انسان طبیعت معماری
*سگ آبی*
فهرست مطالب
فصل اول
ساختار بدن سگ آبی
تکثیر وتولید مثل سگ آبی
تغذیه سگ آبی
فصل دوم
سد سازی
انواع لانه
معماری لانه
فصل سوم
خصوصیات رفتاری
دشمنان
مقدمه
مقدمه:
سگ های آبی در نهرها، رودخانه ها، مرداب ها، آبگیرها و سواحل دریاچه ها در آمریکای شمالی و قسمت هایی از اروپا و آسیا زندگی می کنند. سگ آبی یک مهندس محیطی است که پس از انسان، بیشترین توانایی در تغییر محیط اطراف و خاک برداری و … را در جهت همساز کردن آن با خواسته های خود دارد. این حیوانات محیط وسیعی از پیرامون خود را تغییر می دهند تا بتوانند شرایطی امن و حمایتی مناسب ازخود به عمل آورده و پناهگاهی مطمئن برای خود بسازند. البته معمولا این ساخت و سازها با ساخت های انسانی مغایرت داشته و کاملا تداخل دارند.
سگ های آبی غالبا باعث ایجاد سیل در راه ها، قطع درختان، قطع آب گذرها و حتی ایجاد سیلاب های سنگین مخرب که گاهی به شکسته شدن سدها منجر می شود می شوند. البته نباید فراموش کرد که سدسازی این حیوانات،جنبه های بسیار مفیدی را نیز شامل می شود. سدسازی این حیوانات باعث می شود که بسیاری از زمین ها به وسیله آب حاصل از سیل ها مرطوب شده و از فرسایش آن ها جلوگیری به عمل آید. همین آب ها موجبات شسته شدن و پاک شدن مناطق مختلف از سموم و حشره کش ها را فراهم کرده و زمینه های رشد بهتر گیاهان را ایجاد می کند. سگ های آبی ترجیح می دهند که سدهای خود را در نهرهایی که در جلگه های پست قرار دارند به وسیله قطع کردن درختان و تمیزکردن آن ها بسازند. سگ آبی نماد کشور کانادا است و در تاریخ توسعه این کشور به دلیل تجارت پوست در دوره استعمار بریتانیا نقش دارد. تصویر سگ آبی بر روی برخی از سکه های کانادا و نیز تمبرهای پستی این کشور مشاهده می شود.
فصل اول
ساختار سگ آبی :
سگ آبی (سرده: بیدَستَر) جانوری است،شب زی، نیمه آبزی وجونده. سگ های آبی و همچنین بیدَستَرها دارای دو گونه ی زیستی اند، گروهی از آن ها سگ های آبی آمریکای شمالی نام دارند و بومی همان منطقه اند (بیدَستَرهای کانادایی) و گروه دیگر سگ های آبی اوراسیایی اند.
ساختار سگ آبی :
این حیوانات همواره رشد می کنند. ۱۳cm طول دارند یعنی از سرشان تا دمشان و در میان آن ها وزن ۲۵ کیلوگرم (۵۵ پوند) بسیار رایج است. جنس ماده ی آن ها به بزرگی جنس نر هم سن خود و گاهی بزرگتر نیز است که این موضوع در میان پستانداران معمول نیست. سگ های آبی در محیط وحشی خود تا ۲۴ سال عمر می کنند. این حیوانات که برای زندگی در محیط آب متولد می شوند می توانند تا 15 دقیقه زیر آب بمانند و با سرعت 8 کیلومتر بر ساعت شنا کنند.
ساختار سگ آبی :
آنها برای جلو بردن خود در آب از پاهای عقبی شبکه دار خود استفاده می کنند. دم کفگیر مانند سگ آبی مانند یک دکل عمل کرده و با حالت مستقیم و متصل به بدن این حیوان،به هدایت صحیح آن در جهت مناسب کمک می کند. زمانی که سگ آبی بر روی سطح آب مشغول شناکردن است معمولا فقط سر آن قابل مشاهده است،در محیط خشکی، سگ آبی با قدم های بلند و با سرعتی بین 10 تا 13 کیلومتر برساعت حرکت می کند.
