به نام خدا
استانداردهای طراحی و ساخت سینما،فرهنگسرا، هتل و موزه
مقدمه
آدمی همواره نیازهای مختلفی داشته و دارد که در طی زمان با ارضای نیازهای دوره خود به دوره جدیدی از نیازها می رسد.نظریه پردازان بزرگی همچون مازلو نیازهای انسانی را طبقه بندی کرده است. گرچه این طبقه بندی ها دچار اشکالاتی است، اما در مقیاس جامعه آماری بزرگی را در بر می گیرد. ارگونومی نیز مانند سایر نیازهای انسانی مسیر تکاملی خاصی را طی کرده و به نقطه فعلی رسیده است.
سینما با توجه به کارکرد های اصلی خود که یک سرگرمی و نوعی تفریح فردی و یا خانوادگی است و در وجه دوم به مسائل دیگری نیز می پردازد که باید راحتی و رضایت مخاطب خود را برآورده سازد تا ایشان در آرامش و آسایش به هدف خود برسند
افتتاح اولین سالن سینما
وقتی در سوم مهرماه1305 گراندسینما با نمایش قسمت اول سریال آمریکایی «پنجه ببر» افتتاح شد، چندسالی بود که تاسیس سینما در ایران آغاز شده بود.
علی وکیلی موسس گراند سینما این سالن نمایش فیلم را با اجاره کردن سالن گراند هتل به مبلغ ماهی 40 تومان با 500 صندلی و با بلیت های یک، دو و سه قرانی تاسیس کرد و پس از آن در دوران اختناق رضاخان با تمام بگیر و ببندها، سینما به مرور گسترش یافت. سالن سینما در ابتدا مکانی برای حضور طبقه اعیان و اشراف جامعه بود ولی به مرور پای عامه مردم هم به آن باز شد. به خصوص از روزی که خان بابا معتضدی سینما تمدن را تاسیس کرد هنوز خبری از ساخت فیلم در ایران و راه افتادن صنعت سینما نبود ولی در پایتخت سالن هایی تاسیس شده بود که در آنها فیلم خارجی نشان می دادند.
ورود سینما و ساخت سالن های سینما در ایران
درسال1313 تهران هشت سینما داشت. ایران، مایاک، سپه، پالاس، داریوش، گلستان، تمدن و برق سالن های سینمای تهران بودند و بهای گران ترین بلیت سینما، لژ سینما پالاس با یک تومان بود. از دهه 30 که سینمای فارسی متولد شد به مرور ساخت وساز سالن های سینما در تهران و شهرستان ها روندی پرشتاب به خود گرفت. جالب اینکه در همه این سال ها تنها بخش خصوصی به تاسیس سینما علاقه نشان می داد و دولت نه تنها کمکی در این خصوص نمی کرد که از سینماداران عوارض و مالیات نیز دریافت می کرد. دهه40 دوران اوج سالن سازی در ایران بود.
با تغییر جغرافیای شهر در دهه های60 و70 برخی از پرمخاطب ترین سینماهای تهران اهمیتشان را از دست دادند. اتفاق مهم دهه80 تاسیس پردیس های سینمایی بود که با همت شهرداری و با همراهی و مشارکت بخش خصوصی انجام شد؛ پردیس هایی که جای سینماهای قدیمی را هم گرفتند؛ هرچند هنوز هم کمبود سالن سینما به شدت محسوس و پررنگ است.
وضعیت سالن های سینما در دهه 80 شمسی
فقدان سینما و وضعیت نامطلوب سالنهای موجود در سطح کشور مسئله ای است که طی سال های اخیر سینماگران را نگران کرده است. طبق آمار موجود 180 سینما در کشور وجود دارد که برخی از آنها دارای چند سالن برای نمایش هستند که با احتساب آنها می توان گفت حدود 245 سالن فعال در کشور به اکران تولیدات سینمایی می پردازند که سهم تهران از این میان 44 سینما است.
در یک دهه اخیر بعضی از سینماها به دلایل مختلف ازجمله استاندارد نبودن سالن ها به صورت غیرفعال درآمده اند. برخی معتقدند که دولتی بودن سینماها باعث می شود تا موضوع فرسودگی سالنها به موقع رسیدگی و رفع نشود، با این حال به نظر میرسد ساخت پردیسهای سینمایی و بازسازی برخی از سالنها وضعیت تهران را نسبت به سایر شهرستان ها بهبود بخشیده است، اما باز هم با درنظر گرفتن جمعیت پایتخت این تعداد سالن جوابگوی نیاز مخاطبان و همچنین آثار تولید شده نیست.
مقایسه سالن های سینمای دیگر کشور ها
نشریه سینمایی اسکرین دیلی در یکی از گزارش های خود در سال ۲۰۰۸ به وضعیت سینمای جهان پرداخته است. در این گزارش سینمای هند رتبه نخست را از حیث ساخت فیلم متعلق به خود کرده که هزارو 164 فیلم در سال ۲۰۰۷ تولید کرده است. سینمای اروپا با مجموع هزارو 95 فیلم در رده دوم و آمریکا با ۶۰۳ فیلم در رتبه سوم جای دارند. ایران نیز با ساخت ۱۰۵ فیلم در سال ۲۰۰۷ در رتبه یازدهم قرار گرفته است. این درحالی است که برخی کشورهای سرشناس از لحاظ تولیدات سینمایی مانند برزیل، ترکیه، آرژانتین، مکزیک و رومانی پایین تر از ایران قرار گرفته اند.
در بخش دیگری از این گزارش تعداد سینماهای موجود در هر کشور به چشم میخورد. آفریقای جنوبی با ۷۸ سالن به ازای هر فیلم در رتبه اول، استرالیا با ۷۲ سالن در رتبه دوم و آمریکا با ۶۴ سالن سینما در رتبه سوم این فهرست قرار دارند. اما ایران با تنها ۴/۲ سالن به ازای هر فیلم، رتبه ماقبل آخر را در اختیار دارد.
مقایسه سالن های سینمای دیگر کشور ها
در یکی دیگر از بخش های این گزارش تعداد سالن های فعال سینما به ازای هر یک میلیون نفر وجود دارد که در این قسمت ایسلند با ۱۶۰ سالن به ازای هر یک میلیون نفر در رتبه اول، آمریکا با ۱۲۸ سالن در رتبه دوم و سوئد، اسپانیا، ایرلند، استرالیا و کانادا رتبه های بعدی هستند. همچنین ایران با ۹/۳ سالن به ازای هر یک میلیون نفر در رتبه های پایین جدول قرار دارد.
سالنهای شهرستان ها نیز چندان پاسخگوی نیاز مخاطبان نیستند، سالنهایی که علاوه بر بافت قدیمی شان، از تجهیزات اولیه عاری هستند. اکثر مخاطبان شهرستانی هنگام خروج از سینما از وضعیت موجود راضی نیستند، چرا که نبود سیستم صوتی مناسب و تصویر خوب به دیدن فیلم لطمه وارد کرده است.
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما
سالن انتظار سینما:
طبق استانداردها و ضوابط طراحی سینما مصوب سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور حداقل میزان سطح اشتغال سالن انتظار سینما به ازای هر نفر، 35 سانتیمتر مربع و حداقل حجم سرانه سالنهای سینما 1.5 متر مربع می باشد.
تعداد صندلی های سالن به ازای هر 100 نفر 10 صندلی می باشد.در صورت داشتن اختلاف سطح سالن با بیرون حداکثر شیب راهرو ورودی 8% و عرض آن حداقل 1/2 متر می باشد.
حداقل عرض ورودی سالن انتظار به ازای هر 100 نفر 56 سانتیمتر می باشد.
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما
ورودی سینما:
به دلیل کار کرد سینما، در مجتمع های فرهنگی، ورودی با ورودی مجتمع یکی است و فقط یک در برای ورود به سالن انتظار منظور می گردد.
گیشه بلیط فروشی:
گیشه در سینما باید در مکانی باشد که دید کافی بر فضای خارج سینما داشته باشد و در جایی باشد که صف مربوط به آن فراهم گردد و مردم در معبر عمومی و همچنین مانع ورود و خروج مردم از سینما نباشد. در گیشه بهتر است به درون سالن انتظار باز گردد ، ولی این در طوری نباشد که با باز شدن آن درون گیشه مشخص گردد و سطح آن به ازای هر نفر حداقل 3 متر مربع می باشد.
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما
راهروهای سالن نمایش:
عرض راهروهای سالن را بر حسب تعداد جمعیتی که از آن تخلیه می شوند محاسبه می شود. ولی نه به این صورت که این عرض متغیر باشد و اینگونه در نظر می گیریم که از تعداد جمعیت هر ردیف که در دو طرف آن راهرو می باشد، 60% آن از هر راهرو تخلیه می گردند. اگر عرض در خروجی سالن نمایش از عرض راهرو منتهی به آن بیشتر باشد باید حداقل فضایی برابر عرض خروجی جلوی در ورودی داشته باشد.حداکثر شیب مجاز در راهرو های سالن نمایش 8% می باشد و اگر شیب بیشتر باشد باید از پله در راهرو استفاده گردد که ارتفاع و عمق موثر پله باید طبق استاندارد ها باشد.پله ها ویا نقطه ی شروع شیب راهرو های سالن نمایش برای آگاهی تماشاگران باید با چراغ مخصوص روشن گردند. مصالح کف راهروها باید از مصالح غیر لغزنده و غیر اشتعال باشد.
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما
صندلی تماشاگران:
استاندارد های صندلی تماشاگران در جداول ضمیمه آورده شده است . جنس و مصالح به کار رفته در صندلیهای سالن نمایش باید مقاوم، قابل شست وشو، غیر قابل اشتعال باشد و از نظر آکوستیکی، مقدار صدائی که آن ها جذب می کنند نباید به وجود ویا عدم وجود تماشاچی در آن ها وابسته باشد . چیدن صندلی ها ی سالن نمایش مانند چیدمان صندلی های آمفی تئاتر می باشد .
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما
ورودی ها و خروجی های سالن سینما:
ورودی ها و خروجی های سالن نمایش سینما باید به گونه ای باشند که در معرض دید باشند و از ورود سر وصدا به داخل وخارج سالن جلو گیری کنند . حد اقل تعداد در خروجی سالن نمایش 2 عدد می باشد.
لازم به ذکر است که برای خروج از سالن نمایش بهتر است که در های سالن نمایش به طرف بیرون باز گردند . حداقل فاصله دو در خروجی5 متر می باشد و نباید از در های یک لنگه استفاده نمود و باید از در های دو لنگه استفاده گردد . درهای سالن نمایش نباید قفل داشته باشند وبهتر است دارای ثابت کننده های فشاری باشند که با یک فشار روی آن ها،در ثابت گردد.
سرویس های بهداشتی سینما :
طراحی و اجرای ساختمانی قسمت های مختلف داخل سرویس های بهداشتی باید به گونه ای باشد که شست وشو وگندز دائی مستمر تمامی دیوارها و کف های سرویس میسر گردد.
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما
اتاق پروژکتور وملحقات آن:
اتاق پروژ کتور شامل حد اقل 2 عدد پروژ کتور به ابعاد 100×60 سانتیمتر، میز های بر گردان و باز بینی فیلم به ابعاد 80×120 سانتیمتر واتاق تقویت کننده های صدا می باشد. دستگاه هایی مانند رکتی نایر، تابلوی اصلی برق اتاق پروژکتور و مسیر های نور سالن و قفسه های فلزی مخصوص نگهداری فیلم در فضاهای مستقل قرار دارند. اتاقک کوچکی جهت نگهداری باطریهای مخصوص روشنایی ایمنی سینما و سرویس بهداشتی در جنب اتاق پروژکتور قرار دارند.
ابعاد اتاق پروژکتور با توجه به ابعاد پروژکتور ها ، فواصل آنها از هم و از دیوارهای جانبی ، و میز های برگردان و بازبینی فیلم و دستگاههای تقویت صدا در نظر گرفته می شود. دیوارها و کف اتاق پروژکتور باید قابلیت 2 ساعت مقاومت در مقابل آتش سوزی را داشته باشند. مصالح به کار رفته در اتاق پروژکتور جهت نازک کاری و آکو ستیک نباید قابل احتراق باشند کف اتاق پروژکتور برای انتقال کابلهای برق وصدا باید دو جداره بوده و کفپوش آن در مقابل برق عایق باشد . وجود شیر یا کپسول آتش نشانی در نزدیک اتاق پروژکتور نیز توصیه می گردد.
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما
پرده نمایش فیلم:
نوع پرده سینما با توجه به ابعاد سالن ،قدرت پروژکتور ، بهره روشنایی پرده و میزان روشنایی مطلوب پرده انتخاب می شود . اندازه پرده با توجه به عرض سالن نمایش در قسمت جلوی آن ،ارتفاع سالن ، عمق سالن ودر نظر گرفتن فضائی در دو طرف پرده برای رفت وآمد به پشت پرده و جمع شدن پرده محافظ تعیین می شود . پرده نمایش بهتر است دارای انحناء باشد :به خصوص در سالن های عریض، این انحناء کمانی از دایره به طول فاصله لنز پروژکتور از مرکز پرده می باشد . اسکلت نصب پرده ی نمایش باید بزرگتر از پرده باشد(30 سانتیمتر) تا نصب پرده آسان تر گردد واسکلت از دیوارپشت پرده باید به اندازه ای که برای نصب بلندگوها مورد نیاز است (90 سانتیمتر) فاصله داشته باشد. باید اشاره نمود که بهتر است دریچه های هواکش وخروجی هوا یا حتی ورود هوا، پشت پرده تعبیه نگردد و اصولا سیستم های تاسیساتی وتهویه ی هوا به گونه ای باشند که هوا در پشت پرده چرخش نداشته باشد.
