1
به نام خدا
2
انواع طبقه بندی بودجه ای
3
انواع طبقه بندی
طبقه بندی منابع
درآمدها
واگذاری دارایی های سرمایه ای
واگذاری دارایی های مالی
طبقه بندی مصارف
اعتبارات هزینه ای
تملک دارایی های سرمایه ای
تملک دارایی های مالی
طبقه بندی عملیات
طبقه بندی سازمانی
طبقه بندی اقتصادی
مقدمه
4
طبقه بندی منابع
منابع دریافت های دولت محسوب می شوند.
در این نوع طبقه بندی منابع مالی دولت به سه طبقه «درآمدها»، «واگذاری دارائیهای سرمایه ای»، «واگذاری دارائیهای مالی» تقسیم می شوند که همه آنها به صورت پول رفع نیازهای جامعه را برای انجام هزینه های دولت ممکن می سازند، اما نحوه تدارک آنها از ابعاد مختلف «اقتصادی»، «اجتماعی»، «فرهنگی» و «سیاسی» اهمیت بسیار دارد .
طبقه بندی به صورتی است که امکان برآورد صحیح و نیز اتخاذ تصمیمات درست را در مورد هر یک از آنها امکان پذیر می نماید.
مقدمه
5
طبقه بندی منابع
درآمدها
از لحاظ نوع :
عمومی
اختصاصی
شرکت ها
از لحاظ بخش های درآمدی :
درآمدهای مالیاتی
کمک های اجتماعی
کمک های بلاعوض
درآمدهای اموال و دارایی ها
درآمدهای حاصل از خدمات و فروش کالا
درآمدهای حاصل از جرایم و خسارات
درآمدهای متفرقه
واگذاری دارایی های سرمایه ای
واگذاری دارایی های مالی
مقدمه
6
طبقه بندی منابع
درآمدها :
عمومی
پاره ای به موجب قانون از بافت جامعه وصول می شوند و مستقیماً به خزانه دولت واریز می گردند که به درآمد عمومی موسوم است.
درآمدهای اختصاصی
درآمدهای اختصاصی نیز به موجب قانون وصول، و به خزانه دولت واریز می شوند، لیکن عموماً معادل 100 درصد آن یا معادل اعتباری که در قانون بودجه سالیانه پیش بینی شده است در اختیار دستگاه وصول کننده قرار می گیرد.
این نوع درآمد خلاف اصل عدم تخصیص از اصول بودجه است.
مقدمه
7
طبقه بندی منابع
واگذاری دارایی های سرمایه ای :
بخشی به صورت فروش نفت، گاز، فروش ساختمان ها، تاسیسات، ماشین آلات و اموال و دارایی های دولت می شوند که به صورت واگذاری دارایی های سرمایه ای ظاهر می شوند
مقدمه
8
طبقه بندی منابع
واگذاری دارایی های مالی :
قسمتی به صورت سایر منابع تامین اعتبار از طریق فروش اوراق مشارکت، استفاده از صندوق ذخیره ارزی، فروش سهام شرکت های دولتی، استقراض از سیستم بانکی، استفاده از وام ها و تسهیلات خارجی و دریافت اصل وام های داخلی دولت، تامین می گردد که به واگذاری دارایی های مالی موسوم است.
مقدمه
9
طبقه بندی مصارف
مصارف، پرداخت های دولت محسوب می شوند چگونگی تخصیص منابع در شبکه اندام تشکیلات دولت، فلسفه اقتصادی پرداخت های دولت را پایه گذاری می نماید.
بنابراین مصارف به سه گروه ذیل تقسیم می شود:
اعتبارات هزینه ای
تملک دارایی های سرمایه ای
تملک دارایی های مالی
مقدمه
10
طبقه بندی مصارف
اعتبارات هزینه ای
اعتبارات «هزینه ای» ظرفیت های موجود را حفظ و نگهداری می کند و موجبات اعمال حاکمیت دولت را میسر می سازند و هزینه های حضور و استقرار حاکمیت و اقتدار دولت را تامین می کند.
مقدمه
11
طبقه بندی مصارف
تملک دارایی های سرمایه ای
ایجاد و توسعه ظرفیت ها، یا تثبیت و عمر ظرفیت ها، در یک برنامه زمان بندی شده به صورت سرمایه گذاری در دارایی های سرمایه ای تولید شده یا مولد و گاهی به صورت دارایی های تولید نشده مشهود یا نامشهود، موجبات «تملک دارایی های سرمایه ای» دولت را فراهم می آورند.
