تحلیل مرکز علمی فائنو ولفسبورگ اثر زاها حدید
گروه طراحی – موقعیت
سبک معماری Deconstructivism
شهر یا شهر ولفسبورگ
کشور آلمان
مختصات 52 ° 25′44 ″ N 10 ° 47 ′24 ″ سازندگان: 52 ° 25′44 ″ N 10 ° 47′24 ″ E
24 نوامبر 2005 کامل شد
هزینه 79،000،000 €
Client City of Wolfsburg
طراحی و ساخت
معمار زاها حدید
معرفی بنا
مرکز علمی فائنو، که توسط معمار زاها حدید طراحی شده است ، در ولفسبورگ ، شهری کوچک در مرکز آلمان واقع شده است که در دهه 1930 تاسیس شد تا کارگران آنچه بعداً تبدیل به فولکس واگن شد ، مستقر شود.
ویژگی بنا
این بنا در سال 2005 افتتاح شد ، ساختمان فائنو به دلیل ظاهری چشمگیر که شبیه به یک سفینه فضایی که تازه وارد شهر شده بود ، تبدیل به یک نقطه عطفی در شهر ولفسبورگ شد. نام " فائنو " به این پدیده های طبیعی (Phänomene به آلمانی) موزه روی آن متمرکز شده است.
فعالیت بنا
این موزه علوم، برای جذب کودکان و نوجوانان به دنیای فیزیک ، زیست شناسی و شیمی اختصاص داده شده است. بنابراین این بخشی از مجموعه ای از ساختمان های فرهنگی است که از دهه 50 ساخته شده است و وظیفه آن آموزشی به نوجوانان و کودکان می باشد.
معرفی سایت پروژه
روستای کوچک ۱۲۰ نفری فوق الذکر در نیم قرن گذشته، تلاش نموده است تا چیزی بیش از شهر شناخته شده به نام فولکس واگن باشد و توانسته است توریست های زیادی را به سوی جاذبه های سنتی خود نظیر پارت اتوستاد تم و موزه فولکس واگن جذب نماید.
در این راستا، معماران زیادی نظیر آلوار آلتو، هانس شارون، پیتر شوگر و در حال حاضر نیز زاها حدید هنر معماری خود را در این شهر پیاده نموده اند.
ویژگی طراحی بنا با زیربنایی بالغ بر 27000 متر مربع کیفیت های فضایی بی نظیری را در قالب فضاهایی پیوسته، روان و سیال به واسطه دخل و تصرف های بی مهابا در سایت نظیر گودبرداری های هوشمندانه و تعریف ترازهای متفاوت ارائه می کند.
حجم ساختمان از شفافیت بالایی برخوردار است ، نور مورد نیاز بنا را تامین می کند.
این پروژه 79 میلیون یورو هزینه داشته و از طریق یک طرح مشارکت عمومی-خصوصی که در آن شهر وولفسبورگ و برخی از شرکتهای بزرگ آن از جمله فولکس واگن و تولید کننده معروف میکروفون سنهیزر تامین شده است.
معرفی نمایشگاههای
نمایشگاه دائمی مرکز علمی فائنو به علوم طبیعت ، فیزیک و علوم زمین اختصاص یافته است که از طریق 350 نمایشگاه تعاملی و ایستگاه های آزمایشی ارائه شده است که مضامین مختلفی از جمله گردباد ، نور لیزر ، گازهای درخشان ، گرانش و … را به نمایش می گذارد.
کانسپت طرح
این بنا در منظره به عنوان ارتباطی بین دو منطقه شهر ظاهر می شود و رابطه مستقیمی با شهر برقرار می کند و عبور و مرور را انجام می دهد و مسیرهای مسافرتی بهم پیوسته را تشکیل می دهد.کانسپت بنا شبیه قایق می باشد.
این یک حجم سنگین و لبه های تیز با افقی قوی بسیار برجسته است ، که به نظر می رسد در سطح کشور جریان دارد. شکل آن شبیه قایق ساخته شده از استیل و شیشه است. خطوط زاویه ای پوسته ای به گونه ایست که دیوارها ، سقف ها و کفها با هم مخلوط و گسترش می یابند و باعث ایجاد یک تغییر و تحول مداوم می شوند.
طرح بنا شبیه قایق است
فضاهای کارکردی همچون ورودی موزه و کتاب فروشی و سالن تئاتر مجموعه در میانه ی مخروط های بتنی جای گرفته اند، شایان ذکر است بالابرهایی که بازدید کنندگان را به طبقه اصلی می اورد نیز در همین محفظه های بتنی جانمایی شده اند. حجم کلی عملا محصول ترکیبی طراحی شده مسیرهای حرکتی است، دسترسی های پیاده چندگانه و حرکت های فضایی در سراسر محوطه پخش شده اند این هم بندی، همگرایی منحصر به فردی میان شهر و ساختمان رقم می زند.
سطح اصلی نمایشگاه حدود 8 متر در 26 متر از سطح زمین بالا رفته است ، بنابراین یک حجم پوشیده شده در سطح خیابان به روشی مشابه موزه Blau که توسط معماران سوئیس Herzog & de Meuron طراحی شده در بارسلونا تقریباً در همان دوره ایجاد شده است.
