آزمایشگاه رفرانس بهداشت حرفه ای اصفهان بخش عوامل شیمیایی
بخش های مختلف آزمایشگاه عوامل شیمیایی
بخش تجهیزات قرائت مستقیم
بخش نمونه برداری از آلایندههای هوا
بخش آماده سازی نمونه ها
بخش آنالیز دستگاهی
بخش تجهیزات قرائت مستقیم
کاغذهای معرف
محلول های معرف
دتکتورتیوپهای بلند مدت وکوتاه مدت
گازیابهای تک منظوره
گازیابهای مولتی وارن
کاربرد لوله های آشکار ساز:
بنزن
تولوئن
اتانول
CO
و بسیاری از مواد دیگر…..
دتکتور تیوپهای کوتاه مدت
لوله های هستند به طول 11 سانتی متر وقطرخارجی 6 میلی متر وقطر داخلی 4 میلی متر که از مواد جاذب جامد وواکنش دهنده پر شده است ودر اثر واکنش با آلاینده شیمیایی تغییر رنگ ایجاد میشود که طول تغییر رنگ برابر میزان آلودگی بر حسب ppm می باشد
مشخصات این دتکتور تیوپها درجه بندی بر حسب ppm و تعداد ضربه ای که توسط پمپ باید زده شود (n ) می باشد
پمپهای مورد استفاده جهت دتکتور تیوپهای کوتاه مدت
پمپ آکاردئونی دستی با حجم 100 سی سی در هر ضربه
پمپ پیستونی دستی با حجم 100 سی سی در هرضربه
پمپ کوانتیمتر مدل 1 با قابلیت برنامه ریزی اتوماتیک جهت ضربه زدن با حجم 100 سی سی در هر ضربه
پمپ کوانتیمتر مدل 1000 با قابلیت برنامه ریزی اتوماتیک جهت ضربه زدن با حجم 100 سی سی در هر ضربه
روش اندازه گیری با دتکتور کوتاه مدت
ابتدا با وارد کردن سر دتکتوربه داخل روزنه پمپ دو سر دتکتور شکسته میشود سپس با توجه به جهت فلش روی دتکتور دتکتور به پمپ وصل میشود سپس با توجه به تعداد ضربه (n=5 ) ضربه به پمپ زده میشود وهوااز داخل دتکتورعبور داده میشود تا تغییر رنگ ایجاد شود انتهایی ترین نقطه تغییر رنگ قرائت میشود وبر حسب ppm گزارش میشود
دتکتور تیوپهای بلند مدت
این دتکتور تیوپها دارای درجه بندی برحسب میکرولیتر می باشد وبرای نمونه برداری نیاز به یک پمپ با دبی پایین به نام پلی متر دارد
ابتدا دو سر دتکتور شکسته میشود واز طریق فلش روی دتکتور آن را به پمپ وصل می کنیم سپس پمپ را روشن ومرتبا به دتکتور نگاه میکنیم تا تغییر رنگ در دتکتور ایجاد شود به محض تغییر رنگ پمپ را خاموش می کنیم ودتکتور تیوپ را از پمپ خارج می کنیم وطول تغییر رنگ را بر حسب میکرو لیتر یاد داشت می کنیم
روش محاسبه
حجم هوای عبوری از روی دتکتور را بر حسب لیتر محاسبه می کنیم:
n2-n1)*k) = حجم هوای عبوری بر حسب لیتر
طول تغییر رنگ در دتکتور بر حسب میکرولیترخوانده میشود
از تقسیم میکرولیتر خوانده شده بر حجم هوای عبوری بر حسب لیتر غلظت بر حسب ppm بدست می اید
گازیابها
مکانیسم عمل گاز یابها بر اساس واکنش شیمیایی است که این واکنش شیمیایی در گازیاب با توجه به میزان آلودگی بر حسب ppm گزارش میشود وچنانچه از حد خاصی بالاتر رود به صورت آلارم هشدار خواهد داد
گازیابها به دودسته تقسیم میشود :
1- گازیابهای تک منظوره نظیر ازن سنج – کلر سنج و…
2- گازیابهای مولتی وارن یا چند منظوره : این گازیابها دارای چندین سنسور هستند که چند نوع گاز را در آن واحد اندازه گیری می کنند
بخش نمونه برداری از آلایندهها