بررسی چند استاندارد مهم
صندلی ها
اندازه های استاندارد(mm)
بررسی چند استاندارد مهم
بررسی چند استاندارد مهم
سیستم صوتی
بررسی چند استاندارد مهم
رنگ
در رنگ آمیزی سالن های نمایش معمولا از رنگ های تیره ذغالی، آبی (نفتی و سرمه ای)، قرمز، سبز، بنفش و مشکی استفاده می شود.
نور سالن نمایش
در هنگام نمایش فیلم باید نور ی رنگی(از خانواده رنگ به کار رفته در سالن) به صورت غیر مستقیم در راهرو ها، دیوار و سقف سالن و فقط به اندازه ای که بتوان سطوح را شناسایی نمود و اندازه ها را تشخیص داد باشد.
صدا
مونو، استریو، دالبی، دالبی دیجیتال، دالبی سار راند، دالبی دیجیتال 3 بعدی و … بسته به ویژگی های سالن و فیلم استفاده می شود.
نمای یک سالن سینما
ضوابط و استانداردهای طراحی فرهنگسرا
اهداف فرهنگسرا
جهت طراحی یک پروژه ابتدا باید اهداف پروژه در سطح عملکردی مجموعه مشخص شود که اهداف یک مجموعه فرهنگی به شرح زیر است:
_ جدب علاقمندان و هنرجویان و پرورش استعداد آن ها
_ جذب اساتید و هنرمندان با تجربه
_ پیدا کردن استعدادهای پنهان
_ پر کردن اوقات فراغت
عرصه بندی
عرصه های تشکیل دهنده یک فرهنگسرا به عرصه های زیر تقسیم میشوند:
1. ورودی
2. اداری
3. آموزشی
4.نمایشی
5. فرهنگی
6. پژوهشی
7. خدماتی
ضوابط و استانداردها طراحی ورودی
ورودی
ورودی در معماری یکی از مھمترین عوامل طراحی به حساب می آید . معمولا ورودی یک فرھنگ سرا باید شاخص و بسیار در دید باشد که فرد مراجعه کننده به فرھنگ سرا بدون مشکل ورودی را پیدا و به مجموعه وارد شود .
لابی
نقطه مشترک اغلب مجتمع ھا و فرھنگسراھا فضایی به نام لابی است .
امروزه حتی برای آپارتمان ھای پُر واحد نیز لابی در نظر می گیرند . این مکان معمولاً در طبقه ھمکف این ساختمان واقع شده و فضایی از ساختمان است که ھر فردی که قصد ورود به ھریک از
فضاھای آن ساختمان را دارد، ابتدا باید به این محیط داخل شود و پس از عبور از آنجا بھ واحد موردنظر راه یابد.
از آنجا که تعداد افراد بازدید کننده از این مجموعه ھا زیاد است ، به منظور حفظ امنیت و نظم ، نگھبانی قرار می دهند که در قسمت لابی مستقر می شود و عبور و مرور افراد را کنترل می کند.این قسمت از لابی شامل یک پیشخوان و یا میز و صندلی و ھمچنین امکانات مخابراتی برای برقراری ارتباط با تک تک فضاھای آن مجتمع یا فرھنگسرا است.
قسمت نگھبانی
کف ھا
از آنجا که لابی محل گذر افراد مراجعه کننده به ساختمان است، استحکام کفپوش از جمله ضروریات یک پوشش به حساب می آید .در میان کفپوش ھای سخت نیز سنگ بھترین انتخاب محسوب می شود؛ زیرا ھم در اثر ضربات ناشی از حمل بار و وسایل ، صدمه نمی بیند و ھم به راحتی تمیز می شود.
دیوارھا
بھترین پوشش برای دیوارھای این فضا نیز رابطه مستقیمی با وسعت محیط و موقعیت دیوارھا دارد .در صورتی که فضای اختصاص یافته به لابی بزرگ است و احتمال برخورد لوازم به ھنگام حمل وجود ندارد، می توان دیوارھا را با رنگ روغنی و یا کاغذ دیواری قابل شست و شو پوشش داد .در چنین شرایطی کاربرد دیوارپوش ھای چوبی و یا نصب آینه و یا حتی سیمان، آجر و سنگ تیشه ای به عنوان پوشش یک و یا دو دیوار نیز تنوعی زیبا را در محیط ایجاد می کند .در میان آنھا، آینه علاوه بر ایجاد زیبایی ظاھری، وسعت و نور موجود در محیط را افزایش می دھد.
نکته :اگر لابی به قدری کوچک باشد که لوازم دکوراسیونی مربوط به این محیط نیز به یک میز و چند صندلی محدود شده باشد، بھتر است دیوارھای محیط را با سنگ پوشاند .به این ترتیب ازاحتمال آسیب دیدگی دیوارھا کاسته می شود.رنگ برای دیوارھا نیز باید با توجه به وسعت فضا، نور موجود و ھمچنین لوازم دکوراسیونی به کار رفته، انتخاب شود.
نورپردازی
لابی نیز مانند ھر فضای دیگری با وجود یک نورپردازی خوب ، صرفنظر از موضوع روشنایی ، جلوه ای متفاوت و زیبا می یابد .برای نورپردازی این محیط با توجه به کاربردھای مختلف ، حداقل به دو نوع نورپردازی نیاز است:یکی نورپردازی فضای نشیمن و پیشخوان و دیگری نورپردازی دکوراسیونی.برای نورپردازی فضای نشیمن می توان از لوسترھای آویز یا سقفی، ھالوژن ھای توکار،
لوسترھا و چراغ ھای دیوارکوب، آباژور و یا انواع چراغ ھای رومیزی و یا پایھ بلند ایستاده، استفاده کرد و در شرایطی کھ دیوارکوب ھا و یا لوازم تزیینی دیگری در محیط وجود داشتھ باشد، نورپردازی آنھا جلوه ای متفاوت را پدید می آورد.
اگر فضای لابی، راھروھا و یا مکان ھای موجود به ھنگام روز از نور کافی بھره مند باشند، کاربرد گیاھان طبیعی ، روحی تازه به محیط می بخشد ولی در غیر این صورت گل ھا و گیاھان مصنوعی نیز جایگزین خوبی محسوب می شوند.
بخش اداری
بدیهی است که در هر مجموعه که اهدافی را دنبال می کند ، برای سازماندهی فعالیت ها نیاز به مدیریتی است که قادر به کنترل تمامی برنامه های انجام شده بوده و همچنین سایر کارهای اداری معمول در یک محیط کاری را انجام دهد .
بر این اساس بخشی به عنوان مدیریت و دفاتر کار کارمندان مورد نیاز است . این بخش باید به نحوی در عین پیوستگی به مجموعه از آن تفکیک شده باشد ، یعنی در عین حال که بر کاربرد مجموعه نظارت دارد ، تداخلی در فعالیت های مورد نظر مجموعه ایجاد ننماید . لذا در نظر گرفتن بخشی جداگانه که حتی دسترسی به آن از طریق ورودی ویژه ای باشد ، مطلوب به نظر می رسد .
اتاق ریاست
در کناراین اتاق به مساحت حداقل 35 باید اتاق منشی با فضایی به مساحت حداقل 25متر مربع و اتاق جلسات به مساحت 25 مترمربع در نظر گرفته شود.
میز کار اتاق ها با ابعاد 120*75 و مبل مراجعین با ابعاد 60*120در نظرگرفته میشوند.
امور دفتری
برای اتاق کارمندان دفتری علاوه بر در نظر گرفتن میز کار 75*120 باید قفسه های بایگانی45*60 در نظر گرفته شود.
مساحت این فضا 30 متر مربع در نظر گرفته میشود که باتوجه به تعداد کارکنان این اندازه تغییر میکند.
بخش آموزشی
بخش آموزشی به کلاس های عملی ونظری تقسیم می شود که آموزش عملی شامل: کارگاه های موسیقی، آتلیه خوشنویسی، آتلیه طراحی و نقاشی، کارگاه عکاسی، کارگاه چوب، کارگاه قلم زنی، سفالگری، مجسمه سازی، و کارگاه علوم و نجوم می باشد.
وآموزش نظری شامل: کلاس های زبان، قرآن، شعر و ادبیات می باشد.
آتلیه ها و گارگاهها
این فضا ها در بخش آموزشی مجموعه قرار دارند و خود این فضاها دارای ابزار و امکانات ویژه برای هر رشته هنری می باشند و در مساحتی متناسب با نوع فعالیت آنها طراحی میشوند.
این فضاها باید طوری طراحی شوند که کارگاه هایی که دارای آلودگی صدایی و آلودگی هوایی هستند از بقیه فضاها فاصله داشته و نیز فضاهایی که در بعضی مراحل کاری مشترک هستند کنار همدیگر قرار داده شوند.
آتلیه و کارگاه ها باتوجه به نوع فعالیتی که در آنها انجام می شود شامل فضای کارگاهی ، انبار وسایل وابزار و اتاق مربی می باشند که مساحتی حداقل 200 متر مربع را نیازدارد.
کلاس های نظری :
این بخش باید با بخش آتلیه ها و کارگاه ها علیرغم تفکیک دارای ارتباط مستقیم باشند . این فضاها باید دارای فرمی ساده باشند و نیز از نور طبیعی برخوردار باشند . مساحت این بخش برای 25 نفر 50 مترمربع
در نظر گرفته می شود .
کلاسهای سمعی وبصری
منظور از سمعی وبصری سالنی می باشد که در آن اجرای کلاس های دسته جمعی هنرجویان همراه با امکانات نمایشی برقرار باشد . همچنین برای بوجود آمدن دید مناسب بهتر است این سالن ها را به صورت پله به پله طراحی کرد . و البته این فضاها در کنار فضاهای آموزشی قرار می گیرند .
مساحت این فضا 50 الی 80 متر در نظر گرفته می شود.
بخش نمایشی
در بخش نمایشی مهمترین فضاها آمفی تئاتر و گالری محسوب می شوندکه ضوابط طراحی خاص خود را دارند.
آمفی تئاتر
آمفی تئاتر به عنوان فضایی جهت برگزاری جشن ها ، سخنرانی ها ، نمای فیلم ، تئاتر و کلاس های خاص مورد استفاده قرار می گیرد .
این فضا به عنوان مرکزی جهت فعالیت های شهری نیز محسوب می گردد ، درنتیجه ابعاد و اندازه های انتخابی می بایستی جواب گوی تمامی گروه ها و فعالیت های مختلف باشد .
نکاتی مانند تعمین تعادل بین فضا و حداکثر ظرفیت مراجعین ، دید خوب ، شرایط مناسب اکوستیکی و سیرکولاسیون مطلوب با درنظر گرفتن راه های فرار اضطراری و درب های خروج اضطراری می بایستی در طراحی رعایت گردند .
آمفی تئاتر عموما شامل فضاهای بلیط و اطلاعات ، سالن انتظار ، راهرو ، رخت کن ، سالن نمایش ، صحنه ، انبار و اطاق تعویض و گریم می باشد.
مساحت آمفی تئاتر با فضاهای جانبی 1650متر مربع در نطر گرفته می شود.
استانداردها و ضوابط طراحی آمفی تئاتر به شرح زیر می باشد :
ـ سرانه سطح سالن نمایش برای هر نفر حداقل یک متر مربع می باشد .
ـ حداقل تعداد خروجی ها 2 عدد
ـ فاصله پشت تا پشت صندلی ها 75 سانتی متر
ـ عرض صندلی 50 سانتی متر
ـ حداقل راهروی عبوری ردیف صندلی ها 30
سانتی متر و حداکثر 42 سانتی متر بوده که
عرض 36 سانتی متر مناسب می باشد .
ـ حداقل عرض راهروی عبوری جانبی یک متر
ـ تعداد صندلی در یک ردیف :
راهرو دو طرفه حداقل 14 صندلی ، حداکثر 22 صندلی و مناسب 18 صندلی می باشد . راهرو یک طرفه 7 صندلی ، حداکثر 11 صندلی و مناسب 9 صندلی می باشد .
ـ اطاق های تعویض لباس و گریم به ابعاد 57 × 3 متر
ـ متوسط تغییر ارتفاع هر ردیف صندلی جهت دید مناسب 5/12 سانتی متر
ـ عرض صحنه از 9 تا 5/12 متر و طول عرض می باشد . حداکثر مساحت صحنه 72 متر مربع .
گالری
فضای گالری بخش مھمی در قرهنگسرا به شمار می رود که خصوصیات آن بر مجموعه تاثیر می گذارد.تجربه فرد از فضای سه بعدی گالری نتیجه ی یک ادراک سریع است.این ادراک در محیطی با ساختار روشن ، آسان تر و با خستگی کمتر به دست می آید تا در فضائی که ترکیب ضعیف و نا خوانایی دارد.نمایشگاه نوع خاصی از فضا است که در آن علاوه بر رابطه ی انسان،فضا یک رابطه ی
پیچیده بین فضا و شئ وجود دارد.در قسمتھایی از گالری کھ دارای مجموعھ ھای نمایشی ثابت است.معماری را می توان تا حد امکان با اشیاء تطبیق داد،ولی در قسمتھای قابل انعطاف،این امر فقط از طریق تزئینات و تمھیدات عملی است.
ترتیب اشیاء نمایشی به بازدیدکنندگان و
خصوصیات اشیاء نمایش بستگی دارد.
و مساحت 800 متر مربع برای یک گالری
در نظر گرفته میشود.
حرکت و دسترسی گالری ھا:
حرکت و دسترسی قسمتی از امر ارائه و نمایش اشیاء وعامل مھمی در سازماندھی فضائی گالری است.زیرا بطور نظری ھیچ فضایی در منطقه ی نمایش اشیاء منحصرا به رفت و آمد اختصاص نداشته و ھیج راھرو یا راه پله ای نباید حرکت سیال در این منطقه را محدود کند.دستیابی به این شرایط با اجتناب از مسائل روز امکان پذیر است.
