پاورپوینت ارگونومی رنگ ها در محیط کاری تاثیر رنگ در محیط کاری

ارگونومی رنگ ها در محیط کار

مقدمه :
امروزه همه ی ما در جستجوی راه های گوناگونی برای نیل به آسایش و راحتی در محیط کار خود هستیم و از علوم مختلفی در این خصوص بهره میگریم . یکی از این علوم ، علم ارگونومی است . واژه ارگونومی یک لغت یونانی به معنای کار و قاعده و قانون می باشد که در واقع رابطه انسان با کار را بررسی می کند . میتوان گفت هدف اصلی در دانش ارگونومی ،افزایش و بهبود ایمنی ، بهداشت و سلامتی ، راحتی وکارایی انسان و به عبارتی به دست آوردن بهترین ارتباط میان انسان و محیط(کار و زندگی) می باشد . این علم با ارزیابی قابلیت ها و محدودیت های انسان(بیومکانیک و آنتروپومتری)، استرس های کاری و محیطی(فیزیولوژی کار و روانشناسی صنعتی)، نیروهای استاتیک و دینامیک روی بدن انسان(بیومکانیک)، فیزیولوژی کار و روانشناسی صنعتی و طراحی ایستگاه کاری و ابزارها(آنتروپومتری و مهندسی) سر و کار دارد. عـدم توجـه به اصـول ارگونومی و رعایـت نکـردن آنها در محـیط کار، هزینه هـای بسیار زیادی را هم برای کـارفرما و هم برای کارکنان بدنبال خواهد داشت و موجب کاهش کارآیی و کیفیت می گردد. از طرفی با توجه به اینکه طی سالیان گذشته و تحقیقات انجام شده، نقش حیاتی ارگونومی در کاهش ناراحتی های عضلانی – اسکلتی، افزایش بهره وری، بهبود کیفیت، زندگی کاری، ایمنی و کارآیی کلی سازمان مشخص تر شده و متخصصین ارگونومی نیز با بهینه کردن تناسب بین انسان – ماشین و محیط، کارآیی سیستم ها را بهبود بخشیده اند. می توان گفت توجه به ارگونومی از حد یک ابزار فراتر رفته و به یک استراتژی جهت بهبود بهره وری سیستم، ایجاد کار مناسب، پیشگیری از حوادث و بیماری های ناشی از کار و بهبود راندمان و عملکرد انسان تبدیل شده است و دیگر نسل جدید ارگونومی مستقل از ملاحظات سازمانی و سیستم مدیریتی نمی تواند وجود داشته باشد.

بکارگیری اصول ارگونومی در محیط های کاری نتایج مفیدی دارد که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم :
1) پیشگیری از اختلالات اسکلتی و عضلانی در بین شاغلین(مانند کمردرد، سندروم تونل کارپال یا درد شدید در مچ دست، درد ناحیه گردن، درد ناحیه زانو یا آرنج و…). 2)کمک به پیشگیری از حوادث شغلی. 3)افزایش میزان رضایت مندی کارکنان. 4)افزایش رفاه و آسایش کارکنان. 5)کمک به افزایش بهره وری در کار. 6)کمک به افزایش تولید.
از آنجا که در هر سیستم کاری و اداری افراد شاغل از تجهیزات و تسهیلات مختلفی از قبیل: اتاق کار ، روشنایی ، رنگ محیط ، میز، صندلی ، کامپیوتر، فاکس ، تلفن و غیره در جهت پیشبرد اهداف سازمانی استفاده می کنند باید در انتخاب تجهیزات و تسهیلات مذکور دقت لازم را داشت و به هیچ وجه سلیقه ای عمل نکرد چرا که در بیشتر موارد این وسایل که بدون توجه به وضعیت بدنی و روانی کارکنان طراحی شده اند به مرور زمان انواع مشکلات و ناراحتیهای اسکلتی و عضلانی برای کارکنان بوجود می آورد که بر روی کیفیت و کمیت کار تاثیر گذاشته و سبب نارضایتی را فراهم می آورد. در این پژوهش سعی داریم به تاثیر رنگ در محیط کار یا همان ارگونومی رنگ ها بپردازیم