پمپهای نمونه برداری هوا با دبی های پایین –متوسط – دبی بالا
وسایل جمع آوری نمونه ها : فیلترهلدرها – سیکلونها – بابلرها – ایمپینجرها – جاذبهای جامد – فیلترها
وسایل کالیبراسیون
وسایل حمل نمونه به آزمایشگاه
پمپهای نمونه برداری
پمپ نمونه برداری LOW FLOWبا دبی زیر 500 سی سی در دقیقه برای نمونه برداری با جاذبهای جامد نظیر ذغال فعال
پمپ نمونه برداری فردی SKC-GILIAN-SIBATA,…با دبی 5-1 لیتر در دقیقه برای نمونه برداری با فیلترها وبابلر ها وایمپینجرها
پمپهای با دبی 45-25 لیتر در دقیقه برای نمونهای محیطی با دبی بالا نظیر آلایندههای زیست محیطی
وسایل نمونه برداری آلودگی هوا
فیلتر هلدر ها
فیلتر هلدرهای 3 قسمتی از جنس پلی استایرن با قطر 37 و25 میلی متر جهت نمونه برداری گرد وغبارکلی –فیوم فلزی – میستهای روغن
IOM نوع جدیدی از فیلترهلدر ها با قطر 25 میلی متر جهت نمونه برداری گرد وغبارکلی
فیلتر هلدرهای دالانی با قطر 25 میلی متر جهت نمونه برداری از ذرات آزبست
سیکلونها
جهت نمونه برداری از گرد وغبار قابل استنشاق از وسایلی به نام سیکلون ( مینی سیکلون ) استفاده میشود که قادر اند گرد وغبارهای زیر 5 میکرون (RES ) را نمونه برداری کنند
از جنس آلومینیومی یا پلی اتیلنی یا پلی استایرن ساخته میشود
سیکلون در منطقه تنفسی کارگر نصب ونمونه برداری انجام میشود
بابلرها وایمپینجرها
در داخل این وسایل گاز شوی محلول جاذب ریخته میشود وسپس با دبی 1 لیتر در دقیقه نمونه برداری انجام میشود مکانیسم عمل بابلرها وایمپینجرها بر اساس جذب درون مایع انجام میشود
گازشویها دارای یک مخزن مدرج جهت محلول جاذب می باشند ودارای یک نازل جهت انتقال هوا به درون محلول هستند ویک خروجی که به پمپ نمونه برداری وصل میشود
بطری های گاز شوی
بطریهای گازشوی
بابلرهای متخلخل
بطریهای نمونه گیر با لوله های مارپیچی
ستون های حاوی گوی های شیشه ای
فیلترها
فیلتر ها دارای سه مشخصه هستند
جنس
قطر
پورسایز
جنس قطر وپورسایز فیلترها با توجه به متد وروش نمونه برداری ووسایل اندازه گیری انتخاب میشود
انواع فیلترها
فیلتر PVC: برای نمونه برداری گرد وغبارهای معدنی وآلی از این فیلترها استفاده میشود
فیلتر ممبران : برای نمونه برداری فیوم های فلزی استفاده میشود همچنین برای شمارش الیاف آزبست از این فیلترها استفاده میشود
فایبر گلاس : برای نمونه برداری بعضی از گرد وغبار خصوصا گرد وغبار های حرارتی کاربرد دارند
فیلتر تفلون : برای گرد وغبارهای بیولوژیکی ومیکروبی نظیر قارچها کپکها و…
جاذبهای جامد
لوله های ذغال فعال چارکل تیوپ
سیلیکاژل تیوپ
آلومیناژل
لوله هایی هستند به طول 7 سانتی متر وقطر خارجی 6 میلی متر وقطر داخلی 4 میلی متر که از دو قسمت سمپل وشاهد تشکیل شده است وبا مش مشخصی از ذرات جاذب جامد پر شده است
جاذب های سطحی
جاذب های سطحی دارای دو بخش عقب و جلو هستند
در صورتیکه که الاینده در بخش عقب بیشتر از1/10 بخش جلویی باشد نمونه فاقد اعتبار میباشد
آلاینده به مرور جاذب را ترک نموده و خارج می شود . در نتیجه باید سریعا آنالیز گردد.
