به نام خدا
اختلالات شخصیت، روانی عضوی و اختلالات مواد
، اختلال شخصیت عبارت است از: «یک الگوی با دوام و پایدار از رفتار و تجربه درونی که به طور قابل ملاحظه ای با انتظاراتی که از شرایط فرهنگی فرد وجود دارد، متفاوت و فراگیر و غیرقابل انعطاف باشد، شروعش به دوران نوجوانی یا اوایل بلوغ برگردد، در طول زمان پایدار باشد و به ناراحتی یا آسیب دیدگی روانی منجر شود.» به بیان دیگر، فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمی تواند آنگونه که معمول و در جامعه پسندیده است، با دیگر افراد ارتباط برقرار کند.
تعریف
شخصیت یعنی « مجموعه ای از رفتار وشیوه های تفکر شخص در زندگی روزمره که با ویژگی های بی همتا بودن ، ثبات (پایداری) و قابلیت پیش بینی» مشخص می شود. از این تعریف چندین نکته قابل استنباط است.
شخصیت چیست؟
• بی همتایی و تفاوت : شخصیت یک فرد بی همتاست و در عین بعضی مشابهت ها ، هیچ دو شخصیت یکسان و همسان وجود ندارد
شخصیت می تواند سازگار و یا ناسازگار باشد. «ناسازگاری» زمانی مطرح می شود که افراد قادر نباشند تفکر و رفتار خود را با محیط و تغییرات آن تطبیق دهند. سازگاری یا عدم سازگاری ارتباط نزدیکی با «انعطاف پذیری» دارد. یک شخصیت سالم با وجود ثبات و پایداری به میزانی از انعطاف پذیری بهره می برد. اما افراد ناسازگار در برخورد با موقعیت هایی که واکنش به آنها مستلزم تغییرات و تصمیمات جدید است، تفکر و رفتار انعطاف ناپذیری از خود بروز می دهند. بنابراین ، اختلال شخصیت یعنی «رفتارهای ناسازگار و انعطاف ناپذیر در برخورد با محیط و موقعیت ها»
اگر فردی در جزیره ای تنها باشد، تنها بیماری روان پزشکی ای که نمی تواند به آن مبتلا شود، اختلال شخصیت است زیرا اختلال شخصیت در ارتباط با دیگر افراد جامعه معنی پیدا می کند. فرد در این موقعیت فرضی می تواند افسرده شود، وسواس پیدا کند یا ارتباطش با واقعیت دگرگونه شود، اما از آنجا که اختلال شخصیت خود را در «ارتباط» با دیگر افراد جامعه نشان می دهد، نمی توان او را مبتلا به اختلال شخصیت دانست
مستلزم سابقه ای از مشکلات درازمدت فرد
خودپذیر
انعطاف ناپذیری
پنهان نمودن اضطراب
فاقد همدلی با دیگران
تثبیت در یک مرحله رشدی وناپخته ماندن
مشکلات بین فردی
مشخصات کلی اختلال شخصیتی
گروه افراد عجیب ونامتعارف(پارانوئید-اسکیزوئید-اسکیزوتایپال)
گروه افراد نمایشی ودمدمی(اختلال شخصیت ضد اجتمایی-مرزی-نمایشی وخود شیفته)
گروه افراد مضطرب وهراسان(اختلال شخصیت وسواسی جبری- دوری گزین ووابسته)
طبقه بندی
افراد عجیب ونامتعارف:
پارانوئید:در خانواده های بیماران اسکیزوفرنیک ومبتلا به اختلال هذیانی زیادتر است.ومسائل وراثتی وبد رفتاری خانواده در زمان کودکی .با سوئ ظن دیرپا وعدم اعتماد به مردم
