استانداردهای ایزو
فهرست مطالب
مدیریت کیفیت
اصول مدیریت کیفیت
استانداردهای ایزوچیست؟
انواع ایزو
تعریف استاندارد ایزوISO 9001 چیست؟
استاندارد ایزو9001
سخن اخر
ابتدا قبل از اینکه به مبحث ایزو و استاندادها بپردازیم با تعریف کیفیت و مدیریت کیفیت آشنا می شویم:
مدیریت کیفیت
مدیریت کیفیت تضمینی است برای پایدار بودن محصولات و خدمات سازمانها و یکی از بحثهای جدید در زمینه تولید وخدمات است. گرچه سابقه آن به ابتدای تاریخ نیز میرسد اما مفهوم نوین کیفیت محصول قرن 20 است. بر طبق یکی ازنگرشها :مدیریت کیفیت یعنی نظارت بر فرایند ساخت و تولید محصول برای ایجاد اطمینان از مطابقت محصول با آنچه مورد نظر طراح یا مشتری بودهاست. این نظارت از مرحله دریافت و سفارش مواد اولیه تا خدمات پس از فروش را شامل میشود. بدین ترتیب طیف وسیعی از فعالیتها را شامل میگردد .
از جمله فعالیتهای مربوط به مدیریت کیفیت یکی تضمین کیفیت و یکی کنترل کیفیت است. مدیریت کیفیت شامل چهار حوزه اصلی میباشد که عبارتند از: برنامهریزی کیفیت، تضمین کیفیت، کنترل کیفیت و بهبود کیفیت. امروزه مدیریت کیفیت نه تنها حوزه تولید، بلکه خدمات و حتی خدمات دولتی را نیز شامل شده و مدیریت کیفیت دولتها و آموزش و پرورش یکی از مباحث نوین در مدیریت کیفیت است.
اصول مدیریت کیفیت
مدیریت کیفیت ، بر هشت اصل استوار است . اصول هشتگانه مدیریت کیفیت ، چارچوبی را تشکیل میدهند که حرکت به سمت بهبود اثربخشی در یک سازمان را ممکن می گرداند . این اصول بدان هدف تدوین شده و شکل گرفته اند که به سازمانها در دستیابی به موفقیت یاری رسانند . در اینجا به اختصار مهم ترین روس مطروحه در این اصول را مورد بررسی قرار میدهیم :
۱ . مشتری گرایی : تدوام حیات هر سازمانی به مشتریان آن وابسته است و به همین دلیل هر سازمانی باید نیازهای فعلی و آتی این مشتریان را درک کند و خواستها و الزامات ایشان را تامین نماید و در جهت فراتر رفتن از انتظارات ایشان بکوشد.
2.رهبری رهبران ایجاد کننده ثبات در اهداف و تعیین کننده مسیر حرکت سازمان هستند . مدیریت ارشد باید با اعمال رهبری و اقدامات خود ، محیطی را در سازمان ایجاد نماید که در آن زمینه لازم برای مشارکت کامل کارکنان در دستیابی به اهداف سازمان فراهم آید و یک سیستم مدیریت کیفیت بتواند به طور موثر عمل نماید .
3 . مشارکت کارکنان : در تمامی سطوح یک سازمان ، کارکنان ، اجزاء اصلی آن را تشکیل می دهند . مشارکت کامل کارکنان باعث خواهد شد توانایی های ایشان در جهت تامین منافع سازمان به کار گرفته شود و مشارکت کارکنان مزایای بسیاری برای سازمانها به همراه خواهد داشت.
4 . نگرش فرآیندی: برای دستیابی موثرتر به نتایج مطلوب باید سازمانها بیاموزند به جای مدیریت فعالیت های مجزا و بخش شده ، فعالیت ها و منابع سازمان را در قالب فرآیندهای مرتبط به هم مدیریت کنند . این کار مستلزم دستیابی به یک نگرش فرآیندی است . به عمل شناسایی و مدیریت نظام مند فرآیندهای موجود در یک سازمان و به ویژه تعاملات میان فرآیندها (نگرش فرآیندی) گویند .
اصول مدیریت کیفیت
5. نگرش سیستمی در مدیریت : شناسایی،درک و اداره فرآیندهای مرتبط با یکدیگر به مثابه یک سیستم، به اثر بخشی و کارآیی سازمان در دستیابی به اهداف آن کمک می نماید .
6 . بهبود مستمر:هدف از از بهبود مستمر یک سیستم مدیریت کیفیت،افزایش احتمال ارتقاء سطح رضایت مشتریان و سایر طرف های ذینفع است
۷ . نگرش واقع گرایانه در تصمیم گیری: تصمیمات موثر بر اساس تحلیل داده ها و اطلاعات حاصل میگردد واستفاده از این تکنیک های آماری می تواند به پیشرفت سازمان کمک کند.