بخش آماده سازی نمونه ها
آماده سازی نمونه های فیلتری در روش گراوی متری : برای توزین فیلترها موارد زیر باید اعمال شود :
24 ساعت فیلتر باید درون دسیکاتور قرار گیرد
برای انتقال فیلتر به ترازو از پنس استفاده شود
برای جابجایی فیلتر ها نهایت دقت اعمال شود
برای توزین از ترازوی 0/01 میلی گرم استفاده شود
در صورتی که از IOM استفاده شده است فیلتر با ضمائم وزن شود
آماده سازی نمونه ها ادامه
آماده سازی فیلتر های حاوی فیوم فلزی :
ابتدا فیلتربا پنس پلی اتیلنی به بشر 100 سی سی انتقال داده میشود
روی فیلتر 10 سی سی اسی نیتریک غلیظ ریخته شود
بشر روی هات پلیتن قرار داده شود ودمای هات پلیت روی 140 درجه تنظیم گردد
درب بشر با شیشه ساعت بسته شود
پس هضم فیلتر وتبخیر اسید پس ازتشکیل رسوب سفید رنگ در ته بشر عملیات خاکستر سازی را متوقف می نمایم پس از سرد شدن بشر 10 سی سی اسید نیتریک 10درصد به بشر اضافه نموده ونمونه را آماده تزریق به دستگاه اتمیک ابزوبشن می نماییم
آماده سازی فیلترهای حاوی آزبست توسط بخارات استن انجام میشود وفیلتر روی لام فیکس شده وجهت شمارش الیف آزبست آماده میشود
آماده سازی نمونه های جاذب مایع وجامد
نمونه های جاذب مایع که از ایمپینجر ویا بابلر خارج میشود درون یک ارلن ریخته ومعرف های مورد نیاز طبق دستورالعمل هر متد به آن اضافه شده ونمونه ها جهت آنالیز دستگاهی با دستگاه اسپکتروفوتومتری یا گاز کروماتوگرافی آماده میشود 0
آماده سازی نمونه های جاذب جامد: ابتدا دو قسمت سمپل وشاهد لوله های ذغال فعال را در درون ظروف کوچک دربسته با درپوش مخصوص ریخته وبه هر کدام 1 سی سی کربن دی سولفید اضافه نموده وبه مدت 2 ساعت در آزمایشگاه نگه داری می کنیم پس از 2 ساعت می توانیم با گاز کروماتوگرافی قرائت نماییم در صورت آماده نبودن دستگاه گازکروماتوگرافی نمونه ها را در یخچال نگهداری می کنیم 0
روش های آنالیز نمونه ها
روش گراوی متری
روش اتمیک ابزوبشن
روش اسپکتروفوتومتری
روش گازکروماتوگرافی
روش x-ray
روش شمارش با میکروسکوپ فاز کنتراست
روش گراوی متری
این روش برای تعیین غلظت اکثر گرد وغبار های آلی ومعدنی درهوا به کار می رود
در این روش از یک ترازوی حساس با دقت 0/00001 گرم یا 0/01 میلی گرم استفاده میشود
فیلترهای حاوی گرد وغبار پس از قرارگیری به مدت 24 ساعت در دسیکاتور با ترازو وزن شده ومیزان گرد وغبار موجود روی فیلتر اندازه گیری میشود وبا توجه به حجم هوای نمونه برداری غلظت بر حسب میلی گرم بر متر مکعب هوا محاسبه میشود
روش اتمیک ابزوربشن
برای تعیین فلزات در نمونه های هوا آب خاک ومواد غذایی ونمونه های بیولوژی از دستگاه اتمیک ابزوبشن استفاده میشود
آماده سازی هر کدام از نمونه ها براساس متد های مخصوص آن ماده انجامک میشود ونمونه ها پس از آماده سازی با دستگاه اتمیک ابزوبشن خوانده میشود
دستگاه اتمیک ابزوبشن برای هر عنصر یک هالو کاتد لامپ مخصوص آن عنصر را دارد وتعداد عناصری که دستگاه میتواند تعیین مقدار کند بستگی به تعداد لامپهای موجود دستگاه دارد
برای اندازه گیری غلظت هر عنصر ابتدا باید محلول های استاندارد آن عنصر ساخته شود وسپس با توجه به غلظت استاندارد ها غلظت نمونه مجهول محاسبه گردد
دستگاه اتیمیک ابزوربشن
روش گاز کروماتوگرافی
بسیاری از ترکیبات شیمیایی آلی توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی تعیین مقدار می شود در این روش نمونه ها پس از جمع اوری بر روی کربن اکتیو ویا سیلیکاژل تیوپ در آزمایشگاه توسط کربن دی سولفید باز یافت شده وتوسط سرنگ میکرولیتری به دستگاه گازکروماتوگرافی تزریق می شود پس از عبور نمونه از ستون گازکروماتوگرافی نمونه ها جداسازی شده وبه ترتیب به دتکتور TC یا FID می رسد وتوسط دتکتور شناسایی می گردد وبه صورت پیک در مانیتور ظاهر میشود ابتدا نمونه استاندارد به دستگاه تزریق شده وپیک استاندارد ثبت می گردد سپس نمونه به دستگاه تزریق میشود تا تعیین مقدار گردد
