ضوابط و استاندارد فرهنگسرا
تعریف:
فرهنگسرا ساختمانی است که در آن یک یا چند نهاد فرهنگی فعالیت دارند. در فرهنگسراها معمولاً شرایطی برای آموزش امور گوناگون فرهنگی و اجتماعی و همچنین آموزش پیشه ها و هنرهای گوناگون مانند نگارگری، کوزه گری، دوزندگی و جزاینها فراهم می گردد. برخی از فرهنگسراها کتابخانه و انتشارات ویژه خود را نیز دارا هستند. برخی از فرهنگسراها بجز پوشش دادن منطقه خود به فعالیت های فرامنطقه ای نیز می پردازند. بسیاری از فرهنگسراها ویژه کار (تخصصی) اند یعنی فعالیت خود را گرد یک گروه یا یک محور کاری کرده متمرکز می سازند.
اهداف طراحی
جهت طراحی یک پروژه ابتدا باید اهداف پروژه در سطح عملکردی مجموعه مشخص شود که اهداف یک مجموعه فرهنگی به شرح زیر است:
_ جدب علاقمندان و هنرجویان و پرورش استعداد آن ها
_ جذب اساتید و هنرمندان با تجربه
_ پیدا کردن استعدادهای پنهان
_ پر کردن اوقات فراغت
عرصه های
عرصه های تشکیل دهنده یک فرهنگسرا به عرصه های زیر تقسیم میشوند:
1. ورودی
2. اداری
3. آموزشی
4.نمایشی
5. فرهنگی
6. پژوهشی
7. خدماتی
ورودی
ورودی در معماری یکی از مھمترین عوامل طراحی به حساب می آید . معمولا ورودی یک فرھنگ سرا باید شاخص و بسیار در دید باشد که فرد مراجعه کننده به فرھنگ سرا بدون مشکل ورودی را پیدا و به مجموعه وارد شود .
لابی
نقطه مشترک اغلب مجتمع ھا و فرھنگسراھا فضایی به نام لابی است .
امروزه حتی برای آپارتمان ھای پُر واحد نیز لابی در نظر می گیرند . این مکان معمولاً در طبقه ھمکف این ساختمان واقع شده و فضایی از ساختمان است که ھر فردی که قصد ورود به ھریک از فضاھای آن ساختمان را دارد، ابتدا باید به این محیط داخل شود و پس از عبور از آنجا بھ واحد موردنظر راه یابد.
نگهبانی
از آنجا که تعداد افراد بازدید کننده از این مجموعه ھا زیاد است ، به منظور حفظ امنیت و نظم ، نگھبانی قرار می دهند که در قسمت لابی مستقر می شود و عبور و مرور افراد را کنترل می کند.این قسمت از لابی شامل یک پیشخوان و یا میز و صندلی و ھمچنین امکانات مخابراتی برای برقراری ارتباط با تک تک فضاھای آن مجتمع یا فرھنگسرا است.
کف ها
از آنجا که لابی محل گذر افراد مراجعه کننده به ساختمان است، استحکام کفپوش از جمله ضروریات یک پوشش به حساب می آید .در میان کفپوش ھای سخت نیز سنگ بھترین انتخاب محسوب می شود؛ زیرا ھم در اثر ضربات ناشی از حمل بار و وسایل ، صدمه نمی بیند و ھم به راحتی تمیز می شود.
دیوارھا
بھترین پوشش برای دیوارھای این فضا نیز رابطه مستقیمی با وسعت محیط و موقعیت دیوارھا دارد .در صورتی که فضای اختصاص یافته به لابی بزرگ است و احتمال برخورد لوازم به ھنگام حمل وجود ندارد، می توان دیوارھا را با رنگ روغنی و یا کاغذ دیواری قابل شست و شو پوشش داد .در چنین شرایطی کاربرد دیوارپوش ھای چوبی و یا نصب آینه و یا حتی سیمان، آجر و سنگ تیشه ای به عنوان پوشش یک و یا دو دیوار نیز تنوعی زیبا را در محیط ایجاد می کند .در میان آنھا، آینه علاوه بر ایجاد زیبایی ظاھری، وسعت و نور موجود در محیط را افزایش می دھد.
نکته :اگر لابی به قدری کوچک باشد که لوازم دکوراسیونی مربوط به این محیط نیز به یک میز و چند صندلی محدود شده باشد، بھتر است دیوارھای محیط را با سنگ پوشاند .به این ترتیب ازاحتمال آسیب دیدگی دیوارھا کاسته می شود.رنگ برای دیوارھا نیز باید با توجه به وسعت فضا، نور موجود و ھمچنین لوازم دکوراسیونی به کار رفته، انتخاب شود.
نورپردازی
لابی نیز مانند ھر فضای دیگری با وجود یک نورپردازی خوب ، صرفنظر از موضوع روشنایی ، جلوه ای متفاوت و زیبا می یابد .برای نورپردازی این محیط با توجه به کاربردھای مختلف ، حداقل به دو نوع نورپردازی نیاز است:یکی نورپردازی فضای نشیمن و پیشخوان و دیگری نورپردازی دکوراسیونی.برای نورپردازی فضای نشیمن می توان از لوسترھای آویز یا سقفی، ھالوژن ھای توکار،لوسترھا و چراغ ھای دیوارکوب، آباژور و یا انواع چراغ ھای رومیزی و یا پایھ بلند ایستاده، استفاده کرد و در شرایطی کھ دیوارکوب ھا و یا لوازم تزیینی دیگری در محیط وجود داشتھ باشد، نورپردازی آنھا جلوه ای متفاوت را پدید می آورد.
بخش اداری
اگر فضای لابی، راھروھا و یا مکان ھای موجود به ھنگام روز از نور کافی بھره مند باشند، کاربرد گیاھان طبیعی ، روحی تازه به محیط می بخشد ولی در غیر این صورت گل ھا و گیاھان مصنوعی نیز جایگزین خوبی محسوب می شوند.بدیهی است که در هر مجموعه که اهدافی را دنبال می کند ، برای سازماندهی فعالیت ها نیاز به مدیریتی است که قادر به کنترل تمامی برنامه های انجام شده بوده و همچنین سایر کارهای اداری معمول در یک محیط کاری را انجام دهد . بر این اساس بخشی به عنوان مدیریت و دفاتر کار کارمندان مورد نیاز است . این بخش باید به نحوی در عین پیوستگی به مجموعه از آن تفکیک شده باشد ، یعنی در عین حال که بر کاربرد مجموعه نظارت دارد ، تداخلی در فعالیت های مورد نظر مجموعه ایجاد ننماید . لذا در نظر گرفتن بخشی جداگانه که حتی دسترسی به آن از طریق ورودی ویژه ای باشد ، مطلوب به نظر می رسد .
در کناراین اتاق به مساحت حداقل 35متر مربع باید اتاق منشی با فضایی به مساحت حداقل 25متر مربع و اتاق جلسات به مساحت 25 مترمربع در نظر گرفته شود. میز کار اتاق ها با ابعاد 120*75 و مبل مراجعین با ابعاد 60*120در نظرگرفته میشوند.
امور دفتری
برای اتاق کارمندان دفتری علاوه بر در نظر گرفتن میز کار 75*120 باید قفسه های بایگانی45*60 در نظر گرفته شود.
مساحت این فضا 30 متر مربع در نظر گرفته میشود که باتوجه به تعداد کارکنان این اندازه تغییر میکند.
آتلیه ها و گارگاهها
این فضا ها در بخش آموزشی مجموعه قرار دارند و خود این فضاها دارای ابزار و امکانات ویژه برای هر رشته هنری می باشند و در مساحتی متناسب با نوع فعالیت آنها طراحی می شوند.این فضاها باید طوری طراحی شوند که کارگاه هایی که دارای آلودگی صدایی و آلودگی هوایی هستند از بقیه فضاها فاصله داشته و نیز فضاهایی که در بعضی مراحل کاری مشترک هستند کنار همدیگر قرار داده شوند.
آتلیه و کارگاه ها باتوجه به نوع فعالیتی که در آنها انجام می شود شامل فضای کارگاهی ، انبار وسایل وابزار و اتاق مربی می باشند که مساحتی حداقل 200 متر مربع را نیازدارد.
کلاس های نظری
این بخش باید با بخش آتلیه ها و کارگاه ها علیرغم تفکیک دارای ارتباط مستقیم باشند . این فضاها باید دارای فرمی ساده باشند و نیز از نور طبیعی برخوردار باشند . مساحت این بخش برای 25 نفر 50 مترمربع در نظر گرفته می شود .
