اصول و مفاهیم حسابداری و گزارش های مالی
نقش و جایگاه اطلاعات در دنیای امروز
حسابداری
فن گردآوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص و گزارشگری اطلاعات مالی
صورت های مالی
وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی
ویژگی کیفی صورت های مالی
قابل فهم بودن، مربوط بودن، قابل اتکا بودن، قابل مقایسه بودن
عناصر صورت های مالی
دارایی ها (جاری، بلند مدت)
بدهی ها (جاری، بلند مدت)
حقوق صاحبان سرمایه آورده های نقدی و غیرنقدی
درآمدها (عملیاتی و غیرعملیاتی)
هزینه ها
ساختار و محتوای صورت های مالی
صورت های مالی اساسی:
ترازنامه
صورت سود و زیان و سود (زیان) جامع
صورت جریان وجوه نقد
یادداشت های توضیحی همراه صورت های مالی
1
تجزیه و تحلیل صورت های مالی Financial statement Analysis
مفروضات انجام تجزیه و تحلیل صورت های مالی
گذشته زمینه ساز آینده است.
کوشش ها وتجارب گذشته، راهنمای تصمیمات آینده
هدف از تجزیه و تحلیل صورت های مالی
بررسی توانایی شرکت دربهره برداری از دارایی ها و منابع
بررسی میزان سودآوری شرکت با توجه به منابع آن
بررسی رضایت بخش بودن وضعیت مالی شرکت
زمان انجام تجزیه و تحلیل مالی
زمانی شروع می شود که کار تهیه و تنظیم صورت های مالی به اتمام رسیده باشد.
2
تجزیه و تحلیل صورت های مالی
دیدگاه های استفاده کنندگان از تجزیه و تحلیل مالی
3
تجزیه و تحلیل مالی
سلامت مالی
وظیفه تامین مالی:
منابع مالی شرکت (بدهی ها و حقوق صاحبان سهام) بدرستی انتخاب و ترکیب شود
وظیفه کاربرد تامین مالی:
و در قالب دارایی های جاری و بلندمدت) به شکلی صحیحی استفاده شوند
4
تجزیه و تحلیل صورت های مالی
فرایند تجزیه و تحلیل صورت های مالی
محاسبه درصدها، روندها و نسبت های مختلف
مقایسه آن با معیارهای مقایسه ای :
ارقام سال یا سال های گذشته
ارقام سایر شرکت ها
ارقام متوسط صنعت، صنایع مشابه
معیارها / استانداردها / ….
3. تجزیه وتحلیل نوسانات/انحرافات/ تفاوت های با اهمیت
4. شناسایی زمینه های مشکل زا و بررسی دلایل ایجاد مشکلات
5. یافتن راه حل برای رفع مشکلات
5
تجزیه و تحلیل صورت های مالی محاسبه و تفسیر نسبت ها فایده محاسبه نسبت ها در تجزیه و تحلیل صورت های مالی
رابطه بین اقلام عمده صورت های مالی دقت ریاضی پیدا می کند.
در نظر گرفتن همه آنها، تصویری جامع از شرکت بدست می دهد.
نسبت ها، زمانی مفهوم بیشتری پیدا می کنند که با سایر نسبت ها در گذشته همان واحد تجاری یا موسسات مشابه یا استانداردهای مطلوب مقایسه شوند.
در تفسیر نسبت ها، باید اثراتی را در نظر گرفت که در آینده ایجاد می شود (افزایش یا کاهش)
6
تجزیه و تحلیل صورت های مالی
روش های تجزیه و تحلیل صورت های مالی
تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی
تجزیه و تحلیل مقایسه ای یا افقی
تجزیه و تحلیل سرمایه در گردش
تجزیه و تحلیل صورت وجوه نقد
خطر سنجی
7
تجزیه و تحلیل صورت های مالی
تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی
Internal or Vertical Analysis
مقایسه اقلام صورت های مالی با یکدیگر وشناسایی ارتباط بین اقلام
مقدار و اهمیت نسبی هریک از اقلام صورت های مالی
در اقلام مقایسه با سایر اقلام همان صورت های مالی قرار می گیرد.
