پاورپوینت بررسی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در حسابداری مدیریت و ملاحظات آن

بررسی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در حسابداری مدیریت و ملاحظات آن
گردآورندگان:
نادیا نظرعلیوند

سهیلا ولی زاده

استاد: نواب کونانی

هدف اصلی این پژوهش، بررسی نقش های مهم سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در حسابداری مدیریت است. ابتدا مکانیزم سیستم همراه با ذکر مثال های عددی تشریح می گردد تا تفاوت های مهم آن با چارچوب سنتی تخصیص هزینه ها مشخص شود. سپس، کاربردهای عملی آن در واحدهای صنعتی، خدماتی و در کشورهای مختلف همراه با ملاحظات رفتاری لازم مورد بررسی قرار گیرد. چنین نتیجه گیری می شود که سیستم ABC انقلابی است در سیستم های هزینه یابی، و می تواند به عنوان ابزاری قوی جهت حل مشکلات گوناگون مدیریت بکار برده شود.
چکیده:

اما، دسترسی به این فواید بدون توجه به ملاحظات رفتاری ممکن به نظر نمی رسد. مهمترین سازه های رفتاری موثر در ABC عبارتند از :
1- فرهنگ بین المللی، جامعه و سازمان 2- فرهنگ مدیران 3- شیوه های ارزیابی مدیران 4- نحوه ایجاد کنترل 5- عوامل موثر در تسهیم هزینه های شرکت

واژه های کلیدی: برنامه ریزی و کنترل؛ سیستم بموقع؛ مراکز هزینه؛ هزینه یابی بر مبنای فعالیت؛ هزینه های سنتی؛ هزینه های محصول

چکیده

در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 ، برخی نویسندگان حسابداری از جمله Solomons و staubus به رابطه بین فعالیت ها و هزینه ها اشاره نمودند . اما در دهه 1980 به دنبال انعکاس ضعف ها و نارسایی های رایج در ارائه اطلاعات دقیق هزینه ، توجه جدی در محافل دانشگاهی و حــرفه ای به این موضوع بیشتر جلب گردید . این جلب توجه بیشتر حول محور پیدایش سه سازه (عامل ) اصلی بود :
مقدمه

سازه اول تغییرهای نوینی بود که در دنیا جهت معرفی تکنولوژی های مدرن ، سیستمهای اطلاعاتی هوشمند ، خبره و قابل انعطاف و نیز مکانیزم های تولیدی جدید در کشور های مختلف به ویژه در ژاپن رخ داده بود .
سازه دوم این بود که در دهه 1980 فلسفه فکری بسیاری از مدیران شرکتها ، به ویژه مدیران شرکتهای بزرگ ، دستخوش تغییرات عمده ای گردید و علاوه بر سودآوری ، رقابت در سطح جهانی ، افزایش رضایت مشتریان در سطح بین المللی ، تاکید بر کنترل کیفیت محصولات و کاهش هزینه ها نیز جزء اهداف اولیه و اصلی مدیران قرار گرفت .

مقدمه

سازه سوم این بود که عده ای از نویسندگان حسابداری به طور جدی و مبسوط به تشریح فضای جدید تولید ، نقشهای گوناگون تکنولوژی و دیدگاههای جدید مدیران پرداختند . Cooper & Kaplan در میان دیگران تاثیر بسزایی در انعکاس نارسایی های سیستم حسابداری مدیریت در ارائه دقیق هزینه ها در این شرایط داشته اند . این نویسندگان ادعا کرده اند که سیستم های سنتی حسابداری صنعتی و مدیریت نه تنها پاسخگوی احتیاجات مدیران نیستند بلکه استفاده از اطلاعات آنها سبب گمراهی و عدم تصمیم گیری صحیح مدیران می شود و نهایتاً میتواند منجر به پیدایش زیانهای هنگفت در شرکتها گردد . به دنبال آن این نویسندگان اقدام به معرفی سیستم جدیدی تحت عنوان سیستم (( هزینه یابی بر مبنای فعالیت )) نمودند.
مقدمه