ارگونومی رنگ :
عملکرد ارگونومی رنگ را با توجه به عواملی همچون ایمنی، سازگاری، رفاه، دوام و بقای محصول مورد بررسی قرار می‏دهند. تاثیر ارگونومی رنگ در زندگی فراتر از تصور انسان است. شناخت بهترارگونومی رنگ، یک تاثیر روانی ورای رنگ ها بوجود می آورد که باعث جذب افراد به کار، افزایش پویایی و کارایی سازمان می شود. استفاده از ارگونومی رنگ ، نباید صرفاً به خاطر زیبایی ظاهری آن ها باشد بلکه باید به لحاظ ارزش عملی آن ها و استفاده برای هدفی معین به کار رود. ارگونومی رنگ در محیط کار،  به نوع و جنس کار بستگی دارد. رنگ آمیزی در و دیوار و ابزار و آلات در محیط کار به رنگهای بخصوص، مبتنی بر این است که کارایی فرد در محیطی با رنگ دلخواهش افزایش پیدا می کند. بنابر این ما باید محیطهای کار را به رنگی درآوریم که برای اکثر کارکنان و کارگران محیطی آرام بخش و مطلوب باشد. زیرا هدف فراهم آوردن شرایطی است که هیچ فشار عصبی و روانی بر فرد وارد نشود. بطور کلی،رنگها برای اکثر مردم معنی مشخصی داشته و واکنشهای هیجانی تقریباً یکسانی را درپی دارند. ه عبارتی، رنگ هایی که باعث افزایش بهره وری می شوند به نوع کار افراد بستگی دارند. بطور مثال لباس افراد نظامی معمولاً به رنگ آبی یا سبز تیره است  چون این رنگ ها نشانه سلطه و قدرت هستند. هر رنگ روحیه خاصی را در افراد ایجاد می کند که با استفاده از آن رنگ مخصوص و مناسب خودش، اتاق کار و پیرامون اش را می تواند سامان بخشد به طوری که به بیشترین سطح کارآمدی از بهره وری دست یابد. ارگونومی رنگ موجب مجموعه ای از واکنش های رفتاری مختلف همچون افزایش کارایی، رضایت مندی شغلی، بالارفتن روحیه کار، تولید زیاد، کاهش نارضایتی و غیبت کارمند می شود. 

بطور مثال رنگ های ملایم و آرامش بخش،  در محیط های کاری که فعالیت های بدنی انجام می شود خستگی را کاهش می دهند و رنگ های گرم، در محیط های کاری که فعالیت های بدنی کمی انجام می شود به افراد کمک می کند، دچار خواب آلودگی نشوند. رنگ ها براساس عوامل مختلف دسته بندی می شوند. اما در بیشتر مباحث، اصلی ترین رنگ ها آبی، قرمز و زرد هستند و بقیه رنگ ها، از ترکیب این سه رنگ به دست می آیند. در ادامه به برخی از تاثیرات رنگ های مختلف در محیط کار بر منابع انسانی اشاره می کنیم.
خاکستری:
رنگ خاکستری رنگی است خنثی که هیچ گرایشی را برنمی انگیزد، نه روشن است و نه تیره. این رنگ عاری از هر نوع تحریک و واکنش است. رنگ خاکستری را که صفت ویژه آن عدم مشارکت یا کاری به کار دیگران نداشتن است و دارای عنصر پنهان کاری است نباید به کار گرفت. این رنگ سستی و تنبلی را به همراه دارد، به همین دلیل به هنگام فشارهای روانی و جنگ تمایل به این رنگ بیشتر می شود.
.

آبی:
رنگ آبی، رنگی آرامش بخش است. این رنگ به دلیل تاثیری که بر اعصاب پاراسمپاتیک دارد منجر به پایین آمدن فشار خون و تعداد تنفس می شود و احساس امنیت را در کارمند افزایش می دهد. افزایش تمرکز و بهره وری، کاهش ترس از عدم موفقیت،کاهش خستگی روانی و جسمی کارمند از دیگر ویژگی های رنگ آبی است. علاوه بر این موارد رنگ آبی خواص درمانی نیز دارد و برای درمان طپش قلب و بی خوابی و افزایش قدرت دفاعی بدن به کار می رود. رنگ آبی به طور جهانی به عنوان یک رنگ پایدار و آرامش بخش شناخته می شود که به کارمندان شما کمک می کند تا در طول روز کاری متمرکز بمانند توصیه می کنیم آبی در اتاق های کنفرانس به کار رود. این نه تنها الهام بخش کارمندان شما برای رسیدن به راه حل های هوشمندانه است، بلکه به ایجاد محیط آرام در سراسر دشوارترین جلسات کمک خواهد کرد بعضی از تحقیقات نشان داده اند که استفاده از رنگ آبی احساس سرما و خنکی را برمی انگیزد. افراد در اطاقی که رنگ سبز یا آبی داشته باشد بیشتر احساس خنکی می کنند تا در اطاقی که رنگ آن قرمز یا نارنجی است. استفاده از رنگ آبی در اتاق خواب ها، به خصوص اتاق کودکان و مطب های پزشکان بسیار مناسب است.

