پاورپوینت روان شناسی نوجوان و انواع اختلالات روانی کودکان و نوجوانان

چگونگی تشکیل و رشد شخصیت انسان
شخصیت عبارت از مجموعه یی از صفات و خصوصیات می باشد که فرد را از دیگران متمایز می سازد. پیرامون شخصیت انسان قرآن مباحث جالب و گسترده یی دارد]، چنان که انسان را موجود دوبعدی می داند یعنی بعد مادی و معنوی که این دو بعد فرهنگ انسانیت و شخصیت اجتماعی او را در بستر تاریخ شکل می دهد و رشن می سازد . اینکه انسان از لحاظ اسلام چگونه خلق می شود؟ رگه های شخصیتی او در جهان هستی چگونه خلق می شود؟ روانشناسی می کوشد تا به این پرسشها و هزاران پرسش پاسخ گوید. از لحظه ای که خداوند به فرشتگان خطاب می کند که من می خواهم جانشینی برای خود در زمین انتخاب و خلق کنم از اینجا فضیلت و برتری انسان در زمین روشن می شود و بزرگی شخصیت و اندیشه فرهنگی او در نظام هستی چهره درخشان و روشن به خود می گیرد . به گفته دانشمندی که انسان در این جهان آنقدر کوچک است می تواند آنقدر بزرگ شود که جهان در برابرش کوچک شود که در جهان معاصر عملا ما شاهد کوچک شدن جهان از لحاظ ارتباطات هستیم.

که جهان را به صورت یک دهکده درآورده است. تشکیل شخصیت انسان در نخستین مرحله از زندگی در خانواده گذاشته می شود. اینکه کدام عوامل باعث رشد و تشکیل شخصیت انسان می شود و کدام است؟ و عواملی که باعث رشد و تشکیل شخصیت انسان می شود عبارتند از:
1- نقش خانواده:
خانواده یک گروه کوچک اجتماعی که شامل یک زوج و فرزندان می باشد و در خانه یکدیگر زندگی می کنند. و خانواده، نماد فرهنگی اجتماعی و بهترین دانشگاه برای رشد شکل گیری شخصیت، آموزش و پرورش و تکوین هویت کودکان است. اگر فرهنگ خانواده مبتنی بر عدالت آزادی مناسب، قانون و دموکراسی باشد و تمام نیازهای روانی و حیاتی آنان به نحو مطلبوب بر آورده شود آینده کودک هویت پر معنی، شخصیت اجتماعی، حقوقی و سلوک هدفمند می باشد. خانواده شبیه یک ساختمانی است که نیازی به یک طراح و معمار ماهر دارد. چنانچه فروید داشنمند و روانشناسی معتقد بود که در نخستین روزهای زندگی وقتی کودک کلمات من و تو را به زبان می آرود شخصیت او شکل می گیرد و از آن به بعد پیوسته در حال رشد می باشد. و شخصیت انسان از سه نوع فرآیند پویا و متعادل ساخته شده که بعبارتی از نهاد من و فرامن می باشد او از همان لحظه به هویت خویش پی می برد که من که هستم؟ به کجا آمدم؟ و چطور زندگی کنم؟ و دارای کدام ویژگیهای حقوق میباشم؟

نقش اجتماعی:
اجتماع گروهی از افرادی است که بوسیله ای یک فرهنگ و روابط پیشینه ای تاریخی گرد هم آمده اند. قدم دوم بعد از خانواده اجتماع بود. که نقش اساسی را در رشد شخصیت، آموزش و پرورش تکوین هویت انسانها دارد و جامعه یی که دارای شخصیت فکری است که برای هر درد خود فکری داری و برای هر مشکل خود راهی می یابد در جهان معاصر موضوع شخصیت فکری انسان مطرح بحث است و جامعه شخصیت فری خود را از فکر می گیرید که بر اساس دردها، نیازها، مسایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و دینی خود جامعه باشد جامعه ای که شخصیت فرکی نداشته باشد، تعریف خود را هویت خود را، درد خود را با فکر دیگران بیان می آورد.
شخصیت فکری سلامتی جامعه و تمام نهادهای آن را حفظ می کند. چرا یک جامعه یک جامعه اسیر به اسارت فکری دچار شده و به شخصیت فکری نه می رسد؟ اسارت فکری نه تنها جامعه را با آزادی نه می رساند، بلکه امکان رسیدن به شخصیت فکری و هویت انسانی را نیز جامعه می گیرد. آیاما توانسیم دردهای گذشته و حال را تداوی کنیم؟ از اشتباهات گذشته چه درس را آموختیم؟ در جواب باید گفت که اشتباه همیشه مربوط به گذشته نیست و اما این امتیاز در زمان حال وجود دارد که با بررسی کردن اشتباهات دیروزی، با مشکلات امروزی برخورد فکری معقول به عمل آمد. می تواند و این امکانی است که اشتباهات امروزی را به طور نسبتی کاهش داد. و تکامل بودن شخصیت هویت ما را رنگین تر می سازد. انسان در جامعه امروزی انسانی دارای حقوق و آزاد بهای و تساوی در برابر هم قرار دارند. بناء اجتماع و پیشرفته باعث رشد شخصیت و اندیشه سالم شده و جلو تمام بحرانها را می گیرد.