تشخیص افتراقی: ازاختلال هذیان پارانوئیدکه هذیان با ثبات دارد
درمان:هالوپریدول-دیازپام-رواندرمانی حمایتی
مداخلات پرستاری:افزایش ارتباط وتشویق به فعالیت
انواع اختلالات
کناره گیری از روابط اختمایی-درونگرایی وعواطف کند ومنزوی وآنهودنیا وبی تفاوت وسطحی بودن عاطفه
علل:روابط آشفته خانوادگی
تشخیص افتراقی:با اسکیزوفرنی
مردها بیش از زنان مبتلا می شوند
درمان:داروهای ضد جنون وحمایتی روان درمانی گروهی
اختلال شخصیت اسکیزوئید
در این اختلال رفتار-فکر-حالت عاطفی وتکلم وظاهربیمار به اشکال متعددی عجیب ونامتعارف ااست و
صحبت هایشان فقط برای خودشان مفهوم دارد وشوخی های عجیب وغریب
تشخیص افتراقی:با اسکیزوفرنی
درمان:داروهاهالوپریدول وپیموزاید وحمایتی روان درمانی گروهی
مداخلات پرستاری:مدارای با احتیاط در موارد هذیان-اتحاد درمانی در صورت عدم اعتماد
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت ضد اجتمایی:رفتار غیر انطباقی بدون در نظر گرفتن حقوق دیگران-دروغگویی-فرار از مدرسه ومنزل-دزدی-نزاع-سوئ مصرف دارو-بی مبالاتی جنسی- رانندگی در حالت مستی
علل:عضوی-ADHD-غیبت والدین از خانه-بدرفتاری آنها وتنبیه مکرر
تشخیص افتراقی:با سوئ مصرف مواد-عقب ماندگی ذهنی
درمان:رفتاری مثل:مجازات های قانونی
پرستاری:رفتاری محکم واستوار وثابت وشناساندن رفتار واحساسات غلط-به حداقل رساندن تحریکات محیط ونشان دادن اینکه رفتارهای او مورد پذیرش نیست
گروه افراد نمایشی،احساساتی ودمدمی
در مرز بین نوروز وپسیکوز قرار دارد وبا بی ثباتی عاطفه،خلق ورفتار وحالت بحران-لحظه ای اهل بحث ولحظه ای افسرده اند.تنهایی را تحمل نمی کنند
علل:عضوی-بدرفتاری جسمی وجنسی وغیبت یامداخله گری افراطی والدین
تشخیص افتراقی:با اختلال شخصیت نمایشی
درمان:روان درمانی مرکب حمایتی-رفتار درمانی- ضد افسردگی
مداخلات:جلب اعتماد بیمار-کاهش محرکات محیطی
اختلال شخصیت مرزی
در اشخاص هیجانی وتحریک پذیربا رفتارهای پرزرق وبرق ونمایشی ورفتار توجه طلبانه مشخص است. ودر مواقع بی توجهی حملات کج خلقی نشان می دهند
علل:مشکلات در روابط اولیه
تشخیص افتراقی:از مرزی باید تشخیص داده شود
درمان:ضد افسردگی-ضد اضطراب
پرستاری:رفتار ثابت وحرفه ای گذاشتن برخی محدودیت ها
اختلال شخصیت نمایشی
این افراد با احساس عمیق،اهمیت شخصی،احساس خود بزرگ بینی وبی نظیر بودن وانتقاد ناپذیر وجاه طلب وروابط شکننده مشخص می شود.
علل:طرد شدن از جانب مادر یا از دست دادن او در اوایل کودکی
درمان:روانکاوی-لیتیوم وضد افسردگی
پرستاری:اقدامات طبق برنامه-گذاشتن محدودیت
اختلال شخصیت خود شیفته
اختلال شخصیت وسواسی جبری:
این بیماران با اصول،مقررات،نظم ونظافت وکسب کمال اشتغال ذهنی وپشتکار ورسمی وجدی وانعطاف ناپذیرهستند ودوست زیاد انتخاب نمی کنند.
