عمومی می رساند. طبقه همکف، چشم اندازهای وسیع را ایجاد می کند و مفهومی از شهر را بین مخروط های بتنی ایجاد می نماید.
این ساختمان بر روی پایه های بتنی قرار دارد و به بازدیدکنندگان Autostadt اجازه می دهد تا بدون دخالت در کار ساختمان از آنجا عبور کنند. Phæno توسط یک پل فلزی به Autostadt متصل می شود که از طریق پله برقی و پله در طرفین قابل دسترسی است. قسمت زیرین Phæno و "Stilts" روشن شده اند.
ویژگی های طراحی
بسیاری از ساختمان های این سازه در اطراف میدان قرار دارند و یک سری سازههای مخروطی شکل معکوس بزرگ نیز با گوشه های گرد به چشم می خورند که به عنوان پایه های سازه عمل می نمایند و توهم بی وزنی را در چشم انداز سازه به وجود می آورند. در میان این اشکال، فضاهای مختلفی نظیر کتابخانه، سالن کنفرانس و تالار سخنرانی با ظرفیت ۲۵۰ نفر قرار گرفته اند. بزرگترین مخروط از طریق راه پله ای به طبقه نمایشگاه اصلی دسترسی پیدا می کند که در این بخش، سقف ها ناموزون بوده و دیوارها با الهام از شکل ظاهری فضاپیماها باهم تلفیق شده اند و این توهم، آشکارا در درون و بیرون سازه درک می شود.
ورودی
ورودی مرکزی در قسمت پایه ساختمان، چشم انداز اریب مانند و واضحی را به سوی طبقات مختلف سازه فراهم می کند. این فضای خالی برای برگزاری نمایشگاه هایی در فضای باز قسمت اصلی ایجاد شده است.
دیگر حجم ها به سان پیش آمدگی هایی هستند که در درون آن قرار گرفتهاند و برای کارهای دیگر به خدمت گرفته میشوند. سازه تونل مانند صیقلی و شفافی، به عنوان بخش تعمیم یافته پل فعلی، از میان ساختمان عبور می کند که به راحتی می توان فضای نمایشگاه ها را از آن تماشا نمود.
تنوع در ابعاد و اندازه بازشوها
مسیرهای متعدد باعث ایجاد حرکت در سایت برای حرکت وسایل نقلیه و عابران پیاده برای گردش بهتر می شوند و انسجامی از مسیرهای حرکت را تشکیل می دهند.
فضاهایی مانند ورودی موزه – با پله های برقی که بازدیدکنندگان را به سطح اصلی می برد، کتاب فروشی، و یک تئاتر در مخروط های بتنی قرار دارند.
این موزه با هدف ایجاد رویکردهای جدید به دنیای علم و فناوری و پشتیبانی از اکتشافات طراحی شده است و 250 نمایشگاه آموزنده را در خود جای داده است.
معماری و فضاهای داخلی به گونه ای طراحی شده اند که فوراً بازدید کننده را با چشم اندازهای زیادی جذب کند که تحت آن یک سیستم سازمانی مناسب قرار دارد.
بررسی فضای داخلی
بخش داخلی مرکز علمی فائنو با مفصل بندی ها و فضاهای بی قاعده مشخص می شود که در آن، سطوح و فضاها کاملا تقسیم بندی شده اند، اما وجود حفره های اتفاقی بین دیوارها و دیگر فضاهای خالی، چشمانداز غیر منتظره ای را ایجاد می کند. سطوح بزرگ شیشه ای نیز نمای پانورامایی را از منظره اطراف ارائه می دهند.
ساختمان مرکز علمی فائنو دارای مساحتی بالغ بر ۱۲۰۰۰ متر مربع است و پارکینگ زیرزمینی که در قسمت پایین این مرکز واقع شده است، دارای مساحتی بیش از ۱۵۰۰۰ مترمربع می باشد.
سازه و مصالح:
این سازه حجیم از بتن مسلح ساخته شده است. از سمت جلو تنها می توان توده عظیمی را مشاهده کرد که از این مواد ساخته شده است. در برخی مناطق دیگر نیز از پرده های شیشه ای بزرگ براق و صیقلی استفاده شده است. علاوه براین، شما می توانید پنجره های سقفی را با توجه به طرح متواضی الاضلاح این مرکز علمی مشاهده نمایید.
یک عرشه فولادی نیز در این سازه به چشم می خورد. گفته شده است که در ساخت مرکز علمی فائنو از ۲۷ هزار متر مکعب سیمان و ۳۵۰۰ میله فولادی استفاده شده است.
برخلاف روش استاندارد ساخت قالب های مسطح با بتن، Phæno با استفاده غالب از عناصر قالب بندی به صورت جداگانه و بتن ریخته شده در محل متمایز می شود. عناصر قالب بتنی مورد نیاز بود که برای پوشاندن 9 زمین فوتبال کافی بود و با آهنی به وزن 5000 ماشین کوچک تقویت شده بود
دسترسی بین طبقات از طریق پله و آسانسور صورت می گیرد
پلان مرکز علمی به صورت سیال طراحی شده است
این مجموعه شامل کارگاه ها، آزمایشگاه های بازدید کننده، مرکز علمی، اغذیه فروشی و فروشگاه می باشد. فضای دائمی نمایشگاه به طبیعت، فیزیک و علوم زمین اختصاص دارد که از طریق 350 نمایشگاه تعاملی و ایستگاه های آزمایشی ارائه شده است
فضای داخلی به شدت نورپردازی شده است و این پروژه از یک مسابقه بین المللی که در سال 2000 برگزار شد به دست آمد. کل مساحت تحت پوشش موزه 12000 متر مربع با پارکینگ زیرزمینی بیش از 15000 متر مربع است.
https://disamag.com/phaeno-science-center-powerpoint/
http://freeformland.com/en/freeformland/247/PHAENO_SCIENCE_CENTER
https://archello.com/project/phaeno-science-center-wolfsburg
https://www.miesarch.com/work/249
https://www.zaha-hadid.com/architecture/phaeno-science-centre/
https://en.wikiarquitectura.com/building/phaeno-science-center/
https://www.re-thinkingthefuture.com/case-studies/a2575-phaeno-science-centre-by-zaha-hadid-an-architectural-adventure-playground/
https://en.wikipedia.org/wiki/Phaeno_Science_Center