بودجه بندی و بودجه بندی سرمایه ای و بودجه بندی جامع
1
واژه بودجه
در گذشته فرانسویان کلمه «بوژت» را به معنی کیف یا کیسه چرمی کوچک به کار می برده اند. این کلمه نخستین بار در انگلستان برای کیف کوچک حاوی مهر «وزارت دارایی» آن کشور و سپس نام کیفی گردید که بصورت دریافتها و پرداختهای کشور را در آن می نهادند. در سال 1733 زمانی که وزیر دارایی انگلستان صورت دریافتها و پرداختها و گزارش مالی سالانه کشور را برای نمایندگان مردم مطرح ساخت، نویسنده ناشناسی در جزوه ای با عنوان «کیسه اش باز شد1» به سیاست وزیر دارای حمله نمود و او را به شعبده بازی تشبیه کرد که کیسه حقه ها و کلکهای خود را گشوده است و به طعنه گفته شد «سفره اش-بودجه اش- را گشوده است».
کلمه« بوژت» فرانسوی اندک اندک انگلیسی شد و به صورت «باجت2» درآمد و سپس بدان شکل به فرانسه بازگشت و با گویش فرانسوی «بودجه» مرسوم شد
2
تعریف بودجه بندی:
پیش بینی های مالی یا برنامه ریزی های مالی و غیرمالی سالانه رابودجه بندی گویند که درآن نحوه تامین وجوه موردنیازوچگونگی مصرف آنها تعیین می شود.
3
مبنای بودجه بندی
بودجه مفهومی مقداری است.
بودجه مربوط به واحد تجاری مشخص است.
بودجه مربوط به دوره معینی است.
4
مقاصد بودجه بندی:
ایجاب طرح ریزی دوره ای
ترویج هماهنگی و همکاری
الزام به مقدار دراوردن پیشنهادها
5
اهمیت بودجه
بودجه بندی اهداف و کاربردهای مختلفی در تنظیم،تصویب،اجرا،وکنترل سیاست های دولت و سازمان ها دارد و نقش مهمی در تخصیص منابع،هماهنگی در عملیات شامل شناسای محدودیت ها و ارتباطات تفویض عملیات،انگیزش و هدایت در اجرا،راهنمایی در جهت برقراری کنترل عملیات و مدیریت جریان های نقدی،و ارائه معیارهایی برای ارزیابی عملکرد را نیز به عهده دارد.
6
اهمیت استراتژی
استراتژی شرکت مسیری است که شرکت جهت دستیابی به اهداف بلندمدت و ماموریت آن را انتخاب می کند و نقطه شروعی برای برنامه ریزی و بودجه بندی شرکت است.
7
بودجه نویسی:
به فرایند تهیه یک بودجه
فرایند بودجه نویسی
کمیته بودجه
دستورالعمل های بودجه
دوره بودجه
مذاکرات
تصویب و رسیدگی
8
کمیته بودجه
متشکل از اعضای مدیران ارشد برای اعمال نظارت عالیه بر کلیه امور مربوط به بودجه های تنظیمی در یک واحد تجاری است.
دوره بودجه
بودجه معمولا برای یک دوره مالی عمدتا یک ساله تهیه می شود و ممکن مستقل از سال مالی باشد.
9
دستورالعمل تهیه بودجه
در یک سازمان دستورالعمل تهیه بودجه برای دوره اینده برمبنای ارمان های استراتژیک و برنامه بلندمدت شکل می گیرد.
مذاکرات بودجه
سرپرستان واحدهای تهیه بودجه اولیه اقدام به بررسی بودجه پیشنهادی نموده و رعایت مفاد دستورالعمل بودجه در تدوین آن را از نزدیک مورد توجه قرار می دهد.
رسیدگی و تصویب
در این مرحله کمیته بودجه اقدام به رسیدگی و تناسب ان با دستورالعمل بودجه ودست یابی به هدفهای مورد درخواست در کوتاه مدت و اجرای برنامه استراتژی می نمایند.