مقدمه
12
طبقه بندی مصارف
تملک دارایی های مالی
تجهیز منابع پولی و مالی «سایر منابع تامین اعتبار» تامین کننده سیاست های دولت در بازپرداخت بدهی های خود که به صورت وام ها و تسهیلات داخی و خارجی، یا بازپرداخت اوراق مشارکت یا انجام تعهدات اعزام زایران حج تمتع یا خرید و سرمایه گذاری سهام شرکت های دولتی یا افزایش سرمایه آن ها و تعهدات پرداخت نشده سال های قبل (دیون با محل) را فراهم می سازند که به «تملک دارایی های مالی» موسوم است.
مقدمه
13
سایر طبقه بندی ها
با توجه به نحوه دریافت و پرداخت هر یک از منابع و مصارف و تاثیرگذاری متفاوت آنها از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و … می توان به انواع طبقه بندی های بودجه ای زیر اشاره نمود:
طبقه بندی عملیات
طبقه بندی سازمانی
طبقه بندی اقتصادی
مقدمه
14
طبقه بندی عملیات
از طریق طبقه بندی عملیات ، فعالیت هاووظایف دولت مورد شناسایی قرار گرفته و با تقسیم آن ها به برنامه ، فعالیت و طرح ، چگونگی دستیابی به اهداف و انجام وظایف مزبور مشخص می گردد.
مقدمه
15
طبقه بندی سازمانی
از قدیمی ترین و مرسوم ترین انواع طبقه بندی های بودجه ای محسوب می شود. در این نوع طبقه بندی کلیه سازمان های دولتی که به نحوی از بودجه دولت استفاده می کنند براساس وظایف و اهدافشان در گروه های مشابه قرار می گیرند.
مقدمه
16
طبقه بندی اقتصادی
این طبقه بندی یکی از مهمترین طبقه بندیهای بودجه ای محسوب می گردد. از این نوع طبقه بندی برای تجزیه و تحلیل عملیات دولت و انجام برنامه ریزی های صحیح و تصمیم گیری های نهایی در سطوح عالی استفاده می شود.
برای تهیه آن ، هزینه های جاری و سرمایه ای دولت تفکیک و میزان سرمایه گذاری واقعی از انتقالات سرمایه ای جدا شده و فاکتورهای مهم اقتصادی مانند نرخ رشد و توسعه اقتصادی مورد بررسی قرار می گیرد. این نوع طبقه بندی اساس تجزیه و تحلیل آثار اقتصادی اجرای بودجه را فراهم می کند.
مقدمه
17
طبقه بندی درآمدها (بخش های درآمدی)
بخش اول : درآمدهای مالیاتی
مالیات ها قسمت های عمده ای از درآمد واحدهای دولتی را تشکیل می دهند که از انتقالات اجباری تشکیل می شود گردید برخی از انتقالات اجباری خاص نظیر جرایم، غرامات، مصادره ها و حق بیمه های اجتماعی جز درآمد مالیاتی محسوب نمی شوند.
بند اول: مالیات بر شرکت ها
بند دوم: مالیاتی بر درآمد
بند سوم: مالیات بر ثروت
بند چهارم: مالیات بر وارادات
بند پنجم: مالیات بر کالاها و خدمات
طبقه بندی درآمدها
18
طبقه بندی درآمدها (بخش های درآمدی)
بخش دوم: کمک های اجتماعی
کمک های اجتماعی دریافت های واقعی و احتسابی از کارفرمایان به نفع کارکنان یا خویش فرمایان می باشد و به دو شکل می تواند انجام گیرد که منافع آن عاید شاغلین یا بازنشستگان و بازماندگان آن ها می گردد:
الگوهای تامین اجتماعی
که به منظور فراهم آوردن فواید اجتماعی به افراد جامعه که از طریق دولت کنترل و تامین مالی می شود طراحی می شوند.
الگوهای بیمه اجتماعی
که برای کارکنان دولت معمولاً طرح های تامین مالی نشده ای است که منافع حاصل از آن از محل وجوهی که در اختیار واحد ذیربط نیست در اختیار افراد قرار می گیرد.