کلاسهای سمعی وبصری
منظور از سمعی وبصری سالنی می باشد که در آن اجرای کلاس های دسته جمعی هنرجویان همراه با امکانات نمایشی برقرار باشد . همچنین برای بوجود آمدن دید مناسب بهتر است این سالن ها را به صورت پله به پله طراحی کرد و البته این فضاها در کنار فضاهای آموزشی قرار می گیرند . مساحت این فضا 50 الی 80 متر در نظر گرفته می شود.
بخش نمایشی
در بخش نمایشی مهمترین فضاها آمفی تئاتر و گالری محسوب می شوندکه ضوابط طراحی خاص خود را دارند.
آمفی تئاتر
آمفی تئاتر به عنوان فضایی جهت برگزاری جشن ها ، سخنرانی ها ، نمای فیلم ، تئاتر و کلاس های خاص مورد استفاده قرار می گیرد . این فضا به عنوان مرکزی جهت فعالیت های شهری نیز محسوب می گردد ، درنتیجه ابعاد و اندازه های انتخابی می بایستی جواب گوی تمامی گروه ها و فعالیت های مختلف باشد . نکاتی مانند تعمین تعادل بین فضا و حداکثر ظرفیت مراجعین ، دید خوب ، شرایط مناسب اکوستیکی و سیرکولاسیون مطلوب با درنظر گرفتن راه های فرار اضطراری و درب های خروج اضطراری می بایستی در طراحی رعایت گردند . آمفی تئاتر عموما شامل فضاهای بلیط و اطلاعات ، سالن انتظار ، راهرو ، رخت کن ، سالن نمایش ، صحنه ، انبار و اطاق تعویض و گریم می باشد.مساحت آمفی تئاتر با فضاهای جانبی 1650متر مربع در نطر گرفته می شود.
ساختار عمومی فضاهای نمایشی
ساختار عمومی فضاهای نمایشی می باید بر اساس سلسله مراتبی از فضاهای عمومی (مانند کارگاههای تولید نمایش و فضای کارمندان) استوار گردد. و نحوه دسترسی به مجموعه فضای نمایشی و تردد در فضاهای داخلی ان با توجه به حریم محدوده فضایی بخشهای مختلف آن انجام گیرد.
ساختار فضایی اینگونه ساختمانها را با توجه به اصول هدایت کننده فوق می توان به دو عرصه بیرونی و درونی تقسیم نمود.
الف) عرصه بیرونی فضای نمایشی: این عرصه به طور کلی در ارتباط مستقیم با تماشاگران است
ب) عرصه درونی فضای نمایشی: این عرصه شامل کلیه فضاهایی است که مربوط به امور نمایشی و اداری می شوند و از این رو با کارکنان و بازیگران ارتباط مستقیم دارند.
شکل و انواع مختلف صحنه نمایش
الف-تئاترهای دارای صحنه ایوانی که اینگونه تئاترها امکان نمایش فیلم را نیز دارند.
ب-تئاترهای دارای صحنه میدانی که صحنه از هر سو با تماشاچیان احاطه شده در اینگونه تئاترها حداکثر عمق میدان تماشاگران حداکثر 6 تا 7 ردیف است و در صورتی که جایگاه در یک سطح باشد. حداکثر تماشاگر از 300 الی 400 نفر بیشتر نخواهد بود.
ج – تئاترهای دارای صحنه هلالی یا صحنه آزاد جلو آمده. در این تئاترها صحنه به قلب جایگاه تماشاگران مشیده شده و ورودیها معمولا در پشت صحنه و یا در داخل جایگاه تماشاگران قرار دارند.
د- نوع دیگر از تئاتر که ترکیبی از موارد بالاست در دوران معاصر مورد توجه طراحان بوده است. این نوع تئاتر با برخورداری از یک صحنه انعطاف پذیر برای تبدیل به شکلهای مختلف از خصوصیتی مستقل برخوردار است. صحنه در اینگونه تئاترها می تواند با جابجایی صندلی ها و قسمتهایی از کف به صورت ایوانی – میدانی و هلالی ظاهر شود به اینگونه صحنه ها چندشکلی می گویند.
استانداردها و ضوابط طراحی آمفی تئاتر به شرح زیر می باشد :
ـ سرانه سطح سالن نمایش برای هر نفر حداقل یک متر مربع می باشد.
ـ حداقل تعداد خروجی ها 2 عدد
ـ فاصله پشت تا پشت صندلی ها 75 سانتی متر
ـ عرض صندلی 50 سانتی متر
ـ حداقل راهروی عبوری ردیف صندلی ها 30
سانتی متر و حداکثر 42 سانتی متر بوده که
عرض 36 سانتی متر مناسب می باشد .
ـ حداقل عرض راهروی عبوری جانبی یک متر
تعداد صندلی در یک ردیف :
راهرو دو طرفه حداقل 14 صندلی ، حداکثر 22 صندلی و مناسب 18 صندلی می باشد . راهرو یک طرفه 7 صندلی ، حداکثر 11 صندلی و مناسب 9 صندلی می باشد .
ـ اتاق های تعویض لباس و گریم به ابعاد 57 × 3 متر
ـ متوسط تغییر ارتفاع هر ردیف صندلی جهت دید مناسب 5/12 سانتی متر
ـ عرض صحنه از 9 تا 5/12 متر و طول عرض می باشد . حداکثر مساحت صحنه 72 متر مربع .
شیب سالن نمایش
در نمایشات تئاتری زنده معمولا از فاصله 12 متری، حالتهای احساسی صورت بازیگران قابل رویت نیست و حرکت آنها نیز از فاصله بیشتر از20 متر نیز به خوبی دیده نمی شود.برای تامین دید بهتر تماشاگران لازم است تا کف جایگاه شیب ملایمی داشته و یا به صورت پله ای طراحی شود. میزان شیب در طبقه همکف جایگاه برای حفظ امنیت تماشاگران و سهولت رفت و آمد افراد معللو که با صندلی چرخ دار حرکت می کنند، حداکثر 10% است و شیب های بیشتر بصورت پله ای باید طراحی شوند که حداکثر آن 35% است.
اتاق سخنرانی
در هنگام برگزاری جلسات سخنرانی در سالن نیاز به یک اتاق جهت میهمانان سخنران وجود دارد. که قبل و بعد و بین سخنرانی
از سخنران پذیرایی گردد. در این فضا که مساحت آن 30 متر مربع می باشد سرویس های زنانه و مردانه، محل نشستن و استراحت و سایر وسایل مانند کمد رختکن و … وجود دارد
صندلی تماشاگران:
ابعاد صندلی تماشاگران طبق استاندارد ها حداقل عرض 45 سانتیمتر را باید داشته باشد و فاصله ی پشت تا پشت صندلی ها حداقل 90 سانتیمتر باشد و تا 1/1 متر نیز می تواند باشد. حداکثر فاصله ی هر صندلی از در خروجی نباید از 15 متر بیشتر باشد و حداکثر فاصله ی هر صندلی از راهرو جانبی 450 سانتیمتر باشد و تعداد مجاز صندلی ها در هر ردیف به ازای هر راهرو 7 صندلی می باشد.بهترین چیدمان صندلی ها به صورت قوسی و اختصاص ندادن بهترین نقاط دید(مرکز)به راهرو می باشد.
اتاق رختکن(تنفس بازیگران):
این اتاق محل استراحت،رختکن و گریم بازیگران می باشد.در فضاهای نمایش کوچک یک اتاق 20 متر مربعی برای این منظور کافی است.ولی در فضاهای نمایش بزرگتر یک سالن غذاخوری یا آشپز خانه و محل استراحت جداگانه ای نیاز است.از این مکان یک اتاق پر و لباس،سرویس بهداشتی و آینه قدی،کمد وسایل و میز گریم برای گریم بازیگران قرار دارد.
در برش عمودی ادیتوریوم ارتفاع فرضی بر روی سکو را به عنوان شاخص دید کامل ناظران به صحنه در نظر می گیرند . اگر تمام ناظران بتوانند این ارتفاع را در پلان به صورت خط افقی مطرح می شود به راحتی ببینند می توان گفت که امکان دید به تمامی بخش های سالن فذاهم شده است . ارتفاع این مسیر برای ناظران مستقر در طبقه همکف 5 سانتیمتر بالا تر از انتهایی ترین بخش فعال صحنه ( سکو ) و در مورد حضار مستقر در بالکن ها 5 سانتیمتر بالا تر از لیه جلویی صحنه در نظر گرفته می شود . روشن است که ارتفاع مسیر دید تابع ارتفاع صحنه نیز خواهد شد .
اتاق گریم :
از دیگر فضاهای مربوط به پشت صحنه هنرمندان، اطاقهای گریم است . این اطاق نیازی به نور طبیعی ندارد و نور مورد نیاز این فضا از طریق نور مصنوعی (لامپهای تنگستن) تامین می شود . که در گرداگرد آینه میز گریم تعبیه شده است . بهتر است این بخش نیز از تهویه مناسب برخوردار باشد و مجهز به میز گریم باشد .