کاربرد رنگ آبی در محیط کاری:
1) اگر به محیط عاری از اضطراب نیاز داریم از رنگ آبی استفاده می کنیم.
2) اگر طالب توازن و هماهنگی بین افراد هستیم از رنگ آبی بهره می گیریم.
3) اگر مراد بسط اعتماد و امنیت بین کارکنان است، از رنگ آبی به طریقی مناسب کمک می گیریم.
4) اگر لازم است دمای محیط را کاهش دهیم و گرما را تعدیل نماییم از حضور رنگ آبی سود می جوییم تا احساس سرما شکل گیرد. 5) چنانچه خواستار رفع خستگی جسمانی هستیم، از رنگ سرمه ای در محیط و پوشش ها استفاده می کنیم.

قرمز:
رنگ قرمز، رنگی مهیج و شورانگیزو نمایانگر نیروی حیاتی است. اگر می خواهید محیط کارتان جذابیت داشته باشد و توجه کارکنان تان را جلب کند، آن را با قرمز رنگ آمیزی کنید. این رنگ باعث افزایش فعالیت های عمومی و احساس رقابت می شود. خواص درمانی رنگ قرمز شامل کاهش کم خونی و کمبود آهن بدن است. همچنین رنگ قرمز سرعت نبض را بالا می برد و میزان دم و بازدم را افزایش می دهد.این رنگ احساس گرما را برمی انگیزاند و موجب رها شدن انرژیها و نیروهای حیاتی فرد می شود. در ابتدای ساعات فعالیت، رنگی سازنده است اما در حالت خستگی عصبی و فیزیکی آزاردهنده است این رنگ در محیط کار به شرطی می تواند کارایی را افزایش دهد که سایر شرایط نامساعد نباشد.
کاربرد رنگ قرمز در محیط کاری: 1)اگرقصد دارید در محیطی شور، احساس، گرما، هیجان بیافریید، از رنگ قرمز کمک بگیرید. 2) در شرایطی که در محیط کار سستی، بی حالی و افسردگی غالب است برای رهایی به طریقی مناسب از رنگ قرمز کمک می گیریم. 3)اگر می خواهیم در محیط کار وسیله و ابزاری بر جسته تر و نزدیکتر دیده شود از رنگ قرمز استفاده می کنیم.

4) اگر خواستار آن هستیم که در محیط کار نگاه ها را به طور سریع به سمت فضا و یا وسیله ای خاص جلب کنیم، آن ها را از رنگ قرمز انتخاب می کنیم و یا با پوششی از رنگ قرمز به کار می گیریم. 5) رنگ قرمز به تخمین بیش از اندازه زمان در شخص منجر می شود، در صورتی که سبز یا آبی به تخمین کمتری از اندازه زمان در شخص منجر می شود. مکانیزم این پدیده شناخته شده نیست اگر چه تاثیرات رنگ مشخص شده اند. از این رنگ در کافه تریاها و رستوران ها سالن غذاخوری استفاده می شود که در این حالت در کارکنان احساس اینکه زمان به سرعت می گذرد را ایجاد می نماید.

زرد: زرد روشن ترین رنگ است به همین دلیل شادی افزاست. اثرش خوش رویی و شادمانی است. وجود رنگ زرد در محیط کار افراد را در رهایی از مشکلات و موانع و تعارضات یاری می بخشد. این رنگ امید بخش و دلالت کننده است. زیرا تنش زدا و عامل انبساط ماهیچه ها است. زرد باید به طور متوسط مورد استفاده قرار گیرد در حالی که خوش بینی و نوآوری را ترویج می کند، به دلیل ارتباط آن با احساسات، باید استفاده بیش از حد آن اجتناب کرد چون می تواند اضطراب ناخواسته را تحریک کند.
کاربرد رنگ زرد در محیط کار:
1) در مکان هایی که از نور خورشید محروم هستیم، از رنگ زرد به اندازه کافی استفاده به عمل می آوریم تا فضایی همچون روز (همراه با خورشید) را فراهم کنیم. 2) اگر قصد دارید که فضای سرد و تاریک را به مکانی گرم و صمیمی تبدیل کنیم از کنار هم قرار گرفتن رنگ های زرد و سفید استفاده می کنیم. رنگ سفید بر درخشش و گرمای زرد تاکید می کند و همچنین سفید تعادل را برای حیات زرد به ارمغان می آورد. به عبارتی دیگر گرمای حاصل از زرد را در کنار رنگ سفید برجسته تر و قابل توجه می کنیم و بدین طریق صمیمیت را القاء می سازیم.