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از سیستم های نوین هزینه یابی محصول است و این سیستم جانشین هزینه یابی سفارش کار یا روش مرحله ای نیست ، بلکه می تواند همراه با آنها به کار گرفته شود تا اطلاعات دقیقتری را در خصوص هزینه ها و در نهایت تصمیمگیری های اقتصادی مدیریت فراهم سازد .
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت

یکی از ویژگی های ABC که آنرا از سیستم های سنتی متمایز می سازد ، اینست که به پدیده های نوین تولید و اثرات تکنولوژی حاکم بر صنایع امروز توجه می کند و در حد امکان این اثرات را به طور کمی جذب محصولات یا خدمات می کند . پیدایش فرایند خودکار ، ماشینهای الکترونیکی ، آدمواره ها و بطور کلی تکنولوژی پیشرفته تولید ، ساختار هزینه های محصول را به شدت تغییر داده است .
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت

هنگامی که سازمانی از تکنولوژی پیشرفته بیشتر استفاده می کند ، هزینه های تکنولوژی آن افزایش قابل ملاحظه ای می یابد ، اما در عوض هزینه های کار مستقیم به شدت کاهش پیدا می کند ، و چنانچه از تفکر جدید مدیریت موجودی کالا نظیر سیستم « به موقع » هم استفاده بعمل آید ، هزینه های نگهداری موجودی کالا هم به شدت کم می شود و حتی هزینه های مصرف مواد اولیه مستقیم هم پایین می رود . نتیجه این وضعیت آن شده است که در حال حاضر اهمیت سربار در واحد های صنعتی فزونی یافته است و درصد سهم سربار از کل هزینه های تولید نیز افزایش چشمگیری را در مقابل سهم کارگر مستقیم نشان میدهد . در حال حاضر بعضی از شرکت های بزرگ هم از جمله Hewlett Packard هزینه کار مستقیم را به عنوان سرباز کارخانه منظور می کنند.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت

شکل شماره 1 رابطه بین میزان استفاده از تکنولوژی و هزینه های تولید را نشان می دهد.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت

سیستم ABC فلسفه نوین مدیران را نیز بطور کمی در هزینه یابی محصول منظور می کند . فلسفه نوین مدیران ، جلب رضایت مشتریان و رقابت با سایر شرکتها در سطح بین المللی است . به منظور دسترسی به این موارد حداقل به دو عامل بایستی توجه داشت : 1) افزایش کیفیت محصول 2) تولیدات انعطاف پذیر به نحوی که منطبق با سلیقه های گوناگون و متنوع مشتریان باشد . بنابراین سیستم ABC ، علاوه بر هزینه های مواد اولیه مستقیم ، کار مستقیم و سربار کارخانه ، هزینه های گوناگون مربوط به تکنولوژی ، کنترل کیفیت محصول و هزینه های مربوط به تولیدات انعطاف پذیر را نیز در بر می گیرد.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت

برخلاف سیستم های سنتی، روش ABC در جریان تولیدی پیچیده و غیر معمول هم کاربرد دارد. در اینگونه موارد، ABC دو نوع هزینه متغیر جدید را در ساختار جمع هزینه های هر واحد محصول منظور می کند:
1- هزینه های مربوط به پیچیدگی محصولات و
2- هزینه های مربوط به تنوع آنها

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت

هدف، اصلاح دقت هزینه های تولید هر واحد محصول است که می تواند به تعیین صحیح مبلغ فروش محصول، تصمیم گیری در خصوص ترکیب مطلوب تولید، و سودآوری کمک نماید. بنابراین، در سیستم ABC جمعاً سه جزء هزینه های متغیر تولیدی می تواند وجود داشته باشد:
1- هزینه هایی که تابع سطح فعالیت شرکت هستند
2- هزینه هایی که با پیچیدگی محصولات نوسانم پیدا می کنند و
3- هزینه هایی که با تنوع محصولات تغییر پیدا می کنند.