طبقه بندی درآمدها
19
طبقه بندی درآمدها (بخش های درآمدی)
بخش سوم: کمک های بلاعوض
کمک های بلاعوض انتقال های هزینه ای یا سرمایه ای غیر اجباری بین دو واحد دولتی یا واحد دولتی و یک سازمان بین المللی می باشد. به منظور طبقه بندی کمک های بلاعوض ماهیت واحد پرداخت کننده کمک معیار اول و نوع هزینه ای و سرمایه ای آن معیار دوم می باشد. بدین ترتیب در نظام GFS (صندوق بین المللی پول) کمک های بلاعوض به سه گروه تقسیم می شوند:
کمک های دولت های خارجی
کمک های سازمان های بین المللی
کمک های سایر سطوح دولت
طبقه بندی درآمدها
20
طبقه بندی درآمدها (بخش های درآمدی)
بخش چهارم : درآمدهای اموال و دارایی ها
درآمدهای اموال و دارائی ها شامل اقلام متنوعی از درآمدها می شود که دولت در ازای در اختیار قرار دادن دارایی های مالی یا غیر مالی خود وصول می کند.
بهره
سود سهام
برداشت از درآمد شرکت های دولتی
وجوه مجدداً سرمایه گذاری شده حاصل از سرمایه گذاری مستقیم خارجی
اجاره.
طبقه بندی درآمدها
21
طبقه بندی درآمدها (بخش های درآمدی)
بخش پنجم: درآمدهای حاصل از خدمات و فروش کالا
فروش از طریق عوامل دولتی بازار
حق الزحمه و اجرت ارائه خدمات و فروش از طریق عوامل غیربازار.
طبقه بندی درآمدها
22
طبقه بندی درآمدها (بخش های درآمدی)
بخش ششم : درآمدهای حاصل از جرایم و خسارات
جرائم و خسارات، انتقال های جاری اجباری وضع شده از سوی دادگاه ها و واحدهای شبه قضایی به دلیل عدم رعایت قوانین و مقررات را شامل می گردد.
این نوع درآمد ناشی از تخلفات جامعه است و وجود و افزایش آن خوب تلقی نمی شود. این درآمدها شامل موارد زیر است:
جرایم رانندگی
عدم تعهد دانشجویان بورسیه و شهریه دانشجویان انصرافی ,
جرایم آلودگی و تخریب محیط زیست و آلودگی هوا
و . . .
بخش هفتم: درآمدهای متفرقه
طبقه بندی درآمدها
23
طبقه بندی واگذاری دارایی های سرمایه ای
بخش اول: درآمد نفت خام
بخش دوم: درآمد گاز
بخش سوم: فروش ساختمان ها و تاسیسات دولتی
بخش چهارم: فروش و واگذاری اراضی
بخش پنجم : فروش ماشین آلات و تجهیزات
…
بخش نهم : فروش و واگذاری سایر دارایی های سرمایه ای
طبقه بندی درآمدها
24
بخش های طبقه بندی واگذاری دارایی های سرمایه ای
بخش اول: درآمد نفت خام
این درآمد شامل فروش نفت خام و سایر فراورده های نفتی است
بخش دوم: درآمد گاز
این درآمد شامل صدور گاز طبیعی به خارج از کشور است. منظور صادرات گاز تصفیه نشده به خارج از کشور است (چنان چه گاز طبیعی تصفیه شود درآمد شرکت گاز محسوب می شود)
بخش سوم: فروش ساختمان ها و تاسیسات دولتی
این درآمد شامل فروش و واگذاری ساختمان های فرسوده و غیر قابل استفاده است.
طبقه بندی درآمدها
25
بخش های طبقه بندی واگذاری دارایی های سرمایه ای
بخش چهارم: فروش و واگذاری اراضی
این درآمد شامل فروش پادگان ها و محدوده شهرها و سایر اراضی دولتی از جمله وصول برخی از درآمدهای دولت در سازمان جنگل ها و مراتع کشور از مهم ترین موارد در این بند است .
بخش پنجم : فروش ماشین آلات و تجهیزات
این درآمد شامل ماشین آلات خارج از رده , ماشین آلات فرسوده و تجهیزات غیرقابل استفاده است.
بخش نهم : فروش و واگذاری سایر دارایی های سرمایه ای
فروش سایر اموال و دارایی های دستگاه های اجرایی است که در سایربخش های فوق طبقه بندی نمی شوند. اموال منقول و غیر منقول , اموال اسقاطی و اموال تملیکی ,ضبطی و قاچاق در این بخش قرار می گیرند.