3) راهروها، ورودی ها و راه پله ها را که به ندرت از نور طبیعی و کافی بهره مند هستند، با استفاده از رنگ زرد در کنار رنگ سفید، به محیطی روشن و گرم تبدیل می کنیم. 4) برای آنکه حالت افسردگی را از اشیاء و انسان ها دور سازیم از رنگ زرد و سایه های آن در محیط بهره می گیریم. 5) برای آنکه اتاق های کار هرگز کسالت آور نباشند از زرد روشن و لیمویی استفاده می کنیم تا محیطی شاداب فراهم سازیم. 6) در محیط های آموزشی از رنگ زرد استفاده به عمل می آوریم تا بدین ترتیب توجه، تمرکز، حافظه، توان و مهارت یادگیریرا افزایش دهیم. 7) اگر در مکان هایی و یا جهت کارهایی به تفکر و خلاقیت نیاز داریم از رنگ زرد بهره می گیریم و به طریقی مناسب در میزهای تحریر به کار می گیریم. فراموش نمی کنیم که رنگ زرد در اتاق کار، تشویقی برای تخیل، ابتکار، نوآوری و ارتباط است. این رنگ تمامی فعالیت های ذهنی فرد را به پویایی و حرکت وا می دارد. 8) از رنگ زرد در محیط برای شادی آفرینی استفاده می کنیم. به یاد داریم که رنگ زرد، خنده شادی و گرما را به جهان می آورد. 9)اگر در محیطی به هوشیاری نیاز داریم از رنگ زرد لیمویی کمک می گیریم. این رنگ سلول های مغزی را به حرکت وا می دارد.

بنفش:
این رنگ ترکیبی از رنگهای آبی و سرخ می باشد. بنابراین بعضی از ویژگیهای هر دو رنگ را داراست. یعنی هم هیجان انگیز و هم آرام بخش است. محیط کار با محیط بنفش باعث می شود کارگر یا کارمند بیشتر به جستجوی هویت خود رفته و به ذهنیات خویش عینیت بخشد. یعنی افکارش را به عمل تبدیل کند. به عبارت دیگر هر چیزی که مورد تفکر واقع گردد باید به حقیقتی ملموس تبدیل شود. با استفاده از رنگ بنفش در سازمان می توان به جای ماندن در گذشته، رو به آینده حرکت کرد. همچنین رنگ بنفش باعث کاهش نفرت و خشم و آرام ساختن هیجانات رهاشده می شود. کاربرد رنگ بنفش در محیط کار: 1) برای افزایش خیال پردازی در افراد و اینکه الهام گردد، باید کاری جدید آغاز کرد از رنگ بنفش کمک می گیریم. 2) برای ایجاد اشتیاق و خوشبینی و به عبارتی کاهش بد گمانی در محیط کار از رنگ بنفش استفاده به عمل می آوریم. 3)اگر هدف ایجاد همخوانی و یک دستی بین آنچه که ذهن در طلب آن است با واقعیت خارج از ذهن از رنگ بنفش می گیریم. 4)اگر می خواهیم کارکنان بیشتر به جستجوی هویت خود رفته و به ذهنیات خویش عینیت بخشد، از رنگ بنفش کمک می گیریم.

نارنجی:
نارنجی رنگی پرانرژی، چالشی و صمیمی است و باعث نمایان شدن هوش، وفاداری و اعتماد به نفس کارمندان می شود. رنگ نارنجی موجب کاهش افسردگی و افزایش  میزان تمرکز، شفافیت ذهنی می شود. نارنجی مربوط به فعالیت است و مکالمه را به جریان می اندازد. باید در محل کار برای جلب توجه کارکنان به حوزه ای که می خواهید آن ها به آن نگاه کنند، مورد استفاده قرار گیرد. کار برد رنگ نارنجی در محیط کار : 1) اگر می خواهیم محیطی مهیج و برانگیزاننده ودر عین حال آرام بخش و تسکین دهنده داشته باشیم از رنگ نارنجی کمک می گیریم. 2)اگر مراد آن است که افرادی سخت کوش، پرشور و پر حرارت، بسیار خوش اخلاق، مهربان، دوست داشتنی و مطبوع، مصمم و با اراده، خستگی ناپذیر در محیط کار داشته باشیم. رنگ نارنجی را به خدمت می گیریم.
3)برای ایجاد حس رضایت و سر زندگی درکارکنان از رنگ نارنجی کمک می گیریم.
4)برای شکل دادن احساسات اجتماعی بودن و یا افزایش آن و گسترش فعالیت های اجتماعیدر افراد از رنگ نارنجی سود می جوییم.
5)برای کاهش اضطراب، خشم و نفرت از رنگ نارنجی کمک می گیریم.