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت

در سیستم های هزینه یابی سنتی، عموما" از طریق ایجاد مراکز هزینه، کلیه هزینه های بخشهای مختلف هر سازمان جمع آوری شده و بر حجم خدمات ارائه شده تقسیم می گردد تا از این طریق بهای تمام شده خدمات، تعیین شود. در این سیستمها معمولا هیچگونه ارتباط منطقی و علت و معلولی بین فعالیتهای لازم جهت برای خدمات ارائه شده و میزان استفاده از منابع وجود ندارد. در نتیجه بهای تمام شده خدمات منعکس کننده فعالیت ها و ارزشهای منابع بکار گرفته شرکت نیست. سیستم ABC این نقیصه را بوسیله مرتبط کردن ((مستقیم)) هزینه های سازمانی با هزینه های فعالیتهای عملیاتی مرتفع می سازد.
مکانیزم اجرایی سیستم

از نظر عملی، سیستم ABC روابط علّی بین ایجاد هزینه ها و فعالیتهای لازم جهت ارائه خدماتی که برای سازمان ارزش اقتصادی ایجاد می کنند را مشخص می سازد. این سیستم از این باور سرچشمه می گیرد که خدمات، فعالیتها را مصرف می کنند و فعالیتها منابع را. در این روش ابتدا هزینه ها به فعالیتها تخصیص می یابد و سپس هزینه های تخصیص یافته به فعالیتها، بر مبنای استفاده هر یک از خدمات از فعالیتها، به آنها تخصیص داده می شود (شکل صفحه بعد). در واقع هزینه یابی بر مبنای فعالیت شیوه ای است که بر اساس آن، هزینه خدمات و یا محصولات به عنوان جمع هزینه فعالیتهایی که به خاطر ارائه آنها انجام می شود، بدست می آید.
مکانیزم اجرایی سیستم

تخصیص هزینه ها به هدف هزینه
تعیین مبنای هزینه
مراکز فعالیت
هزینه‎ها
مرحله دوم تخصیص
مرحله اول تخصیص
منابع
فعالیتها‎
مکانیزم اجرایی سیستم

فعالیتهایی که در داخل یک سازمان انجام می گیرد به دو گروه کلی تقسیم می شوند:
1- فعالیت های مستقیم
2- فعالیت های سربار کارخانه
گروه اول شامل فعالیت هایی هستند که مستقیماً در ارتباط با ایجاد محصول و یا خدمات می باشند و برای موارد زیر اتفاق می افتند:
* ورودی ها (مانند دریافت مواد اولیه مستقیم)
* عملیات (مانند تولید)
* خروجی ها (مانند کالای ساخته شده یا ارائه خدمات)
* بازاریابی و فروش
* انجام خدمات بعد از فروش

مکانیزم اجرایی سیستم

فعالیتهای سربار کارخانه از فعالیتهای مستقیم پشتیبانی می کند و ممکن است مربوط به محصول، مشتری و یا نگهداری قسمتی از بازار باشند. واکاوی ساختار هزینه های این فعالیت هزینه یابی کامل، هزینه های محصول، خدمت به مشتری و بررسی سودآوری را امکان پذیر می سازد. این امر شامل واکاوی هزینه های مربوط به محصولات یا خدمات برای موارد زیر می گردد:
* مشتریان – هزینه های اضافی مربوط به مشتریانی که ممکن است سفارشات مختلفی داشته باشند یا سفارشات آنها شامل ترکیبی از تعدادی محصولات یا خدمات باشد.

مکانیزم اجرایی سیستم

* قسمت های بازار – هزینه های اضافی مربوط به اعمال یک تعداد از مشتریانی که تشکیل قسمت های بازاری را می دهند که محصول یا خدمت در آن قرار گرفته است.
* سازمان – هر نوع باقیمانده مربوط به فعالیت های سربار را شامل می شود. به عنوان مثال، مدیریت عمومی، برنامه ریزی مالی شرکت، مالیات و حسابداری.
مراکز هزینه مربوط به فعالیت ها از طریق بررسی نوع فعالیت هایی که برای تولید و یا توزیع محصولات و خدمات سازمان لازم هستند تعیین می شوند. به منظور بهینه سازی سیستم، تعیین تعداد مناسب مرکز های فعالیت ها باید طوری تعیین گردند که تخصیص هزینه ها را به محصولات یا خدمات با توجه به مبناهای مناسب سربار، ساده و عملی کنند.