ویژگی های نوجوان
خودمحوری
تردید
استقلال خواهی
هویت جویی

خودمحوری نوجوان
خصوصیات
خودخواهی و خودشیفتگی
انزوا
در صدد اجرایی کردن سلیقه های خود
برداشت همراهان از این ویژگی:
تمرد، غرور، در صدد عصبانی کردن
راهکار مناسب:
همدلی، ورود به دنیای نوجوان، همراهی

تردیدهای نوجوان
قلمرو تردیدها:
نسبت به اطرافیان
نسبت به دانسته های قبلی خود
نسبت به مسائل دینی
نقش همراهان:
پاسخگویی به شبهات
ایجاد فرصت اظهار نظر
توجه به افکار درست نوجوان
معرفی منابع مفید مطالعاتی

استقلال خواهی نوجوان
خصوصیات:
حرکت به سمت استقلال و قطع وابستگی از دیگران
همانند تاجر نوکیسه

نقش همراه نوجوان:
احترام به این روحیه
تبیین نقشه راه
پیش بینی مشکلات و ارائه راهکار

خودیابی
نشانه ها:
به هم ریختگی روانی و گم گشتگی
به دنبال فکر و روش درست زندگی
در جستجوی جایگاه کنونی خود
تکاپو برای تشخیص درست از نادرست
به دنبال یک تصویر جامع و درست از خویش

نقش همراهان
کمک به نوجوان در شناختن بهتر توانایی ها و ضعف ها
فراهم کردن زمینه مسئولیت پذیری
تصحیح برداشت های شخصی نوجوان نسبت به خود (ناشی از اظهار نظر دیگران)
باز آفرینی خاطرات موفقیت آمیز دوره های پیشین
تقویت روحیه مثبت گرایی
پرورش توانایی های فردی نوجوان
تعدیل انتظارات از نوجوان

موضوعات پژوهشی نوجوان
راهکارهای ارتباط موثر با نوجوان
نوجوان و شبکه های اجتماعی
نوجوان و گرایش به هنر
مقابله با افسردگی نوجوان
نوجوان و والدین مذهبی
نوجوان و گرایش به سیگار
مدیریت مالی نوجوان
نوجوان و ارزش ها

نیازهای نوجوان
سازگاری با تغییرات
نیازهای معنوی
رهایی از حالات کودکانه
تشنه محبت
خودنمایی و مهم جلوه کردن
بهداشت جسمی و روانی
نیاز به الگوی مناسب
نیاز به پرورش اعتماد به نفس

سازگاری با تغییرات
نامتقارن بودن بدن
جوش های صورت
وضعیت های جدید جنسیتی
نابسامانی روحی

نقش همراهان
دادن اطلاعات اولیه درباره تغییرات بدنی ناشی از بلوغ
در اختیار گذاشتن کتاب های مفید

نیازهای معنوی
در جستجوی خداست
احساس گناه با کوچک ترین اشتباه
تمایل به فضایل

نقش همراهان

افزایش ایمان و تجارب معنوی با ایجاد زمینه
توصیه به اعتدال
ارائه اطلاعات دینی مورد نیاز
پرهیز از تحمیل و تطویل

تشنه محبت
غرور مانع ابراز
تظاهر به بی نیازی

نقش همراهان
تفاوت روش های محبت به نوجوان
تحویل گرفتن
احترام
اجرایی شدن برخی از ایده ها
بی تفاوت نبودن به حالات عاطفی او
تامین حس مقبولیت

خودنمایی و جلوه گری
در پوشش
در اظهار نظرها
مبالغه گویی
متفاوت بودن

نقش همراهان
ترجمه تازه ای از متفاوت بودن
شناخت تمایلات و توانایی و به کارگیری آن (صدای خوب)
هدایت استعدادها به سمت تعالی و بهره وری
دادن فرصت برای تغییر

بهداشت روانی و جسمی
ارائه اطلاعات مورد نیاز نوجوان، عامل جذب و همراهی
احسان علمی، یادگاری برای همه ایام
تشویق نوجوان به مدیریت خود در ابعاد گوناگون
ترغیب به شکوفایی
ارتباط با خانواده برای ایجاد شرایط مناسب تر برای نوجوان
ترغیب به مشارکت های گروهی در زمینه های ورزشی، هنری، مذهبی و …

الگوی مناسب
آگاهی از الگوهای فعلی
ایجاد زمینه انس، مقدمه ای برای الگوگیری
الگوهای قابل پیروی
معرفی الگوهای والا
تشویق به مطالعه شخصیت های موفق
معرفی مناسب و جذاب الگو

نیاز به اعتماد به نفس
معنای اعتماد به نفس
نگاه توحیدی به آن
طولانی بودن شکل گیری
اکتسابی بودن نه ارثی

دلایل کاهش خودباوری
محرومیت و ناکامی ها و بیماری های مداوم
بدبینی راجع به زندگی
سردرگمی به خاطر تعدد مشکلات
وجود تبعیض ها
به رخ کشیدن عیب ها و ضعف ها
زورگویی، سخت گیری و مراقبت شدید

دلایل کاهش خودباوری
مقایسه
سرزنش
حمایت های نابجا
تصور غلط از خود
برترانگاشتن افراطی دیگران
عدم آموزش استقلال و اتکای به نفس از سوی خانواده

راهکارهای ارتقای خودباوری
خودپنداشت جدید
ایجاد زمینه برای موفقیت های کوچک
جدا کردن برچسب های منفی گذشته
دادن حس تازه به نوجوان
روکش شخصیتی جدید
مثبت نگری
تحسین های متعادل
دادن حق اشتباه و فرصت جبران

مشکلات نوجوان
ارتباط با جنس مخالف
دوستی های افراطی
سرپیچی و نافرمانی
پرخاشگری
افت تحصیلی
وابستگی به تلفن همراه
مشکلات جنسی

دوستی پسر و دختر
چرا؟

1. انگیزه های فردی
آرامش جویی
محبت خواهی
ازدواج خیالی
ابراز شخصیت
ناآگاهی از جنس مخالف
تامین نیازهای جنسی
سرگرمی