توان بینایی سگ های آبی ضعیف است اما درمقابل شنوایی، بویایی و لامسه بسیار خوبی دارند. دندان های آن ها نیز همواره درحال رشد است به همین دلیل در اثر جویدن چوب دچار فرسایش نمی شود.مینای چهار دندان جلویی آن ها از ماده سخت نارنجی رنگی تشکیل شده است که در جلو قرار دارد و زیر آن عاج دندان قرار دارد که لایه ای نرم تر است. شکل دندان های جلوی آن ها که شبیه اسکنه است بوسیله خود آن ها ایجاد شده است، سگ های آبی با دندان زدن به سطوح مختلف به دندان های خود شکل مناسب را می دهند.
ساختار سگ آبی :
سگ آبی دارای خز نرم و مجللی است که این حیوان را در وضعیت مناسبی در دماهای مختلف و در خشکی و آب قرار می دهد. همین کیفیت خزدر این حیوانات باعث شده که از پوست آنها از دیرباز برای تهیه لباس، کلاه، کت و… در اروپا و شرق آمریکا استفاده شود. خز سگ آبی دارای دو لایه است. لایه بیرونی شامل موهایی براق، بلند و زبر است که می تواند دارای رنگ های متنوعی از قهوه ای متمایل به زرد تا قهوه ای مایل به قرمز و سیاه باشد. لایه زیرین شامل موهایی کوتاه، فشرده و صاف است که به رنگ خاکستری تا قهوه ای هستند.
ساختار سگ آبی :
. لایه داخلی موهای صاف، از جنسی به نام«کاستوریوم» (castoreum)است که کاملا ضد آب بوده و بدن سگ آبی را همیشه خشک نگاه می دارد. کاستوریوم همچنین دارای بوی روغنی شدیدی است که برای حیوانات دیگر جذاب است. این بو در واقع از غددی که نزدیک به دم سگ آبی قرار دارد ترشح می شود. سگ های آبی، خز خود را به وسیله دستان جلویی خود شانه می کنند و به وسیله دو ناخن مجزای خود در پای عقبی، روغن ترشح شده رادر تمام بدن پراکنده می کنند. سگ آبی همچنین دارای یک لایه ضخیم چربی در زیر پوست خوداست که این حیوان را نسبت به یخ زدگی آب در طول فصل زمستان، عایق می کند.
ساختار سگ آبی :
تکثیر و تولید مثل :
سگ های آبی حیواناتی تک همسر هستند و به صورت زوج زندگی می کنند. البته در صورتی که یکی از آنها بمیرد، سگ آبی بازمانده غالبابا سگ آبی دیگری (از جنس مخالف) جفتگیری و زندگی خواهد کرد. همانند گونه های دیگر حیوانات،بچه های زایمان قبلی (از نر قبلی)، توسط نر جدید رانده می شوند. نرها غالبا با ماده ها نمی جنگند اما زمانی که تمام خانواده در یک محل مستقر شده باشند هر دو جنس (نر وماده) حالتی کاملا قلمروطلب پیدا می کنند. آن ها به وسیله بوی خود که در محل اقامت باقی می گذارند به همنوعان خود اطلاعات می دهند که اینجا محل اقامت یک خانواده از سگ های آبی است. جفتگیری در ماه های ژانویه یا فوریه انجام شده و بین 1 تا 9 عدد بچه سگ آبی (معمولا4 عدد) در اواخر آوریل یا ژوئن، پس از 105 روز بارداری به دنیا می آیند. انرژی موردنیاز مادر از منابع غذایی به او رسیده و تعیین کننده میزان سلامت و تعداد بچه های متولدشده خواهد بود. پیش از تولد بچه ها، سگ آبی ماده، بستر نرمی را در اتاق بالایی لانه برای بچه ها می سازد.