در این تجزیه و تحلیل، یک قلم مهم صورت های مالی مانند مجموع دارایی ها یا سود خالص به عنوان ارزش پایه به کار می رود.
در تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی
ترازنامه:
100% جمع بدهی ها + حقوق صاحبان سرمایه = جمع دارایی ها
صورت سود و زیان:
100% = جمع فروش خالص
انواع نسبت ها در تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی
1-1) نسبت های نقدینگی
2-1) نسبت های فعالیت / کارایی مدیران / استفاده از دارایی ها
3-1) نسبت های اهرمی /سرمایه گذاری / توانایی پرداخت بدهی ها
4-1) نسبت های سودآوری
5-1) نسبت های ارزش بازار
8
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی 1-1 نسبت های نقدینگی
نسبت هایی هستند که توانایی واحد تجاری را در واریز بدهی های کوتاه نشان می دهد و معمولاً به صورت عدد یا درصد نشان داده می شود.
اهم نسبت های نقدینگی
1-1-1) نسبت جاری
2-1-1) نسبت آنی / سریع / فوری / آزمایش اسیدی
دارایی های سیال یا آنی
مشکلات ضعف نقدینگی در شرکت ها
ناتوانی در تامین مواد اولیه و قطعات
ناتوانی در پرداخت دستمزد و انجام هزینه ها
ناتوانی در پرداخت به موقع اصل و بهره بدهی ها
معایب نسبت های نقدینگی
عدم توجه به فرض تداوم فعالیت و در نظر گرفتن شرایط انحلال
عدم توجه به گردش پول
9
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمومی 2-1) نسبت های فعالیت (کارایی)
هرگونه کسری که در صورت آن مبلغ فروش واحد تجاری و در مخرج آن، یکی از اقلام ترازنامه آمده باشد، نسبت فعالیت نامیده می شود. تنها در مورد موجودی مواد و کالا، بهتر است بجای رقم فروش، بهای تمام شده کالای فروش رفته، به کار رود.
این نسبت ها، کارایی مدیران را در کاربرد دارایی ها (منابع در اختیار آنان) نشان می دهد.
انواع نسبت های فعالیت / کارایی
1-2-1- نسبت گردش حساب های دریافتنی
2-2-1- نسبت گردش موجودی مواد و کالا
3-2-1- نسبت گردش مجموع دارایی ها
10
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی 2-1) نسبت های فعالیت / کارایی 1-2-1) نسبت گردش حساب های دریافتنی (مطالبات)
هدف: تجزیه و تحلیل حساب های دریافتنی / مطالبات
روش های کنترل قابلیت وصول مطالبات
جدول تجزیه سنی حساب بدهکاران
تعیین دوره وصول حساب های دریافتنی
برای تعیین دوره وصول مطالبات، ابتدا نیاز به تعیین دفعات گردش مطالبات داریم:
نکات قابل توجه در کاربرد این نسبت:
در صورت در دسترس نبودن فروش نسیه، می توان از فروش کل استفاده کرد
در صورت نامشخص بودن متوسط مطالبات، می توان از مطالبات پایان دوره استفاده کرد.
متوسط مطالبات را می توان ماهانه یا فصلی یا سالانه محاسبه کرد.
هر چه نسبت گردش حساب های دریافتنی بیشتر باشد، شرکت شرایط بهتری دارد و مطالبات خود را سریع تر گردآوری می کند.
این نسبت در تدوین سیاست اعتباری شرکت ها موثر است.
11
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی 2-1) نسبت های فعالیت / کارایی
1-2-1) نسبت گردش حساب های دریافتنی / مطالبات
(ادامه)
علل زیاد بودن مانده حساب های دریافتنی / مطالبات
متورم بودن حساب به علت وجود مطالبات لاوصول
افزایش حجم فروش نسیه در روزهای پایان سال
فروش مقدار زیادی از کالا در پایان سال به یکی از مشتریان
افزایش فروش نسیه یا اعتباری
علل کم بودن مانده حساب های دریافتنی / مطالبات
عملکرد خوب واحد وصول مطالبات
نوسانات فصلی فروش
اجتناب از فروش نسیه (اعتباری) در اواخر سال
کوتاه بودن سررسید فروش های نسیه یا محدودبودن فروش های نقدی
12
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی 2-1) نسبت های فعالیت / کارایی
2-2-1. نسبت گردش موجودی کالا
هدف: تجزیه و تحلیل حساب موجودی کالا
انباشت نادرست کالا موجب ناباب شدن کالا، افزایش هزینه نگهداری آن و مسدودشدن سرمایه گذاری ها می گردد.
