بهداشت حرفه ای در کشاورزی
کشاورزی و دامداری جزء وسیعترین فعالیتها در سطح جهان میباشند و نقش بارزی در اقتصاد و پیشرفت جوامع دارند . این گروه طیف وسیعی از افرادرا به لحاظ سن و جنس شامل میشود .
63% از جمعیت کشورهای در حال توسعه در بخش کشاورزی و دامداری اشتغال دارند
سهم اشتغال مربوط به بخش کشاورزی در ایران 27 % میباشد .
تعریف کشاورزی
سازمان بین الملل کارو سازمان بهداشت جهانی کشاورزی را
این چنین تعریف مینمایند :
کلیه فعالیتهایی که مرتبط با کا شت داشت ، برداشت
و
آبیاری غلات ، نباتات،باغهای میوه اشجار و پرورش گل
و
گیاهان زمینی انجام میگیرد.
هدف بهداشت حرفه ای در رابطه با کشاورزی
حفظ و ارتقاء سطح سلامتی کلیه شاغلین بخش کشاورزی،پیشگیری از بیماریهای حرفه ای ، مسمومیتهای شغلی، حوادث و سوانح ناشی از کار ، تطبیق کار با انسان و در صورت عدم امکان ، تطبیق انسان با کار و بالاخره تطابق رضایت بخش فیزیولوژیکی و روانی کار با انسان میباشد.
خطرات عمده تهدید کننده سلامت کشاورزان
بیماریهای مشترک انسان و دام
محیط غیر بهداشتی روستا
مخاطرات ناشی از شرایط آب و هوائی نامناسب و طاقت فرسا ( مانند سرما زدگی – گرما زدگی و ……) و مخاطرات ناشی از طبیعت ( مانند طوفانها و خشکسالی ها )
مخاطرات ناشی از عناصر شیمیائی سمی ( مسمومیتهای حاد و مزمن )
مخاطرات ناشی از ترکبیات هورمونی آنتی بیوتیکها و مواد ضد آفت کش حشرات و حیوانات
بیسوادی فرهنگی و فقر
عقب ماندگی اجتماعی
عوامل زیان آور در حرفه کشاورزی
عوامل فیزیکی که شامل:
1- اشعه مادون قرمز
2- اشعه ماورابنفش
3- سروصدا
4- ارتعاش
5- گرما ، سرما، رطوبت ( شرایط آب وهوائی )
عوامل شیمیائی
کلیه مواد اولیه و مواد خام و مواد مصنوعی یا تهیه شده جامد مایع و گاز و بخارات را که به کار میرود و یا تولید میشود مورد مطالعه قرار داده که ممکن است مصنوعی و یا طبیعی باشد همینطور ممکن است دارای منشاء گیاهی ،حیوانی و یا شیمیائی باشد که به لحالظ اثرات فیزیولوژیکی هر یک از مواد شیمیائی معمولا عوارض خاص خودرا ایجاد میکند ، امروزه در بخش کشاورزی مواد شیمیائی بطور گسترده مورد استعمال دارد این مواد بصورت کود شیمیائی و یا برای دفع آفات بصورت حشره کش و قارچ کش و گاهی نیز برای از بین بردن علفهای هرز و جوندگان استفاده میگردد.
عوامل شیمیائی شامل :
علف کشها
قارچ کشها
جونده کشها
کودها
سموم
عوامل بیولوژیک شامل :
ویروسها
باکتریها
انگلها
قارچها
کلستریدیومها
عوامل ارگونومیک شامل :
حالات غیر استاندارد بدن در حین کار ( زانو زدن – انجام کار به صورت خمیده و ……..)
فشارها و پیچ خوردگی اعضا
حمل بار
فعالیتهای گله داری
عوامل ایمنی شامل :
عوامل انسانی از قبیل میزان آگاهی ، ابتلا به بیماری جسمی ویا روانی ، تجربه و غیره .
عامل تجهیزات شامل استاندارد بودن دستگاهها ، داشتن حفاظ ، استفاده از ابزار کار مناسب ( ماشین آلات کشاورزی غیر ایمن از قبیل تراکتور ، کمباین ، وسایل لوازم و تجهیزات کشاورزی )
عامل شرایط کار از قبیل کار در گرما و محیط پر استرس ، نبود نظم و انظباط ، کار در معرض سروصدا و غیره .
جانوران ، حیوانات و حشرات ( سگ ،گرگ ، مار و عقرب و…)
بیماریهای ناشی از کار در کشاورزی
به تمامی بیماریها و عوارض اطلاق میشود که در دراز مدت و براثریک عامل فیزیکی ( مثل سروصدا و حرارت ) و یا شیمیائی ( مثل آهک و یا سموم دفع آفات نباتی ) و یا مکانیکی ( مثل آسیبهای کف دست و انگشتان بر اثر تماس و نگهداری داس ) و یا عوامل غیر ارگونومیک ( مثل زانو زدن کار کردن یکنواخت ، یا حمل بار سنگین و یا هل دادن غلط ماشین ها ) و غیره بوجود میآید .