گالری ها
فضای گالری بخش مھمی در فرهنگسرا به شمار می رود که خصوصیات آن بر مجموعه تاثیر می گذارد.تجربه فرد از فضای سه بعدی گالری نتیجه ی یک ادراک سریع است.این ادراک در محیطی با ساختار روشن ، آسان تر و با خستگی کمتر به دست می آید تا در فضائی که ترکیب ضعیف و ناخوانایی دارد.نمایشگاه نوع خاصی از فضا است که در آن علاوه بر رابطه ی انسان،فضا یک رابطه ی پیچیده بین فضا و شئ وجود دارد.در قسمتھایی از گالری کھ دارای مجموعھ ھای نمایشی ثابت است.معماری را می توان تا حد امکان با اشیاء تطبیق داد،ولی در قسمتھای قابل انعطاف،این امر فقط از طریق تزئینات و تمھیدات عملی است.ترتیب اشیاء نمایشی به بازدیدکنندگان وخصوصیات اشیاء نمایش بستگی دارد و مساحت 800 متر مربع برای یک گالری در نظر گرفته می شود.
ساختار عمومی گالری ها:
فضای نمایشگاه بخش مهمی در این مجموعه به شمار می رود که خصوصیات آن بر مجموعه تاثیر می گذارد.تجربه فرد از فضای سه بعدی نمایشگاه نتیجه ی یک ادراک سریع است.این ادراک در محیطی با ساختار روشن،آسان تر و با خستگی کمتر به دست می آید تا در فضائی که ترکیب ضعیف و نا خوانایی دارد.نمایشگاه نوع خاصی از فضا است که در آن علاوه بر رابطه ی انسان،فضا یک رابطه ی پیچیده بین فضا و شئ وجود دارد.در قسمتهایی از نمایشگاه که دارای مجموعه های نمایشی ثابت است.معماری را می توان تا حد امکان با اشیاء تطبیق داد،ولی در قسمتهای قابل انعطاف،این امر فقط از طریق تزئینات و تمهیدات عملی است.
ترتیب قرار گیری اشیاء:ترتیب اشیاء نمایشی به بازدیدکنندگان و خصوصیات اشیاء نمایش بستگی دارد.
رابطه ی بازدید کننده و شئ نمایشی به شرح زیر است:
۱-هر چه نسبت بازدید کنندگان به اشیاء نمایشی کمتر باشد، امکان تمرکز واینکه هر بازدیدکننده بتواند آزادانه با شئ نمایشی ارتباط برقرار کند،بیشتر می شود.
۲-در یک بازدید گروهی تماس نزدیک با شئ نمایشی بدون ایجاد مزاحمت برای سایر اعضاء گروه ممکن نیست. بازدیدکنندگان باید به ترتیبی گرداگرد شئ نمایشی قرار بگیرند که همگی فاصله شان تا آن مساوی باشد.
ترتیب قرار گیری اشیاء:
ترتیب اشیاء نمایشی به بازدیدکنندگان و خصوصیات اشیاء نمایش بستگی دارد.رابطه ی بازدید کننده و شئ نمایشی به شرح زیر است:
1-هر چه نسبت بازدید کنندگان به اشیاء نمایشی کمتر باشد، امکان تمرکز واینکه هر بازدیدکننده بتواند آزادانه با شئ نمایشی ارتباط برقرار کند،بیشتر می شود.
2-در یک بازدید گروهی تماس نزدیک با شئ نمایشی بدون ایجاد مزاحمت برای سایر اعضاء گروه ممکن نیست. بازدیدکنندگان باید به ترتیبی گرداگرد شئ نمایشی قرار بگیرند که همگی فاصله شان تا آن مساوی باشد.
حرکت و دسترسی گالری ھا:
حرکت و دسترسی قسمتی از امر ارائه و نمایش اشیاء وعامل مھمی در سازماندھی فضائی گالری است.زیرا بطور نظری ھیچ فضایی در منطقه ی نمایش اشیاء منحصرا به رفت و آمد اختصاص نداشته و ھیج راھرو یا راه پله ای نباید حرکت سیال در این منطقه را محدود کند.دستیابی به این شرایط با اجتناب از مسائل روز امکان پذیر است.
الف)اجتناب از محدودیتھای با وقفه
ب)اجتناب از اختلاف سطوح زیاد
نورپردازی الف)نور پردازی طبیعی(نور روز)
به دلایل اقتصادی،فیزیولوژیکی و تنوع،این نور پردازی هنوز بهترین وسیله ی روشنایی است و اگر مسائل حفاظتی اشیاء اجازه دهد ارجحیت،نور روز است.جهت نور ممکن است از بالا (عمودی)یا از پهلو(افقی)باشد.
زاویه دید
ج) نورپردازی مصنوعی
ملاحظات تکنیکی و مشکلات نگهداری مربوط به استفاده از نور مصنوعی از جمله عوامل موثر بر کاهش کاربرد نور مصنوعی در فضاهای نمایشگاهی بوده است. نور مصنوعی از منابع نقطه ای یا خطی تامین می گردد و از این رو چون سطوح تعدیل کننده شدت آن با نور فضا قابل مقایسه نیست، لذا دستیابی به شرایط مشابه نور روز نیز تا میزان محدودی امکان پذیر است.
ب)نور پردازی جانبی(افقی( اینگونه نور پردازی از طریق پنجره ها و نور گیر های معمولی به اشکال و ابعاد مختلف و در مکانهای مناسب در دیوارها انجام می شود.پنجره ها و نورگیر ها معمولا یا در ارتفاعی که بازدید کننده قادر به دیدن محوطه ی بیرون باشد و یا در ارتفاعی بالاتر نصب می شود.دیوارهایی که پنجره ها با ارتفاع معمولی بر روی آنها نصب شده،غالبا بدون استفاده هستند و علاوه بر آن اشیاء نمایشی که بر روی دیوار مقابل این پنجره ها نصب شده اند نیز به خاطر وجود نور از مقابل دارای انعکاس هستند که مانع دید کامل وروشن می گزدد.با این وجود،اینگونه پنجره ها برای اشیایی که روی دیگر دیوار ها و در زاویه ای درست نسبت به منبع نور قرار دارند،نور مناسب و دلپذیر به وجود می آورند.
ج)نور پردازی مصنوعی: ملاحظات تکنیکی و مشکلات نگهداری مربوط به استفاده از نور مصنوعی از جمله عوامل موثر بر کاهش کاربرد نور مصنوعی در فضاهای نمایشگاهی بوده است.نور مصنوعی از منابع نقطه ای یا خطی تامین می گردد و از این رو چون سطوح تعدیل کننده شدت آن با نور فضا قابل مقایسه نیست،لذا دستیابی به شرایط مشابه نور روز نیز تا میزان محدودی امکان پذیر است.
ب- نوری که از بالا به تصاویر یا سایر اشیاء به نمایش گذارده می تابد، قابل تنظیم است و تامین نور کافی و یکنواخت آن دیدی بسیار مناسب با حداقل بازتاب یا انحراف به وجود می آورد.
ج- امکان به نمایش گذاشتن اشیاء بیشتری را در فضای نمایشگاه امکان پذیر می سازد.
د- با توجه به حذف پنجره ها و کاهش راههای ارتباطی، فضای نمایشگاه از امنیت بیشتری برخوردار شده و تمهیدات امنیتی نیز کاهش می یابد
انواع نورگیری های طبیعی
ساختار عمومی گالری هافضای نمایشگاه بخش مهمی در این مجموعه به شمار می رود که خصوصیات آن بر مجموعه تاثیر می گذارد
تجربه فرد از فضای سه بعدی نمایشگاه نتیجه یک ادراک سریع است. این ادراک در محیطی با ساختار روشن، آسان تر و با خستگی کمتر به دست می آید تا در فضائی که ترکیب ضعیف و ناخوانایی دارد. نمایشگاه نوع خاصی از فضا است که در آن علاوه بر رابطه انسان – فضا یک رابطه پیچیده بین فضا و شیء وجود دارد. در قسمتهایی از نمایشگاه که دارای مجموعه های نمایشی ثابت است. معماری را می توان تا حد امکان با اشیاء تطبیق داد ولی در قسمتهای قابل انعطاف، این امر فقط از طریق تزئینات و تمهیدات فراوان عملی است.
تنظیم شرایط محیطی:
رطوبت،دما و نور باعث فرسایش اشیاء می گردند،دمای15درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 60%برای اکثر نمایشگاهها مناسب می باشد.رطوبت نسبی نباید کم و زیاد گردد و این مساله با اشیاء نمایشی ارتباط مستقیم دارد،ولی در کل رطوبت نسبی 50% تا 6% توصیه می گردد.