الف)اجتناب از محدودیتھای با وقفه
ب)اجتناب از اختلاف سطوح زیاد
نورپردازی گالری ها
الف)نور پردازی طبیعی(نور روز)
به دلایل اقتصادی،فیزیولوژیکی و تنوع،این نور پردازی هنوز بهترین وسیله ی روشنایی است و اگر مسائل حفاظتی اشیاء اجازه دهد ارجحیت،نور روز است.جهت نور ممکن است از بالا (عمودی)یا از پهلو(افقی)باشد.
Architect.rzb.ir
Arch.3de.ir
Architect.rozblog.com
ب)نور پردازی جانبی(افقی( اینگونه نور پردازی از طریق پنجره ها و نور گیر های معمولی به اشکال و ابعاد مختلف و در مکانهای مناسب در دیوارها انجام می شود.پنجره ها و نورگیر ها معمولا یا در ارتفاعی که بازدید کننده قادر به دیدن محوطه ی بیرون باشد و یا در ارتفاعی بالاتر نصب می شود.دیوارهایی که پنجره ها با ارتفاع معمولی بر روی آنها نصب شده،غالبا بدون استفاده هستند و علاوه بر آن اشیاء نمایشی که بر روی دیوار مقابل این پنجره ها نصب شده اند نیز به خاطر وجود نور از مقابل دارای انعکاس هستند که مانع دید کامل وروشن می گزدد.با این وجود،اینگونه پنجره ها برای اشیایی که روی دیگر دیوار ها و در زاویه ای درست نسبت به منبع نور قرار دارند،نور مناسب و دلپذیر به وجود می آورند.
Architect.rzb.ir
Arch.3de.ir
Architect.rozblog.com
ج)نور پردازی مصنوعی: ملاحظات تکنیکی و مشکلات نگهداری مربوط به استفاده از نور مصنوعی از جمله عوامل موثر بر کاهش کاربرد نور مصنوعی در فضاهای نمایشگاهی بوده است.نور مصنوعی از منابع نقطه ای یا خطی تامین می گردد و از این رو چون سطوح تعدیل کننده شدت آن با نور فضا قابل مقایسه نیست،لذا دستیابی به شرایط مشابه نور روز نیز تا میزان محدودی امکان پذیر است.
Architect.rzb.ir
Arch.3de.ir
Architect.rozblog.com
بخش فرهنگی
بخش فرهنگی شامل فضاهای نمازخانه ، کتابخانه ، سالن چند منظوره و فروشگاه می شود .
کتابخانه
فضایی جهت مطالعه و نگهداری کتاب ، که شامل قسمت های مخزن ، مطالعه ، امانت و اداری می باشد . ظرفیت و گنجایش هر کتابخانه براساس 5/1 تا 3 جلد برای نفر محاسبه می گردد که مساحت 2700 متر مربع برای کتابخانه در نظر گرفته می شود. کتابخانه مرجع و سالن های مطالعه باید دور از فعالیت و سرو صدا قرار گیرد .
عوامل موثر بر تخصیص میزان فضاهای
کتابخانه عبارتند از حجم مواد ومتون و بخصوص کتابها، میزان سطح که در کتابخانه
اشغال می کنندو میزان جمعیت کتابخانه که از
طریق میزان گردش کتابها در سال تعیین
می گردد.
استاندارد ها عمق قفسه ها: استاندارد عمق قفسه های در اغلب کتابخانه ها 230-200 میلی متر است و برای قفسه های دو طرفه عمق 50 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
طول قفسه ها: طول استاندارد قفسه ها تا 2220- میلی متر در نظر گرفته می شود. ارتفاع قفسه ها: ارتفاع کتابها بر
فاصله میان طبقات و در نتیجه تعداد
طبقات تاثیر می گذارد. در اکثر کتابخانه ها
حداقل 90% کتابها را می توان در طبقات
مرکز تا مرکز 280 میلی متر جای داد.
به این ترتیب 7 طبقه و یک پاخور 150
میلی متری مجموعا ارتفاع 2120 میلی متر
را برای قفسه ها به وجود می آورند که بالاترین
قفسه در ارتفاع 1830 میلی متری با دسترسی
آسان قرار می گیرد
استاندارد میزها: میزها از جمله مهمترین وسائل فضاهای مطالعه هستند. میزهای یک نفره: اندازه قابل قبول برای این میزها 900×600 میلی متر می باشد
میزهای 2 نفره: اندازه قابل قبول برای میزهای 2 نفره 900×120 میلی متر می باشد.
نورپردازی باید فضائی راحت برای مطالعه را به وجود آورد. موجب خیرگی و خستگی نشود، میزان گرما را افزایش ندهد و به جلوه ساختمان بیفزاید، جهت برآوردن موارد ذکر شده دو نوع نور وجود دارد: نور مصنوعی و نور طبیعی. نور پروژه هم از نور طبیعی و هم از نور مصنوعی سقفی استفاده شده است.
تهویه مطبوع به منظور ایجاد بهترین شرایط برای نگهداری مواد و فنون فضا باید عاری از هر گونه گرد و غبار اعم از گاز، مایع و اسید باشد و دما و رطوبت تحت کنترل باشد، چنین شرایطی تنها با نصب دستگاه کامل تهویه مطبوع امکان پذیر است.
نورپردازی
بخش ورزشی
فضاھای مورد نیاز یک ورزشگاه کوچک:
زمین بازی – رختکن بازیکنان – انبار – سکوی تماشاچیان بوفھ
زمین بازی: زمین بازی برای یک فرھنگسرا معمولا سعی میشود یک سالن چند منظوره استفاده کرد کھ اغلب بازی ھا مانن فوتسال ، بسکتبال ، والیبال ، ھندبال ، تنیس ، پینگ پونگ و . . . را انجام داد که در این صورت بزرگترین ابعاد زمین را مورد بررسی قرار داد و آن را به عنوان مبنا قرار می دھند و به وسیله خط کشی زمین محدوده زمین ھا را از ھم تفکیک می کنیم.
رختکن بازیکنان: رختکن بازیکنان ومعمولا دارای فضاھایی است که از جمله انان میتوان رختکن مخصوص بازیکنان دو تیم ،
رختکن داوران ، دوش ، دستشویی ، سونا و جکوزی باشد که این امکانات معمولا برای ورزشگاھھای کوچک مورد استفاده قرار میگیرد .
سکوی تماشاچیان: با توجه به ظرفیت مورد نظرمحل نشستن تماشاچیان در یک طرف زمین بازی یا در ظرفیت ھای بالای١٠٠٠٠ نفر در چھار طرف زمین قرار دارد . از آنجا که بیشتر مسابقات بعد از ظھر برگزار می شود بھترین محل برای قرار گیری
٢ را می توان در نظر گرفت. / تماشاچیان ضلع غربی است زیرا آنھا پشت به آفتاب ھستند. شیب مناسب برای سکوی تماشاچیان ١
فضای لازم برای نشستن تماشاچیان به این صورت محاسبه می شود:
عرض صندلی:50 سانتی متر
عمق صندلی: 80 سانتی نتر
Architect.rzb.ir
Arch.3de.ir
Architect.rozblog.com
بخش خدماتی
بخش خدماتی شامل رستوران ،پارکینگ ،تاسیسات ، انبارو آبدارخانه می شود.
رستوران
برای طراحی رستوران در مجموعه باید توجه داشت دکوراسیون داخلی فضا متناسب با مجموعه باشد. سطح مورد نیاز برای هر نفر 72/0 متر مربع تا 2/1 مترمربع درنظر گرفته می شود . مساحت رستوران همراه با سرویس و آشپزخانه و انبار 800 مترمربع لحاظ می شود.
برای میزهایی با ابعاد 325 × 75 و 120 × 75 و 180 × 75 و 240 × 75 سانتی متر مربع فضای لازم برای چهار نفر با استقرار میز و صندلی به شکل مقابل : مترمربع 575 = 3/2 × 215
فضای لازم برای چهار نفر با در نظر گرفتن استقرار میز و صندلی به همان شکل بالا :
متر مربع 35/5 = 1/2 × 5/2
طبق استانداردهای سطح لازم برای میز و صندلی 65/1 × 65/1 مترمربع اندازه میز 75/0 × 75/0 و صندلی 45/0 × 45/0
راه های ارتباطی طولی 45/0 متر و فاصله صندلی تا دیوار 2/0 متر و راه های ارتباطی عرضی 9/0 متر .
Architect.rzb.ir
Arch.3de.ir
Architect.rozblog.com
پارکینگ
پارکینگ ها :
فضای لازم برای هر اتومبیل ( سرانه )
بدون دیوارهای تقسیم کننده 2 × 5 = 10 متر مربع
با دیوارهای تقسیم کننده 85/2 × 10/17 متر مربع
در پارکینگ ها ، خط ورودی ها باید به طور وضوح برای افراد پیاده علامت گذاری شود .
امکان تهویه و نورگیری فضا حتی المقدور برآورده شود .
برای 100 خودرو استاندارد مساحت 1500متر مربع در نظر گرفته می شود.
استانداردهای طراحی و ساخت هتل
هتل
هتل یک واژه فرانسوی و منظوراز آن مکانی است که تسهیلات لازم برای اقامت کوتاه
مدت مسافر را درمقصد یا در مسیر حرکت تامین می کند. معادل فارسی آن عبارتند از
کاروانسرا، مهمانپذیر، زائرسرا و مسافرخانه که صرف نظراز درجه و کیفیت خدماتی
آنها در دنیا پیشینه چندین هزارساله دارند.
هتل به معنای یک مجتمع خدماتی با هدف کسب درآمد و سود پدیده تکوین یافته ای است
که پیشینه آن به انقلاب صنعتی اروپا برمی گردد.
تاریخچه : روند تاریخی هتل در جهان
در طول تاریخ مسافران برای استراحت و غذا به مکان ها و استراحت گاه های عمومی پناه برده اند. روم باستان هنگامی که به اوج قدرت خود رسیده بود تعداد زیادی مسافرخانه در مسیر راه های عمومی و پناهگاه ها یا استراحتگاه ها ایجاد کرده بود. این ها بیشتر برای مقامات دولتی و شخصیت های کشوری اهمیت داشتند. در آسیا، استراحتگاه های کوچک در مسیر کاروان ها ایجاد شده بود. زوار که به محل های زیارتی می رفتند ، می توانستند در این مکان ها استراحت کنند و غذای مورد نیاز را به دست آورند. واژه مهمان داری یک واژه قرون وسطایی است و مقصود از آن استراحت گاه یا اقامتگاه مسافران است. نکته قابل توجه این است که هنوز هم در اروپا مهمانخانه هایی وجود دارد که پذیرای مسافران خسته است و به آنها غذا و نوشابه می دهد.
مهمان پذیرهایی که جنبه بازرگانی داشتند در سده پانزدهم در اروپا به وجود آمدند. نخستین این نوع مهمان پذیرها با نام «تختخواب و صبحانه» به وجود آمد که افراد در خانه های شخصی به قیمت های اندک از مسافران پذیرایی می کردند. در همین زمان کسانی که مالک قطعه های بزرگی از زمین بودند، کلبه های کوچکی بر روی زمین های خود (به نام خود) می ساختند و از افراد پذیرایی می کردند.
در سده شانزدهم جاده سازی و مسافرت دریایی موجب افزایش مسافران گردید و در نتیجه بر تعداد مسافرخانه ها و کلبه هایی که به گونه ای از مهمانانی پذیرایی می کردند افزوده شد. در آخرین سال های سده هفده و نخستین سال های سده هجده تشکیلاتی برای پذیرایی مهمانان به وجود آمد که نمونه های نخستین از مهمانخانه های امروز است. در سال 1774 نخستین میهمانخانه (هتل) در لندن گشایش یافت؛ پس از آن در 1794 «سیتی هتل» در نیویورک گشایش یافت.
در ایالت متحده امریکا نخستین مهمانخانه (هتل) با تجهیزات و تسهیلات امروزی در سال 1892 در بستن ماساچوست ساخته شد که نام آن «ترمانت هاس» بود. این مهمانخانه دارای تعداد راهرو، اتاق خواب، اتاق پذیرایی، اتاق رخت کن و حمام بود. در پاریس، هتل ریتز، در لندن، ساوی و در سنگاپور رافلز نمونه هایی پذیرایی، نوآوری هایی مشاهده شد. یک آمریکایی مشهور به نام «ای. ام. استاتر» از جمله نخستین کسانی بود که توانست با ساخت اتاق های بزرگ، که دارای حمام های خصوصی، شیر آب، برق، تلفن، رادیو و سیستم ذخیره جا بود ارائه کند. نوآوری های دیگر در صنعت مهمان پذیری و مهمانخانه عبارت بودند از دستگاه حرارت مرکزی، تهویه هوا، آسانسور، روشنایی و سیستم فاضلاب که در آمریکا ارائه شدند. مهمانخانه های سراسر دنیا به سرعت این نوآوری را پذیرفتند.
از هتل و هتلداری در ایران از زمان دور اطلاعی در دست نیست. در تاریخ معماری ایران، نام هتل همواره با فعالیت های تجاری و در پاره ای موارد با سفرهای زیارتی همراه بوده است. تنها اطلاعات موجود کاروانسراها و چاپارخانه های عهد هخامنشیان محدود می شود و پس از آن با کاروانسراهای ایران در عهد صفویه و ایجاد آب انبارها برای رفاه مسافران برخورد می شود که تقریباً در تمام ایران در طول مسیر شاهراه های آسیایی خاور دور به وجود آمده اند و هنوز در گوشه و کنار بقایای آنها دیده می شود.