علل:با مسائل مرحله مقعدی رشد روانی-جنسی مربوط است
درمان:خود بیمار-روان درمانی حمایتی یا بینش گرا-دارو کلونازپام وکلومیپرامین
گروه افراد مضطرب وهراسان
نسبت به طرد شدن بسیار حساس هستند وبه زندگی بدون روابط روی می آورند-عدم یا فقدان اعتماد به نفس وخود را دست کم گرفتن- وانتخاب مشاغل حاشیه ای ونیازمند پذیرفته شدن بدون انتقاد
علل:سرزنش وتحقیر از جانب والدین در ملا عام
درمان:روان درمانی فردی وحمایتی یا بینش گرا-گروه درمانی
اختلال شخصیت دوری گزین
مبتلایان متکی به دیگران هستند-فاقد اعتماد به نفس- ودر تنهایی احساس ناراحتی واضطراب می کنند.در کار خود پشتکار ندارد ودر کار کردن برای دیگران احساس راحتی می کنند.در بچه های کوچکتر خانه دیده می شود.
علل:اختلال اضطراب جدایی وبیماری جسمی در کودکی
درمان:روان درمانی-رفتار درمانی-خانواده درمانی-گروه درمانی
پرستاری:شرکت در فعالیت بخش وآموزش به خانواده بیمار
اختلال شخصیت وابسته
منفعل ومهاجم:اشکال تراشی-کله شقی وعدم کارایی دراجرای درخواست ها ودلیل تراشی برای تاخیر در کارها وحسادت وشکایت از بد بختی خود
علل:الگو گیری از والدین
رواندرمانی حمایتی با تمایل بیمار
2-اختلال شخصیت افسرده: بدبین-عدم احساس لذت عدم اعتماد به نفس بی کفایتی-ناامیدی
درمان:شناخت درمانی-گروه درمانی-درمان بین فردی وضد افسردگی
سایر اختلالات شخصیت
بررسی:ارزیابی خصوصیت عمده رفتاری وموقعیت زندگی وشرح حال کامل از تاریخچه بیمار
تشخیص: اختلال در تعامل اجتمایی
خطر خشو نت در ارتباط با ترس از طرد شدگی
اختلال در پنداشت از خود
مداخلات: اختلال در تعامل اجتمایی:تشویق به شرکت در گروه اجتمایی
مربوط به خشونت:
مربوط به اختلال در پنداشت از خود:
فرایند پرستاری
روان درمانی
روشی است که روانشناسان بالینی یا مشاور با استفاده از اقدامات «نیرو دارویی» اقدام به درمان اختلال می نماید و شامل انواع مختلفی است از قبیل «روانکاروی ، شناخت درمانی ، رفتار درمانی ، گروه درمانی ، آموزش مهارت های اجتماعی و… هدف از روان دمانی ، آموزش رفتارهای جدید همراه با اسجاد خودآگاهی و بینش در مراجع (دروان جو) نسبت به رفتار خود و اثر آن بر فرد و جامعه است. در درمان اختلال شخصیت اولویت با روان درمانی است.