مکانیزم اجرایی سیستم

مبناهای تقسیم هزینه مرکزهای فعالیت ها، ممکن است مالی یا غیرمالی باشد. افزون بر این، مبناهای متعدد و چندگانه ای جهت تقسیم هزینه ها وجود دارند. این معیارها اجرای موفقیت آمیز استراتژی یک شرکت را ممکن می کنند و مقایسه عملکرد را با اهداف شرکت نیز عملی می سازند. بعلاوه در مبناهای ارزیابی برای شناسایی و حذف فعالیت هایی که ارزش افزوده ندارند بکار گرفته می شوند.
سیستم ABC تخصیص هزینه های عمومی و مشترک را در دو مرحله انجام می دهد. در مرحله اول هزینه فعالیتهایی که منجر به پیداش محصولات یا خدمات گشته اند تعیین می شود . این مرحله شامل موارد زیر است :
مکانیزم اجرایی سیستم

1- بررسی هزینه های تولیدی و غیر تولیدی. 2- تعیین فعالیتهای مربوط به تولید یا توزیع محصولات یا خدمات. 3-تعیین تعداد مراکز فعالیت جهت جمع آوری هزینه ها 4- تعیین هزینه های مربوط هر فعالیت مرحله دوم مربوط به جذب هزینه مراکز فعالیت به محصولات یا خدمات جداگانه است.این مرحله شامل موارد زیر است: 1- تعیین مبناهای متعدد تولید و غیر تولیدی جهت تخصیص هزینه ها 2- تقسیم هزینه مراکز فعالیت به منباهای مختلف و تعیین نرخ سربار 3- جذب نرخ سربار محصولات یا خدمات گوناگون
با توجه به تخصیص بالا، تعیین سودآوری هر یک از محصولات و نهایتاً تصمیم گیری های مدیریت با استفاده از این اطلاعات امکان پذیر می گردد.

مکانیزم اجرایی سیستم

هنگامی که مدیریت هزینه ها را بر مبنای فعالیت تقسیم می کند، اولویت بدنی هزینه ها ضرورت پیدا می کند. برخی از هزینه ها مانند هزینه مواد امولیه مستقیم، کار مستقیم، و ماشین آلات برای هر "واحد" محصول صورت می گیرد. هزینه هایی از قبیل هزینه های آماده سازی، جابجایی مواد اولیه، سفارشات خرید و بازرسی قسمتی از هزینه هایی هستند که در سطح فعالیت هر "دسته" یا "گروه" محصولات بوجود می آیند. پاره ای دیگر از هزینه ها از قبیل هزینه های تولید، مهندسی، مشخصات محصول، تغییرات فنی و مهندسی و مرغوبیت محصول توانایی کلی شرکت را جهت تولید محصول افزایش می دهند. نهایتاً، هزینه های تجهیزات، زمین و ساختمان، نور و گرمایش هزینه هایی هستند که برا ینگاهداری تاسیسات و امکانات فنی "شرکت" لازم هستند.

مکانیزم اجرایی سیستم

طرفداران ABC ادعا می کنند که کلیه فعالیتهایی که در یک سازمان صورت می گیرد نهایتاً در راستای حمایت از تولید و توزیع محصولات یا خدمات می باشد. بنابراین هزینه کلیه فعالیتها باید به عنوان هزینه های محصول درنظر گرفته شوند.
افزون بر این، کلیه هزینه ها، حتی هزینه های با اصطلاح مشترک و هزینه های ثابت در بند مدت متغیر می باشند. بنابراین، ABC بر خلاف روش های معمول، از مفهوم سنتی هزینه های ثابت دوری می جوید، و بر اساس تکیه بر رفتار هزینه ها در بلند مدت، کلیه هزینه ها را به محصولات به طور جداگانه یا به صورت زنجیره ای بر اساس هزینه های متغیر تخصیص می دهد.
مکانیزم اجرایی سیستم

جدول زیر تفاوت های عمده روش ABC را با سایر روش های هزینه یابی سنتی نشان می دهد.