کاروانسراها ارزش ویژه ای در تاریخ معماری ایران کسب کرده اند چرا که با توجه به اشکال و فرم عملکرد بسیار حساب شده آنها، همواره منزلگاه بین راه و یا داخل شهر بازرگانان و زائران بوده و کلیه فعالیت های مربوط به هر دوره خاص از تمدن بشری از جمله انبار کالا، محل نگهداری دام، محل زندگی و استراحت، محل گرد هم آیی و .. را برعهده داشته اند. این پدیده از نقطه نظر اقتصادی در داد و ستد و حمل و نقل مال التجاره های روستاهای مملکت به شهرها و از آنجا به کشورهای خارج، وظیفه مهمی را برعهده داشته است و از نقطه نظر اجتماعی، راحتی و آسایش مردم را در سفرهای طولانی و دراز مهیا می نموده است و از دید سیاسی بهترین پست امدادی جهت آذوقه و نیروهای تازه نفس و استراحت قشون در کشمکش های کوچک و احیای جنگ های بزرگ بوده است. قسمت دوم
تاریخچه هتل در ایران معاصر
در سال 1306 خورشیدی توسط یک مهاجر روسی به نام خاچیک مادیکیانس کافه ای بنام نادری در خیابان نادری تهران دایر شد و این شخص برای اولین بار در تهران بکار شیرین پزی پرداخت و چندی بعد در جوار کافه نادری، هتلی به همان نـام تاسیس کرد.
برای نخستین بار در تهران در رستوران این هتل بود که غذاهای فرهنگی نظیر بیفتک و بیف استروگانف و غیره به ایرانیان معرفی شد. همچنین کافه گلاسه، بستنی فرنگی، انواع قهوه های ترک و فرانسه و انواع نانهای قالبی برای اولین بار به وسیله موسس این هتل در اختیار علاقه مندان گذاشته شد.
در جوار تاسیس هتل، رستوران های متعددی نیز در تهران، رشت، بندر انزلی، بابلسر و دیگر شهرهای ایران به وسیله ایرانیان و خارجیان دائر گردید و تعداد آنها در هنگام جنگ جهانی دوم و ورود افسران و سربازان متفقین افزایش قابل توجهی یافت. با خاتمه جنگ و خروج افسران و سربازان خارجی بسیاری از این رستورانها تعطیل شد. از کافه های مشهور تهران آن زمان کافه های کانتینانتال و لقانطه بود. کافه کانتینانتال در خیابان اسلامبول قرار داشت و کافه لقانطه در میدان بهارستان در عمارت نظامیه دایر شده بود. این عمارت از بناهای باشکوه دوره ناصر الدین شاه قاجار بود. عمارت نظامیه دارای تالار بزرگ و بسیار زیبایی بود که در هر چهار طرف آن پرده های نقاشی به چشم می خورد. در این تابلوها مناظر جالبی از سلام محمدشاه قاجار دیده می شد و چهره رجال سرشناس آن زمان در این تابلو تصویر شده بود.
در قدیمی ترین واحدهای اقامتی و پذیرائی تهران که امروز فقط نامی از آن باقی مانده است می توان مهمانخانه مدرن گراند هتل را نام برد. گراند هتل از مجلل ترین و معروفترین هتل های نیم قرن پیش تهران بود. این هتل در خیابان لاله زار کمی بالاتر از کوچه ملی قرار داشت و در سالهای پیش هر وقت میهمان سرشناسی از خارج به تهران می رسید تنها محلی که برای اقامت او در نظر گرفته می شد گراند هتل بود. گراند هتل سالن بزرگی نیز داشت که هنرمندان آن روز ایران در آن به اجرای برنامه می پرداختند و به تدریج که هتل های دیگر در تهران ساخته شد این هتل از رونق افتاد. کافه و رستورانهای آن روز در حقیقت محل تجمع اعیان و اشراف آن زمان بود و رفتن به کافه و رستوران خود یک نوع تشخص محسوب می گردید
اما امروزه، پذیرایی از مهمان (که گاهی آن را تهیه اقامتگاه یا صنعت هتل داری) می نامند و صنعت تامین غذا و نوشابه (که گاهی آن را صنعت پذیرایی) می نامند، شامل مجموعه ای از تشکیلات و تسهیلات می شود که یکی از بخش های بسیار پویای صنعت جهانگردی و مسافرت جهانی را تشکیل می دهد. مسافر به هر کجا برود نیاز به محلی برای خواب، استراحت و غذا دارد. پذیرایی شامل مجموعه ای از تشکیلات خوابگاهی می شود که امکان دارد به صورت استراحتگاه های بسیار مجلل یا حتی تنها محدود به یک تخت خواب معمولی و صبحانه کامل شود. میزان تسهیلات و تشکیلات مهمان پذیرها بازتابی از نیازها و سلیقه های مختلف مسافران و پویایی های این بازار است. در سراسر دنیا، رشد صنعت جهانگردی، در سطح داخلی و خارجی، تعداد اتاق خواب با سرعتی افزون افزایش یافته است. همچنین با رونق گرفتن صنعت جهانگردی، صنعت تهیه غذا و تامین نوشابه نیز گسترش یافته است. قسمت سوم
از انقلاب صنعتی تا به امروز دست کم چهار رویداد به رونق صنعت توریسم و
هتل سازی کمک کرده است:
1- تغییر الگوی تولید و مصرف انرژی از سوختهای گیاهی و حیوانی به زغال سنگ
2- تولید انبوه صنعتی و گسترش تجارت آن هم به مقیاس وسیع
3- اختراع و رواج خودروی شخصی و ترن و هواپیما و امکان حرکت سریع وآسان تر
4- افزایش سطح درآمد مردم همراه با کاهش ساعات کار و افزایش اوقات فراغت
طراحی هتل
هرهتل از دو بخش مجزا تشکیل می شود:
بخش اول دراختیارمراجعان و شامل فضاهای اقامتی (اتاق، آپارتمان و سوئیت)
و فضاهای عمومی (رستوران، فضاهای تفریحی و ورزشی، پذیرش، پارکینگ)
بخش دوم مختص کارکنان است. و شامل انبارها، آشپزخانه، رختشویخانه،
فضاهای تاسیساتی و… می باشد.
آرایش فضاها و معماری داخلی آن در هتل باید چنان باشد که مسیرها در یک نگاه
قابل شناسایی باشند. مهم ترین کاربریها برای شناسایی سریع، پذیرش- آسانسورها-
صندوق- رستوران و پارکینگ است.
درجه بندی هتل ها بر اساس ستاره
2ستاره
ویژگیها
خانه داری بسیارخوب، دکوراسیون جذاب و تلویزیون رنگی در تمام اطاق ها، مبلمان
با کیفیت، رستوران با قابلیت ارائه سرویس برای تمام وعده های غذایی، استخرشنا،
خدمت رسانی به اطاقها، ورودی با ظرفیت قابل توجه، تخت هایی با اندازه معمولی و
بزرگتر، سرویس حمام خوب و زیبا، امکانات تفریحی، حوله و صابون با کیفیت بالا،
پرسنل آموزش دیده و سرویس برای اطاق ها.
3ستاره
ویژگیها
نظافت، خانه داری و نگهداری عالی، هال ورودی بزرگ با طراحی جذاب، فضای
پذیرش فعال 24ساعته، اطاقهای بزرگ و راحت بدون سروصدا، نشیمن و دکوراسیون
جذاب، سیستم مرکزی تهویه هوا، سیستم حرارتی اطاق های مفروش باکیفیت بالا،
استخرشنا در محوطه ساختمان یا نزدیک آن، خدمات بیدار کردن، وجود بیش از یک
رستوران با غذاهای عالی، امکانات تفریحی برای مهمانان از قبیل سونا، گلف و…
4ستاره
ویژگیها
خانه داری ونگهداری فوق العاده، اطاق و فضای سبز، طراحی ساختمان به صورت
خاص و جالب، هال ورودی لوکس، آثارهنری،امکانات حمل ونقل و روزنامه رایگان،
لباس راحت دراطاق ها، دو مرتبه سرویس دهی دراطاق، جعبه کمکهای اولیه در
اطاقها، سیستم روشنایی هوشمند در اتاقها و حمام، رزواسیون سریع، چشم انداز
طبیعی، لباس متحدالشکل کارکنان، وجود دربان با مدیریت تخصصی و…
5ستاره
ویژگیها
معماری و دکوراسیون منحصربه فرد، وجود بیش از 100اطاق، فضای عمومی
تزیین شده با کارهای هنری، لابی بسیار زیبا، نگهبان 24 ساعته، تمیز کردن
اطاقها روزانه دو بار، رستوران های عالی و متعدد، سرویس حمل و نقل رایگان،
مغازه و فروشگاه در لابی، یخچال مخصوص در هر اطاق، داشتن مدیر حرفه ای
ومتخصص، سرویس وحمام مجهز و تکمیل، تداوم نگهداری و خانه داری بی عیب
و نقص اجزای اصلی و اساسی حفظ درجه هتل 5 ستاره است.
معرفی انواع هتل
دسته بندی هتل ها از نظر مرغوبیت و کیفیت کلی
الف: هتلهای اقتصادی با اطاق ها و خدمات ساده برای مسافران با بودجه محدود.
ب: هتل های تجاری با استاندارد بالا و با خدماتی نظیر ارتباط اینترنتی سریع، سرویس حمل و نقل
به فرودگاه و…
ج: هتلهای لوکس با معماری بسیار خاص و تزیینات گاه اغراق آمیز، رستورانهای عالی، ارائه همه
خدمات در اطاق، استخر و…
امروزه انواع بسیار متفاوت هتل در سراسر جهان ساخته شده که دسته بندی آنها بسیار دشواراست.
در نگرش کلی می توان به انواع زیر که رایج ترند اشاره کرد:
هتل های زنجیره ای ( در مسیر شهرهای بزرگ و بزرگراهها )
هتل های شهری ( بر اساس الگوی هتل های زنجیره ای ولی در مقیاس کوچک تر)
هتل های ییلاقی- تفریحی ( در مناطق ویژه از نظر منظر و چشم انداز)
هتل آپارتمان وهتل اقامتگاه ( هتل آپارتمان درشهر و با بافت فشرده – هتل اقامتگاه در مناطق
ساحلی و توریستی )
هتل بوتیک ( اهمیت طراحی، اجرا و به کارگیری اشیا و مبلمان )
هتل موضوعی ( بازسازی یک دوره خاص هنری یا یک واقعه تاریخی )
هتل های خاص یا غیر متعارف (به کارگیری جذابیتی استثنایی و ایده ای خاص )
هتل های بومی ( ساخته شده توسط تجربه خاص منطقه ای وبه سبک محلی )
بررسی ضوابط و مقررات طراحی هتل 5 ستاره
ورودی
طراحان باید الویت نسبی برای ورودی های ذیل را
بررسی نمایند :
– ورودی اصلی به هتل
– ورودی به سالن های جشن / ضیافات
– ورودی به رستوران / پیشخوان عرضه نوشیدنی/
کلوب شبانه / سالن بازیها و تفریحات شبانه
– ورودی برای اتوبوس توریست ها / فرودگاه
– ورودی برای سوئیت یا آپارتمان
ورودی
سایبان
سایبانی درابتدای ورودی اصلی و درب های اصلی ثانویه (سالن جشن) برای محافظت میهمانان در مقابل آب وهوای نامساعد تعبیه نمائید. در صورت لزوم ، روشنایی، علائم راهنما و وسایل حرارتی بیفزائید. برای عبور اتوبوس ها ارتفاع مناسبی برای سایبان در نظر بگیرید.
مسیر پیاده روی جلوی درب
پیاده رو عابرین را به اندازه کافی عریض درنظر گیرید تا فضای کافی برای جابجائی چمدانها، نگهداری
چرخهای حمل چمدان و محل ایستادن دربان و پادو وجود داشته باشد. در محل ایستگاه اتوبوس ها فضای
کافی برای ایستادن گروههای مسافرین درنظر گیرید .
لابی
لابی هتل مهمترین تاثیر را برمیهمانها می گذارد.
لابی علاوه برمعرفی شخصیت هتل به صورت
فضای اصلی ارتباطی است که میهمان ها را به
سمت پیشخوان لابی، آسانسورها، اماکن عرضه
غذا و نوشیدنی، اتاق های جلسات و ضیافات،
مجموعه ورزشی و سایر فضاهای عمومی هدایت
می کند. از دیگرعملکردهای لابی کانون کنترل
است که درآن کارکنان به صورت بصری بر
مسیرهای دسترسی به هتل نظارت می نمایند .
پیشخوان لابی
– برای هر فضای کاری پیشخوان 8/1 متر فضا لازم است.
– مساحت دفترلابی 3 تا 5% متر به ازای هراتاق خواب متغیر
است، مشروط براینکه مساحت سالن نشیمن از200متر کمتر
نباشد.
– قراردادن 3 کابین تلفن عمومی و یک کابین تلفن راه دور در
پیشخوان لازم است.
– پیشخوان لابی باید از درب ورودی قابل مشاهده باشد.
– ستونهای سازه ای درفضای پیشخوان لابی نباید وجود داشته
باشد.
– فضای کاری دفتر لابی نباید قابل دید از قسمت پیشخوان باشد.
دفاتر اداری
دفتر حسابداری
دفتر مدیر اجرایی
مدیرعمومی اغلب در دید عموم قراردارد. به همین
دلیل دفتر محوطه جلسه او تا حدی شباهت به فضای
عمومی پذیرش در سالن را پیدا می کند و شامل:
پذیرش/ مدیرعمومی/ معاونین مدیر اجرایی/ مدیر
بخش عرضه غذا و نوشیدنی/ منشی/ اتاق کنفرانس/
سرویس/ انبار و … می باشد.