2. زمینه های خانوادگی
ضعف های اخلاقی و معنوی
از بین رفتن حریم های ارتباطی
کمبود فضای گفتگو و تفاهم
اشتغال والدین و کم توجهی به فرزندان
خانه های پرمشاجره
بلوغ زودرس، دشواری های ازدواج، دوره طولانی تجرد
وجود الگوی ارتباطی نامناسب در اعضای خانواده

3. عوامل دیگر
دوستان مشوق
همه گیری اجتماعی
رسانه های داخلی و ماهواره
فناوری ها و سهولت ارتباط
فضای وب
تلفن همراه

آسیب ها
1.فردی
الف)اخلاقی
ب)روحی
ج)تحصیلی
2.خانوادگی
3.اجتماعی

الف)آسیب های اخلاقی و معنوی
احساس گناه و از دست رفتن زلالی معنوی
از بین رفتن کرامت و شرافت انسانی
دوری از خدا و خوبی ها
فاصله گرفتن تدریجی از دیگر دستورات دینی
فاصله گرفتن از محیط های معنوی
شکسته شدن قبح گناه و احتمال گناهان بعدی

ب)آسیب های روحی و روانی
پرخاشگری ناشی از ناکامی و استرس
ایجاد بدبینی نسبت به همه افراد جنس مخالف
تجربه های ناموفق و نقش آن در زندگی آینده
وابستگی های دراز مدت
سردرگمی نقش
افسردگی ناشی از قطع ارتباط و احتمال خودکشی
اضطراب ناشی از کتمان ارتباط
بی توجهی به تفاوت دو جنس در ارتباط
خطرات جسمی ناشی از ارتباط

ج)آسیب های تحصیلی
افت تحصیلی
از دست دادن تمرکز
سردرگمی در هدف گذاری تحصیلی
تغییر مسیر ناگهانی
تمایل زودهنگام به پول جهت استقلال

2. آسیب های خانوادگی
دوری از خانواده و بی اعتمادی به آنها
نزاع دائمی میان ارزش های خانواده و خواسته ها
استرس ناشی از دور شدن
از دست دادن حمایت خانوادگی
بدگمانی ها و تردیدهای پس از ازدواج
از دست رفتن اعتبار خانوادگی
بی ثباتی خانوادگی و از دست رفتن آرامش جمعی
فزون خواهی مالی

3.آسیب های اجتماعی
گسترش انحرافات اجتماعی
نابودی استعدادهای ارزشمند
تنوع خواهی و تخریب زمینه ازدواج
از بین رفتن امنیت اجتماعی خصوصا برای دختران
از دست دادن اعتبار اجتماعی

دوستی پسر و دختر

چه باید کرد؟

الف) پیشگیری
ارتقای مهارت فرزندپروری
تقویت نقش پدری
توجه به نیازهای روان شناختی
ارتقای خودآگاهی نوجوان
ارتقای معنوی نوجوان
آموزش مدیریت ارتباط

پیشگیری
ارتقای شخصیت با شکوفاسازی استعدادها
تقویت هدف گذاری
آموزش های ایجابی
فقهی : احکام ارتباط
اخلاقی: تشکیل کلاس های خانوادگی و تربیتی
آموزش خانواده ها

ب) درمان
تغییر باورهای نادرست
حاکم ساختن منطق بر احساس با بازگویی آسیب ها
تقویت دوستی های هدفمند با جنس موافق
تقویت گروه گرایی های سالم
ایجاد محدودیت های منطقی
تدارک برنامه های سودمند و جذاب

ب) درمان
شناسایی کمبودها و تلاش برای تامین
توجه دادن به سود و زیان ارتباط
کلاس عشق و ضرورت صیانت از آن
ارتباطات معنوی جایگزین
تشویق به کامیابی واقعی(ازدواج، پیشرفت) به جای زندگی ذهنی
ارجاع به مشاور(احتمال اختلال های جدی مانند شخصیت)

دوستی های افراطی
چرا دوستان ترجیح داده می شوند؟
راحت بودن
هم جهت بودن
تحویل گرفتن
فرصت اظهار و ابراز
محرم اسرار
تنوع در ارتباط در قالب های درسی، ورزش و …

سرپیچی و نافرمانی
چرا؟
برخورد با کار نه شخصیت
شفاف سازی قوانین و تاکید بر اجرایی شدن
توجه به موارد مثبت(انصاف)
ثبات شخصیتی والدین و مربیان

پرخاشگری
بهنجار و نابهنجار
شکل های بروز پرخاشگری
مخالفت با طرز فکر و سلیقه بزرگسال؛
تمرد و سرکشی؛
پاسخ های کلامی و حاضر جوابی ها؛
پاسخ های حرکتی و فیزیکی؛
تغییر قیافه ؛
سرزنش خود؛
رک گویی.

کمک به نوجوان پرخاشگر
آموزش روش های ابراز خواسته
آرامش همراهان
توصیه به تغییر وضعیت فیزیکی(هوای تازه)
آگاه سازی نوجوان از درک شدن توسط همراهان
صحبت نکردن به هنگام عصبانیت
شنونده فعال

افت تحصیلی
دلایل
ناتوانی در سازگاری
افت انگیزه
تغییر نگرش به تحصیل
فشار بیش از حد خانواده
عدم تمرکز
خانواده پرمشکل و میل به استقلال زودهنگام

آسیب های نوجوانان از تلفن همراه
القای شخصیت کاذب
بی اهمیت شدن وقت و فرصت ها
وابستگی و اعتیاد به همراه
عادت به مصرف گرایی بی هدف
کنجکاوی های جنسی و سهولت ارتباط با جنس مخالف
بی اهمیت شدن همه مسائل زندگی
شکسته شدن حریم های اخلاقی(قبح گناه)
بازی با همه مقدسات
پناهگاهی با سقف کاذب
شبهه اندوزی بی پاسخ