طبقه بندی درآمدها
26
طبقه بندی واگذاری دارایی های مالی
بند اول : استقراض از سیستم بانکی
بند دوم: فروش اوراق مشارکت
بند سوم: استفاده از تسهیلات خارجی
بندچهارم : استفاده از موجودی حساب صندوق ذخیره ارزی
بند پنجم : دریافت اصل وام های خارجی دولت
بند ششم : پیش فروش بابت حج تمتع
بند هفتم : وصولی از واگذاری شرکت های دولتی
بند هشتم : دریافت اصل وام های داخلی دولت
بند نهم : برگشتی از پرداخت های سال های گذشته
طبقه بندی درآمدها
27
بندهای طبقه بندی واگذاری دارایی های مالی
بند اول : استقراض از سیستم بانکی
طبق قانون برنامه سوم توسعه , استقراض از بانک مرکزی مجار شناخته نشده است.
بند دوم: فروش اوراق مشارکت
اوراق مشارکت دولتی دراین بند منظور می شود ولی فروش اوراق مشارکت شرکت های تابعه وزارتخانه ها و موسسات دولتی در بودجه همان شرکت ها لحاظ می شود, لیکن کسب مجوز لازم از محل قانونگذار به موجب تبصره های بودجه ای اخذ می شود.
بند سوم: استفاده از تسهیلات خارجی
این وصولی درحال حاضر از محل تسهیلات بانک جهانی وبانک توسعه اسلامی کسب می گردد.
طبقه بندی درآمدها
28
بندهای طبقه بندی واگذاری دارایی های مالی
بندچهارم : استفاده از موجودی حساب صندوق ذخیره ارزی
چون درآمد های نفتی مواج هستند , در مقابل آن هزینه ها پایدار و استمرار و پایدار دارند، لذا از این صندوق به مثابه یک اندوخته احتیاطی استفاده می شود تا در مواقعی که درآمد های نفتی کاهش می یابد, اجرای عملیات سرمایه گذاری دچار توقف نگردد.
بند پنجم : دریافت اصل وام های خارجی دولت
این منابع مربوط به دریافت اصل وام های اعطا شده کشور به سایر کشورهاست .
طبقه بندی درآمدها
29
بندهای طبقه بندی واگذاری دارایی های مالی
بند ششم : پیش فروش بابت حج تمتع
در صورت پیش فروش حج تمتع , این درآمد در این بند منظور می شود .
بند هفتم : وصولی از واگذاری شرکت های دولتی
در اجرای تحقق اهداف خصوصی سازی دولت , آن قسمت از شرکت های دولتی که می تواند به بخش خصوصی واگذار شود و به حاکمیت دولت لطمه ای نزند , طی تشریفات قانونی تبدیل به شرکت سهامی عام می گردند و با مباشرت بورس اوراق بهادار قسمتی از سهام شرکت های دولتی به بخش خصوصی واگذار می شود. دولت می تواند قسمتی از بدهی های خود را از طریق واگذاری های انتقال مالکیت به اشخاص حقوقی طلب کار کارسازی نماید.
طبقه بندی درآمدها
30
بندهای طبقه بندی واگذاری دارایی های مالی
بند هشتم : دریافت اصل وام های داخلی دولت
در اجرای ماده 32 قانون برنامه و بودجه , چون اعطای اعتبار به شرکت های دولتی از محل اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای در قالب طرح های عمرانی انتفاعی به صورت وام است , لذا آن قسمت از اصل سررسید اقساط وام ها از طریق شرکت های دولتی به خزانه واریز می شود . سود و کارمزد این وام ها در قسمت اموال و دارایی ها واریز می شود.
بند نهم : برگشتی از پرداخت های سال های گذشته
با توجه به اصلاح ماده 63 قانون محاسبات عمومی و اصلاح و تغییر سال مالی که تا مهلت مقرر به هزینه قطعی منظور نشده است , به خزانه برگشت داده می شود .
طبقه بندی درآمدها
31
طبقه بندی مصارف
اعتبارات هزینه ای
تملک دارایی های سرمایه ای
تملک دارایی های مالی
طبقه بندی مصارف
32
تعاریف
اعتبارات هزینه ای
اعتباراتی که از محل درآمدهای عمومی تامین می شوند و باعث حفظ ظرفیت های موجود می شوند.