دستگاه گازکروماتوگرافی
روش اسپکتروفوتومتری
در این روش نمونه ها در طول موج خاصی که نمونه جذب دارد خوانده میشود ابتدا توسط بلانک دستگاه صفر میشود وسپس نمونه محلول در داخل بلانک توسط دستگاه خوانده میشود چنانچه ماده در طول موج 400-200 نانومتر جذب داشته باشد با اسپکتروفوتومتر UV وچنانچه در طول موج 900-400 نانومتر جذب داشته باشد با اسپکتروفوتومتر VIS خوانده میشود
بخش ساخت محلول های استاندارد
برای تعیین میزان غلظت آلایندهها ابتدا برای هر دستگاه آنالیز نیاز به ساخت محلول های استاندارد می باشد که طبق دستورالعمل هر متد استانداردها ساخته میشود برای این کار ابتدا محلول استاندارد مادر( استوک ppm1000 ) ساخته میشود به عنوان مثال برای ساخت استوک سرب یک گرم پودرسرب خالص را در50سی سی اسید نیترک 2 مولار حل می کنیم وبه حجم یک لیتر می رسانیم ویا 598/1 گرم نیترات سرب را در100 سی سی آب مقطر 2بار تقطیر حل کرده وبه حجم یک لیتر می رسانیم تا استوک 1000ppm ساخته شود سپس با این استاندارد سایر استاندارد های مورد نیاز با توجه به نوع نمونه ودقت روش ساخته میشود
دستگاه اسپکتروفتومتر(uu-vis)
اسپکتروفتومتری IR
برای ترکیباتی نظیر:
ترکیبات آلی
اتیلن
اتان
پروپان
بوتان
CO
CO2
اسپکتروفتومتری UV
برای ترکیباتی نظیر:
ترکیبات کربونیل
ترکیبات آروماتیک
ترکیبات چند حلقوی
ترکیبات خطی اشباع نشده
NH3
NOX
O3
SO2………..
ترازوی حساس با دقت mg 0.01
موادی که به روش گراوی متری تعیین مقدارمیشوند توسط فیلترنمونه برداری وتوسط ترازوی mg 0/01 تعیین مقدارمیشوند نظیر: گردوغبارنیترات آمونیوم – سولفات آمونیوم -ذغال -پنبه -ایندوسولفان – گالیوم – میست گلیسیرین – گرافیت -کائولین -پشم شیشه – میست روغن معدنی – سیمان – تالک – تیتانیوم دی اکساید – استئارات روی و…
دستگاه اتمیک ابزوربشن شعله ایphilips ( AA)
جهت تعیین غلظت فیوم فلزی درهوای محیط کار- آب – خاک – مواد غذایی – مواد بیولوژیکی و… ازدستگاه اتمیک استفاده میشود
باتوجه به 10 لامپ موجود در آزمایشگاه بهداشت حرفه ای فلزات زیرقابل اندازه گیری می باشد :
سرب – کروم – نیکل – مس – کادمیوم – سلنیوم – آرسنیک – آهن – قلع – آلومنیوم –
در صورت فراهم شدن لامپ سایرفلزات نظیرلامپ منگنز- منیزیوم سدیم- مولیبدن و… این فلزات نیزقابل اندازه گیری هستند.
دستگاه اتمیک ابزوربشن perkinelmerهمراه با کوره گرافیت وسیستم ویپر ژنراتور ( AAG)
جهت تعیین غلظت فیوم فلزی درهوای محیط کار- آب – خاک – مواد غذایی – مواد بیولوژیکی و… ازدستگاه اتمیک استفاده میشود
باتوجه به 20 لامپ موجود در آزمایشگاه بهداشت حرفه ای فلزات زیرقابل اندازه گیری می باشد :
جیوه – سیلیس – آرسنیک – روی – مس – آهن – نیکل – آلومینیوم – استرانسیوم – باریوم – کلسیم – کروم – نقره – سلنیوم – فسفر – منیزیوم – سرب – کادمیوم – کبالت –
دستگاه اسپکترفتومتر UV – VIS
آلاینده هایی که به صورت محلول در طول موج 900 -200 نانومتر جذب داشته باشند توسط این دستگاه قابل اندازه گیری هستند .نظیر: آمونیاک – دی متیل هیدرازین – فرمالدئید – کتن – نیتروون دی اکساید – ازن – فسژن – استی بین – آرسین – کرومیوم – سرب و…
اسپکتروفوتومتر vis
آلاینده هایی که به صورت محلول در طول موج 900 -400 نانومتر جذب داشته باشند توسط این دستگاه قابل اندازه گیری هستند .نظیر: سرب – آمونیاک – فرمالداید – کتن – کرومیوم -…
گازکروماتوگرافی unicam
اندازه گیری گازها وبخاراتی که به روش گازکروماتوگرافی انجام میشود.
( دستگاه در حالت تعمیر است وقرار است مجددا راه اندازی شود )
موفق باشید