راهکارها
منبع لذت نکردن موبایل
تغییر نگاه از سرگرمی به ارتباطی
استفاده تدریجی
تاخیر در خرید و خرید ساده ترین
آموزش و آگاهی بخشی
آموزش احکام موبایل
آموزش بهره وری درست
آگاهی از آسیب

راهکارها
وضع قوانین و شرایط
اجازه بازدید
نگذاشتن رمز
اجازه محرومیت و محدود سازی
الگو شدن والدین
شخصیت بخشی و تقویت هدف گذاری
ایجاد سرگرمی های سالم

مدیریت غریزه
چرا؟
چگونه؟

انواع مشکلات جنسی
خیال پردازی های جنسی
ابتذال گرایی(فیلم، عکس، وبلاگ نویسی، سایت ها و…)
ارتباطات نامشروع(موافق و مخالف)
تماشاگری جنسی
خودارضایی

دلایل و زمینه ها
انزوا و تنهایی
کمبود محبت
تربیت نادرست
تظاهر جنسی والدین
محیط ناسالم
بلوغ زودرس
کنجکاوی جنسی

دلایل و زمینه ها
بی کاری و نداشتن برنامه
دوستی با جنس مخالف
اضطراب و نگرانی
تبلیغات هم سالان
ضعف اخلاقی خانوادگی
وجود وسایل و کتاب های تحریک کننده
سهولت دسترسی به اطلاعات جنسی
حریم های شکسته شده

آسیب ها
روحی ـ روانی
جسمی
معنوی
اجتماعی

رهایی از خودارضایی
یاری خواستن از خدا
تغییر باورها
بی ضرر بودن
نیاز به تخلیه
بد به جای بدتر
محال بودن ترک و ناتوانی
مدیریت نگاه
تنوع قلمرو لذت های صحیح

رهایی از خودارضایی
حذف همه محرک ها
مدیریت تغذیه و پوشاک
ارتقای شخصیت(افزایش حرمت خود و تقویت اراده)
قانون جریمه(به ویژه برای مقدمات آن)
تبدیل انرژی(ورزش)
زندگی با برنامه
تقویت اهداف مهم
کتاب درمانی

رهایی از خودارضایی

ابوالقاسم شهبازی، رهایی از خودارضایی، قم، نشر صبح صادق.
سید مصطفی دیانت، آرامش طوفانی، قم، مرکز مشاوره موسسه امام خمینی(ره).

انواع اختلالات روانی کودکان و نوجوانان
1- عقب ماندگی ذهنی
2- اختلالات یادگیری
3- اختلالات نافذ مربوط به رشد(اوتیسم)
4- اختلالات هماهنگی حرکتی
5- اختلالات رفتارهای ایذایی
6- اختلالات ارتباطی
7- اختلالات تغذیه ای کودکان ونوجوانان
8- اختلالات دفع
9- تیک
10- اختلالات رفتارهای عادتی وکلیشه ای
11- گنگی انتخابی
12- افسردگی وخودکشی
13- اختلالات اصطرابی
14- اختلالات خواب
15- اختلالات جسمانی شکل
8

فصل اول: کلیات
تعریف آسیب شناسی روانی:
– آسیب شناسی روانی یا سایکوپاتولوژی علمی است که در آن سعی می شود با استفاده از اصول اساسی روانشناسی رفتار نابهنجار وعلل آن مورد بررسی قرار گیرد.
2مفهوم مهم در این تعریف:
اصول اساسی روانشناسی و رفتار نابهنجار
تعریف دیگر:
– آسیب شناسی روانی عبارت است بررسی علایم ونشانه های بیماری های روانی با تاکید برعلل ومکانیسم بروز آنها.
9

نشانه شناسی
علایم و نشانه((signs, symptoms حالات و ویژگی هایی هستند که معرف یا تجلی بیماری فرد است. در واقع ترکیبی از نشانه ها به صورت های مختلف بیماری های گوناگون را بوجود می آورد.
برخی نشانه ها مهمتر و برخی کم اهمیت ترند و از طرف دیگر می توان آن ها را به دو نوع:
ذهنی(subjective) و عینی(objective) تقسیم کرد.
10

انواع نشانه ها
شخصیت آدمی از بخش های مختلفی مثل نحوه ی تفکر، ادراک، خلق، عواطف، هوش، حافظه، گفتار، رفتار و هوشیاری بوجود آمده است و نشانه های بیماری می تواند به هر یک از این بخش ها مربوط باشد.

نشانه های مربوط به تفکرشامل:
محتوی تفکر مثل هذیانdelusion ) )
نوع تفکر شامل عینی و انتزاعی(concrete & abstract)
فرم تفکر
جریان تفکر که به نحوه بیان افکار مربوط می شود.

نشانه های مربوط به ادراک
تعریف ادراکperception))
توهم و خطای ادراک (هالوسیناسیون و ایلوزیون hallucination & illusion)

نشانه های مربوط به خلق و عاطفه
تعریف خلق(mood):
خلق عبارت است از آن حالت احساسی که همراه با رفتار و افکار ما وجود دارد. مثل غمگین، خشم، بی حوصلگی، ناامیدی از یک طرف و از طرف دیگر شادی افراطی، سرخوشی و شور که عکس آن است.
14

علایم مربوط به سایر موارد
علایم مربوط به هوش مثل هوش پایین
علایم مربوط به رفتار مثل بی قراری، پرخاشگری، دزدی که می تواند مربوط به میزان و یا محتوی رفتار باشد.
علایم مربوط به جسم مثل تعریق، ناراحتی پوستی
علایم مربوط به گفتار مثل لکنت، گفتار کودکانه و …
15