از آنجا که به بزرگترین مخروط ها از طریق راه پله به طبقه اصلی نمایشگاه دسترسی وجود دارد، جایی که سقف ها تحریف شده به نظر می رسد که دیوارها با تاکید بر فضاپیمای ظاهری ادغام می شوند در داخل و خارج از کار درک می شوند.
فضای داخلی به صورت نامنظم و مفصل سازی مشخص می شود ، که در آن تقسیم کاملی از فضاها وجود دارد ، اما دهانه های ناگهانی بین یک دیوار و دیگری خالی و ارجاع از دیدگاه های غیر منتظره؛ سطوح بزرگ شیشه ای منظره پانوراما از چشم انداز ارائه می دهد.
مرکز علمی ساختمان 12000 متر مربع مساحت دارد. پارکینگ زیرزمینی ، زیر مرکز ، مساحت بزرگتری از 15،000 متر مربع دارد.
حجم دیگر مانند برآمدگی هایی که در قسمت داخلی پیش بینی شده اند ، باقی مانده و عملکردهای دیگری نیز دارند. نوعی از لعاب های تونلی با ماهیت عمومی ، به عنوان پسوندی از پل موجود ، از داخل ساختمان عبور می کند که منظره ای را به داخل و از فضای نمایشگاه نمایش می دهد.
دهانه مرکزی در پایه ساختمان منظره ای از سطوح مختلف را به صورت مورب ایجاد می کند ، به تخلخل و شفافیت حجم بالایی می دهد. این خلاء در فضای باز برای نمایشگاه هایی با حجم اصلی ایجاد می شود.
ساختار و مواد
حجم از بتن مسلح ساخته شده است. در قسمت جلویی فقط بخشهای بزرگی از این ماده مشاهده می شود. در مناطقی که از پرده شیشه ای بزرگ استفاده شده است.
این ساختمانِ با حرکتش در بافت چشم اندازهایی را از محوطه های نمایشگاهی به اطراف می گشاید و بافت پیرامونی را نیز در فضاهای نمایشگاهی درگیر می سازد. در گالری اصلی، حدید، چشم اندازی دهنه ی اتشفشان مانند ایجاد کرده است که امکان داشتن چشم اندازهایی قطری از دیگر سطوح را نیز فراهم می اورد این مخروط های دهنه مانند ارتباط ارگانیک میان بیرون و حجم رازالود و دینامیک درون را رقم می زند.
مرکز علمی فائنو، در قلب شهر و در منطقه ای بین بخش ها و دفاتر تجاری واقع گردیده است. ساختمان های این مرکز از اطراف قطارهای پرسرعت عبور نموده و به ساحل کانال میتتلند می رسند.
از این قسمت مشاهده مجموعه اتوستاد و دودکش سر به فلک کشیده کارخانه تاریخی فولکس واگن امکان پذیر است و تلفیق ناهمگن سنت و مدرنیته را در قالب دنیای ماشینی امروزی را به شکل بی نظیری به تصویر می کشد.
فرم
از دور ساختمان مرکز علمی فائنو، به عنوان رابطی بین دو منطقه شهری به نظر می آید که رابطه مستقیمی را با شهر و حرکت در گذرگاهها برقرار می سازد. به جای میادین ساختگی، مسیرهای متعددی برای حرکت عابرین پیاده در نظر گرفته شده است که به داخل ساختمان ها وارد می شوند و مسیرهای به هم پیوستهای را شکل می دهد.
مرکز علمی فائنو، سازهای حجیم و سنگین با لبه های تیز و سطح افقی قوی و برجسته ای است که همانند قایقی از جنس فولاد و شیشه بر فراز زمین، شناور شده باشد. خطوط زاویه ای پیچ و تا خورده و مواج آن نیز سبب می شوند که دیوار، سقف و طبقات با هم ترکیب شده و گسترش یابند، که باعث القای حس دگرگونی مداوم می گردد.
سقف
ساختمان مرکز علمی فائنو ، به لحظ حجمی از دو عنصر معماری تشکیل شده است، یک پیکر وسیع منتج شده از تراز افقی که در ۸ متری زمین معلق مانده و تکیه گاه های آن که شامل ۱۰ مخروط بتنی هستند که نه تنها وزن سازه را تحمل می کنند.
بلکه در عین حال، به سوی بالا و به سمت سقف سازه ادامه دارند. این سازه، پویایی محیط اطراف خود را در شکل بسط یافتهای به تصویر می کشد که گویی از زمین جدا شده و دیوارهای آن، این توهم را ایجاد می کنند که گویی ساختمان در حال حرکت است.
ویژگی معماری
بسیاری از ساختمان های این سازه در اطراف میدان قرار دارند و یک سری سازههای مخروطی شکل معکوس بزرگ نیز با گوشه های گرد به چشم می خورند که به عنوان پایه های سازه عمل می نمایند و توهم بی وزنی را در چشم انداز سازه به وجود می آورند.