10
پیشنهاد اولیه بودجه
هرمرکز مسولیت پیشنهاد اولیه بودجه خود را براساس رهنمودهای بودجه دارد ودر تهیه بودجه به چند عوامل داخلی و خارجی باید توجه داشته باشد.
عوامل داخلی:
میزان تغییرات در تجهیزات یا تسهیلات موجود
اجرای فرایند جدید ساخت
عرضه محصول جدید
عوامل خارجی:
تغییرات در بازار کار
عکس العمل رقبا.
چشم انداز صنعت در اینده نزدیک
11
اصلاح بودجه
عوامل داخلی یا موقعیت های جدید ممکن است منجر به اصلاح بودجه شوند و درصورت برخورد با شرایط خاص یا قبول سیاستهای بودجه مستمر اقدام به تجدید نظر در بودجه نماید.
12
عوامل موفقیت در بودجه
مهمترین این عوامل پذیرش و حمایت بودجه توسط تمام مدیران و کارکنان می باشد .
بودجه شخصی شده باشد یعنی هرکس بودجه را متعلق به خود می داند.
بودجه به احتمال زیاد موفق است اگر افراد آن را به عنوان ابزاری جهت هماهنگ سازی قلمداد کنند نه آن را به عنوان ابزار فشار تلقی کنند .
13
تعریف بودجه جامع:
بودجه جامع عبارتست از بودجه کل برای دوره وشامل تعدادی بودجه های مرتبط با یکدیگر متشکل از بودجه مالی و عملیاتی می باشد.
14
15
بودجه بندی سرمایه ای
عبارت است از فرایند تصمیم گیری در زمینه برنامه های بلند مدت سرمایه گذاری و فرایند تشخیص ارزیابی طرح ریزی و پشتیبانی مالی پروژه های عمده سرمایه گذاری در واحدهای سازمانی.
16
تصمیمات بودجه بندی سرمایه ای
جایگزینی هزینه های سرمایه ای فرسوده یا ازرده خارج شده با هزینه های سرمایه ای جدید
جایگزین دارایی های ثابت فعلی (ماشین آلات) با تجهیرات جدید جهت کاهش هزینه ها
گسترش محصولات فعلی در بازار از طریق افزایش تولیدات
گسترش بازار فروش محصولات از طریق تولید محصولات جدید
پروژه هایی جهت ایمنی کارکنان وسیاست های بیمه ای
پروژه های زیست محیطی برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست
سایر پروژه ها مانند پروژه های ساختمانی وایجاد پارکینگ برای مشتری
17
عوامل موثر بر تصمیمات
شرایط اقتصادی
سیاست های رشد
ارزیابی مخاطره
عوامل ادراکی
18
روش های بودجه بندی سرمایه ای
دوره بازیافت سرمایه (PBP)
مدت زمان لازم جهت بازیافت مبلغ سرمایه گذاری از محل سود حاصله
مزایا:
سهولت در محاسبه وفهمیدن روش
لحاظ کردن خطر(ریسک) سرمایه گذاری به طور موثر
معایب:
ارزش زمانی پول را در نظر نمیگیر
دعایدات طرح پس از دوره بازیافت سرمایه نادیده میگیرد
19
روش نرخ بازده حسابداری(ARR)
سودآوری طرح از طریق پیش بینی سود خالصی که طرح سرمایه گذاری درسال های آتی. نسبت این سود به مبلغ سرمایه گذاری
مزایا:
محاسبه آن ساده و سودآوری طرح را نیز در نظر میگیرد
. معایب:
ارزش زمانی پول را در نظر نمیگیرد.
از اطلاعات حسابداری به جای اطلاعات مربوط به جریانهای نقدی استفاده میکند.
20
روش ارزش فعلی خاص (NPV)
فزونی ارزش فعلی جریان های نقدی ورودی آتی طرح نسبت به مبلغ سرمایه گذاری اولیه
NPV=PV-I
مزایا:
ارزش زمانی پول را در نظر میگیرد.