۸ . ارتباطات سودمند متقابل با تامین کننده : سازمان و تامین کنندگان آن به یکدیگر وابسته اند و ارتباط سودمند متقابل میان آنها به هر دو در جهت افزایش توان ایجاد ارزش افزوده کمک می نماید.
اصول مدیریت کیفیت
استاندارد ایزو چیست؟
ایزو در واقع مخفف عبارت International Organization for Standardization به مفهوم سازمان بین المللی استاندارد می باشد که یک مجمع بین المللی از سازمان های استاندارد کشورهای عضو، آن را تشکیل می دهد. کلمه ISO از عبارت ISOS که کلمه ای یونانی است گرفته شده و به معنا هم شکل و یکسان می باشد.علت این نامگذاری هم می تواند این باشد که سازمان ایزو بدنبال یکسان سازی استانداردها در سطح جهان می باشد تا ارتباط بین کشورها در تجارت و ارتباطات آسان تر شود. سازمان ایزو از کمیته های مختلفی تشکیل شده است که کار آنها بررسی و تدوین استانداردهای مرتبط با آن کمیته می باشد.
سازمان بین المللی ISO متشکل از شبکه ای از موسسات استاندارد ملی از ۱۵۷ کشور در سراسر دنیا می باشد که بر پایه یک مرکز در هر کشور و یک مرکز اصلی در شهر ژنو – سوییس فعالیت می کند که وظیفه هماهنگی مراکز مختلف را برعهده دارد، برخی عضو اصلی، برخی عضو ناظر هستند. .سازمان ایزو از کمیته های مختلفی تشکیل شده است که کار آنها بررسی و تدوین استانداردهای مرتبط با آن کمیته می باشد.بعنوان مثال کمیته هایی مثل محیط زیست، کیفیت و ….
سازمان ایزو یک موسسه غیر دولتی است، یعنی هر یک از اعضای آن الزاما نماینده ملی کشور خود نیستند. استاندارد ایزو یک نقش مهمی بین بخش های خصوصی و عمومی ایفا می کند، چون که اعضای اصلی آن در دولت یا موسسات دولتی دارای سمتی هستند و یا نماینده دولت می باشند. دیگر اعضا که نقش خصوصی دارند، نقش مهمی در ارتباطات صنعتی دارند و در نتیجه با دولت ها در تعامل مستقیم قرار دارند.
در واقع ایزو مانند یک پل ارتباطی عمل می کند که هم سبب رضایت کسب و کارها شده و هم درخواست عموم را تامین می نماید. در ایران هم مرکز ملی تایید صلاحیت ایران بعنوان نمایندگی در ایران می باشد، که زیر مجموعه سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی می باشد و می توانید با مراجعه به سایت ISIRI.org اخبار و اطلاعات مرتبط را دریافت نمایید.
تا کنون بیش از ۱۷۰ هزار استاندارد توسط سازمان ایزو منتشر شده است که در حوزه های مختلف و در سطح جهان مورد استفاده قرار می گیرد.
استاندارد ایزو چیست؟
انواع ایزو
استاندارد ISO9001
این استاندارد بر سیستم مدیریت کیفیت تاکید نموده و در تمام سازمانهای تولیدی و خدماتی با اندازه کوچک و بزرگ قابل کاربرد است.
سازمانهایی که قصد استقرار سیستمهای مدیریت و اخذ گواهینامه ایزو ۹0۱0 رادارند بهتر است ابتدا ایزو 9001 را در سازمان خود پیاده سازی نمایند .
استاندارد ایزو ۹00۱ بهنوعی پایه سایر استانداردهای مدیریتی است .
استاندارد ISO14001
استاندارد ایزو 14001 ، سیستم مدیریت محیطزیست بر کاهش و کنترل آلایندههای محیطزیست ناشی از کسب وکار شما تاکید مینماید .
سازمان هایی که طرف قرارداد یا مشتریان آنها شرکت نفت ، گاز و پتروشیمی و عمرانی میباشند عموماً از استاندارد ایزو 14001 میتوانند استفاده نمایند
انواع ایزو
استاندارد ISO45001
استاندارد ایزو 45001 ، سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است با پیادهسازی این استاندارد خطرات وحوادث ناشی از کار کاهش و کنترل میشود این استاندارد در سال 20۱۸ منتشر میشود و جایگزین استانداردOHSAS18001سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی می شود . عموماً پیمانکاران و سازمانهایی که پروژههای نفتی ، گاز و پتروشیمی و عمرانی را انجام میدهند از این استاندارد جهت کاهش ریسک و خاطرات ناشی از کاراستفاده مینمایند این سازمان با بهکارگیری این استاندارد به مشتریان خود اطمینان خاطر میدهند که فعالیتهای خود را بر اساس الزامات ایمنی و بهداشت شغلی اجرا مینمایند .