علل زیاد بودن موجودی کالا در شرکت ها
وجود کالاهای منسوخ، کهنه، غیرقابل فروش بودن تقاضا و…
گردآوری و احتکار کالا به علت کسب سود بیشتر در آینده
دریافت سفارش های متعدد تولید و انبارکردن مواد اولیه لازم برای تولید کالا
پیش بینی کاهش تولید و ذخیره سازی کالا برای حفظ بازار
افزایش موجودی کالا ناشی از تغییر روش قیمت گذاری کالا
بالابودن موجودی کالا به علت فصلی بودن فعالیت و نوع کار شرکت
علل کم بودن موجودی کالا در شرکت
کمبود مواد اولیه برای خرید
عدم برنامه ریزی مناسب و صحیح برای خرید اقلام مورد نیاز
عملکرد نادرست واحد خرید و تدارکات
13
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی 2-1) نسبت های فعالیت / کارایی 3-2-1- نسبت گردش مجموع دارایی ها
این نسبت، استفاده مطلوب از دارایی ها را نشان می دهد.
این نسبت میزان استفاده از دارایی های ثابت (ماشین آلات و تجهیزات) را اندازه گیری می کند.
این نسبت، میزان استفاده از دارایی های جاری را نشان می دهد.
14
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی
3-1 نسبت های اهرمی / توانایی پرداخت بدهی ها / سرمایه گذاری
این نسبت ها، نشان دهنده میزان استفاده از بدهی در ساختار سرمایه و تامین مالی شرکت است.
1-3-1 نسبت بدهی
این نسبت، درصد تامین بدهی ها از محل دارایی ها را نشان می دهد.
2-3-1 نسبت بدهی به حقوق صاحبان سرمایه (ارزش ویژه)
این نسبت، رابطه بستانکاران وسهامداران را نشان می دهد.
3-3-1 نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه
این نسبت نشان می دهد که آیا شرکت می تواند وام بگیرد؟
4-3-1 نسبت دارایی های ثابت به ارزش ویژه
این نسبت به نوع صنایع بستگی دارد و به طور کلی هرچه سرمایه گذاری در دارایی های ثابت کمتر باشد بهتر است به شرط اینکه تولید در این شرایط موثر باشد.
15
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل عمودی یا درونی 3-1 نسبت های اهرم / توانایی پرداخت بدهی ها / سرمایه گذاری
5-3-1- نسبت پوشش هزینه های بهره
این نسبت، تعداد دفعاتی را نشان می دهد که سود قبل از مالیات می تواند هزینه بهره را پوشش دهد. این نسبت، به عنوان معیار حاشیه ایمنی مورد استفاده قرار می گیرد.
6-3-1- نسبت پوشش هزینه های ثابت
این نسبت همان نسبت پوشش هزینه های بهره است که هزینه اجاره به آن اضافه شده است و در مورد شرکت های لیزینگ کاربرد دارد.
7-3-1- نسبت مالکانه
این نسبت نشان می دهد که به طور کلی چه مقدار از دارایی ها به صاحبان سرمایه تعلق دارد.
شرایط مناسب برای دریافت وام کوتاه مدت
داشتن توان لازم برای پرداخت اقساط وام
داشتن منابع لازم برای پرداخت هزینه بهره وام در سال جاری
شرایط مناسب برای دریافت وام بلند مدت
نداشتن یا کم داشتن بدهی بلند مدت از قبل
داشتن دارایی لازم و کافی برای وثیقه گذاری
داشتن فرایند فروش و درآمدی مناسب و رو به رشد
16
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحیل درونی یا عمودی 4-1 نسبت های سودآوری
این نسبت ها، میزان موفقیت شرکت را در کسب سود نشان می دهد.
