اختلالات یادگیری در کودکان
مقدمه
کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری، معمولا از لحاظ هوشی مشکلی ندارند، اما بدلیل نقص در راههای پردازش اطلاعات در مغزشان، عملکرد ذهنی پایینی را نشان می دهند. ناتوانی یادگیری از تفاوت در مسیرهای عصبی و ارتباط آنها در مغز ناشی می شود. ناتوانی یادگیری مشکلاتی هستند که بر توانایی مغزی در دریافت، پردازش و ذخیره اطلاعات تاثیر می گذارد. این مشکلات باعث می شود یک دانش آموز بسیار کندتر از فردی که این مشکل را ندارد، مطالب را یاد بگیرد.
دانش آموز مبتلا به اختلال یادگیری ممکن است بصورت کلی در حوزه های خواندن، یادگیری ریاضی و نوشتن دیکته و بصورت جزئی تر در شناسایی کلمه، ادراک خواندن، حساب کردن، استدلال کردن، هجی کردن و یا کلمه بندی در نوشتن دچار مشکل باشد.
انواع اختلال یادگیری
اختلال یادگیری شنیداری یا نارساخوانی
این نوع اختلال یادگیری همچنین می تواند باعث ایجاد مشکل در یادگیری گرامر و درک مطلب نیز شود. افراد مبتلا به این اختلال همچنین ممکن است در بیان خود به صورت کلامی و جمع کردن افکار در طول مکالمه دچار مشکل شوند.
اختلال نوشتن
اختلال نوشتن بر توانایی نوشتاری شخص تاثیر می گذارد. مبتلایان به دیسگرافیا ممکن است مشکلات مختلفی را تجربه کنند که عبارتند از:
دست خط بد
مشکل در املا
مشکل در پیاده کردن افکار بر روی کاغذ
اختلال یادگیری ریاضی
اختلال یادگیری در ریاضی بر توانایی فرد در انجام تمارین ریاضی تاثیر می گذارد. ناتوانی یادگیری در ریاضی می تواند اشکال مختلفی به خود بگیرد و از فردی به فرد متفاوت باشد.
اختلال یادگیری ریاضی در کودکان ممکن است در یادگیری شمارش و شناخت شماره ها تاثیر بگذارد. با بزرگتر شدن، کودک ممکن است در حل مشکلات اصلی ریاضی یا بخاطر سپردن چیزهایی مانند جدول ضرب دچار مشکل شود.
اختلال پردازش شنوایی
اختلال پردازش شنوایی به نحوه ی پردازش صداها توسط مغز فرد مرتبط است. این اختلال ناشی از کم شنوایی نیست. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دچار مشکلاتی شوند که عبارتند از:
یادگیری در خواندن
عدم تمایز صداهای مختلف از یکدیگر
دنبال کردن دستورالعمل های گفتاری
عدم توانایی یافتن تفاوت بین کلمات مشابه با صدای متفاوت
به یاد آوردن چیزهایی که شنیده اند
اختلال پردازش بینایی
شخص مبتلا به اختلال در پردازش بینایی در تفسیر اطلاعات بصری مشکل دارد. ممکن است او برای دیدن و پردازش تفاوت بین دو شیء که شبیه به هم هستند به زحمت بیفتد. افراد مبتلا به اختلال پردازش بینایی معمولاً دچار مشکل در هماهنگی دست و چشم نیز می شوند.
علائم اختلال یادگیری
مشکل در یادگیری مفاهیم و معانی
اختلال در روخوانی
کندخوانی
ناتوانی در درک معنی کلمات
خواندن نادرست کلمات
ناتوانی در یافتن واژگان مناسب برای جواب دادن
ناتوانی در محاسبات ساده ریاضی
اختلال در هجی کردن کلمات که سبب اشتباه خواندن آن ها می شود.
ناتوانی در فهم و پیروی کردن از دستورالعمل ها
ناتوانی در بخاطر سپردن شنیده های قبلی
ناتوانی در انجام تکالیف درسی بطور صحیح و در زمان خود
گم کردن وسایل شخصی که بطور مکرر رخ می دهد.
اختلال در درک زمان و موقعیت
بدخطی ( اغلب ناخوانا )
عوامل محیطی
عوامل محیطی بسیاری وجود دارد که می تواند به پیچیدگی ناتوانی های یادگیری بیفزاید و حتی شاید سبب ساز آن باشد. تغذیه مناسب و سالم کودک از جمله این عوامل است.