دفاتر اداری
اتاقها
طراح باید مساحت فضای اختصاص داده شده برای اتاقهای
خواب را به حداکثر مقدارممکن و فضای سیرکولاسیون و
خدمات ( لابی، آسانسورخدمه، فضای مخصوص فروش
اجناس و …) را به حداقل مقدار برساند .
کارآمدترین ترکیب ساختمانی آنهایی می باشند که فضای
سیرکولاسیون آنها حداقل مقدار ممکنه باشد.
طراحی اتاقها
نکاتی که در طراحی اتاقهای هتل باید رعایت شود شامل موارد زیر است:
– حداقل مساحت اتاق یک نفره با تختخواب 2متری بدون فضای حمام و راهروی ورودی 14 متر
مربع می باشد.
– حداقل مساحت اتاق دو نفره یک تخته با تختخواب به ابعاد 5/21متر بدون حمام و راهروی
ورودی 17متر مربع می باشد.
– حداقل مساحت اتاق دو نفره دو تخته بدون حمام و راهروی ورودی 18 مترمربع می باشد.
– اتاق خواب باید دارای گنجه توکار با حداقل عمق 60 سانتیمتر، ارتفاع 2متر و حداقل طول 6/1
متر باشد.
– عرض راهرو طبقات باید متناسب با طولش بوده ولی درهرصورت تا 18 متر طول نباید دارای
عرض 2متر باشد.
– در مهمانخانه های بیشتر از 3 طبقه به تعداد هر 15 اتاق یک آبدارخانه موجود می باشد.
نمونه هایی از پلان اتاقهای خواب
ابعاد اتاقهای خواب
سرویس بهداشتی اتاقها
سوئیت ها
سوئیت اتاق نشیمنی است که به یک یا چند اتاق خواب
مرتبط می باشد. سوئیتهای هتل که حدود ده درصد از کل اتاقها را اشغال مینمایند، معمولاً درطبقات فوقانی
برج هتل واقع می باشند، اما در شرایط غیرعادی می توان آنها را بصورت عمودی و درطبقات مجزا قرار
داد.
انواع مختلف سوئیتها
سرویس طبقات
شامل:
آبدارخانه دارای فضای لازم استفاده از دستگاه یخساز
و شیر آب باشد. این فضا با در دیگری به محلی که
شامل: انبار ملحفه و همچنین پله و آسانسور است،
مرتبط می گردد.
آسانسور سرویس باید ارتباط غیر مستقیم به آشپزخانه
داشته باشد.
حداکثر فاصله پله فرار از دور ترین اتاق نباید بیشتر
از 30متر باشد.
سالن رستوران
سالن رستوران متناسب با وضع مهمانخانه در نظر
گرفته می شود. حداقل سطح لازم به ازای هر اتاق
2مترمربع می باشد.
در صورتیکه از مهمانان خارج نیز پذیرایی شود،
باید دارای دو در ورودی مستقل از خیابان باشد.
حداقل نسبت مساحت آشپزخانه به رستوران برابر
60% می باشد.
تعبیه سرویسهای بهداشتی مجزای مردانه و زنانه
با فیلترمناسب درمجاورت سالن رستوران الزامی
است.
اصول طراحی آشپزخانه
درطراحی آشپزخانه رستوران باید موارد زیر رعایت شود:
– پیش بینی مسیر مستقیم ازانبار آذوقه به محل سرو
– اجتناب از تردد ضربدری و حرکت خطی
– 6/0مترمربع به ازای هر صندلی دررستوران
– مرکزیت قرار دادن فضاها و تجهیزات مشترک
– 2/0 مترمربع به ازای هر صندلی در سالن جشنها و ضیافات
– 1/0 مترمربع به ازای هر صندلی در قسمت صرف نوشیدنی ها
– 1/0 مترمربع برای هراتاق باید در نظر گرفته شود
فضاهای عرضه غذا و نوشیدنی
معمولاً یک یا چند رستوران و سالن صرف نوشیدنی، به
طور شکیلی به گرد لابی هتل قرار داده می شوند .
این فضاها و سایر فضاهای عرضه انواع مخصوص غذا
و نوشیدنی، نظیر: رستوران های عرضه غذاهای ویژه ،
رستوران روی بام (Rooftop) و رستوران های دارای
سبک در دکوراسیون ( Theme Restaurant) ، اماکن
فروش غذاهای آماده، لابی، پیشخوان عرضه نوشیدنی و
سالن های تفریحاتی، یک طبقه بندی ثانویه و پیچیده تری
در فضاهای عمومی تشکیل می دهند. البته این اماکن هم
ازنظرکیفی و هم از نظرخصوصیات آنچنان با هم تفاوت
دارند که برنامه ریزی و طراحی های هریک باید به طور
مستقل و جدا از دیگری انجام شود.
گنجایش امکان غذاخوری و نوشیدنی بر حسب تعداد صندلیها
فضاهای برگزاری مراسم و فعالیت ها
در طراحی این فضاها باید موارد زیر رعایت شود:
– مجزا بودن این فضاها از سایر اماکن عمومی و
ایجاد تفاوت در شکل دهی آنها
– نزدیک بودن خدمات پشتیبانی به سالنها
– دسترسی راحت از لابی به سالنها
مساحت های لازم برای اتاقهای برگزاری مراسم و فعالیتها
فضاهای ورزشی
ابعاد استخرسرپوشیده یا روبازباید از 12*6 متر کمتر
نبوده و حداقل 3 متر فضای پیرامونی Deck Space
درتمام جهات داشته باشد. به طورکلی فضای ورزشی
هتل عبارتند از:
فضاهای پشتیبان (توالت، رختکن،عرضه غذاهای سبک،
اتاق وسایل و انباراثاثیه، استخرکم عمق، جکوزی).
کلوپ بدنسازی ( توالت، دوش، کمد رختکن)
سونا – اتاق بخار- حوض با آب گردان (جکوزی) – اتاق
ماساژ- اتاق بدنسازی – متصدی، مراقب- سالن انتظار.
فضاهای آماده سازی غذا و انبار آذوقه
فضاهای ضروری در این بخش شامل فضاهای زیراست:
– انبار آذوقه به آشپزخانه اصلی
– آشپزخانه اصلی به رستورانها
– فضای خدمات رسانی به اتاق ها و به آسانسورهای خدماتی
– آبدارخانه سالن ضیافات به سالن جشن
بارانداز دریافت مواد اولیه، زباله و انبار عمومی
فضاهای کارکنان
در طراحی فضای کارکنان باید موارد زیر را رعایت کرد:
– دفاتر ایمنی و ثبت ساعات را در داخل ورودی کارکنان و در نزدیکترین نقطه به آن قرار دهید.
– امکان کنترل بصری ورودی و راهروی خدماتی اصلی را فراهم نمائید.
– دفاتر خصوصی و کوچکی برای مصاحبه و مشاوره با کارکنان در نظر گیرید .
– اتاق آموزش برای برگزاری جلسات کارکنان و یا تدریس و آموزش پیش بینی کنید .
– فضاهای جداگانه ای که اندازه آنها متناسب با برنامه و شیفت کارکنان است تامین نمائید.
– رختکن های جداگانه ای برای کارکنان بخش ضیافات در نظر بگیرید .
– دسترسی های جداگانه ای به توالت ها بدون عبور از میان رختکن طرح نمائید .
فضای کارکنان
رختشویخانه و خانه داری
چهارمین عنصر کلیدی از فضای خدماتی یک هتل بزرگ را رختشویخانه و خانه داری است.
این دو فضا مرتبط به هم و باید در مجاورت هم قرار داشته باشند، علی رغم اینکه این فضاها هر کدام
دارای مدیریت مستقل هستند.
ابعاد و اندازه فضای لازم برای این منظورنسبتاً استاندارد است. یعنی بین 9/0 تا 3/1 مترمربع برای
هراتاق خواب در نظر گرفته می شود.
مهندسی و تاسیسات
ضروری است که فضاهای مربوط به تجهیزات مکانیکی برای بهترین کارآیی، نزدیک به رختشویخانه ،
آشپزخانه و سایر بخش هایی که مصرف انرژی آنها بالا است، قرار داشته باشند.
دفاترو کارگاهها به فضایی حدود 3/0 تا 5/0 مترمربع به ازای هر اتاق نیاز دارند.
پارکینگ
به ازای هر اتاق یک واحد پارک در نظر گرفته می شود. یک در ورودی مجاز ازهرخیابان یا
کوچه و در صورتی که طول زمین بیشتر از 20 متر باشد از دو در ورودی استفاده می شود.
حداقل ارتفاع ورودی پارکینگ 2 متراست.
حداقل عرض رمپ از 20 واحد به بالا 5 متراست.
فضای لازم برای هر پارک نیز3*5 متر می باشد.
تعداد جایگاه توقف مورد نیاز برای انواع هتلها به ازاء اتاق
دیاگرام نحوه قرارگیری فضاهای عمومی
نمودار دفتر لابی
دیاگرام ارتباطی طبقات
آشپزخانه
دیاگرام مجاورت خدمات غذایی
دیاگرام فضاهای مربوط به جلسات و ضیافت ها
نمودار مجاورت فضاهای مربوط به کارکنان
دیاگرام نواحی خدماتی دور از دید
نمودار مجاورت فضاهای رختشویخانه و خانه داری
نمودار مجاورت فضاهای مهندسی
موزه و استاندارد های طراحی آن
هر سرزمینی بی شک ،تاریخ و پیشینه ای دارد که فرهنگ و تمدن مردم آن سرزمین را شکل داده است و مردمان هر سرزمین همواره به گذشته و گذشتگان خود افتخار کرده اند و آنرا مایه سر بلندی و پشتوانه ای برای آینده خود به شمار آورده و می آورند . سرزمین ما ، ایران نیز که از قدمتی چند هزار ساله و پر افتخار برخوردار است دارای فرهنگ ، تمدن ، هنر و پیشینه ای غنی و شایان است . در خور توجه اینکه کشور های اندکی در جهان از چنین موقعیت،اعتبار و امکانی برخوردار دارند،باشد که این ارزش و این نعمت را غنیمت شمریم و بیش از پیش فدرش را بدانیم . سرزمین های گوناگون برای شناختن و شناساندن فرهنگ و تمدن سرزمین خویش و حتی تداوم و پربارتر کردن آن به راهکار ها و فعالیت های متنوعی روی آورده اند .در این میان، احداث موزه ها در کشور ها مختلف از جایگاه خاصی بر خوردار است ،جرا که از طریق موزه می توان دست کم گو شه ای از فرهنگ و هنر و تمدن هد سر زمینی را به مردم آن سرزمین و دیگر سرزمین ها شناساند. حال بر ملست که در شناختن،شناساندن،ارج نهادن وبر پار کردن فرهنگ و تمدن خود تلاش کنیم و حاصل زحمات پدران خویش را به آیندگان بنمایانیم تا پشتوانه فرداهایشان باشد. حتی فرهنگ و تمدن ایرانی به جهان و جهانیان عرضه شود و به سهم خود آینده بشریت را با افتخار و تکامل بیشتر رقم زند و این ادعا به گزاف نیست.
مقدمه :
زمانی که میدانیم بشر امروز با تمام توانییها و نو آوریهاش برای احداث ساختمان های در کره ماه به دستان توانای یک معمار ایرانی چشم دوخته است و این معمار و طراح ایرانی این موفقیت را حاصل سالها مطالعه و بررسی در معماری سنتی ایرانی می داند و حاصل الهام گیری از خانه های روستایی و شهری حاشیه کویر ایران،شهر هایی چون یزد و کاشان،با بادگیر های زیبا و سقف های گنبدی شان و دیگر شاهکار هایی که هر چه زمان می گذرد بیشتر شناخته می شوند و در کار های نو و جدید الگو قرار می گیرند .
موزه: (به فرانسوی: musée)، موزیم (به انگلیسی: museum) یا آثارخانه به مکان خاصی که در آن مجموعه ای از آثار باستانی و صنعتی و اشیاء با ارزش را به معرض نمایش می گذارند، گفته می شود.شورای بین المللی موزه که زیر نظر یونسکو فعالیت می کند در بند سه و چهار اساسنامه خود موزه را اینگونه تعریف کرده است:«موزه موسسه ای ست دائمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان باز است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه ها، تحقیق در آثار و شواهد به جای مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری آثار، حفظ و بهره وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار، به ویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره معنوی است.»
موزه
: نخستین موزه ها با مجموعه های خصوصی افراد توانمند، خانواده ها و موسسات هنری آغاز شد که شامل اشیا طبیعی و نایاب می شد.در ایران ساخت اولین موزه به ناصرالدین شاه قاجار و پس از بازگشت وی از سفر اروپا نسبت داده می شود. گونه ها: گونه های زیادی از موزه وجود دارد از مجموعه های بزرگ در شهرهای بزرگ که انواع مجموعه ها را پوشش می دهد تا موزه های کوچک که یک یا چند دسته خاص را شامل می شود. این دسته ها شامل هنرهای زیبا، هنر کاربردی، صنایع دستی، باستان شناسی، مردم شناسی، قوم شناسی، تاریخ، تاریخ فرهنگی، تاریخ نظامی، علم، فناوری، موزه کودکان، نقشه، تاریخ طبیعی، سکه شناسی، گیاه شناسی و تمبرشناسی،کاخ موزه ها می باشد.