بازده (Return)
هر نسبتی که سود شرکت در صورت کسر و اقلام ترازنامه و سود و زیان در مخرج آن قرار گیرد.
1-4-1- نسبت سود ناخالص
2-4-1 نسبت سود خالص
یا نسبت حاشیه / نسبت حاشیه سود / نسبت بازده فروش / نسبت سود به فروش
این نسبت نشان می دهد که از هریک ریال فروش خالص، چه میزان سود خالص بدست آمده است؟
در تعیین این نسبت، معمولاً سود خالص پس از کسر مالیات به کار می رود ولی بعضی از تحلیل گران اعتقاد دارند سود خالص قبل از کسر مالیات، نتیجه بهتری را ارائه می کند.
17
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی 4-1 نسبت های سودآوری (ادامه)
3-4-1 نسبت سود عملیاتی
هدف این نسبت، اندازه گیری کارایی تولید و فروش محصولات شرکت و ایجاد سود قبل از کسر مالیات است.
4-4-1- نسبت بازده مجموع دارایی ها Return of Assets (ROA)
این نسبت، توانایی شرکت را در کاربرد تمام منابعی نشان می دهد که در اختیار دارد.
5-4-1- نسبت بازده ارزش ویژه Return of Equity (ROE)
این نسبت، میزان سودآوری شرکت را نشان می دهد و بازده متعلق به صاحبان سهام را نشان می دهد.
18
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 1. تجزیه و تحلیل درونی یا عمودی 5-1. نسبت های ارزش بازار
1-5-1 نسبت سود هر سهم (EPS)
سود بدست آمده به ازای هر سهم عادی را نشان می دهد و معیار ارزیابی عملکرد است.
2-5-1 نسبت قیمت به سود (P/E)
بالا بودن این نسبت مطلوب است زیرا نشان می دهد که به تصور عموم سرمایه گذاران شرکت آینده خوبی دارد.
3-5-1 ارزش دفتری هر سهم عادی
4-5-1 بازده سود سهام
5-5-1 نسبت پرداخت سود سهام
19
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 2. تجزیه و تحلیل مقایسه ای یا افقی Comprative or Horizental Analysis
مقایسه اقلام صورت های مالی به صورت های مالی مشابه سال (های) قبل
در این روش، صورت های مالی دو یا چند دوره مالی متوالی با هم سنجیده می شوند.
این تجزیه و تحلیل روند فعالیت ها را نشان می دهد و وضعیت شرکت را از لحاظ تنزل، سکون یا پیشرفت ارائه می کند.
تعیین روندها و اثرآنها برتوانایی آینده شرکت در ادامه کار و پرداخت تعهدات بسیار سودمند است.
تجزیه و تحلیل عمودی (درونی) از افقی (مقایسه ای) منفک و مجزا نیست.
بلکه این دو روش، لازم و ملزم یکدیگرند.
برای درک تجزیه و تحلیل مقایسه ای، باید قبلاً تجزیه و تحلیل درونی یا عمومی انجام شده باشد.
برای درک تجزیه و تحلیل مقایسه ای، باید قبلاً تجزیه و تحلیل درونی یا عمومی انجام شده باشد.
روندهای مهمی که معمولاً مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
در این تجزیه و تحلیل، اقلامی مورد توجه قرار می گیرد که روند کاهشی یا افزایشی آنها با اهمیت است و بررسی علل نوسان آن می تواند مفید باشد.
روند فروش
روند سود
روند سرمایه در گردش
روند ارزش ویژه
روند نسبت ها
روند اقلام ترازنامه (موجودی نقد، حساب های دریافتنی، موجودی کالا، دارایی های ثابت، بستانکاران و اسناد پرداختنی)
20
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 3. تجزیه و تحلیل سرمایه در گردش Working Capital Analysis
بدهی های جاری – دارایی های جاری = سرمایه در گردش
این تجزیه و تحلیل، به بررسی عوامل موثر بر تغییرات وضعیت مالی در فعالیت های جاری شرکت می پردازد.
به طور کلی تجزیه و تحلیل سرمایه در گردش نشان می دهد که در فاصله دو دوره مالی چه وجوهی به دست آمده و به چه مصارفی رسیده است.