با وجودی که ABC به عنوان یک سیستم هزینه یابی ژاپنی معرفی شده است ، اما در ژاپن چندان کاربردی ندارد و مشاوران مالی آمریکایی و انگلیسی آن را به عنوان یک سیستم موفق که باید جهت رقابت با واحد های رقیب ژاپنی بکار گرفته شود تجویز کرده اند . در نتیجه این سیستم نه تنها در واحد های تولیدی کشور های غربی ، بلکه در سازمانهای خدماتی آنها نیز بکار گرفته شده است .
سیستم ABC در شرکتهای دارای تکنولوژی بالا و پیچیده بطور موفقیت آمیز بکار گرفته شده است . در مجموع کاربرد عملی مثبت ABC در موارد خدماتی از جمله بیمارستان ها ، سازمانهای بهداشتی ،صنعت بانکداری و تهیه و توزیع مواد غذایی گزارش شده است.
کاربردهای عملی ABC

شرکت Ernst & Young اقدام به استفاده از سیستم ABC برای شرکتهای بزرگی در صنعت الکترونیک، تولیدکنندگان نوشابه و عرضه کنندگان وسایل ساختمان نمود، که همگی جز شرکتهای بزرگ مربوط به Fortune 500بودند. همچنین این شرکت سیستم ه .م.ف را در شرکتهای کوچکی در صنایع فلزی، سازندگان کامیون و تولیدکنندگان شیرینی پیاده کرد (که درآمد آنها کمتر از 50 میلیون دلار بود ). نتیجه استفاده کنند و منابع مصرفی مربوط به فعالیتهای گوناگون خود را با توجه به علتهای به وجود آمدن آنها کنترل نمایند تا از صرفه جویی قابل توجهی برخوردار شوند . افزون براین، فعالیتها نقطه اصلی تمرکز توانایی و ABC شرکتها برای رسیدن به اهداف عالی خود بود، و این مهم بود که شرکتها با بکارگیری سیستم مدیریت هزینه ها و با تاکید برفعالیتها، وقعیت فعلی خود را به وضعیت رقابتی در سطح جهانی رساندند.
کاربرد در واحدهای صنعتی

سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت پدیده نوینی است که تفکر هزینه یابی سنتی حسابداری مدیریت را به شدت دگرگون ساخته است . این سیستم دارای مزیتهای زیادی است و می تواند، بویژه در موارد زیر، کاربردهای عمدهای داشته باشد: 1- بهبود سیستم هزینهیابی و تخصیص هزینههای شرکت به طور مطلوبتر، 2- تعیین بهای تمام شده و قیمتگذاری محصولات به صورت منطقیتر و دقیقتر، 3- کنترل عملیات شرکت و برنامهریزی کارا در آینده، 4- کمک به تصمیمگیریهای کاراتر، صحیحتر و دقیقتر مدیریت و 5- ارزیابی صحیحتری از عملیات مالی مدیران. اما، دسترسی کامل به این مزایا، بدون توجه به عوامل رفتاری امکانپذیر به نظر نمی رسد.
نتیجه گیری

مهمترین سازه های رفتاری موثر در تدوین و اجرای موفقیت آمیز سیستم ABC عبارتند از: 1- فرهنگ بین المللی، جامعه و سازمان نسبت به ABC 2- فرهنگ مدیران، 3- شیوه های ارزیابی مدیران، 4- نحوه ایجاد کنترل در سازمان و 5- سازه های رفتاری موثر در تسهیم هزینه های شرکت.

نتیجه گیری