تاریخ
کلمهٔ موزه را از واژه یونانی گرفته اند که نام تپه ای بوده است در آتن که در آن عبادتگاهی برای موزها که نه الهه هنر و صنعت بوده اند، ساخته شده بود موزه تلفظ فرانسوی این واژه و موزیم تلفظ انگلیسی آن است. از حدود سال ۱۲۹۰ هجری قمری این کلمه با تلفظ فرانسوی آن در ایران رایج شد. در افغانستان شکل انگلیسی واژه رایج است. موزه های معروف: از معروف ترین موزه های جهان می توان به موزه لوور پاریس، موزه ارمیتاژ سن پترزبورگ، بریتیش موزیوم در لندن اشاره کرد.در میان مهمترین موزه هایی که در ایران وجود دارد، می توان موزه ایران باستان، موزه آذربایجان، موزه رضا عباسی، موزه آبگینه، موزه فرش،موسسه فرهنگی موزه های بنیاد شامل(موزه زمان،موزه پول،موزه کاخ رامسر،موزه خودروهای تاریخی ایران)،موزه هنرهای معاصر ( که به کوشش فرح پهلوی تاسیس شد) و کاخ موزه نیاوران و موزه اداری سفیر را نام برد.
نام شناسی:
کلیات : هر زمان که تصمیم به ساختن موزه ای گرفته می شود- کوچک یا بزرگ – مساله اساسی ومقدماتی که باید به آن پرداخت ، انتخاب محل است ، جایی که امکانات مختلفی را دارا بوده که هر یک به سهم خود باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد . حال باید دید که آیا این محجل در وسط شهر یا خارج از آن باشد . تا 20 یا 30 سال پیش به خاطر تسحیلات رفت و آمد ، مرکز شهر ترجیح داده می شد . اما با افزایش تدریجی سرعت و استفاده از وسایط نقلیه خصوصی و عمومی وسهولت رسیدن از نقطه ای به نفطه دیگری از شهر ، چنین تشخیص داده شد که استقرار موزه در مرکز شهر دیگر چندان اهمییتی در بر نخواهد داشت . همین امر سبب گزینشی برتر در یافتن زمینی – با قیمت ارزان – به دور از همهمه ناشی از ترافیک – مساله واقعی و رو به افزایش و هوایی با آلودگی کمتر از گرد و غبار وگازهایی که ، اگر چه سمی هم نباشند ، وجودشان هیچ خوشایند نیست ، خواهد بود. موزه باید همیشه از همه نقاط شهر با وسایط حمل و نقل همگانی ، قابل دسترسی باشد ودر صورت امکان بتوان پیاده به آن رسید و حدالمقدور در جوار مدارس ، کالجها ، دانشگاهها و کتابخانه ها باشد. حقیقت امر این است که همه موسسات گرفتار مسایلی مشابه هستند و از نظر طرح و نقشه نیازهای یکسانتی دارند . صلاح در این است که کلیه مسایل در طرح جامع شهر مورد توجه قرار گیرد تا اینکه هر کدام به طور جداگانه بررسی شوند .
معماری موزه
تعریف موزه
موزه محل غیر انتفاعی است که اهداف آموزشی داشته و بوسیله جمعی متخصص اداره می شود. از جمله وظایف اصلی هر موزه جمع آوری و نگهداری آثار است.
اهداف موزه
نگهداری آثار گذشتگان و نمایش و انتقال آنها به آیندگان
ارزیابی و قیاس میان پدیدارهای تاریخی ، عملی ، فنی ، صنعتی و هنری ِ گذشته و حال.
ایجاد و تقویت تفاهم میان ملل و اقوام.
شناخت و نمایش سهم اقوال و ملل در فرهنگ و تمدن جهانی .
اعتلاء و بهبود میزان دانش محصلان، دانشجویان، پژوهشگران و … .
جلوگیری از انهدام فرهنگ بومی و ایجاد سدی در برابر فرهنگهای نامانوس.
امروزه موزه ها بیش از پیش به عنوان ( مراکز فرهنگی ) تلقی می گردند . اما باید یاد آور شد که تنها دانشجویان از آنها بازدید نمی کنند ، بلکه افرادی با زمینه های مختلف به بازدید از آنها روی می آورند و البته این در صورتی است که موزه کاملا در دسترس و در فاصله نزدیک بوده و آمدن این افراد به موزه حتی به عنوان گذراندن کمترین زمان از اوقات خویش نوعی تفریح آموزشی خواهند بود .
اگر چه هنوز پیش داوری در مخالفت با برپایی موزه ها در پارکها و باغهای عمومی وجود دارد – به بهانه این که این امر سبب پیدایش مشکلات بیشتری در دسترشی به آنها و مختل ساختن آرامش چنین مکانهایی می گردد – ، این پارکها با موزه های جدید مردم پسند تر می شوند . مکانهای یاد شده امتیازات قابل ملاحظه ای را دارا می باشند . کاهش خطر آتش سوزی مقابله نسبی در برابر گرد و غبار ، سروصدا ، لرزش ها ، تصاعد گازها از اتومبیل ها و کارخانه ها ، دود دودکش خانه ها و گرمخانه های شهر داری و گازهای گوگردی آنها که همواره برای آثار هنری زیانبار می باشند .
شاخه درختان در اطراف بنای موزه به عنوان یک صافی موثر طبیعی گرد و غبار ومواد شیمیایی که مسبب آلودگی هوای شهر های مدرن صنعتی می باشند به کار می روند ، همچنین در تنظیم رطوبت هوا که نقاشی ها وآثار چوبی به آن حساسیت دارند ، موثرند . اما باید به این نکته اشاره کرد ، درختانی که بیش از اندازه به بنای موزه نزدیک می باشند مانع و یا سبب منحرف شدن نور طبیعی می گردند که نتیجه آن رنگ پریدگی و یا تغییر آثار است . لیکن این عامل کم اهمیت به شمار می آید و میتوان ان را از میان برداشت .زمین اطراف موزه را میتوان به عنوان یک بخش ضمیمه به کار گرفت و در فاصله مناسبی از موزه بخشهای تجهیزاتی و خدماتی (تولید گرما و برق ، کارگاه مرمت ، گاراژ و غیره )یا انبار ملزومات ( چوب ، پارچه ، بنزین ، روغن وغیره ) که به دلایل بسیار وجودشان در ساختمان اصلی موزه نامناسب و خطر ناک می باشد ، در آن بنا کرد .
از این گذشته ، فضا – لا اقل از نظر تئوری – باید همواره برای گسترش در آینده هم از جهت تکمیل ساختمان اصلی و هم به منظور ساختن بناهای ضمیمه مناسب باشد . اینکه اگر طرح اولیه به دلایلی چند ، که اجتناب ناپذیرند و به احتمال زیاد رفع شدنی هستند ، در مقیاسی محدود باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است . زیبایی یک موزه ، چنان چه با باغ وچمن احاطه شده باشد دو صد چندان خواهد شد .و اگر آب و هوایی مساعد در کار باشد، می توان از این امتیاز برای ارایه پاره ای از انواع نمایشگاه مانند پیکره های باستانی یا مدرن ، باستان شناسی یا بخشهای معماری وغیره استفاده نمود . قسمتی از زمینهای اطراف موزه را نیز می توان به پارک اتومبیل اختصاص داد . اجرای طرح یک موزه نه تنها نمونه بارزی از لزوم قراردادهای مقدماتی و ویژه بین آرشیتکت و کارفرما است بلکه مو.ید همکاری نزدیک ومستمر آنان می باشد .
باید گفت که چیزی بعنوان طرح یک موزه مطلق که برای هر حالت وجریانی مناسب باشد وجود ندارد .برعکس هر حالت وموقعیت ، شرایط ، تجهیزات ، ویژگیها ، اهداف ومسایل مربوط به خود را دارا می باشد که ارز یابی و تشخیص هر یک نخستین وظیفه مدیر موزه خواهد بود . همچنین برعهده اوست که شرحی دقیق از نتیجه نهایی طرح را در اختیار آرشیتکت بگذارد ودر اجرای مراحل پی در پی کار با او به مشارکت بپردازد – بدان خاطر که مبادا ساختمان موزه بدون رعایت مجموعه های فنی وحرفه ای مورد نیاز موزه های مدرن به اتمام برسد . نکته دیگری که باید بدان اشاره کرد این است که ساختمان جدید برای بر پایی یک موزه کاملا تازه مورد استفاده قرار خواهد گرفت ( که محتویات آن باید بتدریج گرد آوری شود ) یا اینکه محلی برای استقرار دایمی یک مجموعه موجود آماده خواهد شد .
در صورت اول امتیازاتی برای حل مسایل خواهیم داشت ومی توانیم در مورد یک شکل ایده آل از موزه تصمیم بگیریم اما توجه به نارسایی شروع کار در طرح یک موزه مطلق که بر پایه ای کاملا مبهم و فرضیه هایی تئوری قرار گرفته باید گفت به احتمال بسیار زیاد پیشرفت های آیندهبرای آن مفهومی نخواهد داشت . در حالت دوم باید دقت کنیم با طرح یک بنای کاملا منطبق برکیفیت و کمیت آثار هنری و مجموعه های تشکیل دهنده هسته مرکزی موزه ،کار را به افراط نکشانیم و نیاز های آینده و امکانات پیشرفت را باید همواره پیش بینی و مقدمات آنرا آماده کنیم .هم چنین باید توجهی اساسی به ویژگی موزه جدید در رابطه با مجموعه هایش مبذول داشت البته این مجموعه ها ممکن است از انواع مختلف ( هنری ، باستان شناسی ،فنی و … ) و متاثر از نیازهای گوناگون باشد .طبیعتا هر گونه مجموعه و هر وضعیتی نیاز های کلی ویژه خود را دارا می باشد و بطور چشمگیری ساختمان ، شکل ، ابعاد و سالنهای نمایش و بخشهای خدماتی تحت تاثیر قرار میدهد بطور مثال یک گالری نقاشی نمی تواند چنان طراحی گردد که بگونه ای برابر در ارایه نقاشیهای قدیمی و مدرن مورد استفاده قرار گیرد . چراکه جدا از عاملی که زیبایی در بکار گرفتن زمینه های مختلف برای هر دو گروه بکار می گیرد ، بدیهی است که یک گالری ویژه نقاشیهای قدیمی بطور نسبی ( ثابت ) می باشد ، در صورتی که ظاهر یک گالری مدرن بخاطر سهولت بیشتری که در افزودن آثار ، تغییرات و تزیینات مجددش وجود دارد ( متحرک) بنظر می رسد . در حالت اخیر ، نه تنها معماری نمای ساختمان، بلکه کل ساختمان باید از نظر سهولت وسرعت جابجایی و تعویض نمایشگاه طرح ریزی شود . ل ونقل پیکره های سنگین ، تطابق جا و منابع روشنایی در نهایت تناسب با آثار هنری باید تا حد ممکن هم برای نمایش فردی و هم جمعی ، بنا بر اهمیت وتاکیدی که بر آنها میشود ، سخت مورد توجه قرار گیرد .
یک موزه نه تنها هماهنگ با اهداف ، کیفیت ونوع آثار نمایشی ، بلکه باید با توجه به پاره ای از ملاحظات اقتصادی واجتماعی طرح ریزی گردد.
برای نمونه چنانچه در شهری تنها یک موسسه باشد که برای برخی از مقاصد فرهنگی ( اجرای تئاتر ، سخنرانی ، کنسرت ، نمایشگاه ، اجتماعات ، دوره های آموزشی و غیره ) قابل استفاده تشخیص داده شود ، بی مناسبت نیست که در برآورد های اولیه منابع مالی که می توان بر آن تکیه داشت روی طبیعت ساکنین محلی، تمایل پیشرفت آنها برطبق آمار، سهم هر گروهی که جذب هر یک از فعالیت های موزه ای شده اند ، حساب کرد .
در حقیقت کلمه موزه مشتمل بر امکانات بسیاری است و آرشیتکتی که مامریت ساخت آنرا به عهده دارد باید- قبل از همه برای خود – نتنها ماهیت ویژه موزه ای راکه باید بسازد ، بلکه عامل مکمل پیشرفت و اهدافی که می توان در رابطه با آن پیش بینی نمود مشخص نماید . ممکن است آینده شاهد تغییرات اساسی و مهمی از درک کنونی از موزه ها باشد . اگر معماری که موزه ای را طراحی میکند برای سهولت تطابق طرحش با ابداعات، پیشرفتها و امکانت عملی و زیبایی جدید مجاز به اقدام باشد ، کار او معتبر تر وبا دوام تر می گردد . یک موزه هیچ شباهتی با یک نمایشگاه ندارد که بعد از مدتی کوتاه برچیده شود ودر مکانی دیگر و به شکلی دیگر برگزار گردد .
کار یکروزه و بی دوام حتی زمانیکه امکان تغییرات یا ترتیبات موقت بدست میدهد هیچ هماهنگی با ویژگی یا ظاهر موزه ندارد .این ملاحظات را هنگامی که طرح معماری موزه تهیه میگردد باید به خاطر داشت . بنا بر تعصبی که هنوز تا اندازه ای متداول است، اگر چه بتدریج در شرف منسوخ شدن می باشد ، بنای یک موزه باید نمایی باشکوه و بشکل بناهای تاریخی داشته باشد . بدترین نتیجه اینست که در جریان آن پذیرش سبک معماری قدیم جستجو میگردد . همه با نمونه های تاسف آور بناهای جدیدی کهع بتقلید از عهد باستان ساخته شده اند آشنا هستیم . این بناها بطور محسوسی تاثیر ضد تاریخی برجای می گذارند ، چون ملهم از منظره دروغین تاریخی است .