تهویه ی مطبوع:
پیشرفت های علمی در امر خلق یک محیط مصنوعی،اکنون به مرحله ای رسیده است که امکان تامین مصنوعی شرایط جوی را به طور کامل فراهم ساخته است.در این شرایط ثابت،انعطاف پذیری و نظم را می توان در چهار چوب فضایی نمایشگاه تامین نمود.از جمله دیوارهای خارجی می توانند کاملا بسته بوده و به خوبی عایق شوند و در صورت وجود اشعه های نا مطلوب نوررر،می توان آنها را دقیق تر از نور روز بررسی و درمان کرد.
آکوستیک:
کنترل وطراحی آکوستیک باید هماهنگ با سایر جنبه های طراحی ساختمان نمایشگاه انجام شود.برای به حداقل رساندن نو فه ای که ناشی از نواحی و وسایل پر سر و صدا و شلوغ است،موقعیت ساختمان را باید در محلی ساکت و آرام پیش بینی نمود.در صورتی که یک منبع نوفه ی جهت دار در نزدیکی ساختمان قرار گرفته باشد ،می توان از عملکرد های مقاوم تر به عنوان مانع استفاده کرد و عملکردهای حساس تر را در فاصله ی بیشتری از منبع نوفه قرار داد.هماهنگی اصول آکوستیکی با خصوصیات معماری از یک سو مربوط به سبک معماری و سازماندهی فضایی آن می باشد و از سوی دیگر نیازمند توجه به خصوصیات مربوط به طراحی فنی ساختمان نمایشگاه قرار می گیرد.
حریق:
مقابله با حریق شامل مسئولیت حفظ متعلقات و حفاظت از بازدید کنندگان می باشد.بدیهی است نخستین اقدامات مقابله با آتش باید با شناخت محل،خصوصیات مصالح ساختمانی،مراقبت های لازم در بناهای مجاور،انتخاب مصالح ساختمانی مقاوم و پیشگشری لازم انجام پذیرد.بهتر است از به کار بردن هر گونه ماده قابل اشتعال به منظور تزئین و پوشاندن دیوارها خودداری شود.دقت بسیار باید به کار برد تا از اتصالات برق در سیستمهای الکتریکی خودداری شود.
بخش فرهنگی
بخش فرهنگی شامل فضاهای نمازخانه ، کتابخانه ، سالن چند منظوره و فروشگاه می شود .
کتابخانه
فضایی جهت مطالعه و نگهداری کتاب ، که شامل قسمت های مخزن ، مطالعه ، امانت و اداری می باشد . ظرفیت و گنجایش هر کتابخانه براساس 5/1 تا 3 جلد برای نفر محاسبه می گردد که مساحت 2700 متر مربع برای کتابخانه در نظر گرفته می شود. کتابخانه مرجع و سالن های مطالعه باید دور از فعالیت و سرو صدا قرار گیرد .
عوامل موثر بر تخصیص میزان فضاهای
کتابخانه عبارتند از حجم مواد ومتون و بخصوص کتابها، میزان سطح که در کتابخانه
اشغال می کنندو میزان جمعیت کتابخانه که از
طریق میزان گردش کتابها در سال تعیین
می گردد.
بخش خدمات
بخش خدماتی شامل رستوران ،پارکینگ ،تاسیسات ، انبارو آبدارخانه می شود.
رستوران
برای طراحی رستوران در مجموعه باید توجه داشت دکوراسیون داخلی فضا متناسب با مجموعه باشد. سطح مورد نیاز برای هر نفر 72/0 متر مربع تا 2/1 مترمربع درنظر گرفته می شود . مساحت رستوران همراه با سرویس و آشپزخانه و انبار 800 مترمربع لحاظ می شود. برای میزهایی با ابعاد 325 × 75 و 120 × 75 و 180 × 75 و 240 × 75 سانتی متر مربع فضای لازم برای چهار نفر با استقرار میز و صندلی به شکل مقابل : مترمربع 575 = 3/2 × 215
فضای لازم برای چهار نفر با در نظر گرفتن استقرار میز و صندلی به همان شکل بالا :
متر مربع 35/5 = 1/2 × 5/2
طبق استانداردهای سطح لازم برای میز و صندلی 65/1 × 65/1 مترمربع اندازه میز 75/0 × 75/0 و صندلی 45/0 × 45/0
راه های ارتباطی طولی 45/0 متر و فاصله صندلی تا دیوار 2/0 متر و راه های ارتباطی عرضی 9/0 متر
پارکینگ
پارکینگ ها :
فضای لازم برای هر اتومبیل ( سرانه )
بدون دیوارهای تقسیم کننده 2 × 5 = 10 متر مربع
با دیوارهای تقسیم کننده 85/2 × 10/17 متر مربع
در پارکینگ ها ، خط ورودی ها باید به طور وضوح برای افراد پیاده علامت گذاری شود . امکان تهویه و نورگیری فضا حتی المقدور برآورده شود . برای 100 خودرو استاندارد مساحت 1500متر مربع در نظر گرفته می شود.
استاندارد ها و ضوابط طراحی سینما:
سالن انتظار سینما:
طبق استانداردها و ضوابط طراحی سینما مصوب سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور حداقل میزان سطح اشتغال سالن انتظار سینما به ازای هر نفر 35 سانتیمتر مربع و حداقل حجم سرانه سالنهای سینما 5/1متر مربع می باشد.تعداد صندلیهای سالن به ازای هر 100 نفر 10 صندلی می باشد.در صورت داشتن اختلاف سطح سالن با بیرون حداکثر شیب راهرو ورودی 8% و عرض آن حداقل 2/1 متر می باشد.حداقل عرض ورودی سالن انتظار به ازای هر 100 نفر 56 سانتیمتر می باشد.
ورودی سینما:
به دلیل کار کردن سینما به مجتمع فرهنگی ، ورودی با ورودی مجتمع یکی است و فقط یک در برای ورود به سالن انتظار منظور می گردد.
گیشه بلیط فروشی:
گیشه در سینما باید در مکانی باشد که دید کافی بر فضای خارج سینما داشته باشد و در جایی باشد که صف مربوط به آن فراهم گردد و مردم در معبر عمومی و همچنین مانع ورود و خروج مردم از سینما نباشد.در گیشه بهتر است به درون سالن انتظار باز گردد ، ولی این در طوری نباشد که با باز شدن آن درون گیشه مشخص گردد و سطح آن به ازای هر نفر حداقل 3 متر مربع می باشد.
راهروهای سالن نمایش:
عرض راهروهای سالن را بر حسب تعداد جمعیت که از آن تخلیه می شوند محاسبه می شود.ولی نه یه این صورت که این عرض متغیر باشد و اینگونه در نظر می گیریم که از تعداد جمعیت هر ردیف که در دو طرف آن راهرو می باشد، 60% آن از هر راهرو تخلیه می گردند.اگر عرض در خروجی سالن نمایش از عرض راهرو منتهی به آن بیشتر باشد باید حداقل فضایی برابر عرض خروجی جلوی در ورودی داشته باشد.حداکثر شیب مجاز در راهرو های سالن نمایش 8% می باشد و اگر شیب بیشتر باشد باید از پله در راهرو استفاده گردد که ارتفاع و عمق موثر پله باید طبق استاندارد ها باشد.پله ها ویا نقطه ی شروع شیب راهرو های سالن نمایش برای آگاهی تماشاگران باید با چراغ مخصوص روشن گردند.مصالح کف راهروها باید از مصالح غیر لغزنده و غیر اشتعال باشد.
صندلی تماشاگران:
استاندارد های صندلی تماشاگران در جداول ضمیمه آورده شده است . جنس و مصالح به کار رفته در صندلیهای سالن نمایش باید مقاوم ،قابل شست وشو ،غیر قابل اشتعال باشد و از نظر آکوستیکی،مقدار صدائی که آن ها جذب می کنند نباید به وجود ویا عدم وجود تماشاچی در آن ها وابسته باشد . چیدن صندلیها ی سالن نمایش مانند چیدمان صندلیهای آمفی تئاتر می باشد . جنس و مصالح به کار رفته در صندلیهای سالن نمایش باید مقاوم ،قابل شست وشو ،غیر قابل اشتعال باشد و از نظر آکوستیکی،مقدار صدائی که آن ها جذب می کنند نباید به وجود ویا عدم وجود تماشاچی در آن ها وابسته باشد . چیدن صندلیها ی سالن نمایش مانند چیدمان صندلیهای آمفی تئاتر می باشد .
