بررسی صورت های مالی نمونه همگرا با IFRS
غلامحسن تقی نتاج
دانشیار حسابداری
تقدیر ویژه از شجاعت بانک مرکزی و به ویژه دکتر ولی اله سیف
در شرایطی که به استقرار تقلیدی استانداردهای حسابداری عادت کرده بودیم طرح صورتهای مالی نمونه به مناسبت انطباق با IFRS تحرک جدید و گسترده ای را در محافل علمی (کمتر) و حرفه ای(بیشتر) حسابداری ایجاد کرد و این همایش یکی از این تحرکهاست .
IFRSصورت های مالی نمونه همگرا با
سوالات اساسی که مطرح ولی پاسخ روشنی داده نشده است:
آیا بانک مرکزی درصدد است استانداردهای گزارشگری مالی درست کند و بعد آن را با IFRSهمگرا کند و این نمونه ها اولین محصول آن هستند؟
آیا بانک مرکزی استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی را می پذیرد و تلاش می کند آن را همگرا کند؟
آیا بانک مرکزی IFRS را می پذیرد ولی طبق مفاد صورت های مالی نمونه واگرا عمل می کند؟
نگاهی به ضابطه گذاری بانک مرکزی برای گزارشگری مالی بانکها
چارچوب مفهومی ندارد:
هدف
عناصر صورت های مالی و رابطه آنها
معیارهای شناخت و اندازه گیری
مبانی اندازه گیری ( ارزش فعلی، ارزش جاری، بهای تاریخی، بهای جاری، ارزش بازیافتنی، ارزش جاری)
ویژگی های کیفی
نگاهی به ضابطه گذاری بانک مرکزی برای گزارشگری مالی بانکها (ادامه)
هیچ استانداردی تهیه یا الزامی نشده است:
استانداردهای ناظر بر اندازه گیری و شناخت عناصر اقلام قابل ارائه در صورت های مالی و استانداردهای افشاء
حتی استاندارد ارائه صورت های مالی که قاعدتا باید مرجع ارائه یا طبقه بندی ها و ارائه ی حداقلی صورت های مالی باشد صادر نشده است
فقط یک صورت مالی نمونه الزام آور
…..
در نبود این ها بانک ها ناگزیرند یا از استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی تبعیت کنند یا از استانداردهای حسابداری ایران یا هر دو
صورت های مالی نمونه به اصطلاح همگرا در این خصوص مسکوت است
مجموعه ی کامل صورت های مالی مبتنی بر استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی
استاندارد حسابداری بین المللی ۱ بیان می دارد که یک مجموعه ی کامل از صورت های مالی از موارد ذیل تشکیل شده است:
یک صورت وضعیت مالی در انتهای دوره؛ (ترازنامه)
یک صورت سود یا زیان و سایر سودهای جامع برای دوره؛ (صورت سودوزیان جامع)
یک صورت تغییرات در حقوق مالکانه برای دوره؛ (صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام)
یک صورت جریان های نقدی برای دوره؛ (صورت جریان نقد)
یادداشت ها، متشکل از خلاصه ی رویه های حسابداری قابل توجه و دیگر اطلاعات توصیفی؛
اطلاعات مقایسه ای دوره ی قبل؛
یک صورت وضعیت مالی دوره ی قبل در آغاز زمانی که یک شخصیت حسابداری یک رویه حسابداری را به صورت گذشته نگر به کار می بندد یا یک گزارش مجدد از اقلام صورت های مالی اش تهیه می کند، یا وقتی که آن اقلام را در صورت های مالی اش بازطبقه بندی می کند (استاندارد حسابداری بین المللی ۱ بند ۱۰).
صورت های مالی نمونه بانک ها هم گرا با استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی
ترازنامه
صورت عملکرد سپرده های سرمایه گذاری (جدید)
صورت سود و زیان جامع (متفاوت)
صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام
صورت جریان وجوه نقد (تا حدی متفاوت)
یادداشت های توضیحی
1. ترازنامه از منظر ایجاد یک طبقه ی جدید تحت تاثیر استانداردهای حسابداری اسلامی است .
2.صورت عملکرد سپرده سرمایه گذاری بر اساس قانون عملیات بانکی بدون ربا و برپایه یک تحقیق است .
3.صورت سود زیان بر اساس عرف جهانی و استاندارد بین المللی (نمونه کی پی ام جی) است.
4.صورت سود و زیان جامع بر اساس استانداردهای حسابداری ایران است.