تعصب بی مورد دیگری نیز وجود دارد ، بدین معنی که اگر مکانی کلاسیک برای آثار هنری باستانی در محیطی مدرن بکار گرفته شود وقار قابل احترامشان لطمه می بیند و از ارزش زیباییشان کاسته می گردد . اگر چه سبک ساختمان باید هم گام با عصر حاضر و زائیده خلاقیت طراحش باشد،ولی نباید جنبه معماری پایانی برای آن به حساب آید . به مفهومی دیگر نباید تمامی تلاش خود را در طراحی سالنهایی که از نظر معماری خوش آیند باشند بکار گیریم ، بلکه بذل توجه به آثار بنمایش گذاشته شده ، تامین ارزش لازم و تثبیت اهمیت آنها نیز بسیا مهم است . موزه ای که در آن آثار هنری د زمینه ویژه ای ارائه شده است ومعماری باشکوه در نمای آن بکار رفته است نمی تواند شاهد موفقیت چندانی باشد ، از سویی دیگر مو.زه ای نیز که درجهتی دیگر راه افراط در پیش گرفته و ماشین وار به انجام وظیفه پرداخته ، که نتیجه آن پیدایش رخوتی در بیننده است، نخواهد توانست تناسب فضایی بین آثار هنری و دیگر آثار نمایشی برقرار سازد . چنین موزه ای آکنده از جوی بی روح وسرد خواهد بود . چنین بنظر می رسد کمال مطلوب جایی بین این دو نهایت است هدف رعایت تناسب می باتشد که همواره باید به هنگام طرح ریزی موزه مد نظر قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که باز دید کننده آنرا محیطی صمیمانه با جوی خوش آیند وجذاب احساس کند و کیفیاتی را شاهد باشد که گویی در خانه خویش است . برپایی محلی مطابق با فکر و اندیشه و خلق و خوی هر شهر وند با پایه های مختلف تحصیلی وظیفه مشکل واساسی آرشیتکت ، در عین حال رئیس موزه است . بیشترین پیشرفت در این امر به نوع ذائقه هردو، در چگونگی درک واحساس بشری آنان بستگی دارد و باید دست در دست هم با مهارتهای حرفه ای خویش گام بردارند .
در طراحی یک موزه مهم ترین نکته هدف و مقیاس موزه میباشد. طراحی موزه، با طراحی یک نمایشگاه یا آتلیه نمایشی تفاوتهای بارز دارد. یک نمایشگاه یا آتلیه هنری، فضایی است که برای نمایش موقت برخی از آثار مادی یا معنوی اختصاص می یابد؛ عموماً این آثار برای مدت زمان محدودی پتانسیل نمایش دارند و پس از طی دوره خود، جذابیت کمتری از خود بروز می-دهند. اصولاً نوع تفکر در یک نمایشگاه، موقتی است و هدف آن کاملاً بارز است: اقتصاد! در صورتیکه برای یک موزه، اندیشه های درازمدتی وجود دارد احتمالاً علاوه بر اهداف اقتصادی غیر مستقیم، اهداف خاص فرهنگی، تاریخی، سیاسی آن را حمایت میکند. چه بسیار از موزه ها طراحی و راه اندازی می گردند تا نگرش جامعه به موضوعی خاص را تعدیل، تغییر یا تقویت نمایند و یا حتی باعث فراموشی باورهایی غیرمنصفانه در سطح عموم مردم و به خصوص اندیشمندان و روشنفکران گردند. فارغ از قضاوت های تاریخی و سیاسی، یکی از بارزترین نمونه ها برای این گونه عملکرد یک موزه، در نگاهی به موزه های جنگ در کشورهای کوچک اروپایی عیان است
در این موزه ها چنان از تاریخ انگشت شمار این کشورها و رشادت های سربازان نمایش داده می شود که بازدیدکننده خود را در سرزمینی ماورای فرض کرده و متجاوزان را به چشم گونه های بدوی از انسان و انسانیت پرداخته می شود. در صورتیکه عموماً این کشورها در تاریخ کوتاه پیدایش خود، جنگ های غیراعتقادی داشته و اصولاً متجاوز بوده اند تا مدافع. نکته بحث در تعیین چگونگی تاریخ حماسی این کشورها نیست، بلکه تاثیر شدید نوع طراحی موزه ها بر نگرش بازدیدکنندگان است، تاثیری که کاملاً جهت دار به بازدیدکننده القا شده و بدون کمترین جدال با برداشت های قبلی مخاطب، به طریقی غیرمستقیم و غیرپرخاشگر، جایگزین باورهای دیگر میگردد. طراحی موزه می بایست به گونه یی صورت پذیرد که کلیه تغییرات آتی در آن دیده شده، استانداردهای لازم برای یک موزه در آن رعایت و اجرا شده، و با عنایت به اهداف درازمدت موزه، جذابیت های خاص معمارانه و بصری ویژه ای در آن خلق گردد.
عمده فعالیتهای موزه
برپایی نمایشگاههای هنری در سطوح استانی، ملی و بین المللی
برگزاری جلسات سخنرانی و سمینارهای تخصصی در ارتباط با رشته های مختلف هنری
گردآوری، حفظ، مرمت و نمایش آثار هنری نفیس
آشنا نمودن مردم و هنرمندان با هنرهای معاصر
برقراری ارتباط با موزه های و مراکز فرهنگی، هنری داخلی و خارجی
انواع موزه
موزه های هنری
موزه های تاریخی
موزه های تخصصی
موزه های علمی
موزه های فنی وصنعتی
ضوابط و معیارهای طراحی موزه
تالارورودی یا لابی
گالری ها یا تالار های نمایش آثار
کتابخانه
چایخانه یا کافه تریا
انبار آثار
بخش اداری
آمفی تئاتر
بخش آموزشی -تحقیقاتی
فضای سبز
تعریف وشرح عملکرد های موزه
تالار ورودی
درهای ورودی موزه باید طوری باشد که محافظت و کنترل آنها برای نگهبانان آسان و میسر باشد. وضع مطلوب آن است که موزه فقط یک در ورودی عمومی اصلی و وسیع داشته باشد و توسط چراغ یا علامت های دیگر کاملاً مشخص باشد. این در باید به سرسرا و یا اتاق ورودی موزه منتهی شود. در این اتاق یا سرسرا بخش فروش بلیط، میز اطلاعات و فروش انتشارات قرار دارد.
در و یا درهای ورودی موزه باید از نظر تزیینات ساده و با سبک معماری بومی و معمول در جامعه هماهنگ باشد، همچنین اندازه آنها باید چنان باشد که تعداد زیادی از افراد در یک لحظه بتوانند به آسانی از آنها عبور کنند.اتاق ورودی موزه باید به گونه ای ساخته و تزیین شود که نظر مردم را جلب نماید و معرف موزه نیز باشد؛ زیرا این اتاق نخستین بخش موزه است که بازدید کننده به آن وارد می شود. محوطه ی ورودی نباید آنقدر وسیع باشد که آنقدر که بازدید کننده در آنجا احساس غریبی و گم شدن نماید و از سوی دیگر باید آنقدر وسعت داشته باشد که گروههای بازدید کننده براحتی در آن گرد آمده، از آنجا به سوی تالار های نمایش حرکت کنند. این محوطه را نباید از میز و صندلی و دیگر وسایل انباشته کرد، فقط چند صندلی یا یکی، دو نیمکت کافی است. نقشه دیواری راهنمای موزه نیز باید در این قسمت نصب شود. جزوه های راهنمای موزه را نیز می توان بر روی میز های کوچک در این محل قرار داد.
گردش و مسیر حرکت در نمایشگاه
مسئله مهم دیگر مسئله گردش و مسیر حرکت است که باید با دقت بررسی گردد. به طوریکه ترتیب و مسیر نه تنها برای کسی که به نقشه نگاه می کند بلکه برای بازدید کنندهای که از فضا عبور می کند کاملا روشن و بدون ابهام باشد. ، تالارهای نمایش باید به نحوی ساخته شوند که بازدید کنندگان بتوانند در آنها براحتی گردش نمایند و اشیاء را از تمام جوانب تماشا کنند، لذا ایجاد مسیر یا راه یک طرفه در تالار نمایش صحیح نمی باشد. بهترین روش، ایجاد فضاهای باز در تالارهای نمایش است تا بازدید کننده از بین این فضاها عبور کند و بتواند به دلخواه از هر قسمت تالار به قسمت دیگر رفته، پس از بازدید حتی از قسمتی از مجموعه آثار بدون دیدن کلیه آنها از تالار موزه خارج شود.
حرکت و دسترسی قسمتی از امر ارائه و نمایش اشیاء و عامل مهمی در سازماندهی فضائی نمایشگاه است. زیرا بطور نظری هیچ فضائی در منطقه نمایش اشیاء منحصرا به رفت و آمد اختصاص نداشته و هیچ راهرو یا راه پله ای نباید حرکت سیال در این منطقه را محدود کند. دستیابی به این شرایط با اجتناب از مسائل روز امکان پذیر است.
اجتناب از محدودیتهای با وقفه
اجتناب از اختلاف سطوح زیاد
ساختار عمومی گالری ها
فضای نمایشگاه بخش مهمی در این مجموعه به شمار می رود که خصوصیات آن بر مجموعه تاثیرمی گذارد. تجربه فرد از فضای سه بعدی نمایشگاه نتیجه یک ادراک سریع است. این ادراک در محیطی با ساختار روشن، آسان تر و با خستگی کمتر به دست می آید تا در فضائی که ترکیب ضعیف و ناخوانایی دارد. نمایشگاه نوع خاصی از فضا است که در آن علاوه بر رابطه انسان – فضا یک رابطه پیچیده بین فضا و شیء وجود دارد. در قسمتهایی از نمایشگاه که دارای مجموعه های نمایشی ثابت است. معماری را می توان تا حد امکان با اشیاء تطبیق داد ولی در قسمتهای قابل انعطاف، این امر فقط از طریق تزئینات و تمهیدات فراوان عملی است.
ترتیب قرارگیری اشیاء
ترتیب اشیاء نمایشی به بازدیدکنندگان و خصوصیات اشیاء نمایش بستگی دارد.
رابطه بازدیدکننده و شیء نمایشی به شرح زیر است:
1- هرچه نسبت بازدیدکنندگان به اشیاء نمایشی کمتر باشد. امکان تمرکز و اینکه هر بازدیدکننده بتواند آزادانه با شی نمایشی ارتباط برقرار کند، بیشتر می شود.
2-دریک بازدید گروهی تماس نزدیک با شیء نمایشی بدون ایجاد زحمت برای سایر اعضا گروه ممکن نیست. بازدیدکنندگان باید به ترتیبی گرداگرد شیء نمایشی قرار بگیرند که همگی فاصله شان تا آن مساوی باشد.
نور پردازی گالری ها
نورپردازی طبیعی ( نور روز ):
به دلایل اقتصادی، فیزیولوژیکی و تنوع، این نوع نورپردازی هنوز بهترین وسیله روشنایی است و اگر مسائل حفاظتی اشیاء اجازه دهد ارجحیت، نور روز است. جهت نور ممکن است از بالا (عمودی) یا از پهلو (افقی) باشد. مدتهاست که ارزش نورپردازی از بالا در طراحی موزه های استفاده می شود که امتیازات آن عبارتند از:
نورپردازی از بالا روشی است راحت تر و ثابت تر در نورپردازی و کمتر در معرض موانع جنبی در داخل و خارج از بنا مانند ساختمانهای دیگرو درختان قرار می گیرد.
نوری که از بالا به تصاویر یا سایر اشیاء به نمایش گذارده می تابد، قابل تنظیم است و تامین نور کافی و یکنواخت آن دیدی بسیار مناسب با حداقل بازتاب یا انحراف به وجود می آورد.
امکان به نمایش گذاشتن اشیاء بیشتری را در فضای نمایشگاه امکان پذیر می سازد.
با توجه به حذف پنجره ها و کاهش راههای ارتباطی، فضای نمایشگاه از امنیت بیشتری برخوردار شده و تمهیدات امنیتی نیز کاهش می یابد.
نورپردازی جانبی( افقی )
اینگونه نورپردازی از طریق پنجره ها و نورگیرهای معمولی به اشکال و ابعاد مختلف و در مکانهای مناسب در دیوارها انجام می شود. پنجره ها و نورگیرها معمولا یا در ارتفاعی که بازدیدکننده قادر به دیدن محوطه بیرون باشد و یا در ارتفاعی بالاتر نصب می شود. دیوارهایی که پنجره ها با ارتفاع معمولی بر روی آنها نصب شده، غالبا بدون استفاده هستند و علاوه بر آن اشیاء نمایشی که بر روی دیوار مقابل این پنجره ها نصب شده اند نیز به خاطر وجود نور از مقابل دارای انعکاس هستند که مانع دید کامل و روشن می گردد. با این وجود، اینگونه پنجره ها برای اشیایی که روی دیگر دیوارها و در زاویه ای درست نسبت به منبع نور قرار دارند، نور مناسب و دلپذیر به وجود می آورند.
نورپردازی مصنوعی
ملاحظات تکنیکی و مشکلات نگهداری مربوط به استفاده از نور مصنوعی از جمله عوامل موثر بر کاهش کاربرد نور مصنوعی در فضاهای نمایشگاهی بوده است. نور مصنوعی از منابع نقطه ای یا خطی تامین می گردد و از این رو چون سطوح تعدیل کننده شدت آن با نور فضا قابل مقایسه نیست، لذا دستیابی به شرایط مشابه نور روز نیز تا میزان محدودی امکان پذیر است.
انتخاب منبع نور
اولین منبع نوری که باید در نظر گرفته شود روشنایی روز است؛ رنگی با پوشش مطلوب اما از لحاظ کنترل اشعه ماورای بنفش دشوار و پر هزینه، موارد زیر باید در نظر گرفته شود:
استفاده از فیلتر u.v و جلوگیری از ماورای بنفش، البته در فضای تاریک و بدون پنجره چندان اهمیتی ندارد.