درمان اختلال شخصیت
درمان دارویی
در کنلار روان درمانی مواقعی وجود دارد که لازم است از دارو نیز استفاده شود تا فرآیند درمان تسهیل شود. دارو درمانی زیر نظر روانپزشک اعمال می شود و میزان و تعداد مصرف را او تعیین می کند. داروهای مورد استفاده برای درمان این اختلال بطور غیر مستقیم اثر خود در اعمال می کنند. برخی از گروهها دارویی مورد استفاده عبارتند از: ضد اضطرابها ، ضد افسردگیها ، ضد جنونها. اختلال شخصیت شایع است و مشکل زا. می گویند ۱۰ تا ۲۰ درصد از جمعیت به یکی از انواع اختلال شخصیت مبتلا هستند. روان پزشکان معتقدند اختلال شخصیت بیماری مزمنی است و درمانش هم بسیار مشکل…
اختلال شخصیت شایع است و مشکل زا. می گویند ۱۰ تا ۲۰ درصد از جمعیت به یکی از انواع اختلال شخصیت مبتلا هستند. روان پزشکان معتقدند اختلال شخصیت بیماری مزمنی است و درمانش هم بسیار مشکل…
اختلالات روانی – عضوی
OMD
دلیریوم،دمانس،فراموشی وسایر اختلالات شناختی(علامت مشترک اینهاتخریب شناختی(اختلال درحافظه-تکلم وتوجه)
اختلالات روانی ناشی از یک اختلال طبی عمومی
اختلالات مرتبط با مواد
طبقه بندی اختلالات روانی عضوی
با اختلال هشیاری وتغییر در شناخت مشخص می شود ودر 10% افراد بالای 60 سال دیده می شود.(قبل وطی بستری در بیمارستان)
علل:بیماری های سیستم عصبی-مسمومیت های دارویی وترک مواد واختلالات طبی عمومی
علائم:اختلال درهوشیاری -جهت یابی–رفتار(تکلم-فعالیت- خلق وحافظه)چندروزقبل:اضطراب-توهم-هذیان واختلال خواب -غروب
درمان وپیش آگهی:شناخت علت ودرمان آن-کم کردن تحریکات حسی محیطی-بنزودیازپین وهالوپریدول.
به طور ناگهانی شروع وپس از رفع درمان عوامل سببی به سرعت بر طرف می شود .در صورت عدم درمان منجربه مرگ یا دمانس
دلیریوم
آسیب کلی قوای عقلانی،حافظه وشخصیت وتخریب عملکرد اجتمایی وشغلی وبیشترین شیوع بعد از 85 سالگی است شایعترین نوع آن آلزایمر است.
انواع دمانس برحسب علت:1-نوع آلزایمر(دژنراتیوعصبی) با علائم آپراکسی-آفازی وآگنوزی وناتوانی یادگیری اطلاعات جدیدویادآوری
2-نوع عروقی 3-ناشی از سایراختلال طبی عمومی 4-ناشی از مواد
علائم:اختلال در حافظه(نزدیک ودور) جهت یابی-ادراک(توهم)-تفکر(کند وغیر انتزاعی )خلق (افسردگی واضطراب)ورفتار(ناآرام-ناتوانی در انجام وظایف)ودر نوع عروقی سردرد وسرگیجه و…
دمانس
تشخیص افتراقی:دلیریوم(با شروع حاد)-افسردگی-اختلال ساختگی وتمارض(دردمانس خاطرات تازه قبل ازخاطراتقدیمی فراموش میگردند) -اسکیزوفرنی-عقب ماندگی ذهنی-اختلال فراموشی(آسیب دیدگی حافظه بدون آسیب دیدگی شناختی مثل آفازی و…)
درمان وپیش آگهی:حمایتی ودرمان دارویی برای رفع علائم ودرمان علت بوجود آورنده وتغذیه و ورزش وعدم مصرف باربیتوراتها ودیازپام وبرای درمان آلزایمر تاکرین وبرای تهییج هالو پریدول وتیوریدازین
پیش آگهی:پیشرونده –فرو کشنده-
اختلال در حافظه بدون اختلال در قوای عقلانی وعملکرد
علل: کمبود تیامین مربوط به وابستگی به الکل-ضربه مغزی-هیپوکسی-هیپو گلسمی-آنسفالیت-تومورها-تشنج ودرمان باECT
علائم:آمنزی پیش گستر وپس گستر-آسیب حافظه فوری ونزدیک-شروع ناگهانی در ضربه مغزی وشروع تدریجی در تومور مغزی
تشخیص افتراقی:دلیریوم- دمانس- فراموشی تجزیه ای
درمان:رفع علت بوجود آورنده
آمنزی
اختلال روانی پیامد مستقیم فیزیولوژیکی (معاینه وآزمایشات) ونفی اختلال روانی اولیه باشد.