توجه :
در صورتی که فردی به صورت مداوم با یک ماده شیمیائی ( که در بخش کشاورزی همان سم میباشد ) در تماس باشد ، مبتلا به بیماری شغلی و به عبارتی مسمومیت شغلی میشود ، لیکن اگر به دلایل غیر شغلی مثلا راننده تراکتوری که گاهی سموم را جابجا میکند ، دچار مسمومیت بشود این مسمومیت را مرتبط با شغل و نه بیماری شغلی مینامند که میتواند هم به صورت عارضه حاد و هم عارضه مزمن باشد .
بیماریهای حاصل از عوامل زیان آور در حرفه کشاورزی
الف : بیماریهای ناشی از عوامل فیزیکی شامل :
1- آفتاب سوختگی و آب مروارید که ناشی از تماس با اسعه مادون قرمز میباشد .
2- التهاب ملتحمه چشم ،سرطان پوست که به علت تماس با اشعه ماوراء بنفش ایجاد میشود.
3- گرمازدگی و سرمازدگی ، خشکی و ترکپوست که در اثر شرایط جوی (سرما ،گرما و باد ) به وجود می آیند.
4- افت شنوائی ناشی از سروصدا .
5- اختلالات اسکلتی ، عضلانی و گوارشی ناشی از ارتعاش
بیماریهای ناشی از عوامل شیمیائی در کشاورزی
سوختگی
کهیر
حساسیت
مسمومیت
بیماریهای ناشی از عوامل بیولوژیک در کشاورزی
هاری
تب مالت
تب زرد
تب کیو
تب یونجه
تب بازگرد کنه ای (بورلیا )
تب خونریزی دهنده
کزاز
سیاه زخم
سالک
کیست هیداتیک
بیماریهای انگلی
بیماریهای پوستی
بیماریهای ناشی از عوامل ارگونومیک در کشاورزی
فشار بر اعضاء بدن
پیچ خوردگی اعضاء
دردهای اسکلتی ،عضلانی
اثرات ناشی از عوامل ایمنی در کشاورزی
ایجاد حوادث ناشی از برخورد با ادوات کشاورزی
ایجاد بیماریهای ناشی از گزش حیوانات وحشی
بیماریهای مشترک انسان و دام در حرفه کشاورزی
تب مالت
بیماریهای جلدی همچون سالک
کیست هیداتیک
هاری
تب هموراژیک کریمه کنگو
کزاز
سیاه زخم
تب کیو
راههای جلوگیری از اثرات عوامل زیان آور کشاورزی
آموزش در زمینه نحوه استفاده صحیح از وسایل حفاظت فردی و ادوات کشاورزی
شستشوی دستها به ویژه زیر ناخنها بعداز انجام کار و قبل از خوردن غذا
استفاده از دستکش در هنگام هرس کردن کیاهان تیغ دار و آماده سازی کودهای حیوانی و شیمیائی
استفاده از ماسک تنفسی مناسب جهت جلوگیری از عوارض ریوی از گردوغبار
استفاده از جعبه کمکهای اولیه مجهز به وسایل لازم
استفاده از کلاه و عینک آفتابی و سایبان مناسب
استفاده از لباس کار متناسب با فصل و شرایط محیطی
راههای جلوگیری از اثرات عوامل زیان آور کشاورزی
استفاده از کرمهای ضد آفتاب ،هنگام کار در معرض نور خورشید
تعویض لباسها و استحکام در پایان عملیات سم پاشی
نصب علائم هشدار دهنده بر روی ظروف حاوی سم
مراجعه به نزدیکترین مرکز بهداشتی ، درمانی در صورت بروز مسمومیت ناشی از سموم
ازبین بردن ناقلین بی مهره ( کنه ،حشرات ،بید،عقرب و…..)
عدم تماس مستقیم با حیوانات ، دفن بهداشتی یا سوزاندن لاشه های حیوانات و طیور
استفاده از تجهیزات ایمن (تراکتور دارای اتاقک مناسب و …) جهت کاهش صدا و ارتعاش
استفاده از کمربند ایمنی یا طناب مهار کننده جهت بالارفتن از درختان تنومند و بلند
پرهیز از انجام کار در وضعیتهای نامناسب بدنی
استراحتهای کوتاه مدت هنگام کار با ماشین آلات کشاورزی ارتعاش زا
با تشکر
و
خسته نباشید