ورودی ها و خروجی های سالن سینما:
ورودی ها و خروجی های سالن نمایش سینما باید به گونه ای باشند که در معرض دید باشند و از ورود سر وصدا به داخل وخارج سالن جلو گیری کنند . حداقل تعداد در خروجی سالن نمایش 2 عدد می باشد و فقط در موارد خاص مانند گنجایش سالن کمتر از 100 می تواند 1 عدد باشد . لازم به ذکر است که برای خروج از سالن نمایش بهتر از که در های سالن نمایش به طرف بیرون باز گردند . حداقل فاصله دو در خروجی5 متر می باشد ونباید از در های یک لنگه استفاده نمود وباید از درهای دو لنگه استفاده گردد . درهای سالن نمایش نباید قفل داشته باشند وبهتر است دارای ثابت کننده های فشاری باشند که با یک فشار روی آن ها،در ثابت گردد.
اگر عرض در خروجی سالن نمایش از عرض راهرو منتهی به آن بیشتر باشد باید حداقل فضایی برابر عرض خروجی جلوی در ورودی داشته باشد.
حداکثر شیب مجاز در راهروهای سالن نمایش 8 درصد می باشد و اگر شیب بیشتر باشد باید از پله در راهرو استفاده گردد که ارتفاع و عمق موثر پله باید طبق استانداردها باشد.
پله ها و یا نقطه شروع شیب راهروهای سالن نمایش برای آگاهی تماشاگران باید با چراغ مخصوص روشن گردند.
سرویس های بهداشتی سینما :
طراحی و اجرای ساختمانی قسمت های مختلف داخل سرویس های بهداشتی باید به گونه ای باشد که شست وشو وگندز دائی مستمر تمامی دیوارها و کف های سرویس میسر گردد .
اتاق پروژ کتور وملحقات آن:
اتاق پروژ کتور شامل حداقل 2 عدد پروژ کتور به ابعاد 100×60 سانتیمتر ،میز های بر گردان و باز بینی فیلم به ابعاد 80×120 سانتیمتر واتاق تقویت کننده های صدا می باشد . دستگاه هایی مانند رکتی نایر ،تابلوی اصلی برق اتاق پروژکتور ،ومسیر های نور سالن و قفسه های فلزی مخصوص نگهداری فیلم در فضاهای مستقل قرار دارند.اتاقک کوچکی جهت نگهداری باطریهای مخصوص روشنایی ایمنی سینما و سرویس بهداشتی در جنب اتاق پروژکتور قرار دارند. ابعاد اتاق پروژکتور با توجه به ابعاد پروژکتور ها ، فواصل آنها از هم و از دیوارهای جانبی ،و میز های برگردان و بازبینی فیلم و دستگاههای تقویت صدا در نظر گرفته می شود.دیوارها و کف اتاق پروژکتور باید قابلیت 2 ساعت مقاومت در مقابل آتش سوزی را داشته باشند.مصالح به کار رفته در اتاق پروژکتور جهت نازک کاری و آکو ستیک نباید قابل احتراق باشند کف اتاق پروژکتور برای انتقال کابلهای برق وصدا باید دو جداره بوده و کفپوش آن در مقابل برق عایق باشد . وجود شیر یا کبسول آتش نشانی در نزدیک اتاق پروژکتور نیز توصیه می گردد.
پرده نمایش فیلم:
نوع پرده سینما با توجه به ابعاد سالن ،قدرت پروژکتور ، بهره روشنایی پرده و میزان روشنایی مطلوب پرده انتخاب می شود . اندازه پرده با توجه به عرض سالن نمایش در قسمت جلوی آن ،ارتفاع سالن ، عمق سالن ودر نظر گرفتن فضائی در دو طرف پرده برای رفت وآمد به پشت پرده و جمع شدن پرده محافظ تعیین می شود . پرده نمایش بهتر است دارای انحناء باشد :به خصوص در سالن های عریض، این انحناء کمانی از دایره به طول فاصله لنز پروژکتور از مرکز پرده می باشد . اسکلت نصب پرده ی نمایش باید بزرگتر از پرده باشد (30 سانتیمتر) تا نصب پرده آسان تر گردد واسکلت از دیوارپشت پرده باید به اندازه ای که برای نصب بلند گو ها مورد نیاز است (90 سانتیمتر) فاصله داشته باشد . وباید اشاره نمود که بهتر است دریچه های هواکش وخروجی هوا یا حتی ورود هوا ،پشت پرده تعبیه نگردد و اصولا سیستم های تاسیساتی وتهویه ی هوا به گونه ای باشند که هوا در پشت پرده چرخش نداشته باشد
سالن انتظار سینما
طبق استانداردها و ضوابط طراحی سینما مصوب سازمان مدیریت و برنامه ریز کشور حداقل میزان سطح اشتغال سالن انتظار سینما به ازای هر نفر 35/0 متر مربع و حداقل حجم سرانه سالنهای سینما 5/1 متر مربع می باشد.
تعداد صندلیهای سالن به ازای هر 100 نفر، 10 صندلی می باشد. در صورت داشتن اختلاف سطح سالن با بیرون حداکثر شیب راهرو ورودی 8 درصد و عرض آن حداقل2/1 متر باشد. حداقل عرض ورودی سالن انتظار به ازای هر 100 نفر 56 سانتی متر می باشد.
1- ورودی
2- کریدور و راهروه
ا
3- پله ها
4- سرویس های بهداشتی
5- آبخوری و پاشویه
6- بوفه
7- سلف سرویس
8- آبدارخانه
9- انبار
ورودیها
‐ ورودی ساختمان حتی الامکان هم سطح پیاده رو باشد .
.١٤٠ . cm ‐ حداقل عمق فضای جلو ورودی
.١٠٠ . cm ‐ حداقل عرض بازشوی ساختمان
راهرو
.٢٤٠ . cm ‐ حداقل عرض راهرو برای ٤ کلاس
.در برابر هر کلاس اضافه بر ٤ کلاس، حداقل ٢٠ سانتیمتر به عرض راهرواضافه شود
.این تعریض راهرو، در طراحی ساختمان بایستی پیش بینی شود
ضوابط پلهه ا
.حداکثر کلاسهایی که باید از یک قفس پله استفاده کنند، ٨ کلاس است
.١٢٠ cm ‐ حداقل عرض پله در مدارس
.٦٠ باشد cm ١٨٠ و مضرب از cm ‐ عرض پله باید بین ١٢٠ تا
.١٧ باشد cm ٣٠ و حداکثر ارتفاع آن cm ‐ عرض کف پله
١٢٠ سانتیمتر باشد *حداقل ابعاد پاگرد پله باید ١٢٠
در طبقه همکف باید قفس پله بوسیله یک در، مستقیمًا به خارج ساختمان ارتباط داشته تا در
.مواقع اضطراری بخصوص زمان وقوع زلزله یا حریق، سرعت تخلیه ساختمان زیادتر شود
( در و پنجره ) ضوابط بازشوها
.٨٠ . cm ‐ حداقل عرض مفید هر لنگه در برای عبور صندلی چرخدار
.١٠٠ . cm ‐ حداکثر ارتفاع دید از کف تمام شده
.رنگ درها و چارچوب آنها در تضاد با رنگ دیوار همجوار خود باشد
٢٠٠ و چنانچه هر cm ‐ حداقل فاصله بین دو در متوالی چنانچه هر دو در ، در یک جهت ٢٨٠ باشد. . Cm دو باز شونده به داخل باز شوند
میزان فضاهای کتابخانه عوامل موثر بر تخصیص میزان فضاهای کتابخانه عبارتند از حجم مواد ومتون وبخصوص کتابها، میزان سطح که در کتابخانه اشغال می کنندو میزان جمعیت کتابخانه که از طریق میزان گردش کتابها در سال تعیین می گردد. فضای مورد میاز برای محاسبه زیربنای یک کتابخانه طبق فرمولی بنام VSC استاندارد IFLA به دست می آید (110 / تعداد کتابها) + (مقدار محلهای نشستن + 72/3) + (430 / گردش کتابها) مثلا برای جا دادن 110 کتاب یک متر مربع در نظر گرفته می شود. محل نشستن یک خواننده 72/3 متراست. ابعاد و استانداردهای پیشخوان و برگه دان حداکثر ارتفاع قفسه های فهرست معمولا به اندازه ارتفاع 6 کشو است و در هر کشو نیز در حدود 100 کارت جای می گیرد فهرست معمولا در ارتباط مستقیم با میز امانت و میز اطلاعات مرجع قرار دارند و اغلب در مجاورت آنها مجموعه ای از کتابهای مرجع عمومی یا موارد استفاده همگانی نیز قرار می گیرند. از این رو محل قرار گیری فهرستها معمولا فضایی باز است که در نزدیک ورودی قرار دارد و بوسیله ردیفهایی از قفسه های فهرستها و پیشخوان بررسی و جستجو کشوها تشکیل شده است. وسعت چنین محلی برای 4 ردیف قفسه های دو طرفه در حدود 12 متر مربع برآورد می شود
وضعیت قفسه های استاندارد
عمق قفسه ها: در اغلب کتابخانه ها حداقل 90% کتابها دارای عرضی کمتر از 230 میلی متر هستند و عملا می توان قفسه های با عمق 230-200 میلی متر را استاندارد کرد. در صورت بکارگیری قفسه های دو طرفه با عمق 450 میلی متر حتی صرفه حویی بیشتری در فضا به عمل می آید.