تکثیر و تولید مثل :
ازبدو تولد، چشمان بچه سگ های آبی کاملا باز است. آنها با خزی نرم پوشیده شده اند و تا 450 گرم وزن دارند. آنها در فاصله نیم ساعت از زمان تولد، توانایی شنا کردن را خواهند داشت. زمانی که بچه سگ های آبی از شناکردن خسته شوند، مادر، آنها را بر پشت خود حمل خواهد کرد. بچه ها دو هفته پس از تولد از شیر گرفته می شوند. پدر و مادر، هر دو در نگهداری از بچه ها مشارکت کرده و گاهی نیزبچه های زایمان قبلی، به آنها در این کمک می کنند. بچه سگ های آبی در دومین زمستان پس از تولدشان، به سن بلوغ می رسند. پس از اینکه بهار فرا رسد آن ها باید از خانواده جداشده و برای یافتن جفت و ساختن سد و لانه جدید خود اقدام کنند. همانطور که پیش از این عنوان شد سلامت سگ آبی ماده، تعیین کننده اندازه بچه ها خواهد بود. این مکانیزم، تعیین کننده میزان تولید مثل و تکثیر است. به عنوان نتیجه می توان گفت که جمعیت سگ های آبی در یک منطقه به شکل طبیعی افزایش یافته و سپس به کندی کاهش یافته و به حد قابل تحمل برای آن منطقه می رسد.
تغذیه سگ آبی:
این جانور گیاه خوار است. درختان مورد علاقه ی آن عبارتند از: بید مجنون، توسکا، توس، افرا، گیلاس و چند گونه از صنوبر. همچنین سگ های آبی از نیلوفر آبی، گیاهان کف آبگیر و زنبق زرد نیز تغذیه می کنند.
سگ های آبی خواب زمستانی ندارند. آن ها در میان ستونک های آبگیرشان، تکه های چوب و علف را برای خوردن ذخیره می کنند. بعضی از ستونک های آن ها از سطح آب بیرون می زند، این کار باعث می شود تا در زمستان برف بر روی این ستونک ها جمع شود و آب درون و دور ستونک ها و درنتیجه غذایی که آنجا نگهداری می کنند یخ نزد همچنین فضایی برای سگ های آبی است که بتوانند از زیر آب بیرون بیایند و نفس بکشند.
فصل دوم
سدسازی:
در مناطقی که آب طبیعی دارای سطح ارتفاع پایینی باشد سگ های آبی معمولا اقدام به ساخت سد می کنند. زمانی که یک سگ آبی، محلی را برای ساختن سد در نظر می گیرد غالبا هیچ چیز او را از این تصمیم منصرف نخواهد کرد.آنها معروف به این هستند که از تله هایی که برایشان گذاشته می شود در ساختن سد خود استفاده می کنند. حداقل سطح آب برای آنها بین 60 تا 90 سانتی متر است تا بتوانند ورودی مناسبی برای کلبه خود در زیر آب ایجاد کرده و در فصل زمستان، آن را با یخ بپوشانند. ارتفاع متوسط سد در حدود 180 سانتی متر با عمق آب بین 120 تا 180 سانتی متر و پهنای سد نیزدر حدود 1.5 متر یا بیشتر است. طول سد بستگی به عرض نهر دارد اما به طور متوسط در حدود4.5 متر است.
سدسازی:
بیشترین رکورد ثبت شده در زمینه طول سد سگ های آبی 625.5 متر طول،4.3 متر ارتفاع و7 متر پهنا بوده که در «تری فورکس» (Three Forks) مونتانا یافت شده است. سگ های آبی سدهایی بامشخصات مختلف و حتی روش های ساخت مختلف دارند که بستگی به سرعت آب رودخانه دارد. درآب هایی که سرعت حرکت کمی دارند آنها سدهایی به شکل مستقیم می سازند در حالی که سدها بر روی رودخانه هایی که جریان تندی داشته باشند تمایل به حالت منحنی پیدا می کنند. سگ آبی، ساخت سد را با منحرف کردن رود و کم کردن شدت جریان آب شروع می کند. شاخ و برگ درختان می توانند گزینه مناسبی برای ایجاد این حالت در رودخانه باشند.