اهمیت آسیب شناسی روانی
آسیب شناسی روانی در میان کودکان و نوجوانان و بزرگسالان از اهمیت زیادی برخوردار است. به ویژه در میان دانش آموزان لازمه ی به ثمر رسیدن فعالیت های آموزشی پرورشی مستلزم آن است که در ابتدا این آسیب ها به عنوان موانع اصلی مورد توجه قرار گیرند. از طرف دیگر متاسفانه آسیب های روانی بسیار شایع می باشند. آمریکایی ها (کاستلو) در 1992 اعلام کرده اند که از هر 7نفر 1نفردر دوره ای از زندگی خود به نحوی دچار اختلال روانی می شوند که احتیاج به مراجعه دارند. هم چنین میزان شیوع اختلالات را در کودکان و نوجوانان 13% در کل جامعه و 30% در طبقات پایین اجتماعی اقتصادی و 11% در طبقات بالا و متوسط اعلام کردند. در ایران نیز شیوع گسترده اعتیاد، فحشا و پایین آمدن سن ابتلا به آن، کودکان خیابانی، بالش سنگی ها و پدیده های فرار از منزل و مدرسه بسیار نگران کننده است.

رابطه بین صنعتی شدن وابتلا به اختلالات روانی
به نظر می رسد ابتلا به بیماری های روانی بهای سنگینی است که بشر برای مدرن شدن زندگی خود می پردازد.
سوال مهم:
چگونه می توان هم مدرن و پیشرفته بود و هم در برابر بیماری های روانی مصونیت داشت؟

بهنجاری و نابهنجاری normality and abnormality
بحث از بهنجاری و نابهنجاری همان بحث از سلامتی و بیماری است که علیرغم ظاهر ساده آن از امور پیچیده است که غالبا اتفاق نظر اندکی در مورد آن وجود داشته است. شاید مهمترین علت آن دشواری توصیف انسان کامل یا انسان سالم است. به نظر می رسد بهترین روش در این زمینه بیان کردن معیارها و ملاک هایی است که به کمک آن بتوان این دو گروه را از هم تفکیک نمود.

ملاک های بهنجاری و نابهنجاری
1- ملاک اجتماعی: بهنجاری همان عرف جامعه و نابهنجاری دوری از عرف جامعه است.
2- ملاک آماری: نابهنجاری به حالتی گفته می شود که از فراوانی آماری کمی برخوردار باشد. فرد نابهنجار به کسی گفته می شود که بیش از2+ و یا 2- انحراف معیار از میانگین فاصله داشته باشد.
3- تعدیل و تنظیم سازش شخص در برابر ناراحتی شخصی ؛که شبیه به معیار پزشکان است.
4- معیار غیر انطباقی بودن رفتار؛ همزمان بهنجاری معادل راحتی شخصی و در امن بودن دیگران از فرد تلقی می شود.
5- معیار رشد؛ بهنجاری عبارت است از هماهنگی با جداول رشد

نظر فروید درباره ی بهنجاری و نابهنجاری
فرد بهنجار کسی است که مراحل رشد روانی-جنسی را به نحو مطلوب سپری کرده باشد. و نیز از ایگوی ego))قوی برخوردار باشد به نحوی که بتواند بین سرکشی ها و عصیان های نهاد id)) و سخت گیری ها و ممانعت های فراخود(superego) میانجی گری بنماید.

نظر کارشناسان سازمان بهداشت جهانی(WHO)
سلامتی یا بهنجاری عبارت است از قابلیت برقراری ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران و سعی در تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و توانایی حل تمایلات و تضادهای شخصی به شکل عادلانه، منطقی و مناسب.

بهنجاری به عنوان فرآیند normality as process
در جدیدترین نظریات بهنجاری یک فرایند دایما در تغییر و پویا تلقی می شود که نتیجه ی نهایی سیستم های در حال تعامل است. انسان موجودی چند بعدی و زیستی-روانی اجتماعی (bio psycho social) است. این ابعاد پیوسته در حال تعامل هستند و تصویریک بعد بدون در نظر گرفتن رابطه ی آن با ابعاد دیگر امکان ندارد. و لذا پیدایش هر گونه نقص و خلل در هر یک از این ابعاد باعث نقص و خلل دردیگر ابعاد و کل سیستم می شود.
تاثیر متقابل ساختار و عملکرد، نمونه بارز آن ورود ویروس به بدن(بعد زیستی) که آرامش (بعد روانی) وی را بهم می زند. عدم برخورداری از یادگیری های لازم (بعد روانی) در یک موقعیت می تواند باعث سردرد (بعد زیستی) گردد.

همزبانی خویشی و پیوندی است
مرد با نامحرمان چون بندی است
ای بسا هندو وترک همزبان
ای بسا دو ترک چون بیگانگان
پس زبان محرمی خود دیگر است
همدلی از همزبانی بهتر است

فصل دوم رویکردهای نظری بر اختلالات روانی و رفتاری کودکان

فصل دوم:
رویکردهای نظری بر اختلالات روانی و رفتاری کودکان
فواید انتخاب یک نظریه و یا رویکرد برای بررسی رفتار؛
1- به تمام پرسش ها فکر نکنیم بلکه بتوانیم انتخاب کنیم؛ زیرا نمی توان به طور همزمان به همه ی پرسش ها پرداخت.
2- تبیین، پیش بینی و کنترل رفتارهای مورد نظر

نظریه های زیست شناختی
فرض اساسی این نظریه ها در تبیین اختلالات روانی اینکه ساختمان بیولوژیک کودک او را با مشکل مواجه ساخته است.
ساز و کارهای گوناگون این تاَثیر عبارت اند از: تاثیرات ژنی، اختلالات بیوشیمیایی و آسیب های ساختاری

تاثیرات ژنی
از دو طریق ژن مغلوب و ژن غالب
بیماری های فنیل کتنوریا، گالاکتوزومی و تی ساکس و هورلر ازطریق ژن مغلوب و زمانی پدید می آید که در پدر و مادر هر دو ژن مغلوب این بیماری ها وجود داشته باشند.
بیماری های اپی لوئیا، کره هانتینگتون نیز از طریق ژن غالب منتقل می شوند.