چنانچه نگهداری کتابهایی با ابعاد کمی بزرگتر مورد نظر باشد عمق 490 میلی متر جوابگوست. طبق یک قاعده تجربی در یک کتابخانه 80% قفسه ها 200 میلی متری، 15% آنها 250 میلی متری و 5% باقیمانده 30 میلی متر هستند.
طول قفسه ها: طول استاندارد سالها برابر 1940 میلی متر بوده است. زیرا که پذیرفته شده بود که چشم خواننده توانایی دربرگرفتن بیش از این اندازه در یک نگاه ندارد. مطالعات بعدی اندازه بزرگتر تا 2220- میلی متر را نیز تایید کرد.
ارتفاع قفسه ها: ارتفاع کتابها بر فاصله میان طبقات و در نتیجه تعداد طبقات تاثیر می گذارد. در اکثر کتابخانه ها حداقل 90% کتابها را می توان در طبقات مرکز تا مرکز 280 میلی متر جای داد. به این ترتیب 7 طبقه و یک پاخور 150 میلی متری مجموعا ارتفاع 2120 میلی متر را برای قفسه ها به وجود می آورند که بالاترین قفسه در ارتفاع 1830 میلی متری با دسترسی آسان قرار می گیرد. در مورد معلولین ارتفاع مناسب و دسترسی 1370 میلی متر برای زنان و 1500 میلی متر برای مردان است. پایین ترین طبقه در ارتفاع 300 میلی متری است و چهار طبقه 280 میلی متری (300 میلی متری) به درون آن می باشد.
استاندارد ها عمق قفسه ها: استاندارد عمق قفسه های در اغلب کتابخانه ها 230-200 میلی متر است و برای قفسه های دو طرفه عمق 50 سانتی متر در نظر گرفته می شود.
طول قفسه ها: طول استاندارد قفسه ها تا 2220- میلی متر در نظر گرفته می شود. ارتفاع قفسه ها: ارتفاع کتابها بر فاصله میان طبقات و در نتیجه تعداد طبقات تاثیر می گذارد. در اکثر کتابخانه ها حداقل 90% کتابها را می توان در طبقات مرکز تا مرکز 280 میلی متر جای داد.
به این ترتیب 7 طبقه و یک پاخور 150 میلی متری مجموعا ارتفاع 2120 میلی متررا برای قفسه ها به وجود می آورند که بالاترین قفسه در ارتفاع 1830 میلی متری با دسترسی
آسان قرار می گیرد
استاندارد میزها: میزها از جمله مهمترین وسائل فضاهای مطالعه هستند.میزهای یک نفره: رقم قابل قبول برای این میزها 900×600 میلی متر می باشد. این رقم گاهی برای راحتی بیشتر خواننده تا یک متر نیز افزایش می یابد. اگر چه جذابیت بیشتری دارند ولی جای زیادی اشغال می کنند. میزهای 2 نفره: میزهای 2 نفره ای که از هم جدا نشده اند ظاهرا برای خوانندگانی که روبروی هم قرار می گیرند جذابیت چندانی ندارند ولی در صورت قرارگیری در یک سمت ابعاد پیشنهادی 900×120 میلی متر می باشد.
میزهای طولانی: میزهای طولانی قابلیبت جای دادن 4 تا 12 نفر را دارند. میزهای 4 نفره از بروز شلوغی جلوگیری کرده و در عین حال نحوه قرارگیری آنها جذاب و انعطاف پذیر نیز می باشند. عرض آنها نباید از 1200 میلی متر کمتر باشد. فضای جانبی میان خوانندگان نیز لازم است حداقل 900 میلی متر باشد. بین میزهای موازی باید حداقل 1800 میلی متر فاصله پیش بینی شود. در عین حال نباید در انتهای این میزها محلی را برای نشستن در نظر گرفت
ابعاد و استاندارد های پیشخوان و برگه دان:
حداکثر ارتفاع قفسه های فهرست معمولا به اندازه ی ارتفاع شش کشو است و در هر کشو نیز در حدود صد کارت جای می گیرد.فهرست معمولا در ارتباط مستقیم با میز امانت و میز اطلاعات مرجع قرار دارند و اغلب در مجاورت آنها مجموعه ای از کتابهای مرجع عمومی یا موارد استفاده ی همگانی نیز قرار می گیرند.از این رو محل قرار گیری فهرستها معمولا فضایی باز است که در نزدیک ورودی قرار دارد و بوسیله ی ردیفهایی از قفسه های فهرستها و پیشخوان بررسی و جستجو کشوها تشکیل شده است.وسعت چنین محلی برای چهار ردیف قفسه های دو طرفه در حدود 12 متر مربع برآورد می شود.
استاندارد میزها: میزها از جمله مهمترین وسائل فضاهای مطالعه هستند. میزهای یک نفره: اندازه قابل قبول برای این میزها 900×600 میلی متر می باشد
میزهای 2 نفره: اندازه قابل قبول برای میزهای 2 نفره 900×120 میلی متر می باشد.
استانداردابعاد قفسه ها و عمق قفسه ها:
در اغلب کتابخانه ها حداقل90%کتابها دارای عرضی کمتر از 230 میلیمتر هستند و عملا می توان قفسه های با عمق200-230میلیمتر را استاندارد فرض کرد.در صورت بکارگیری قفسه های دو طرفه با عمق 450میلیمتر حتی صرفه جویی بیشتری در فضا به عمل می آید. چنانچه نگهداری کتابهایی با ابعاد کمی بزرگتر مرد نظر باشد عمق 490میلیمترجوابگوست.طبق یک قاعده تجربی در یک کتابخانه 80%قفسه ها 200میلیمتری،15%آنها 250 میلیمتری و 5% آنها 300 میلیمتری هستند.
طول قفسه ها:
طول استاندارد،سالها برابر1940میلیمتر بوده است.زیرا که پذیرفته شده بود که چشم خواننده توانایی در بر گرفتن بیش از این اندازه را در یک نگاه ندارد.مطالعات بعدی اندازه بزرگتر تا 2220 میلیمتر را نیز تایید کرد.
ارتفاع قفسه ها:
ارتفاع کتابها بر فاصله ی میان طبقات و در نتیجه تعداد طبقات تاثیر می گذارد.در اکثر کتابخانه ها حداقل90% کتابها را می توان در طبقات مرکز تا مرکز 280 میلیمتر جای داد.به این ترتیب 7 طبقه و یک پا خور 150 میلیمتری مجموعا ارتفاع 2120 میلیمتر را برای قفسه ها بوجود می آورند که بالاترین قفسه در ارتفاع 1830 میلیمتری با دسترسی آسان قرار می گیرد.در مورد معلولین ارتفاع مناسب و دسترسی 1370 میلیمتر برای زنان و 1500 میلیمتر برای مردان می باشد.پایین ترین طبقه در ارتفاع 300 میلیمتری است و چهار طبقه 280 میلیمتری (300 میلیمتری)به روی آن می باشد.
نورپردازی سالن مطالعه
نورپردازی باید فضائی راحت برای مطالعه را به وجود آورد. موجب خیرگی و خستگی نشود، میزان گرما را افزایش ندهد و به جلوه ساختمان بیفزاید، جهت برآوردن موارد ذکر شده دو نوع نور وجود دارد: نور مصنوعی و نور طبیعی. نور پروژه هم از نور طبیعی و هم از نور مصنوعی سقفی استفاده شده است.
تهویه مطبوع به منظور ایجاد بهترین شرایط برای نگهداری مواد و فنون فضا باید عاری از هر گونه گرد و غبار اعم از گاز، مایع و اسید باشد و دما و رطوبت تحت کنترل باشد، چنین شرایطی تنها با نصب دستگاه کامل تهویه مطبوع امکان پذیر است.
نور پردازی:
نور پردازی باید فضایی راحت برای مطالعه را بوجود آورد.موجب خستگی وخیرگی نشود،میزان گرما را افزایش ندهد وبه جلوه ی ساختمان بیفزاید.جهت بر آوردن موارد ذکر شده دو نوع نور وجود دارد:
1-نور مصنوعی 2-نور طبیعی.