سد سازی:
چوب های کوچک، پوست درختان،تکه سنگ ها، علوفه، لجن، برگ ، حجمه گیاهان و هر شی دیگر که در دسترس باشند می تواندبرای ساخت پایه و شالوده سد مفید واقع شودمعابر و گذرگاه هایی نیز برای آب در نظر گرفته می شود تا در صورت تجمع حجم زیاد آب، به وسیله سرریز شدن، از خراب شدن سد جلوگیری شود. سدها عموما درقسمت پایه، ضخیم تر و پهن تر و در قسمت بالایی به شکل باریک و نوک تیز تر ساخته می شوند تا مقاومت بیشتری در مقابل جریان آب داشته باشند. درختانی که تا 90 سانتی متر قطر دارند می توانند برای ساخت سد مورد استفاده قرار گیرند امااندازه میانگین بین 10 تا30 سانتی متر است. طول شاخه نیز بستگی به قطر درخت و همینطور اندازه سگ آبی موردنظردارد. یک سگ آبی توانایی حمل بارهایی معادل با وزن بدن خود را دارد و میتواند کنده ها را در درون آب کشیده و یا آنها را در آب شناور کرده و به محل موردنظر برای ساخت سد برساند. یک سگ آبی برای بریدن 15 سانتی متر چوب،حدودا به 20 دقیقه زمان نیاز دارد. یک درخت صنوبر عریض که توسط سگ آبی جویده شده باشددر محل قطع، شکلی شبیه به یک ساعت شنی پیدا می کند.
سدسازی:
آبگیر یکی از ملزومات غذایی و خانه سازی برای این حیوان محسوب می شود. اگر بر اثر یک اتفاق، سد بشکند، سگ آبی با حالتی دیوانه وار سعی در تعمیر آن خواهد داشت. اگر آنها به سرعت سد خود را تعمیر نکنند به سرعت تمامی آب درون آبگیر خود را از دست می دهند. این اتفاق می تواند راه ورودی خانه در قسمت زیر آب را بر روی هر مهاجمی باز کند. هر عضو از مجموعه گروه سگ های آبی یک سد، به طور ثابت و مداوم برای استحکام و نگهداری از سد، وظایف خود را به انجام میرسانند. کار کردن برروی سد و استحکام آن، خصوصا در فصل پاییز فشار دو چندانی پیدا می کند. با اولین سیلی که آبگیر را فرا بگیرد پوشش و خندق مناسبی برای ورودی منزل ایجاد میشود و در این زمان،سگ آبی شروع به کار ساخت دریچه ورودی مناسبی می کند.
سازه چوبی زیر بزرگ ترین سد ساخته شده توسط سگ آبی در جهان است که از فضا قابل رویت است.
این سد نزدیک به 850 متر طول دارد.اندازه بسیار بزرگ این سد باعث شگفتی دانشمندان شده است.
انواع لانه :
لانه سگ های آبی به یکی از دو روش زیر ساخته می شود که به سرعت جریان آب و نیز میزان نوسانات سطح آب بستگی دارد. اولین نوع آن،« معمولی لبه ساحلی» است که در کناره رودخانه حفر شده و ورودی آن، به وسیله گل و لای و سنگ و … پوشانده می شود. این نوع از لانه زمانی استفاده می شود که رودخانه بسیار بزرگ بوده یا جریان آب شدید بوده اما سطح آب همیشه و در همه مدت سال، در حد مناسبی قرار داشته باشد. لانه لبه ساحلی، می توانند دارای تعداد تونل های زیادی باشد که حداقل یکی از آنها به سطح راه دارد. محیط داخلی لانه، شامل یک اتاق اصلی به طول حدودا 60 سانتی متر و عرض 90و ارتفاع 90 سانتی متر است. نوع دوم لانه را «کلبه» می نامند. این نوع از لانه، دارای ساختار گنبدی شکل معمولا با 3 متر ارتفاع و 6 متر عرض است. یک کلبه بزرگ می تواند در قسمت پایه، تا5 متر ارتفاع و 12 متر عرض داشته باشد. کلبه ها مطابقت بهتری با آبگیرهای آهسته و دریاچه ها دارند و تکنیک ساخت آنها منطبق با همین شرایط است.