تاثیرات بیو شیمیایی
در جدیدترین نظریه های بیوشیمیایی بر نقش انتقال دهنده های عصبی تاکیدمی شود. به عنوان مثال: افزایش میزان دوپامین منجر به اسکیزوفرنی و کاهش آن منجر به ADHD می شود.
شیمی بدن می تواند بجز وراثت از راه های دیگری مثل عفونت، رژیم غذایی، فشار ها ی عصبی، مصرف دارو و الکل نیز تغییر یابد. هر چند مشخص شده است که قطعا بیوشیمی افراد در خلق و خوی آنها موثر است ولی هنوز مکانیسم آن کاملا مشخص نیست.

آسیب های ساختاری
آسیب های فیزیولوژیکی سیستم عصبی در سه مرحله قبل، حین و بعد از تولد موثر است.
برخی عوامل دوره بارداری:
1- بیماری های عفونی مادر مانند سفلیس، سرخچه و توکسوپلاسموزیس
2- مصرف داروها و مواد شیمیایی مانند الکل، آسپیرین، هرویین و…
3- تشعشعات مثل اشعه ی X
4- عامل RH
5- سوتغذیه مادر و اختلال در سوخت و ساز بدنی او
برخی عوامل بعد از تولد:
1- حوادث وضربات
2- تغذیه نادرست و مسمومیت های اتفاقی
3- ابتلا به برخی بیماریها مثل کواشیورکورkwachior kor

نظریه های رفتاری و یادگیری
در این دیدگاه رفتار اعم از هنجار و ناهنجار حاصل یادگیری است.
اسکینر؛ الگوی رفتار کنشگر را مطرح کرد و این که رفتار را می توان از طریق برنامه های تغییر رفتار کنترل کرد. و برنامه های تغییر رفتار، تقویت رفتارهای مطلوب،نادیده گرفتن رفتارهای نامطلوب، تقویت ژتونی، تقویت منفی، تنبیه.
پاولف؛ شرطی سازی پاسخگر و اینکه رفتار در اثر همایندی محرک ها و جانشین سازی محرک ها پدید می آید.
باندورا؛ یادگیری مشاهده ای یا الگو سازی را در ایجاد و درمان رفتارها مطرح کرد.

نظریه روانکاویpsychoanalysis
شناخته شده ترین نظریه در زمینه ی تبیین روانشناختی اختلالات این نظریه است. علی رغم این که نظریه ای روانشناختی است؛ از زیست شناسی نتیجه شده است و دو غریزه ی زیستی مهم زندگی و مرگ را مطرح می کند.
اهمیت سال های اولیه ی زندگی وشکل گیری شخصیت آدمی در پنج شش سال اول زندگی
مراحل رشد روانی جنسی:
دهانی(oral)
مقعدی(anal)
آلتی (phallic)
نهفتگی(latency)
تناسلی(genital)
سه ساختار شخصیت از نظر فروید: نهاد و من و فراخود

اضطراب از نظر فروید
منشا اضطراب عبارت است از: واقع شدن تحت فشار خیلی زیاد
انواع اضطراب:
اضطراب واقعی؛ ترس از خطرهای موجود در دنیای واقعی
اضطراب نروتیک؛ تعارض بین ارضای غریزه و واقعیت
اضطراب اخلاقی؛ تعارض بین نهاد و فرامن
ریشه ی بسیاری از مشکلات از نظر فروید از قدرت فرامن ناشی می شود. به عنوان مثال:
قدرت کم: اختلال سلوک
قدرت زیاد: افسردگی، وسواس
همچنین توجیه بیماری ها با اصطلاحاتی مانند مکانیسم های دفاعی ، تثبیت، بازگشت وتجارب اولیه کودکی است.

نظریه ی اریک اریکسون:
8 مرحله رشد شخصیت
تعارض مهم هر مرحله و لزوم حل آن برای رشد سالم شخصیت
طی درست مراحل تابع عوامل ژنی و محیطی
اریکسون بر خلاف فروید در کنار جنبه های زیستی بر جنبه های اجتماعی و فرهنگی رشد و تکامل نیز تاکید دارد.

مراحل رشد از نظر اریکسون:
1- اعتماد -عدم اعتماد
2- خودمختاری – شک و شرم
3- ابتکار در برابر احساس گناه
4- صنعت در برابر احساس حقارت
5- هویت در برابر سردرگمی نقش
6- صمیمیت در مقابل انزوا
7- زایندگی در برابر رکود
8- مرحله انسجام من در مقابل نا امیدی

به اعتقاد اریکسون روابط میان کودک و والدین بسیار مهم است. خودپنداره ی فرد و برقراری روابط با همسالان بیانگر چگونگی رشد و تکامل اوست. به اعتقاد او همان گونه که نیرومندی های بنیادی در هر مرحله از رشد روانی -اجتماعی ایجاد می شود، ضعف های های بنیادی نیز می توانند ایجاد شوند. در یک رشد نامتعادل من تنها دربرگیرنده ی یک نگرش است، یا نوع سازگارانه یا ناسازگارانه ی آن. اریکسون این حالت را رشد نادرست معرفی می کند. هنگامی که تنها گرایش مثبت یا منفی در من وجود دارد این حالت را ناسازگاری گویند. زمانی که فقط گرایش منفی وجود دارد به این حالت بدخیمی می گویند. ناسازگاری ها می توانند به روان رنجوری و بدخیمی ها به روان پریشی بیانجامند.