انواع:اختلال پسیکوتیک:مثل:هذیان وتوهم در افراد دارای محرومیت حسی وهذیان در ضایعات لوب گیجگاهی ومواد
اختلالات خلقی:اختلالات غدد درون ریز-اختلالات عصبی وداروهای ضد فشار خون
اختلال اضطرابی:اختلال اضطراب فراگیر(گریو)-مصرف مواد وهراس(کاردیومیوپاتی)
اختلال کنش جنسی:
اختلالات خواب:بی خوابی وپر خوابی(مثل ارتریت)
تغییر شخصیت:بی ثباتی عاطفی-خشم -بی احساس وپارانوئید(مثل آسیب لوب پیشانی باعث فقدان قضاوت می شود)-ضربه سرودارو مثل حشیش
اختلال روانی ناشی از یک اختلال طبی ومواد
بررسی: شرح حال کامل از اطرافیان معاینه جسمی وروانی ودادن نمره
تشخیص:تغییر در فرایند تفکر-احتمال صدمه دیدن-تغییر حسی حرکتی
مداخلات:پیشگیری از رفتارهای خطرناک-حفظ جهت یابی بیمار(جلوگیری از تغییر در زندگی بیمار)-حمایت فیزیکی-جلوگیری از دلیریوم چشم بند-تغذیه مناسب.محیط آرام ومناسب استفاده از کلمات آسان وکوتاه.
پرستاری
اختلالات با مواد
شامل:
اختلالات مصرف مواد:وابستگی مواد وسوئ مصرف مواد
اختلالات ناشی از مصرف مواد:مسمومیت مواد-محرومیت مواد و…
اختلالات مصرف مواد
نیاز روانی (میل شدید ومستمر یا متناوب برای مصرف مواد)یا جسمانی(ناتوانی قطع مصرف مواد) برای ادامه مصرف ماده
با علائم:شناختی-رفتاری وفیزیولوژیک
الگوهای مصرف تکراری:تحمل(نیاز به مصرف بیشتر مواد)-محرومیت ورفتار اجباری مصرف دارو
وابستگی
الگوی غیر انطباقی مصرف مواد که پیامدهای مضر دارد مثل:مشکلات اجتمایی- شغلی وقانونی
مواد قابل سوئ مصرف یا روانگردان:
سوئ مصرف مواد
مسمومیت مواد:
محرومیت مواد:علائمی که بدنبال کم کردن یا قطع مصرف زیاد ومداوم یک ماده بروز می کند.
اختلال روانی ناشی از مواد:دلیریوم-دمانس-فراموشی
اختلالات ناشی از مصرف مواد
همه گیر شناسی:
علل:روانی:ADHD-اختلالات شخصیتی.عوامل اجتمایی وفرهنگی:مثل خوابگاههای دانشجویی.عوامل زیست شناختی:مثل کاهش سرتونین ودوپامین.عوامل ژنتیکی:
جذب ومتابولیسم: جذب از روده کوچک بیشترومتابولیزه ازکبد
اثرات الکل بر سیستم های بدن:
سیستم عصبی مرکزی:غلظت بالا اختلال درقضاوت ورفتارتکلم
سیستم گوارشی:گبد چرب به سمت هپاتیت وسیروز وگاهش جذب ویتامین ها واسید امینه
سیستم قلبی عروقی:افزایش فشار وانفارکتوس میوکارد
سایر اثرات:انواع سرطان ها
اختلالات مرتبط با الکل
اختلالات مصرف الکل:
وابستگی به الکل وسوئ مصرف الکل:نوشیدن مفرط الکل
اختلالات ناشی از الکل:
مسمومیت الکل:
محرومیت یا ترک الکل:دلیریوم ترمنس درمان:
اختلال فراموشی پایدار ناشی از الکل:سندرم کورساکف
دمانس پایدار ناشی از الکل:بزرگی بطن وشیار مغزی
اختلالات روانی ناشی از الکل:
انواع اختلالات مرتبط با الکل
معاینه فیزیکی:بررسی کبدی-گوارشی-قلبی