معماری لانه:
فرآیند ساخت لانه با کاشت فونداسیون به وسیله تکه های چوب، پوست درختان (درختان برگ ریز)، تکه سنگ ها، لجن، علوفه، برگ گیاهان وهر شی قابل دسترسی دیگر که بتواند مورد استفاده قرار گیرد به عنوان شالوده و پایه آغاز می شود. یعنی دقیقااز همان مصالحی که برای ساخت سد استفاده می شود در ساخت لانه نیز مورد استفاده قرارمی گیرد. به محض تکمیل شدن لانه، سگ آبی به قسمت پایینی رفته و شروع به ساخت و حفر یک تونل ورودی و دو عدد اتاق می- کند. تنها نحوه دسترسی به تونل ورودی کلبه، از قسمت زیرآب است. اولین اتاق اصلی فقط اندکی از سطح آب، بالاتر است. این اتاق برای خوردن غذا و خشک شدن پس از خروج از آب مورد استفاده قرار می گیرد و به نوعی یک اتاق مشترک برای غذاخوری و گلروبی به شمار می رود.
معماری لانه:
به محض تکمیل شدن لانه، سگ آبی به قسمت پایینی رفته و شروع به ساخت و حفر یک تونل ورودی و دو عدد اتاق می- کند. تنها نحوه دسترسی به تونل ورودی کلبه، از قسمت زیرآب است. اولین اتاق اصلی فقط اندکی از سطح آب، بالاتر است. این اتاق برای خوردن غذا و خشک شدن پس از خروج از آب مورد استفاده قرار می گیرد و به نوعی یک اتاق مشترک برای غذاخوری و گلروبی به شمار می رود.
معماری لانه:
اتاق دوم دارای ارتفاع بیشتری نسبت به اتاق اول است و به منظورخواب و نگهداری از بچه ها مورد استفاده قرار می گیرد. کف این اتاق به وسیله لایه ای از گیاه و پوست کنده شده درختان پوشیده می شود. این توده انباشته شده به شکلی طراحی می شود که باعث کاهش وزن دیواره ها و جلوگیری از محدب شدن دیوارهای داخلی شود.یک کلبه معمولا فقط به وسیله یک خانواده حدودا 18 تایی اشغال می شود. یک خانواده معمولاشامل یک جفت بالغ (نر و ماده) و فرزندان تازه آنها در کنار فرزندان متولد سال گذشته آنها می شود.
بچه سگ های آبی در دومین تابستان پس ازتولدشان، قسمتی از وظایف والدین خود را به عهده می گیرند که شامل ساختن و نگهداری ازسد و نیز لانه می شود . آنها همچنین گاهی اوقات به پرستاری از بچه های تازه متولد شده مشغول می شوند . کلبه هر ساله مستعمل شده و سگ های آبی مقداری مصالح و به آن اضافه می کنند . گرچه حتی اگر مشکلی نیز برای کلبه رخ نداده و نیازی به بازسازی وجود نداشته باشد آنها باز هم به همین ترتیب به کار خود ادامه خواهند داد. همین روند به تدریج باعث بزرگ شدن لانه می شود. در فصل زمستان ، سگ های آبی به خواب زمستانی فرو نمی روند . آن ها همچنان درداخل لانه خود به فعالیت ادامه داده و البته به وسیله لایه یخی که بر سطح آب ایجادمی شود نسبت به دنیای خارج کاملا مجزا می شوند. سگ های آبی غذای کافی تا بهار سال آینده برای خود در داخل لانه ذخیره می کنند. در طول فصل زمستان ، می توانید بخار هوای گرم و مرطوبی را که از قسمت تهویه گنبد خارج شده و شبیه به دودکش است را مشاهده کنید. این پدیده می تواند تفاوت میزان دمای درون و بیرون لانه را تا حدی نشان دهد. در این زمان دیواره های مرطوب لانه، منجمد شده و به سدی غیر قابل نفوذ برای مهاجمان تبدیل می شود.
فصل3
خصوصیات رفتاری :
سگ های آبی حیواناتی بسیار آرام و سر به راهند و فقط در برابر آزار بسیار زیاد، اقدام به گاز گرفتن می کنند. بهتر است زمانی که یک سگ آبی، صدایی شبیه به هیس هیس و یا فوت کردن از خود تولید می کند که نشانه های ترسیدن و کناره گیری است، از برخورد با این حیوان اجتناب کنید.