سبز:
سبز رنگی متعادل، متوازن و همدل است. این رنگ باعث همکاری و هماهنگی جسم، ذهن و روح می شود. استرس کارمند را کاهش می دهد و باعث می شود که چشم کارمند خسته نشود و در ساعات کاری کارآمد باشد. سبز با طبیعت مرتبط و پس از آن آرامش، جوان شدن و تمدد اعصاب است. رنگ سبز رنگی مفید است که در فضای کاری به کار می رود و به کاهش خستگی چشم از صفحه های نمایشگر کامپیوترو هم چنین به کاهش اضطراب کمک می کند. به همین دلیل است که در یک رستوران از رنگ سبز بر در و دیوار ان استفاده نمی شود. چرا که این مسئله باعث آرامش و جاخوش کردن مشتری می شود. کاربرد رنگ سبز در محیط کار :
1)اگر خواستار ایجاد انعطاف پذیری ،سازگاری با اجتماع، شکیبایی و بردباری هستیم از رنگ سبز استفاده به عمل می آوریم.
2)اگر طالب آن هستیم که ثبات قدم و استقامت در برابر تغییرات را ایجاد کنیم از رنگ سبز بهره می گیریم.
3)برای ایجاد رضایت و آرامش در محیط کار از رنگ سبز استفاده می کنیم.
4) برای القاء حس آبادانی در افراد از رنگ سبز استفاده می کنیم.

5) برای شکل دادن احساس و صفت شفقت، مهربانی، مودت، دوستی در کارکنان از رنگ سبز سود می جوییم. 6) برای افزایش صبوری و قدرت تحمل در افراد رنگ سبز را به خدمت می گیریم.
7) برای ایجاد احساس مسئولیت پذیری و وظیفه شناسی از رنگ سبز بهره می گیریم.
8)اگر می خواهیم کارکنان را به آرامش، حوصله و گریز از عصبیت دعوت کنیم، از رنگ سبز استفاده می کنیم.
9)برای بسط صفت اراده در انجام کار و پشتکار از رنگ سبز کمک می گیریم.
10)برای کسب اطمینان نسبت به ارزش های فکری خود و دیگران در محیط کار از رنگ سبز سود می جوییم. 11)برای ایجاد شرایط بهتر نظیر “بهداشت بهتر یا زندگی طولانی و سودمندتر” برای کارکنان، رنگ سبز را به خدمت می گیریم.

قهوه ای:
رنگ قهوه ای نمادی از نظم و وفاداری است. قهوه ای حس وابستگی را در افراد افزایش می دهد و منجر به افزایش تعلق به محیط کار می شود.رنگ قهوه ای، سرخ تیره شده می باشد. بنابراین به جای زنده دلی رنگ سرخ، موجب دل مردگی و تسلیم می شود. محیط کاری قهوه ای رنگ، نیروی حیاتی و انفعالی کارمندان را نقصان می بخشد و انگیزه های آنان را برای کار و فعالیت کاهش می دهد و آنان را به افرادی بی تفاوت مبدل می سازد. بنابراین رنگ قهوه ای برای محیط کار رنگ مناسبی نیست.

مشکی:
رنگ مشکی در میان شرکت هایی که به دنبال فضای مجلل هستند محبوبیت بیشتری دارد. این رنگ باعث ایجاد احساس کنترل و قدرت می شود که می تواند با تجمل و ظرافت همراه باشد. اما به طور کلی رنگ سیاه رنگی است نفی کننده و متوقف کننده فعالیت. زیرا فرد را نومید و دچار یاس کرده و احساس پوچی را در او تحریک می نماید. رنگ سیاه تداعی کننده پایان همه چیز است. فرد در چنین محیطی دست به هیچ کار نمی زند زیرا برای او چیزی وجود ندارد. در پشت رنگ سیاه زندگی کاملاً متوقف است.

نتیجه گیری:
دیدیم که هر کدام از رنگها اثر خاص و متفاوتی دارند. که بدنبال آن رفتار کار و عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل است که روانشناسی کار، رنگ را در محیط کار به عنوان یک متغیر فیزیکی در نظر دارد که می تواند بر میزان بازدهی کارکنان تاثیر بگذارد.

پایان….