همچنین این استاندارد در بیمارستانها ، مراکز خرید و سازمانهای کوچک و بزرگ نیز بکار گرفته میشود.
استاندارد ISO10002
این استاندارد یک راهنما جهت سیستم مدیریت رسیدگی به شکایت مشتری است.با بهکارگیری این استاندارد ،سیستم رسیدگی و پاسخگویی به شکایت مشتری نظاماند خواهد شد این استاندارد برای تمام سازمانها قابل کاربرد است این استاندارد راهنما می در ایران برای این استاندارد راهنما نیز توسط شرکتهای گواهی دهنده گواهینامه صادر میشود.
انواع ایزو
استاندارد ISO10004
این استاندارد یک راهنما برای سیستم رضایتمندی مشتریان است با بهکارگیری این استاندارد سیستم رضایتمندی مشتریان بهصورت نظامند اجرا خواهد شد .این استاندارد برای تمام سازمانها قابل کاربرد است این استاندارد راهنما می در ایران برای این استاندارد راهنما
نیز توسط شرکتهای گواهی دهنده گواهینامه صادر میشود .
استاندارد ISO13484
ایزو ۱34۸5 استاندارد سیستم مدیریت کیفیت در تجهیزات پزشکی است این استاندارد برای سازمانهای
تولیدکننده و ارائهدهنده خدمات تجهیزات پزشکی کاربرد دارد
این استاندارد علاوه بر الزامات ۹00۱ ISO از الزامات خاص تجهیزات پزشکی نیز تشکیلشده است .
انواع ایزو
استاندارد ISO29001
استاندارد ایزو 2۹00۱ ، سیستم مدیریت کیفیت در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی است و برای سازمانهایی که درزمینه نقت و گاز و پتروشیمی فعالیت مینمایند کاربرد دارد .
استاندارد ISO22000
ایزو 22000 ،سیستم مدیریت کیفیت در صنایع غذایی است این استاندارد برای سازمانهایی که درزمینه صنایع غذایی فعالیت مینمایند کاربرد دارد
تعریف استاندارد ایزو ISO 9001 چیست؟
استاندارد ایزو ۹۰۰۱ را استاندارد سیستم مدیریت کیفیت می نامند، بدین معنی که این استاندارد به دنبال ایجاد سیستمی است که کیفیت را در سراسر سازمان مدیریت کند.
همانطور که می دانید، معنای مدیریت را برنامه ریزی، کنترل، هدایت و نظارت میدانند و در ایزو ۹۰۰۱ قرار است این اقدام ها با رویکرد کیفیت انجام شود.
در نوامبر ۲۰۰۸ سازمان جهانی استاندارد اقدام به معرفی مجموعه بازنگری شده استانداردهای مدیریت کیفیت بر مبنای مدل فرآیندی نمود.
در این مدل جدید تاکید بر رضایت مشتری و بهبود مستمر است. این استاندارد مجموعه ای از مقررات است که در سطح بین المللی معتبر شناخته می شود و شرکت ها از آن به منظور بهبود کیفیت محصول یا خدمات خود در درون سازمان استفاده می کنند.
در سال ۲۰۱۵ نیز این استاندارد تغییر ویرایش یافت و مدیریت ریسک و مدیریت دانش، نگرش استراتژیک و مواردی دیگر نیز به این استاندارد اضافه شد.
استاندارد ایزو9001
استاندارد ایزو9001
این سیستم با تمرکز بر فرآیندهای کلیدی موجب شناسایی نقاط ضعف سازمان شده و با تکنیک های موجود قادر به ریشه یابی آنها خواهد بود. سیستم خود ارتقا بوده و به مرور زمان اثر بخشی خود را نشان داده و روند بهبود در فرآیندهای کاری سازمان را نمایان خواهد نمود. سازمان های دارای این سیستم مدیریتی خود ارزیاب بوده و در بازه های زمانی معینی پرسنل، سازمان خود را مورد ارزیابی قرار داده و نقاط ضعف و قوت را شناسایی می نماید و براساس روش های علمی موجود قادر به حل آن ها خواهد بود. مشتری مداری این سیستم از یکی از بزرگترین مزایای آن می باشد که قادر خواهد بود تا هر نوع سلیقه ای را در مشتریان شناسایی و با تمرکز بر آنها رضایت مشتریان را تاحد وسیعی پوشش می دهد.
از آنجا که در کشور ما بسیاری از سازمان های تولیدی و خدماتی ، سیستم های کیفیت خود را بر اساس این استانداردها طراحی و اجرا نموده اند و یا در حال استقرار استانداردهای مذکور هستند و با توجه به لزوم تامین الزامات استاندارد در سالهای آتی ، ضروری است که مدیران و کارکنان سازمان ها با الزامات و خواسته های این استانداردها آشنا باشند.
سخن آخر