برای نور پروژه هم از نور طبیعی و هم از نور مصنوعی سقفی استفاده می شود.
روشنایی توصیه شده:
اتاق ها مطالعه(روزنامه و مجلات)200 میزهای مطالعه(کتابخانه های امانی)400 میزهای مطالعه(کتابخانه های مرجع)600 پیشخوان ها 600 مخزن بسته 100 صحافی 600 فهرست بندی،طبقه بندی و اتاق های مخزن400
آکوستیک:
هیچ استاندارد مشخصی در مورد آکوستیک کتابخانه وجود ندارد،اما اغلب حد تراز صداهای داخلی را 50 دسیبل(Db) تعیین می کنند.
تهویه ی مطبوع:
به منظور ایجاد بهترین شرایط برای نگهداری مواد و فنون،فضا باید عاری از هر گونه گرد وغبار اعم از گاز،مایع و اسید باشد ودما و رطوبت تحت کنترل باشد،چنین شرایطی تنها با نصب دستگاه کامل تهویه مطبوع امکان پذیر است.
نورپردازی
نورپردازی باید فضائی راحت برای مطالعه را به وجود آورد. موجب خیرگی و خستگی نشود، میزان گرما را افزایش ندهد و به جلوه ساختمان بیفزاید، جهت برآوردن موارد ذکر شده دو نوع نور وجود دارد: نور مصنوعی و نور طبیعی.
نور پروژه هم از نور طبیعی و هم از نور مصنوعی سقفی استفاده شده است
روشنایی توصیه شده:
اتاق های مطالعه (روزنامه و مجلات 200
میزهای مطالعه (کتابخانه های امانی 400
میزهای مطالعه (کتابخانه های مرجع 600
پیشخوان ها 600
مخزان بسته 100 صحافی
600 فهرست بندی طبقه بندی و اتاق های مخزن 400
ضوابط طراحی ایمنی پلکان
١ -تعداد پله ها در هر پلکان از سه پله کمتر نباشد . (وجود یک یا دو پله باعث بهم خوردن تعادل حرکتی میشود (
٢ -برای پلکانهای با تعداد بیش از سه پله باید دارای نرده محافظ باشد .
٣ -در صورتیکه عرض یکسر پلکان بیش از ٣ متر باشد در این صورت بهتر است در وسط نیزدارای نرده باشد .
٤ –پلکان های رابط مانند پلکان محوطه باز باید دارای نرده حفاظتی باشند.
ارتفاع نرده برای بزرگسالان باید cm ٩٠ و برای خردسالان ٧٥ – ٨٠ سانتیمتر باشد.
٥- قطر پروفیل دستگیره پلکان ٣٥ میلیمتر و فاصله آن از دیوار مجاور حداقل ٧٠ میلیمتر میباشد.
٧- شیب کف پله نباید از ٢% درصد بیشتر باشد .
٨- در هر پلکان عرض کف های پله با هم برابر و نیز ارتفاع سینه های پله با هم مساوی باشند.
٩- شیارهای لبه پله در جهت طول پلکان باشد تا باعث خطای چشم نشود .
١٠ -فاصله میان پله و سقف بالای آن نباید از ٢ متر کمتر باشد)این فاصله به طور عمودی اندازه گیری میشود(
١١ – برای تعیین اندازه کف پله و ارتفاع سینه پله از فرمول زیر استفاده شود .
٦٣تا ٦١h + t = ٢
h:ارتفاع پله
t :کف پله
استاندارد مبلمان
انواع پله
با توجه به مکان های مختلف و فضای موجود برای ایجاد پله انواع مختلف آن مورد استفاده قرار میگیرد که بشرح زیر است:
۱ – پله های دو گردش و یک پاگرد
پله با یک پاگرد متداولترین نوع پله است که با دو گردش و یک پاگرد فاصله دو طبقه را طی کند به این نوع پله که اصطلاحا U شکل گفته میشود مسیر اول با مسیر دوم که هر دو به پاگرد منتهی میگردد درست ۱۸۰ درجه اختلاف جهت دارند.تعداد پله در هر گردش در حدود ۸ تا ۱۰ پله است.فضای لازم برای این نوع پله بشرط آنکه ارتفاع بین طبقات (کف تا کف) در حدود ۲۰/۳ متر باشد تقریبا ۱۰/۲ ×۵ متر است.
پله با سه گردش و دو پاگرد
دیگر از انواع پله متداول در ایران پله با سه گردش و دو پاگرد میباشد.این نوع پله برای ساختمان هائی که فضای در نظر گرفته شده برای پله مربع است و یا اگر بخواهند ساختمان هائی که آسانسور دارد پله دور آسانسور بچرخد و یا به
عبارت دیگر فضای در نظر گرفته شده برای پله و آسانسور در یک مجموعه باشد این نوع پله اجرا مینمایند.
پله های بدون پاگرد
این نوع پله ها که فضای کمتری را اشغال مینمایند نامناسبترین نوع پله میباشد در این سیستم آن تعداد پله هائی که در قسمت های مستقیم واقع است مناسب و راحت است ولی عبور ومرور از آن تعداد پله ها که در قوس قرار داشته و بشکل مثلث است مشکل تر و ناراحت تر میباشد.
در طرح پله های مثلث شکل باید سعی نمود که متوسط کف پله ها از ۲۵ سانتیمتر کمتر نباشد.
۴ – پله گرد
از این نوع پله بیشتر برای مکان های کم رفت و آمد استفاده میگردد مثلا برای دسترسی به بام آنهم فقط برای برف روبی و یا سرکشی و نظافت آن و یا در مغازه ها برای دسترسی به طبقه دوم مغازه زیرا استفاده از این نوع پله بسیار ناراحت بوده و امکان استفاده از آن برای کودکان و افراد مسن بسیار مشکل است.در طرح اینگونه پله ها که معمولا حول لوله ای به قطر ۱۰ الی ۱۵ سانتیمتر میچرخد روش کار چنین است که ابتدا دایره متوسط گردش را به تقسیمات مساوی (تقریبا مساوی کف پله)تقسیم نموده آنگاه از مرکز دایره گردش به این نقاط وصل مینمایند و این خطوط را ادامه میدهند تا محیط دایره خارجی پله را قطع کند.
باید توجه نمود که حداقل تعداد پله در هر گردش کامل ۳۶۰ درجه ای نباید از ۷ یا ۸ پله کمتر باشد زیرا در غیر این صورت پله ها سرگیر خواهد شد به این نوع پله ها مارپیچ هم میگویند.دایره گردش دایره ای است که استفاده کننده از پله هنگام بالا رفتن و پایین آمدن محیط آنرا طی میکند.
چشم پله یا چاه پله
در پله هایی که با دو گردش و یک پاگرد اجرا میشود گردش های پله باید با فاصله ای حداقل در حدود ۱۰ سانتیمتر از یکدیگر واقع شوند این فاصله که به آن چشم پله یا چاه پله گفته میشود اجرا نرده پله را آسانتر میسازد البته اگر فضای پله دارای عرض کافی نباشد میتوان از این فاصله صرف نظر نمود در این صورت نرده در پاگرد تا آخرین پله ادامه پیدا نمیکند و از این پله ماقبل آخر تغییر جهت میدهد.
تعداد پله
در پله هایی که به تعداد زیادی پله پشت سر هم قرار گرفته اند.برای آنکه در موقع استفاده از پله مخصوصا در موقع پایین آمدندر استفاده کننده ایجاد وحشت نکند تعداد پله باید محدود باشد بدین لحاظ حداکثر پله هایی که پشت سرهم قرار میگیرد نباید از ۱۰ الی ۱۲ پله بیشتر باشد و بعد از هر ۱۰ الی ۱۲ پله یک سطح مستقیم بنام پاگرد در نظر گرفته شود.
۷ – پاگرد
عرض پاگرد در پله های یو شکل خود بخود به اندازه دو برابر عرض پله میشود و طول آن حداقل باید به اندازه عرض یک پله باشد در این صورت در پله های یو شکل پاگرد مستطیلی است به ابعاد تقریبی ۲*۱ و در مورد پله های مستقیم عرض پاگرد به اندازه عرض پله و طول آن مساوی ++ قدم کامل میباشد(طول هر قدم در حدود ۶۳ سانتیمتر است)و حداقل باید به اندازه عرض پله باشد که در این صورت اگر پهنای پله یک متر باشد ابعاد پاگرد ۲/۱*۱ خواهد بود در مورد پله های سه گردش نیز پاگرد باید مربعی به ابعاد عرض پله تشکیل دهد.