5.صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام بر اساس استانداردهای بین المللی است.
6. صورت جریان وجوه نقد بر اساس استاندارد های حسابداری ایران است .
تطبیق رویکردهای مختلف با صورتهای مالی نمونه
تفاوت ها
صورت مالی که درابلاغیه بانک مرکزی وجود ندارد یا عنوان متفاوت دارد:
صورت سود و زیان و سایر سودهای جامع
صورت مالی که در IFRS وجود ندارد یا عنوان متفاوت دارد:
صورت عملکرد سپرده های سرمایه گذاری
تعریف صورت مالی
طبق چارچوب مفهومی IASB و FASB صورت های مالی را می توان به صورت زیر تعریف کرد: مجموعه ای از گزارش های مالی در باره ی عملکرد مالی، وضعیت مالی، و جریان های نقدی یک شخصیت اقتصادی.
نتیجه :
این صورت ها برای شخصیت گزارشگری و با مقاصد عمومی تهیه می شوند نه گروه خاص.
عملکرد مختص به شخصیت اقتصادی است.
حساب یا گردش حساب برای گروه ها یا ذی نفعان تهیه می شود : مثل صورت تغییرات در حقوق مالکان.
تعریف حقوق مالکان
منافع( سهم مالکانه) باقی مانده در دارایی های یک شخصیت اقتصادی پس از کسر تمام بدهی هایش.
( چارچوب مفهومی IASB )
تعریف هم گرایی
فرایند رسیدن به یک مجموعه ی واحد از استانداردهای حسابداری و گزارشگری مالی یا حذف تفاوت ها برای رسیدن به مقایسه پذیری بین صورت های مالی.
سوال:
چه چیزی را بانک مرکزی همگرا می کند؟
بانک مرکزی که استانداردهای جداگانه را صادر نکرده است.
ایجاد تفاوت به معنی هم گرایی نیست.
تعریف عملکرد
یک اندازه گیری از چگونگی استفاده ی یک شخصیت اقتصادی ا زدارایی اش و مدل کسب و کارش برای تولید درآمد.
عملکرد مالی واحد تجاری دربرگیرنده بازده حاصل از منابع تحت کنترل واحد تجاری است . اطلاعات درباره عملکرد مالی درصورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع ارائه می شود. اطلاعات در مورد عملکرد مالی و تغییرپذیری آن برای پیش بینی ظرفیت واحد تجاری جهت استفاده موثر از منابع موجود آن و قضاوت درباره میزان اثربخشی استفاده احتمالی از منابع اضافی توسط واحد تجاری است ( مفاهیم نظری سازمان حسابرسی)
عملکرد مالی با اندازه گیری های مختلف شامل درآمد ، سود عملیاتی، سود قبل از مالیات، جریان های نقدی، و مانند اینها در صورت های مالی ارائه می شود.
شریک یا دارنده حقوق مالکانه
آیا سپرده گذار شریک است یا دارنده حقوق مالکانه یا بستانکار؟
سپرده گذار شریک شخصیت اقتصادی نه شریک مالک
اشکالات
واگرا نه همگرا
نمونه های الزام آور
الزام فرمت و طبقات برخلاف IFRS
قلمداد کردن شریک به عنوان دارنده حقوق مالکان
نبود استاندارد پشتوانه برای اندازه گیری و شناخت اجزای صورت های مالی و افشاها
نبود چارچوب مفهومی
روزآمدنشدن قوانین و مقررات مثل قانون تجارت و مالیات
گزارش به دارندگان سپرده ها
بر اساس درخواست
لحظه ای
اینها برخلاف سهامداران به طور لحظه ای می توانند از حساب شان گزارش بگیرند.
مساله اساسا گزارشگری نیست.
ریسک سپرده گذاران با ریسک سهامداران هرگز برابر نیست
مسیر پیشنهادی
استفاده از استاندارد گزارشگری مالی بین المللی ۱۱
مشارکت های خاص یا به تعبیر درست تر توافق های مشاعی:
توافق های مشاعی در دو گروه قرار می گیرند:
۱. عملیات مشاعی
۲.سرمایه گذاری مشاعی
** نهایتاً برای برطرف کردن دغدغه ی حقوق مشاعی می توان یک گزارش گردش حساب در یک یادداشت مثل گذشته تهیه کرد.
گمان مبر که به پایان رسید کار مغان
هزار باده ی ناخورده در رگ تاک است
از توجه شما بزرگواران سپاسگزارم .