خصوصیات رفتاری :
برخی از رفتارها مختص سگ های آبی است، مانند تعمیر کردن و وصله کردن سد در هنگام شنیدن صدای آب، که البته این کار را به صورت اکتسابی و به تقلید از همنوعان خود انجام می دهند. در سن دو سالگی، سگ های آبی اقدام به مهاجرت برای یافتن اقامتگاه و محدوده مخصوص به خود می کنند. این مقطع درواقع خطرناک ترین مرحله از زندگی یک سگ آبی بالغ است. این سفر می تواند بیش از 10 مایل بوده و تماما در خشکی های مسطح باشد که این حیوان در چنین محیطی بیشترین میزان آسیب پذیری را دارد. سگ های آبی غالبا حیواناتی شب فعال هستند که در طول روز می خوابند و شب ها به دنبال غذا و ساخت سد و لانه برای خود می روند. با اینکه ممکن است گاهی در طول روز با این حیوانات مواجه شوید اما بهترین زمان برای دیدن آنها یک ساعت قبل از تاریکی هوا و دقیقا اندکی پیش از روشنی هوا درانتهای تاریکی شب است.
خصوصیات رفتاری :
طریقه برقراری ارتباط در سگ های آبی، به وسیله موقعیت (حالت)و علامتگذاری به وسیله بو است. برای علامتگذاری به وسیله بو، سگ های آبی یک تپه ماهوربه شکل سد ایجاد می کنند که شبیه به کلبه ای کوچک بوده و در حدود 30 سانتی متر ارتفاع و 90 سانتی متر عرض دارد. سپس سگ آبی با استفاده از کاستوریوم خود و ساییدن آن به این تپه، منطقه خود را معین کرده و برای سایر همنوعانش علامتگذاری می کند. گاهی اوقات ارتباط صوتی به شکل صدایی شبیه به اردک، در سگ های آبی جوان نیز برقرار می شود. سگ های آبی بالغ، گاهی در هنگام کار کردن صدایی شبیه خرخر تولید می کنند اما غالبا ساکت هستند.همانطور که پیش از این اشاره شد، ضربه زدن با دم یکی از راه های هشدار دادن به همنوعان برای وجود خطر است ولی همین عمل می تواند به انتقال پیام های دیگر در بین این جوندگان نیز کمک کند.
دشمنان :
دشمنان طبیعی که سگ های آبی با آنها روبه رو می شوند در هر منطقه متفاوت است اما در حالت کلی شامل گرگ ها، سیاه گوش ها، خرسها، کایوت ها، روباه قرمز معمولی، بابکت، جغدها، سمورهای آبی (otters)، راسوهای مینک (minks)، الیگیتورها، و لوورینها (wolverines)، راسوهای ویسل (weasels)، شاهین ها، عقاب ها، سگها، انسان ها و دیگر پستانداران گوشتخوار بزرگ است. سگ های آبی بالغ در جنگیدن ماهرهستند و معمولا میتوانند به سرعت به داخل آب فرار کنند. این توانایی ها به آنان اجازه می دهد که به خوبی با دشمنان جنگیده و یا از برخورد با آنها اجتناب کنند. بچه ها معمولا آسیب پذیرتر از بالغ ها هستند و نیاز به حمایت توسط والدین و سگ های آبی بزرگتر دارند.
دشمنان :
برای تمامی سگ های آبی، محیط آب، محیطی امن تر و سپر دفاعی بهتر در مقابل دشمنان طبیعی به شمار می رود زیرا آنها نمی توانند به سرعتی که در آب شنا می کنند، در محیط خشکی بدوند.زمانی که یک سگ آبی در محیط خشکی در حالت آماده باش قرار گیرد به طور منظم توقف کرده و مرتبا با بینی خود هوا را به دنبال نشانه های وجود خطر بو می کند. با دریافت اولین علائم از حضور دشمن، سگ آبی به داخل آب گریخته و با ضربه زدن با دم خود به آب، سعی در هشیار کردن دیگر همنوعان خود خواهد کرد. این عمل باعث ایجاد سر و صدای زیادی می شود. البته دشمنان طبیعی تنها خطراتی نیستند که سگ های آبی را تهدید می کنند . حوادثی مانند افتادن در باتلاق ها و تصادفات جاده ای میتوانند از دیگر عوامل شایع در مرگ این حیوانات به شمار روند.
منابع
http://fohn.net/
http://www.aftabir.com
http://khabaronline.ir
http://www.irannaz.com
http:// persianpet.org