تملک دارایی های سرمایه ای
باعث ایجاد ظرفیت های جدید یا گسترش ظرفیت های موجود می شوند.
اگر از محل اعتبارات اختصاصی تامین گردند تحت عنوان سایر منابع در طرحهای عمرانی نام می گیرند.
اعتبارات اختصاصی
محل مصرف قبل از وصول درآمد مشخص شده است. (مثل مالیات وضع شده بر قند و شکر و چای)
مزیت : افزایش انگیزه وصول
مشکل : وابستگی یک فعالیت به یک درآمد خاص
طبقه بندی مصارف
33
طبقه بندی اعتبارات هزینه ای
فصل اول : هزینه های جبران خدمت کارکنان
فصل دوم : استفاده از کالاها و خدمات
فصل سوم : هزینه های اموال و دارایی
فصل چهارم : یارانه
فصل پنجم : کمک های بلاعوض
فصل ششم : رفاه اجتماعی
فصل هفتم : سایر هزینه ها
طبقه بندی مصارف
34
طبقه بندی اقتصادی اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای
دارایی های تولید شده
1. دارایی های ثابت
فصل اول : ساختمان و مستحدثات
فصل دوم : ماشین آلات و تجهیزات
فصل سوم : سایر دارایی های ثابت
2. موجودی انبار
فصل چهارم : تغییر در موجودی انبار
3. اقلام گرانبها
فصل پنجم : اقلام گرانبها
دارایی های تولید نشده
1. دارایی های مشهود
فصل ششم : زمین
2. سایر دارایی های تولید نشده
فصل هفتم : سایر دارایی های تولید نشده
طبقه بندی مصارف
35
طبقه بندی اقتصادی اعتبارات تملک دارایی های مالی
بازپرداخت به سیستم بانکی
اگر از سیستم بانکی دولت وام هایی دریافت کرده باشد، در قسمت واگذاری دارایی های مالی منظور می شود و در هنگام بازپرداخت اصل وام های دریافتی در قسمت تملک دارایی های مالی قرار می گیرد.
انتقال سهام شرکت های دولتی
اگر دولت قسمتی از منابع خود را از طریق واگذاری و فروش شرکت های دولتی تامین کرده باشد، معادل بازپرداخت بدهی های خود، مالکیت سهام شرکت های دولتی را به اشخاص حقوقی دولتی واگذار می کند و در بودجه کل کشور به صورت جمعی خرجی منظور می شود و وجهی پرداخت نمی نماید. این بدهی ها به اشخاص در زمره تملک دارایی های مالی قلمداد می شود.
طبقه بندی مصارف
36
طبقه بندی اقتصادی اعتبارات تملک دارایی های مالی
بازپرداخت اصل اوراق مشارکت
بازپرداخت اصل اوراق مشارکت در قسمت تملک دارایی های مالی منظور و سود اوراق مشارکت در فصل سوم ”هزینه های اموال و دارایی“ منظور می شود.
تعهدات پرداخت نشده سال های قبل
این اعتبار تحت عنوان دیون با محل قلمداد می شود و می تواند به صورت اعتبارات هزینه ای یا اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای (عمرانی) باشد، لیکن در بودجه عمومی دولت در قسمت ردیف های متمرکز اعتبارات هزینه ای یا اعتبارات تملک دارایی های سرمایه ای قرار می گیرد.
طبقه بندی مصارف
37
طبقه بندی اقتصادی اعتبارات تملک دارایی های مالی
پرداخت تعهدات زائران حج تمتع
چون در سال های قبل به منظور تامین کسری بودجه عمومی دولت از مردم بابت حج تمتع وجوهی دریافت گردیده بود، به عنوان واگذاری دارایی های مالی ثبت و در هنگام انجام تعهدات خود در ردیف های متمرکز اعتبارات هزینه ای منظور شده است.
بازپرداخت اصل تسهیلات سیستم بانکی
این اعتبار بابت بدهی های دولت به بانک مرکزی است که در قسمت ردیف های متمرکز اعتبارات هزینه ای تامین و پرداخت می شود.
طبقه بندی مصارف
38
خلاصه بودجه کل کشور در سال 1386(منابع و مصارف)
39
باتشکر فروان