محاسبه ارزش فعلی جریان های نقدی آتی بسهولت امکان پذیر است.
معایب:
پیش بینی دقیق وبلندمدتی از جریانهای نقدی باید صورت گیرد.
21
نرخ بازده داخلی (IRR)
تساوی نرخ ارزش فعلی جریانهای نقدی آتی سرمایه گذاری با مبلغ سرمایه گذاری اولیه.ارزش فعلی خالص سرمایه گذاری برابر صفر
مزایا:
ارزش زمانی پول را در نظر میگیرد.
معایب:
محاسبه آن مشکل است.
در ارزیابی طرحهایی که از نظر حجم سرمایه گذاری متفاوت هستند نا موفق است.
22
شاخص سودآوری یا(شاخص مازاد ارزش فعلی) (PI)
نسبت جمع ارزش فعلی جریان های نقدی آتی طرح سرمایه گذاری به مبلغ سرمایه گذاری اولیه.
PV/I = شاخص سودآوری
23
فرایند بودجه بندی سرمایه ای
24
بودجه عملیاتی
برنامه هایی هستند که منابع مورد نیاز جهت انجام فعالیت ها و نحوه تحصیل این منابع را تعیین می کنند چه منابعی نیاز داریم و چگونه باید تامین کنیم .
25
بودجه فروش
بودجه فروش شامل تعیین مقدار فروش مورد انتظار به قیمت های مورد انتظار فروش است.تهیه بودجه فروش برای یک دوره معمولا با پیش بینی سطح فروش واحد تجاری،ظرفیت تولید،و هدف های بلندمدت و کوتاه مدت آغاز می شود.
26
روش پیش بینی فروش
1-استفاده از تحلیل های اماری و بر اساس شرایط و اوضاع اقتصادی محصولات تولیدی
2-پیش بینی فروش بر مبنای تخمین مدیران و مسئولین فروش
3-تحلیل عوامل مختلف موثر بر فروش و پیش بینی گرایش های این عوامل در اینده
27
عوامل موثردر برآورد فروش
شرایط عمومی اقتصاد و صنعت.
دامنه فعالیت های ترویج و آگهی.
عکس العمل رقبا و برنامه های عملیاتی.
خط مشی های قیمت گذاری.
خط مشی های اعتباری.
28
بودجه تعداد تولید
عبارت از یک برنامه تحصیل و ترکیب منابع مورد نیاز برای اجرای عملیات ساخت بوده.
بودجه تعداد تولید=
بودجه تعداد فروش+تعداد کالای ساخته شده در اول دوره – تعداد موجودی کالای ساخته شده درپایان دوره
29
عوامل بودجه تولید:
بودجه مواد مستقیم
بودجه دستمزد مستقیم
بودجه سربار کارخانه
30
بودجه مواد مستقیم
مصرف مواد مستقیم:
مقدار مواد مورد نیاز برای تولید پیش بینی شده و اولین بودجه هزینه ای است.
خرید مواد مستقیم:
بیانگر مقدار ومبلغ مواد اولیه ایست که باید خریداری شود.
31
بودجه دستمزد مستقیم
برای تهیه این بودجه بایستی ساعات کار بودجه شده را بدست اورد .با توجه به مقدار تولید و اینکه هر واحد تولیدی چه مقدار زمان میبرد تهیه میشود .
بودجه هزینه دستمزد مستقیم =ضرب ساعت کار مستقیم بودجه شده
در هزینه بر اورد شده دستمزد مستقیم برای هر ساعت کار
32
بودجه سربارساخت
نشانگر مبلغ هزینه های سربار ساخت در دوره بودجه میباشد .
بودجه سربار متغیر:
حاصل ضرب مقدار تولید بودجه شده در نرخ پیش بینی شده سربار متغیر برای هر واحد
بودجه سربار ثابت :
با استفاده از تجربیات گذشته و با در نظر گرفتن تغییرات مورد انتظار بر اورد می شود .