تغییرات سرمایه در گردش
تغییرات در ارزش ویژه
افزایش در ارزش افزوده منابع سرمایه در گردش
کاهش در ارزش افزوده مصارف سرمایه در گردش
2. تغییرات در بدهی بلند مدت
افزایش در بدهی بلند مدت منابع سرمایه در گردش
کاهش در بدهی بلند مدت مصارف سرمایه در گردش
3. تغییرات در دارایی ثابت
کاهش در دارایی ثابت خالص افزایش وجوه افزایش سرمایه در گردش
افزایش دارایی های ثابت کاهش وجوه کاهش سرمایه در گردش
21
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 4. تجزیه و تحلیل صورت وجوه نقد
صورت جریان وجوه نقد، یکی از صورت های مالی اساسی است.
طبقه بندی اقلام در صورت جریان وجوه نقد در ایران
فعالیت های عملیاتی
فعالیت های اصلی و مستمر مولد درآمد عملیاتی
2. بازده سرمایه گذاری ها و سود پرداختی بابت تامین مالی
بازده سرمایه گذاری ها
سود پرداختی بابت تامین مالی
3. مالیات بردرآمد
مالیات بردرآمد شرکت
4. فعالیت های سرمایه گذاری
تحصیل یا واگذاری سرمایه گذاری های بلندمدت و کوتاه مدت، دارایی ها ثابت و نامشهود، ایجاد سپرده، خرید شرکت فرعی
5. فعالیت های تامین مالی
دریافت تسهیلات مالی و بازپرداخت آن، وجوه دریافتی بابت افزایش سرمایه و انتشار سهام جدید
22
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 4. تجزیه و تحلیل صورت جریان وجوه نقد (ادامه)
نسبت های تجزیه و تحلیل صورت جریان وجوه نقد به دو گروه تقسیم می شوند:
نسبت های اثربخشی
این نسبت ها، اثربخشی جریان وجوه نقد مورد نیاز برای رفع احتیاجات شرکت را تشریح می کند.
نسبت های کارایی
نسبت هایی هستند که وضعیت شرکت را در مقایسه با سال های متفاوت و همچنین سایر شرکت ها نشان می دهد.
در تجزیه و تحلیل جریان وجوه نقد، وجه نقد حاصل از عملیات، مبلغی کلیدی است.
23
تجزیه و تحلیل صورت های مالی 5. خطر سنجی Risk Analysis
هدف از این تجزیه و تحلیل، شناسایی مواضع ایجاد خطر است.
دو زمینه بسیار مهم در این مورد عبارتند از:
بررسی احتمال خطر سودآوری
بررسی احتمال خطر سرمایه گذاری
در زمان بررسی نسبت ها و روندها، باید رویدادهای نامطلوب احتمالی را نیز بررسی کرده و مخاطرات و آثار احتمالی آنها را ارزیابی کرد.
خطر سنجی تا حدود زیادی به قضاوت و تشخیص تحلیل گران بستگی دارد و امکان دارد نتایج تجزیه و تحلیل خطر سنجی دو نفر درباره یک موضوع با هم متفاوت باشد.
24
تجزیه و تحلیل صورت های مالی نکات قابل توجه در استفاده از نسبت ها
استفاده از نسبت ها به دیدگاه استفاده کنندگان بستگی دارد.
وجود فعالیت های متنوع در شرکت های بزرگ، مقایسه نسبت ها را مشکل می کند.
روش های حسابداری و عملیاتی شرکت ها با یکدیگر تفاوت دارد.
متوسط صنعت، برآوردی و نسبی است.
صورت های مالی براساس ارزش های تاریخی است و تورم را نادیده می گیرد.
صورت های مالی حسابرسی شده باید مورد استفاده قرار گیرد.
نسبت ها، ایستا هستند و دلالت براثبات رابطه دارند در صورتی که فعالیت های تجاری، متحرک اند.
اینکه گذشته تا چه اندازه می تواند چرخ فرا راه آینده باشد، خود مورد سئوال است؟
برای واژه های صورت های مالی، تعاریف متفاوت وجود دارد.
عوامل غیرمالی (فناوری و پیشرفت های علمی، تغییر در سلیقه مشتریان)
در صورت های مالی انعکاس نمی یابد.
25