سرماخوردگی مزمن، مشکلات تنفسی، آلرژی ها و همچنین سقوط، آسیب دیدگی مغزی و یا ضربه واردشده به سر در دوره ای که کودک در حال رشد است می تواند موثر باشد.
علل اختلالات یادگیری
کودک در حال رشد نیازمند درون داده های حسی است تا درباره محیط و خود و هردو بیاموزد؛ یعنی کودک به تجربه هایی نیاز دارد تا بیاموزد که چگونه بیاموزد. اگر این سطح کاهش زیادی داشته باشد کودک در ارتباط با دنیای بیرون دچار مشکل می شود؛ بنابراین انجام بازی هایی که مطابق هر دوره رشدی است نقش بسزایی در پیشگیری از اختلالات یادگیری دارد.
صحبت کردن با کودک و درگیربودن او در فرایندهای کلامی مثل گفت و گوهای روزانه و قصه گویی برای او بسیار رشد دهنده خواهدبود.
بسیاری از کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری، مضطرب، نامطمئن و بی اختیار و سرکش هستند که ممکن است این رفتارها با حس ناامنی طبیعی، ناپایداری دریافت حس محبت و گرمی و پذیرش در منزل و محیط مدرسه پیوند داشته باشد. بنابراین ایجاد محیطی گرم، صمیمی و حمایت کننده از سوی والدین نقش موثری در بهبود ناتوانی یادگیری کودک دارد.
عوامل فیزیولوژیکی
بسیاری از متخصصان بر این باورند که علل اساسی ناتوانی های یادگیری، آسیب دیدگی مغزی شدید یا جزئی و صدمه های واردشده به دستگاه عصبی و مرکزی است.
عوامل ژنتیکی
ناتوانی های یادگیری احتمالا در برخی خانواده ها بیش از دیگران دیده می شود. درواقع عوامل ژنتیکی در شمار وسیعی از ناتوانی های یادگیری نقش دارد.
عوامل بیوشیمیایی
اختلال های گوناگون متابولیکی در حکم عواملی هستند که موجب ناتوانی های یادگیری می شوند؛ مثل هایپوگلیسمی و کم کاری.
عوامل هنگام و بعد از تولد
اتفاقات حین زایمان که به آسیب دیدن جنین انجامد؛ مثل سیانوزه شدن کودک و یا بیماری های شدیدی که در روزهای اولیه زندگی بعد از تولد است، مثل زردی های شدید می تواند در ابتلای کودک به ناتوانی یادگیری موثر باشد.
تاخیر رشد
دیده نشدن نشانه های رشد جسمی و شناختی مطابق با سن کودک، نشانه ای است برای بروز اختلالات یادگیری در سال های آینده. مشکلات برخی از کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری ممکن است از تاخیر رشد در برخی اجزای دستگاه عصبی مرکزی سرچشمه گرفته باشد که این گونه کودکان پس از بزرگ تر شدن بر این مشکلات غلبه می کنند.
عوامل آموزشی
* تدریس ناکافی و ناصحیح به کودکان
* عدم فراگیری معلم از مهارت های لازم برای تدریس درس های پایه در مدارس
* توقعات بیش از اندازه بالا یا بسیار پایین معلمان
* برنامه ریزی و طرح برنامه آموزشی ضعیف
* نداشتن فعالیت های برانگیزند
* تدریس عملی نادرست
* جای خالی آموزش مهارت های اجتماعی، یادگیری و حرکتی و جسمی و نپرداختن به یادگیری های زبان شفاهی
درمان اختلال یادگیری
قبل از درمان اختلال یادگیری باید مطمئن شوید که فرزند شما به این اختلال دچار است یا خیر. تشخیص ناتوانی در یادگیری همیشه آسان نیست. حتی اگر فرزند شما علائم واضحی داشته باشید، نمی توانید بدون کمک گرفتن از متخصصین، این موضوع را تشخیص دهید. مهم است که فرزندتان توسط یک متخصص واجد شرایط آزمایش و ارزیابی شود.
متخصصانی که می توانند در تشخیص اختلالات یادگیری فرزند شما موثر باشند عبارتند از:
روانشناس بالینی
روانشناس مدرسه
روانپزشک کودک
روانشناس تربیتی
روانشناس رشد
متخصص اعصاب و روان
روانشناس
کار درمانگر
گفتار درمانگر
با تشکر فراوان از توجه شما عزیزان