33
بهای تمام شده کالای فروش رفته بودجه شده
بهای تمام شده کالای فروش رفته بودجه شده = هزینه مواد مصرفی بودجه شده +دستمزد مستقیم
بودجه هزینه فروش و اداری عمومی:
بودجه هزینه فروش و اداری عمومی شامل کلیه هزینه های غیرتولیدی مورد انتظار در دوره بودجه است.
34
بودجه مالی
منابع و نحوه استفاده از منابع را برای عملیات بودجه شده تعیین می کند و نتایج عملیات بودجه شده را در قالب صورتهای مالی برای دوره بودجه
.شده مشخص می کند
35
بودجه نقدی:
یک بودجه نقدی شامل کلیه اقلام موثر بر جریان های نقدی بوده و اطلاعات ان تقریبا از کلیه بخش های دیگر بودجه حامع استخراج می شود.
بخش های یک بودجه نقدی:
وجه نقد موجود
مصارف وجوه
تامین مالی
36
بودجه صورت سود و زیان
این بودجه نشان دهنده سود مورد انتظار واحد تجاری ناشی از عملیات بودجه شده است.
بودجه ترازنامه
اخرین مرحله در یک چرخه تهیه بودجه را معمولا آماده سازی بودجه ترازنامه تشکیل می دهد.
37
رویکردهای مختلف بودجه نویسی
بودجه بر مبنای صفر
بودجه بر مبنا فعالیت
بودجه نویسی کایزن
38
بودجه نویسی بر مبنا صفر
بودجه بر مبنا صفر عبارت از یک پروسه بودجه نویسی است که به موجب آن از مدیران خواسته می شود بودجه را از صفر آغاز کنند.یعنی بررسی دوره ای کلیه فعالیت ها و وظایف،یک فرایند بودجه نویسی بر مبنا صفر مانع ورود هرگونه فعالیت یا وظیفه جدیدی که فاقد توجیه مدیریت به ضرورت آن در بودجه باشد خواهد شد.
39
(abb)بودجه نویسی بر مبنای فعالیت
یک فرآیند بودجه نویسی است که به موجب آن بر هزینه فعالیت ها یا محرک های هزینه مورد نیاز برای عملیات تاکید می شود.(ABB)هزینه ها را بین مراکز تجمیع متجانس بر مبنای محرک های هزینه ناشی از هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC)تفکیک می شود.
40
41
بودجه نویسی کایزن
یک رویکرد بودجه نویسی است که به موجب آن تقاضا برای بهبود مستمر و دخالت دادن بهبودهای مورد انتظار در بودجه در نظر گرفته می شودو تاکید بودجه ها بر مبنا فرایندهای عملیاتی مورد درخواست در آینده صورت می گیرد.بودجه کایزن منعکس کننده کلیه تغییرات ناشی از بهبود مستمر است.
42
نتیجه گیری
یک برنامه عملیاتی در سازمان است.جنبه های مالی وغیر مالی عملیات برنامه ریزی شده هردو را در بر میگیرد.
پیش بینی درآمدها و مخارج.
مقایسه عملکرد واقعی و پیش بینی شده در بودجه در آینده.
به وجود اوردن ضرورت برنامه ریزی شامل اجرای برنامه ها برای مدیریت.
معیار ارزیابی عملکرد بودجه برنامه مشخصی را براورده نموده و چار چوبی برای ارزیابی فعالیت های انجام شده است.
بهبود هماهنگی و ارتباط با سازمان بودجه ابزاری برای ارزیابی تبادل نظر و هماهنگی.