۸ – نرده پله
برای ایجاد ایمنی در کنار پرده به سمت پرتگاه حتما باید نرده گذاشته شود در مورد پله هایی که از دو طرف باز میباشد باید هر دو طرف نرده داشته باشد.نرده با مصالح مختلف از قبیل چوب فلز,سنگ و یا مصالح بنائی ساخته میشود در هر حال نرده باید محکم و به اندازه کافی بلند باشد تا در استفاده کننده از پله ایجاد ایمنی بنماید.ارتفاع نرده در حدود ۷۵ الی ۸۰ سانتیمتر پیشنهاد میگردد.
۹ – طاق پله
سقف پله بالایی باید با پله پائینی آنچنان فاصله داشته باشد که یک نفر آدم با قد معمولی بدون احساس ترس از آن استفاده نماید حداقل ارتفاع در حدود ۱۹۵ سانتیمتر پیشنهاد میگردد از آن کمتر تا ارتفاع ۱۸۰ سانتیمتر ممکن است سرگیر نباشد ولی چشم ترس است.
راه های خروج از بنا (راه پله)؛ مبحث سوم مقررات ملی ساختمان.
طبق بند ۳- ۱- ۱، تعاریف، پلکان خارجی پلکانی است که حداقل از یک طرف در ارتباط مستقیم با فضای آزاد باشد. و راه پله، بخشی از مجموعه راه خروجی شامل تعدادی پله یا سکو که در مجموع رفت و آمد از یک طبقه به طبقه دیگر را بدون تداخل و برخورد با مانع امکان پذیر می کند.
۳- ۱- ۴- ۴- ۱: تمام راه پله ها و پلکان هایی که در راه خروج واقع شوند، چه در داخل و چه در خارج بنا، به استثنای پله های واقع در راهروهای دسترسی به ردیف صندلی های در تصرف های تجمعی -که تابع ضوابط خاص خود هستند- باید با ضوابط این بخش مطابقت داشته باشند.
۳- ۱- ۴- ۴- ۲: تمام پلکان هایی که در راه خروج واقع شوند باید دارای ساختاری پایدار و ثابت باشند. عرض راه پله ها و پاگردها نباید در هیچ قسمت از طول مسیر کاهش یابد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۳: پاخور تمام پله ها باید از یک جنس و با یک نوع پرداخت بوده و تمام تدابیر لازم به منظور ممانعت از لغزندگی بر روی سطح آنها اتخاذ گردد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۴: هر راه پله باید دست کم ۱۱۰ سانتی متر عرض مفید داشته باشد، مگر آنکه مجموع تعداد متصرفان تمام طبقات استفاده کننده از راه پله کتر از ۵۰ نفر باشد که در آن صورت عرض مفید می تواند به حداقل ۹۰ سانتی متر کاهش داده شود. همچنین هر راه پله باید دست کم ۲۰۵ سانتی متر تا سقف بالای خود ارتفاع داشته و بین هر دو پاگرد متوالی آن، حداکثر فاصلهی قائم ۳۷۰ سانتی متر باشد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۵: ارتفاع هر پله حداکثر ۱۸ و حداقل ۱۰ سانتی متر خواهد بود و هر کف پله باید حداقل ۲۸ سانتی متر و حداکثر ۲ درصد شیب داشته باشد. حداکثر اختلاف یا رواداری مجاز بین اندازه های هر دو کف یا هر دو ارتفاع متوالی، ۲/۱ (یک دوم) سانتی متر و در مورد تمام پله های واقع بین دو پاگرد متوالی مجموعا ۱ سانتی متر خواهد بود. در مواردی که پله ای به سطح شیبدار، مانند کف پیاده رو منتهی شود، اختلاف ارتفاع مجاز بین دو سر آن حداکثر ۸ سانتی متر به ازای هر متر طول پله خواهد بود.
۳- ۱- ۴- ۴- ۶: طرح و استفاده از پله های قوسی (گرد) در راه های خروج در صورتی مجاز است که حداقل اندازه کف (پاخور) هر پله در فاصله ۳۰ سانتی متری از باریک ترین قسمت، ۲۸ سانتی متر بوده و اندازه شعاع قوس کوچکتر پله از ۲ برابر عرض آن کمتر نباشد.
استفاده از پله های مارپیچ در راه های خروج برای حداکثر ۵ نفر مجاز خواهد بود، مشروط به آنکه با رعایت ضوابط زیر طرح شوند:
الف) عرض مفید پله از ۶۵ سانتی متر کمتر نباشد.
ب) ارتفاع هر پله از ۲۴ سانتی متر بیشتر نباشد.
ج) ارتفاع مفید روی پله (قد راه پله) از ۲۰۰ سانتی متر نباشد.
د) اندازه کف (پاخور) هر پله، در فاصله ۳۰ سانتی متری از باریکترین قسمت پله، حداقل ۲۰ سانتی متر باشد.
ه) تمام کف پله ها یک شکل و یک اندازه باشد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۸: پلکان های واقع در راه خروج با شیب بیش از ۱ به ۱۵ باید در هر دو طرف دارای نرده دست انداز باشند. همچنین پلکان های عریض باید به ازای هر ۷۵ سانتی متر از عرض مفید خود، دست کم در یک سمت نرده دست انداز داشته باشند. استثنائا پلکان های واقع در خانه های یک یا دو خانواری و سایر واحدهای مسکونی کوچک میتوانند فقط در یک سمت نرده داشته باشند.
۳- ۱- ۴- ۴- ۹: تمام پلکان های داخلی و خارجی بنا، چنانچه بعنوان خروج مورد استفاده قرار گیرند، باید مطابق ضوابط مندرج در بند ۳- ۱- ۳- ۳- ۳ دوربندی و از سایر بخش ها مجزا شوند و با ضوابط مندرج در بند ۳- ۱- ۳- ۳ مطابقت داشته باشند.
۳- ۱- ۴- ۵- ۱: بر اساس ضوابط این دستورالعمل، پله های فرار، اعتباری بعنوان خروج اصولی ندارند و لذا استفاده از آنها در ساختمان هایی که از این پس ساخته شوند، به منظور جایگزینی با خروج های معتبر (درگاه خروج، گذرگاه خروج، پلکان خروج و غیره)، مجاز نخواهد بود.
۳- ۱- ۷- ۲: پلکان های طرح قیچی چنانچه با ساختار غیر سوختنی ۲ ساعت مقاوم حریق دوربندی و از یکدیگر جدا شوند، استثنائا می توانند بعنوان خروج های مجزا مورد استفاده قرار گیرند، که در این موارد ایجاد هر گونه روزنه ی نفوذی یا بزشوی ارتباطی بین دوربندها، حتی به صورت محافظت شده، مجاز نخواهد بود.
بخش ورزشی
فضاھای مورد نیاز یک ورزشگاه کوچک:زمین بازی – رختکن بازیکنان – انبار – سکوی تماشاچیان بوفھ
زمین بازی: زمین بازی برای یک فرھنگسرا معمولا سعی میشود یک سالن چند منظوره استفاده کرد کھ اغلب بازی ھا مانند فوتسال ، بسکتبال ، والیبال ، ھندبال ، تنیس ، پینگ پونگ و . . . را انجام داد که در این صورت بزرگترین ابعاد زمین را مورد بررسی قرار داد و آن را به عنوان مبنا قرار می دھند و به وسیله خط کشی زمین محدوده زمین ھا را از ھم تفکیک می کنیم.
رختکن بازیکنان: رختکن بازیکنان ومعمولا دارای فضاھایی است که از جمله انان می توان رختکن مخصوص بازیکنان دو تیم ،رختکن داوران ، دوش ، دستشویی ، سونا و جکوزی باشد که این امکانات معمولا برای ورزشگاھھای کوچک مورد استفاده قرار می گیرد . سکوی تماشاچیان: با توجه به ظرفیت مورد نظرمحل نشستن تماشاچیان در یک طرف زمین بازی یا در ظرفیت ھای بالای١٠٠٠٠ نفر در چھار طرف زمین قرار دارد . از آنجا که بیشتر مسابقات بعد از ظھر برگزار می شود بھترین محل برای قرار گیری
٢ را می توان در نظر گرفت. / تماشاچیان ضلع غربی است زیرا آنھا پشت به آفتاب ھستند. شیب مناسب برای سکوی تماشاچیان ١فضای لازم برای نشستن تماشاچیان به این صورت محاسبه می شود:
عرض صندلی:50 سانتی متر
عمق صندلی: 80 سانتی نتر
http://www.projememari.ir/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%D9%88-%D8%B6%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%B1%D8%A7/
http://4sooarc.com/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%BE%D9%84%D9%87
http://mane-memar.blogfa.com/post/34
http://www.xesht.blogfa.com/post/23
http://tarrahi1.blogfa.com/post/24
https://safelco.ir/%D8%B6%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D9%84%D9%87-%DA%AF%D8%B1%D8%AF/