شرایط مهم نورپردازی: – برگرداندن حرارت نور و روشنایی – محاسبه منبع نور و دمای آن – استفاده صحیح از رنک نور که باعث تشخیص رنگ اصلی شی است. – زاویه تابش نور که توسط آن جلوگیری از خیرگی چشم می شود. – دقت به طول نور صحیح – صرفه جویی در هزینه برق – در نظر گرفتن تعویض لامپ های مشکل – برنامه ریزی نگهداری سیستم نورپردازی
کنترل نور به روی اشیای حساس: – منبع نور را دور کنیم. وقتی نیم توانیم فاصله ایجاد کنیم از فیلتر نور استفاده شود. – استفاده از سیستمی که روشنایی نور را به عقب راهنمایی کند. -استفاده از بازتاب کننده هایی که حرارت رامنعکس می کنند. – تنظیم نور جهت پیشگیری از خیرگی از منبع نور – جلوگیری از رفلکس نور و کنترل شدت نور( در زمانی که نمی توان قسمتی از تابلو را دید) – کشخص کردن مسیری که بازدیدکننده می تواند بایستد. – منبع نور که هر چه به تابلو نزدیک باشد سطح باید زاویه دار باشد تا جلو خیرگی را بگیرد.
کارهایی که برای جلوگیری خیرگی چشم بایستی انجام داد: -مهم دیدن رنگ های واقعی چشم است. – فرم شی را خوب تشخیص دادن – بهترین منبع نوری که بهترین طیف ها را داشته باشد.معمولا طیف 80 درصد به بالا استفاده می شود. – انتخاب دمای نور، رنگ های سرد و گرم است. – استفاده از نور سفید گرم یا نور سفید سرد. در نمایش تابلوها، رنگ سرد وگرم را می توان مخلوط کرد اما باید هر دو داخل یک سیستم برق باشد.
کف : انتخاب کفپوش برای یک موزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.عمده تلاش فیزیکی یک بازدیدکننده دقیق در جلو و عقب رفتن و ایستادن می باشد.از این رو می توان گفت کیفیت کفپوش بر خستگی و درجه تمرکز بازدید کننده تاثیر دارد.
کف باید از دیوارها تیره تر باشد و قابلیت بازتابی آن به حدود30درصد برسد.این مورد از آن رو گفته شده که مثلا کف مرمر سفید قابلیت بازتابی 50 درصد را دارد و نور را در آثار منعکس ساخته و سبب خلل در دید می گردد.
مصالح و رنگ: درطراحی یک موزه مصالح و رنگ نقش عمده ای را ایفا می کند،مشکل است پیشنهادی در این مورد ارایه داد و باید تاکید کرد که انتخاب آن ها به ذوق و سلیقه و صلاح دید طراح بستگی خواهد داشت.
رنگ سفید(سفید رنگ پریده)با رنگهای طبیعی برای دیوارها در شرف قدیمی شدن هستند.مردم پسندی این رنگها بر پایه این استدلال بود که رنگ سفید معادل بی رنگی است و همین امر سبب آشکار شدن کامل کیفیت مقایسه رنگها در نقاشی قدیم و جدید می باشد.در حقیقت هر رنگی بر روی زمینه سفید رنگ دیواری قرار گیرد تیره تر نشان داده می شود. باید به خاطر داشت که در خانه های شخصی،رنگ مطلوب دیوار رنگی است که نور در آن بازتاب داشته باشد ولی در موزه رنگهایی را باید مورد استفاده قرار داد که برای تامین دید کامل اشیا نور را جذب نمایند.
کتابخانه :
موزه ها نیز بنا به وظایف خاصی که بر عهده دارند (تهیه اشیاء تازه، نمایش و تحقیق در مورد اشیاء موزه ای) نیازمند کتابخانه ای مجهزند که به نحوی متناسب با نوع، اهداف و جامعه مراجعه کننده ی آن تشکیل شده، با زمان پیش رفته و نیازهای تحقیقاتی کارشناسان و متخصصان موزه و پژوهشگران را برآورده سازد. در هر موزه، هدف از ایجاد کتابخانه باید دقیقاً متناسب با فضا و اثاثیه در معرض نمایش و قابل استفاده باشد.
چایخانه یا کافه تریا:
برای یک موزه کوچک تنها کافی است که در یک نقطه مرکزی، یک بوفه سرپایی و یا یک چایخانه سنتی و یک محل پذیرایی یا ساندویچی و آشامیدنی تعبیه گردد. این فضا جهت استراحت کارکنان، پژوهشگران و بازدیدکنندگان از موزه پیشنهاد می گردد. در صورت امکان بوفه باید مشرف به باغ سرسبز و یا راهروی بیرونی باشد تا چشم انداز خوشایندی را دارا باشد. و بخاطر عدم مزاحمت ناشی از سر و صدا می بایست جدا از بقیه فضاهای موزه مطرح گردد تا مزاحم دیگر بخشهای موزه نباشد
انبار :
به طور کلی، تنها سه دسته از اشیاء و مواد احتیاج به انبار شدن دارند- موارد مورد مطالعه- موارد امانتی برای امانت کردن (به مدارس و دانشگاه ها)- اشیاء عبوری موزه ها که احتیاج به انبار موقت دارند برای وقتی که اشیاء یک نمایشگاه جدید را جمع آوری و نگهداری می کنند و یا اینکه نمایشگاه قبلی را جمع می کنند. بعضی از موزه های مدرن، اتاقهای انبار تابلوهای خود را با چهار چوبهای فلزی عمودی مجهز کرده اند که با صفحه ای مشبک سیمی یا تخته های منفذدار پوشیده شده اند و می توان تعداد زیادی تابلوهای نقاشی را با قلاب روی آنها نصب کرد. این چهارچوبها دارای چرخهایی هستند که روی ریل هایی تعبیه شده در کف و سقف اتاق حرکت می کنند، به گونه ای که هر چهارچوب را می توان به راحتی بیرون کشید و تابلوهای روی آن را مورد بررسی قرار منسوجات را می توان دور استوانه هایی پیچید و روی چارچوبهای عمودی که روی چرخ حرکت می کنند قرار دارد. دو انتهای استوانه باید از طرفین پارچه بیرون بزند تا لبه های پارچه از پوسیدگی و کهنگی حفاظت شود. یا از سیستم نگهداری متحرک بافته های تخت استفاده کرد که با ایجاد ریل در سقف، فرش ها را به گونه ای که دسترسی به میله های افقی حامل بافته ها را آسان سازد، آویزان کرد.
بخش اداری این بخش شامل حوزه ریاست و قسمتهای اداری مختلف از قبیل معاونتهای گوناگون می باشد،که به انجام کارهای اداری و مالی و برنامه ریزی و سیاست گذاری کلی مجموعه
می پردازد. بخش اداری شامل دو حوزه مختلف می باشد: ۱- حوزه ریاست: ۲- حوزه معاونت اداری و مالی:
این حوزه دارای ۴ قسمت عمده؛ مدیریت مالی، مدیریت کارگزینی، مدیریت فنی و تعمیرات و نگهداری و مدیریت عمومی می باشد.
آمفی تئاتر
یکی از فضاهای مهم و با ارزش در هر موزه ای سالن چند منظوره است که تاثیر بسزایی در رشد و بالندگی وجوه اجتماعی این بنا دارد. بازده اجتماعی موزه رابطه نزدیکی با جذابیت آن همچنین بر دامنه اطلاعات با بهره گیری مطلوب از تمهیدات بصری بیفزاید این هدف با بنای سالن چند منظوره تامین می گردد که علاوه بر ارتباط نزدیک با فضای نمایشی خود نیز به گونه ای مستقل در ارتباط با خارج بنا طرح شود. نوع اجتماعاتی که در این سالن برگزار می شود عبارتند از: سمینار و کنگره و جلسات، تاتر و کنسرت و نمایشهای سینمایی. فضاهای این سالن عبارتند از: فضای اصلی تئاتر یا سالن اصلی، صحنه و قسمت نمایش، پشت صحنه، لابی و سرسرا.
فضای سبز
زیبایی یک موزه چنانچه با باغ و چمن احاطه شده باشد، دو چندان خواهد شد و اگر آب و هوای مساعدی را در اختیار داشته باشیم، می توانیم از این امتیاز جهت ارائه پاره ای از نمای نمایشگاه ها استفاده نماییم.
همچنین زمین اطراف موزه می تواند به عنوان یک بخش زمینه بکار گرفته شود و در فاصله مناسبی از موزه، بخشهای تجهیزات و خدماتی را که بدلایل بسیار وجودشان در ساختمان اصلی موزه نامطلوب و خطرناک است بنا نمود.
چنانچه موزه در خیابانی پر رفت و آمد واقع شود همواره مصلحت آن است که موزه با ردیفی از درختان انبوه، از وسائط نقلیه جدا شده و در دنج ترین گوشه بستر تعبیه گردد.
طراحی فضای باز، به هنگام انتخاب گیاهان مناسب می توان از درختان همیشه سبز و همچنین درختانی که در فصول مختلف چهره های گوناگون می یابند (درختان خزان دار) استفاده کرد.
استفاده از گیاهان بومی منطقه ای، بسیار حائز اهمیت است چرا که هم براحتی در دسترس هستند و هم در مصرف آب و زحمت زیاد در نگاهداری آنان صرفه جویی می شود. علاوه بر آن رشد سریع تر و بهتر گیاهان بومی، تضمین شده تر است
تنظیم شرایط محیط
شرایط محیط
رطوبت، دما و نور باعث فرسایش اشیاء می گردند، دمای 15 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 60% برای اکثر نمایشگاههای مناسب می باشد. رطوبت نسبی نباید کم و زیاد گردد و این مساله با اشیاء نمایشی ارتباط مستقیم دارد ولی در کل رطوبت نسبی 50% تا 65% توصیه می گردد
تهویه مطبوع
پیشرفتهای فنی در امر خلق یک محیط مصنوعی، اکنون به مرحله ای رسیده است که امکان تامین مصنوعی شرایط جوی را به طور کامل فراهم ساخته است. در این شرایط ثبات، انعطاف پذیری و نظم را می توان در چهارجوب فضایی نمایشگاه تامین نمود. از جمله دیوارهای خارجی می توانند کاملا بسته بوده و به خوبی عایق شوند و در صورت وجود اشعه های نامطلوب نور، می توان آنها را دقیق تر از نور روز بررسی و درمان کرد.
آکوستیک
کنترل و طراحی آکوستیک باید هماهنگ با سایر جنبه های طراحی ساختمان نمایشگاه انجام شود. برای به حداقل رساندن نوفه ای که ناشی از نواحی و وسایل پر سروصدا و شلوغ است، موقعیت ساختمان را باید در محلی ساکت و آرام پیش بینی نمود. در صورتی که یک منبع نوفه جهت دار در نزدیکی ساختمان قرار گرفته باشد، می توان ازعملکردهای مقاوم تر به عنوان مانع استفاده کرد و عملکردها حساس تر را در فاصله بیشتری از منبع نوفه قرار داد.
هماهنگی اصول آکوستیکی با خصوصیات معماری از یکسو مربوط به سبک معماری و سازماندهی فضایی آن می باشد و از سوی دیگر نیازمند توجه به خصوصیات مربوط به طراحی فنی ساختمان نمایشگاه قرار می گیرد.
حریق
مقابله با حریق شامل مسئولیت حفظ متعلقات و حفاظت از بازدیدکنندگان می باشد. بدیهی است نخستین اقدامات مقابله با آتش باید با شناخت محل، خصوصیات مصالح ساختمانی، مراقبت های لازم در بناهای مجاور، انتخاب مصالح ساختمان مقاوم و پیشگیری لازم انجام پذیرد.
بهتر است از به کار بردن هر گونه ماده قابل اشتعال به منظور تزئین و پوشاندن دیوارها خودداری شود. دقت بسیار باید به کار برد تا از اتصالات برق در سیستم های الکتریکی خودداری شود.
نمونه های پربازدید موزه های جهان
از آنجا که گالری ها مهم ترین بخشهای هر موزه هستند و کیفیت فضایی این مکانها ، تاثیر مستقیم روانی بر بازدیدکننده میگذارد، انتخاب نوع حرکت ، نحوه نورپردازی، میزان نورپردازی ، جنس و بافت کف و رنگ دیوارها تماما مهم بوده و یک طراحی خوب میتواند بازدیدکننده بیشتری را به موزه بکشاند و به آنان حس رضایت را القا کند.
در زیر جدول پربازدید ترین موزه های جهان آمده و سپس تصاویری از این موزه ها تا در فرآیند طراحی به ما کمک کند.
158
159
لابی ورودی مجموعه زیرزمین موزه لوور
شفافیت و استفاده از نور کنترل شده روز
160
استفاده از نور روز
استفاده از نور از بالا(سقف) بدون نور پردازی موضعی( بخاطر حرارت نور موضعی و امکان تخریب تابلوها)
161
استفاده از نور از بالا(سقف) بدون نور پردازی موضعی( بخاطر حرارت نور موضعی و امکان تخریب تابلوها)
میزان بازتابش کف بسیار کم تا از خیرگی چشم جلوگیری شود.
162
فضاهایی که خود موزه هستند.
دربسیاری از موزه هایی که بناهای تاریخی بوده و الان کاربری موزه گرفته اند علاوه بر حفاظت از اشیای موزه ، نحوه ارایه و نگه داری از خود بنا همتی مضاعف میطلبد.
163
استفاده از نور طبیعی روز بصورت جانبی
در این حالت اشیای پشت به نور دید خوبی را ندارند بدلیل ایجاد سایه، اما در موزه لوور طراح با استفاده از جرزهای ضخیم و گرفتن نور از دوطرف سالن این مشکل را حل کرده است.
164
استفاده از رنگهای مات و بدون بازتابش در جداره و کف
((در مورد رنگ دیوارها سلیقه ای بوده و میتواند هر گالری بنا به موضوع آثار و هدفی که طراح سعی در انتقال آن دارد رنگ متفاوتی بخود بگیرد.))
برنامه فیزیکی
166
167
168
169
170
منبع
خط معمار، رسانه ای برای معماری ایران
http://archline.ir
با تشکر از توجه شما