دارو درمانی:دی سولفیرام
روان درمانی
گروه های خودیاری
درمان وابستگی به الکل
اثرات:کاهش درد-تسکین-ضد اسهال وکاهش دهنده سرفه
علل:کاهش خستگی – درد واضطراب
اثرات مواد افیونی برسیستم های بدن:ایدزوهپاتیت وگوارشی تنفسی
آثار بالینی:نئشگی-سرخوشی-آرامش-خواب آلودگی-احساس گرما-خارش-گل انداختن صورت-ضعف تنفسی
تحمل ووابستگی:
مسمومیت ودرمان مسمومیت:اغما-تنگی مردمک وکندی نبض ودر صرت عدم درمان مرگ.درمان باز کردن راه هوایی نالوکسان
سندرم محرومیت ودرمان سندرم محرومیت:علائم جسمی وروانی
اختلالات مرتبط با مواد افیونی
علائم:تاکی کاردی-احتقان ملتحمه-کاهش فشار خون وافزایش اشتها وبه صورت خوراکی ودود مصرف می شود.ر مراحل اولیه احساس بزرگی-خنده های بی ربط وبعد به خواب می رود ودر مصرف افراطی بیماری تنفسی
وابستگی:روانی
مسمومیت:
درمان:دور نگه داشتن از مواد وضد اضطراب
اختلالات مرتبط با حشیش
علائم:خوشی –افزایش اعتماد به نفس وبا دو بار مصرف وابستگی ایجاد می شود-افکار پارا نوئیدی رفتار پرخاشگرانه ودر مصرف دراز مدت سوراخ شدن تیغه بینی
مسمومیت:بی قراری-تهییج- اضطراب بی خوابی
درمان :دور نگه داشتن- وکاربا مازپین
اختلالات مرتبط با کوکائین
محرک سلسله اعصاب که شامل:دکسترو آمفتامین-مت آمفتامین-ریتابین وپمولین
علائم:رفع خستگی وکاهش درد
مسمومیت:شبیه کوکائین بیقراری-پر حرفی-بیش فعالی برادی کاردی وتاکی کاردی وتوهم لمسی وشنوایی
محرومیت:کرامپ عضلانی-سردرد-کابوس تعزیق وافسردگی وخودکشی
اختلالات مرتبط با آمفتامین
شامل:مسکن-خواب آور –ضد اضطراب- با وابستگی جسمی وروانی
مسمومیت:اشکال در تکلم-خواب آلودگی- اختلال تمرکز وحافظه وقفه تنفسی
درمان:شستشوی معده
محرومیت:باعث اضطراب- اختلال خواب-تهوع طپش قلب درمان محرومیت:کارباماپین
اختلالات مرتبط با مسکن ها،خواب آورها وضد اضطرابها
پاک کننده ها-چسب هاوحلال ها(بنزین-لاک-چسب واکس-رنگ) واز راه استنشاق جذب ووارد مغز می شود
علائم:توهم-ترس- اختلال حافظه هیجان
مسمومیت:اختلال در تکلم-جهت یابی-ضعف تنفسی
اختلالات مرتبط با مواد استنشاقی
قهوه وچای
باعث افزایش هوشیاری احساس راحتی وخوشی
مسمومیت:بیقراری-عصبانیت-تحریک-بی خوابی دفع ادرار
اختلالات مرتبط باکافئین
سیگار
علائم: عروق کرونر-ریوی
اختلالات مرتبط بانیکوتین
بررسی از نظر بیماریها
تشخیص:تغییرات حسی- درکی
اختلال تغذیه
اختلال صدمه دیدن
پرستاری
http://behdasht.gov.ir/news
http://www.salamatiran.com
http://neurologists.persianblog.ir
http://www.forum.draldavood.ir
خلاصه روان پزشکی بر مبنای DSM-5، بنجامین جیمز سادوک – ویرجینیا آلکوت سادوک، ترجمه فرزین رضاعی، تهران: ارجمند، ۱۳۹۵
منابع
با تشکر از توجه شما