نظریه هینز کاهوت
او اعتقاد داشت که رشد فرد به دو نوع حمایت روانشناختی اساسی از جانب والدین نیاز دارد؛
1- تایید احساس نیرومندی و بزرگی کودک
2- احساس آرامش و منزه بودن از خطا
یعنی ایجاد این احساس که هیچ کاری نیست که کودک نتواند از عهده ی آن برآید یا هرچیزی درست خواهد بود. در صورت عدم تایید این حمایت ها من او آسیب می بیند و به اختلالات زیادی مانند پسیکوز، انحرافات جنسی و سوء مصرف مواد منجر می شود. سندرومی که او بیش از همه با اختلالات خود مرتبط می دانست اختلال شخصیتی خود شیفتگی بود.

نظریه ی ماهلر
قوی ترین تعیین کننده رشد روانشناختی تاثیر و تاثر کودک با مادر است. کودک تا پنج ماهگی هیچ احساسی از وجود خود جدا از مادر ندارد. از این زمان جریان طولانی جدایی یا فردیت آغاز می شود در 4 مرحله:
1- مرحله تمایز، از5تا 12ماهگی، شروع تمایز خود از مادر
2- تمرین ، 12تا18ماهگی،مرحله ای که در آن کودک راه می رود ،فرار می کند ودست به هر تجربه ای برای لذت بردن از خود استقلالی می زند،اما مکررا برای تجدید نیروی هیجانی نزد مادر بر می گردد.
3- تجدید روابط ،18تا 24ماهگی،مرحله دردناک درک کودک از آن چه رخ داده است. یعنی از دست دادن مادرو دچار شدن به نوعی تناقض فشار برای جدا شدن از مادر و نومیدانه به وی چسبیبدن ،احساس دو سویه ای که کودک را به مرحله بعدی رهنمون می کند.
4- ثبات شیء ،24تا 36 ماهگی که در آن کودک تصویر ذهنی مادر را درونی می کند. یعنی در ذهن او از دست دادنی نبودن واقعی مادر تثبیت می شود. بدین ترتیب کودک دیگر فردیت خود را به دست آورده و به آن انسجام می بخشد. تعجیل یا مقاومت مادر در رشد جدایی کودک،ظهور فردیت اورا دچاز اختلال می کند.

نظریه اشپیتز
مراحل تحول کودک از نظر اشپیتزکه سپری کردن مناسب آن به رابطه مادر وکودک بستگی دارد:
1- مرحله بدون موضوع یا شیئ
2- مرحله در راه موضوع یا شیئ از دو ماهگی به بعد
3- مرحله شیئ لیبیدویی به معنای دقیق کلمه
از آغاز سه ماهه سوم زندگی به بعد ویا از حدود 8ماهگی به بعد ایجاد احساس غریبگی و دلهره هشتمین ماه زندگی .
حالا دیگر مادر یک موضوع ترجیحی است نه فقط در بخش دیداری بلکه قبل از هر چیز در قلمرو عاطفی

نظریه جان بالبی
بالبی بررسی اثرات آسیب شناختی جدایی زودرس بین مادر وکودک
سه مرحله این جدایی ها در 13تا32 ماهگی :
1- مرحله اعتراض
2- مرحله نومیدی
3- مرحله بریدگی
بالبی واکنش نسبت به جدایی را مبنای واکنش های ترس و اصطراب در انسان می داند.

نظریه روانکاوی جدید
به اهمیت خود به عنوان ارزش ها ومنبع تداوم زمان و مکان تاکید دارد .
3 جنبه مهم خود:
خودجسمانی، خود ذهنی، خودکلامی
خود اشیاء افراد وچیزهایی هستند که اهمیت خاصی برای نگهداری خود دارند.

خودجسمانی
خودجسمانی یا بدنی اولین خود که بین ماه های دوم وششم زندگی پدیدار می گردد.وهنگامی که او در می یابد او و مراقب از یکدیگر متمایز هستند. حس جدایی انسجام وهویت را به شخص می دهد.4 ویژگی خودجسمانی:
1- احساس کنترل ونفوذ را می رساند ؛یعنی کنترل کننده وایجاد کننده اعمال خود هستیم و کنترل کننده اعمال دیگران نیستیم.
2- حس وحدت شخصی؛این که فرد یک واحد جسمانی است.
3- هیجان هایی که فرد تجربه می کند جزیی از او هستند که به رشد ونگهداری خود بدنی کمک می کنند.
4- به احساس تاریخچه فردی کمک می کند.

خود ذهنی
از حدود 7تا 9ماهگی پدید می آید وبه پرورش ذهنیت متقابل کمک می کند.یعنی فهمیدن تصمیم ها و احساس های یکدیگر و این که ممکن است در مورد رویدادها تجربه های مشابهی داشته باشیم.
تبادل معنادار در این سن بین کودک ومراقبان او،ایجاد همدلی وحس درک مشترک.
اختلال در خود ذهنی به مشکلاتی در احساس مرتبط بودن با دیگران همدل بودن با آن ها یا با خود منجر می شود.

خودکلامی
از حدود 15 تا 18 ماهگی کودکان سومین حس خود را پرورش می دهند که به عنوان مخزن دانش وتجربه شکل می گیرد .
این خود از طریق به کارگیری نمادها وزبان پرورش می یابد.