43
44
بودجه بندی''مستمر": تطبیق دادن انعطاف پذیری بودجه با کنترل بودجه
گر چه این مطالعه منحصر به یک سازمان است، اما مطالعه حاضر، مثالی از اینکه چگونه بودجه ها، ممکن است به عنوان یک جزء جدایی ناپذیر از سیستم کنترل مدیریت، به روشهایی که هم به نظم و انضباط مالی در شرایط دستیابی به اهداف مجموعه ای از پیش تعیین شده و هم به توانایی مدیران برای پاسخهای سریع و خلاقانه به احتمالات پیش بینی نشده، کمک می کند، ارائه می دهد. در مرحله اول، بودجه بندی "مستمر"، دیگر تنها، و نه حتی ابتدایی ترین ابزار کنترل مدیریت است. در مرحله دوم، بودجه بندی "مستمر"، به عنوان یک کنترل تشخیصی انحصاری عمل می کند، ولی ممکن است بصورت تعاملی هم مورد استفاده قرار گیرد. ثالثا، ادغام این نقش ها با دیگر ابعاد سیستم کنترلی نشان می دهد که بودجه بندی، در حال حاضر بهتر به عنوان فرآیندهای اجرای استراتژیک به جای تمرکز بر اطمینان از اهداف بودجه ای از پیش تنظیم شده، درک شده است. نکته چهارم درمورد این مقایسه، مربوط به میزان اختیارات داده شده به مدیران برای عمل درجهت منافع سازمان، هنگام تعیین آنچه که اقدام مناسب در هر مجموعه از داده است، می باشد.
45
46
کاربرد منطق فازی در تعیین هزینه های سرمایه برای فرآیند بودجه بندی سرمایه
همانطور که در این مقاله نشان داده شده است، ابهام و عدم قطعیت، مشخصه های اصلی فرایند بودجه بندی سرمایه ای و همچنین، روند مرتبط در تعیین هزینه سرمایه ای هستند. با مقایسه استفاده از شایع ترین روشها برای تعیین هزینه سرمایه، می توان نتیجه گرفت که منطق فازی و اعداد فازی مثلثی باید توصیه شوند، و یا حتی، ابزارهای اجباری برای برآورد هزینه سرمایه در بازارهای کوچک و توسعه نیافته، برای تعیین هزینه سرمایه بکار برده شوند. بدلیل استفاده از منطق فازی و اعداد فازی مثلثی، این امکان وجود دارد که اطلاعات کیفی را به عنوان متغیرهای زبانشناختی بکار برد و آنها را برای فرآیند کمی تعیین هزینه سرمایه، استفاده کرد.استفاده از منطق فازی و به ویژه اعداد فازی مثلثی در امور مالی، به خصوص در فرآیند بودجه بندی سرمایه، می تواند و باید سهم بیشتری داشته باشند، به ویژه با توجه به امکان ارزیابی نظرات افراد که از طریق متغیرهای زبانشناختی بیان شده است و امکان نمایش نتایج به صورت کمی وجود دارد.
47
48
منطق بودجه بندی: نظریه پردازی و تنوع عملکرد در زمینه آموزشی
هدف ما، کشف نقش های تکنیک های بودجه ای در زمینه بوده است که در آن منطق های غالب در حال گذار بوده و منطق های چندگانه، با هم درحال رقابت می باشند. بودجه بندی، در مطالعه ما، هم به عنوان نمادی از منطق جدید غالب عمل می کند و هم برای توسعه شیوه های مطابق با منطق ساخته شده است. قضیه 1. شیوه های بودجه ای، مسئولیت ها و هویت های جدیدی را در زمینه ای که ممکن است با نقش ها و هویت ها تعریف شده توسط منطق موجود در تضاد باشد را تعریف می کند.
قضیه 2. بازیگران سازمانی محروم توسط معرفی شیوه های جدید بودجه ای، تفاسیر بودجه بندی را همراه با منطق های قدیمی تر همسو می دارند.
قضیه 3. تعارض بین منطق ها در یک زمینه توسط همولوژیهای بین منطقها در زمینه و منطق های خارج از زمینه که منطق ها جدید را به سمت یک حوزه جدید سوق می دهد، واسطه گری می کند.
قضیه 4. از طریق اصلاحات، شیوه های بودجه بندی در یک زمینه، برای منعکس کردن تاثیر منطق های دیگر از منطق هایی که ورود آنها را (نمادین) به زمینه سوق می دهد، آمده است.