در میان این اشکال، فضاهای مختلفی نظیر کتابخانه، سالن کنفرانس و تالار سخنرانی با ظرفیت ۲۵۰ نفر قرار گرفته اند.
ورودی
ورودی مرکزی در قسمت پایه ساختمان، چشم انداز اریب مانند و واضحی را به سوی طبقات مختلف سازه فراهم می کند. این فضای خالی برای برگزاری نمایشگاه هایی در فضای باز قسمت اصلی ایجاد شده است. دیگر حجم ها به سان پیش آمدگی هایی هستند که در درون آن قرار گرفتها ند و برای کارهای دیگر به خدمت گرفته می شوند. سازه تونل مانند صیقلی و شفافی، به عنوان بخش تعمیم یافته پل فعلی، از میان ساختمان عبور می کند که به راحتی می توان فضای نمایشگاه ها را از آن تماشا نمود.
بررسی فضای داخلی
بخش داخلی مرکز علمی فائنو با مفصل بندی ها و فضاهای بی قاعده مشخص می شود که در آن، سطوح و فضاها کاملا تقسیم بندی شده اند، اما وجود حفره های اتفاقی بین دیوارها و دیگر فضاهای خالی، چشم انداز غیر منتظره ای را ایجاد می کند. سطوح بزرگ شیشه ای نیز نمای پانورامایی را از منظره اطراف ارائه می دهند.
ساختمان مرکز علمی فائنو دارای مساحتی بالغ بر ۱۲۰۰۰ متر مربع است و پارکینگ زیرزمینی که در قسمت پایین این مرکز واقع شده است، دارای مساحتی بیش از ۱۵۰۰۰ مترمربع می باشد.
زاها حدید (Zaha Hadid) در طرح این بنا، ابتدا امتداد خطوط برآمده از شبکه شهر را به درون بنا می کشاند، این خطوط با هندسه ای ارگانیک فرم کلی ساختمان و در مرحله بعد تقسیم بندی فضاهایی داخلی را شکل می دهند. فرم مخروطی پایه های ساختمان نیز در واقع امتداد محورهایی از شهر است که از زمین فاصله گرفته و نمودی سه بعدی می یابد.
یکی از مخروط ها ورودی اصلی را در خود جای می دهد، سالن کنفرانس نیز در مخروطی دیگر طراح شده و سه مخروط دیگر دسترسی به پلازای فضای نمایشگاهی را میسر می سازند.
سازه
این سازه حجیم از بتن مسلح ساخته شده است. از سمت جلو تنها می توان توده عظیمی را مشاهده کرد که از این مواد ساخته شده است. در برخی مناطق دیگر نیز از پرده های شیشه ای بزرگ براق و صیقلی استفاده شده است.
علاوه براین، پنجره های سقفی را با توجه به طرح متواضی الاضلاع این مرکز علمی طراحی شده است. یک عرشه فولادی نیز در این سازه به چشم می خورد. گفته شده است که در ساخت مرکز علمی فائنو از ۲۷ هزار متر مکعب سیمان و ۳۵۰۰ میله فولادی استفاده شده است.
بنا در کنار فعالیت های فرهنگی، کاربری علمی- تحقیقاتی نیز دارد؛ فضاهایی با نام ایستگاه های تجربی، مخاطبان را با موضوعات علمی و تکنولوژیک آشنا می سازد. در واقع بعد علمی کاربری بنا کانسپت طراحی فضاهای پروژه را در جهت برانگیختن حس کنجکاوی و میل به اکتشافات فضاهای جدید در مخاطب شکل داده است؛
تنوع در ابعاد و اندازه های نورگیرهای سقفی
پلان هایی با زوایای نامتعارف و فضاهای مواج که بازی نور و سایه در آن ها راهنمای بصری مخاطبان می باشد؛طراحی شده است . به این ترتیب که فضاهای اصلی و مهم تر از نورپردازی متفاوت و روشن تری برخوردارند و بازدیدکنندگان گذرگاه هایی که به نقاط روشن تر می رسند را با کنجکاوی و میل به کشف فضایی جدید طی می کنند
از نظر حجمی ، ساختمان به گونه ای ساخته شده است که میزان زیادی از شفافیت و تخلخل را در سطح زمین حفظ می کند ، زیرا حجم اصلی – نمایشگاه – برپا می شود و بدین ترتیب یک حجم عمومی در فضای باز با انواع عملکردهای تجاری و فرهنگی که در آن ساکن هستند ، پوشانده می شود.
تنوع در ابعاد و اندازه بازشوها
https://disamag.com/phaeno-science-center-powerpoint/
http://freeformland.com/en/freeformland/247/PHAENO_SCIENCE_CENTER
https://etoood.com/NewsShow.aspx?nw=1911
https://www.arthut.ir/cultural/1136-wolfsburg-phaeno-science-center.html
https://www.zaha-hadid.com/architecture/phaeno-science-centre/
https://www.inexhibit.com/mymuseum/phaeno-science-center-wolfsburg/
https://en.wikiarquitectura.com/building/phaeno-science-center/#03-centro-de-ciencias-phaeno
https://archello.com/project/phaeno-science-center-wolfsburg