49
بررسی آثار فرهنگ سازمانی، مشارکت در بودجه بندی، و سیستم های حسابداری مدیریت بر عملکرد مدیران
در این تحقیق ما به دنبال برسی اثر فرهنگ سازمانی، سیستم حسابداری مدیریت و مشارکت در بودجه بر عملکرد مدیران شرکت ها بودیم.با احتمال خطای 5 درصد، فرضیه اصلی تحقیق یعنی اثرگذاری متغیر ابعاد فرهنگی به همراه دو متغیرتایید می شود (مشارکت در بودجه و سیستم حسابداری مدیریت) بر عملکرد مدیرتایید میشود. از سوی دیگر، رابطه بین سیستم حسابداری مدیریت و مشارکت در بودجه با تئوری فرهنگ مطرح شده به وسیله هوفستد ( 1991 ) مطابقت دارد.یعنی در جوامع یا سازمان ها با فاصله قدرت زیاد و جمع گرا، مشارکت دادن زیاد افراد در بودجه بندی، حتی با وجود اطلاعات حسابداری مدیریت منجر به موفقیت زیاد در عملکرد مدیر نمی شود. رابطه مثبتی بین سیستم حسابداری مدیریت و عملکرد مدیر درسازمان های فردگرا با فاصله قدرت کم وجود دارد.
50
ارائه روشی برای اولویت بندی و بودجه بندی موضوع های تحقیقاتی با هدف توسعه فعالیت های اقتصادی
برنامه ریزی پژوهشی باید نسبت به نیازها و مشکلات اساسی جامعه پاسخگو باشد. در تحقیق حاضر به مساله اولویت بندی و بودجه بندی
موضوع های تحقیقاتی مرتبط با فعالیت های اقتصادی که بسترساز اشتغال در کشور می باشد پرداخته شد.با روش ارائه شده، اولویت بندی موضوع های تحقیقاتی، بر اساس اهمیت و نقش آنها در توسعه فعالیت های اقتصادی
امکان پذیر گردید. در مجموع، این تحقیق رویکردی نو به مساله اولویت بندی و بودجه بندی موضوع های تحقیقاتی داشته که چنین رویکردی می تواند تحقیقات را با نیازهای اساسی جامعه هم راستا نماید. در روش بودجه بندی پیشنهادی، با توجه به این که مبنای روش، امتیاز فعالیت هااقتصادی و موضوع های تحقیقاتی می باشد، بنابراین به فعالیت های اقتصادی اولویت دار، بودجه بیشتری تخصیص داده می شود.
51
عوامل موثر بر انتخاب روش های بودجه بندی سرمایه ای درشرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
شرکتها در ارزیابی پروژه های سرمایه گذاری از تکنیک ها ی بودجه بندی سرمایه ای استفاده می کنند . دراین راستا روش های تنزیلی ،PI و ،IRR ،NPV که مبتنی بر جریان های نقدی بوده و ارزش زمانی پول را در نظرمی گیرند، به عنوان اولین روش ارزیابی پروژه های سرمایه گذاری مورد استفاده مدیران مالی قرار می گیرد. مهمترین هدف از بودجه بندی سرمایه ای، افزایش در جریان های نقدی آتی و سپس رشد سهم بازار و رشد در عایدات بلند مدت است. با تکیه بر نتایج پژوهش می توان پیشنهاد کرد ازآنجا که شرکت ها عمدتاً از روش های بودجه بندی سرمایه ای استفاده می کنند، بنابراین پیشینه تحصیلی مدیران مالی، همانطور که نتایج پژوهش نشان می دهد، باید مد نظر مدیران شرکت ها قرار گرفته و ازطرف دیگر با توجه به یافته های پژوهش، در انتخاب روش بودجه بندی سرمایه ای باید عوامل ساختاری شرکت (از قبیل حجم سرمایه گذاری) را در نظربگیرند.
52
با تشکراز توجه شما
53