خود – اشیاء
افراد با اهمیتی که برای یکپارپگی شخصیت حمایت فراهم می کنند، خود – اشیاء نامیده می شوند،افراد واشیایی که هر یک ازما برای این که کارکرد شخصیت مان را درسطح بهینه نگه داریم به آنها محتاجیم.مفهوم خود – اشیاء براهمیت محیط برای کارکرد بهینه شخصیت تاکید دارد.این نشان می دهد که هیچ یک از ما محدوده ای به صورت خودمان نیستیم که آزاد ومستقل از زمینه ها باشیم.اختلال های خود – اشیاء به ویژه در اختلال های شخصیت مرزی با اهمیت هستند.

نظریه شناختی
تلقی انسان به عنوان موجود پردازش کننده اطلاعات ورفتار ناشی از نحوه ای است که فرد اطلاعات را پردازش می کند.
بر خلاف دیدگاه رفتاری هم دیدگاه روان پویشی وهم شناختی به آن چه در درون فرد می گذرد علاقه مندند.البته شناختی ها بیش از آنچه بر امیال ،نیازها،انگیزه ها وتعارضات نهفته تاکید نمایند بر این متمرکز می شوند که افراد چگونه
اطلاعات راکسب کرده تفسیر می نمایند و در حل مشکلات به کار می گیرند.

فصل سوم :
طبقه بندی اختلالات روانی

گر تو سنگ صخره و مرمر شوی
چون به صاحب دل رسی گوهر شوی
مهر پاکان در میان جان نشان
دل مده الا به مهر دلخوشان
کوی نومیدی مرو امیدهاست
سوی تاریکی مرو خورشیدهاست
دل تو را در کوی اهل دل کشد
تن تو را در حبس آب و گل کشد
هین غذای دل بده از همدلی
رو بجو اقبال را از مقبلی

طبقه بندی اختلالات روانی classification of mental disorders
تعریف:
طبقه بندی فرآیندی است که به کمک آن پدیده های متعدد مرکب وپیچیده بر طبق ملاک های خاص به صورت گروههای مختلف منظم می شوند.
طبقه بندی در پزشکی وروانپزشکی رایج وهمراه با تفاوت هایی است.
در پزشکی علل ودر روانپزشکی علائم مشابه مورد توجه قرار می گیرد.

مزایا ومعایب طبقه بندی
طرف داران و مخالفین طبقه بندی
مخالفین معتقدند طبقه بندی منحصر به فرد بودن انسان ها را نادیده می گیرد و لذا موجب گمراهی است وطرف داران معتقدند طبقه بندی به شناخت بهتربیماریها کمک می کند.
مزایا:
– تسهیل روابط میان دست اندرکاران به ویژه درارجاع ها
– سازمان دهی مطالعات ویافته ها
-اطلاق یک برچسب بریک بیماربا نتیجه گیری های بسیاردر مورد نوع بیماری،علل،درمان،سیر وپیش آگهی آن همراه خواهد بود.
معایب:
– مشکلات ناشی از برچسب زدن
– طبقه بندی انعکاسی از دیدکاه کیفی نگر است
هر چند در طبقه بندی های اخیر به این موضوع با تاکید بر سه ویژگی شدت،دوام ومختل کننده بودن حالات توجه شده است

آشنایی با دو نظام طبقه بندی رایج
ICDیا international classification of diseases
عبارت است از نظام بین المللی طبقه بندی بیماری ها که در سال 1939به وسیله سازمان بهداشت جهانی منتشر شده وتا کنون بارها مورد تجدید نظر قرار گرفته است که آخرین نسخه آن تحت عنوان ICD10در دسترس می باشد.

DSM
Diagnostic and Statistical Manual of mental disorder
عبارت است از دستورالعمل تشخیصی وآماری اختلالات روانی توسط APAمنتشر واز متداول ترین نظام های طبقه بندی در دنیا است. تجدید نظرها:
DSMI 1952
DSMII 1968
DSMIII 1980
DSMIII-R 1987
DSMIV 1994
DSMIV-TR 2000
به عنوان مثال در حالی که در DSMIIتمام بیماری ها به سه گروه نوروزها ،سایکوزها و اختلالات شخصیت تقسیم شده است در DSMIV اصطلاحات فوق اهمیت خود را از دست داده و بیماری ها به 19 گره مجزا تقسیم شده است که اولین گروه آن به کودکان وتوجوانان اختصاص دارد.

نوروزNeurosis
یا روان نژندی ؛عبارت از اختلالات خفیف روانی است. این بیماران از شرایط خود در رنج اند،از بیماری خود آگاه وبرای درمان مراجعه می نمایند ونیاز به بستری ندارند.مانند؛افسردگی،فوبیا،اصطراب و وسواس

سایکوزهاpsychosis
سایکوزها یا روان پریشی ،به اختلالات شدید روانی اطلاق می شود.در این حالات رفتارها وکنش های روان شناختی فرد به شدت آشفته استودر بسیاری از آن ها هذیان وتوهم وجود دارد.همراه با عدم بصیرت،قطع رابطه با واقعیت و نیاز به درمان های داروئی وگاه بستری
انواع:
عضوی و کنشی وهر کدام میتواند حاد ومزمن باشد.

اختلال شخصیت personality disorders
از مقاوم ترین اختلالات در برابر اقدامات درمانی است.ریشه های آن از کودکی ونوجوانی وجود دارد وتا بزرگسالی ادامه می یابد.در عین حال تشخیص آن از 18 سالگی به بالا مجاز است.
اختلالات شخصیتی عبارت است یک نوع الگوی شخصیتی ورفتاری ناسازگارو دائمی که افراد مبتلا بطور پایدار و انعطاف ناپذیری آن را در موقعیت های مختلف نشان می دهند.به این دلیل روابط خوبی با دنیای خارج ندارند و به نقش های شغلی ،اجتماعی وتحصیلی آن ها آسیب می رساند. مانند؛ اختلال شخصیتی وابستگی، ضد اجتماعی،پارانوئیدی،نمایشی و وسواسی.

فصل چهارم:

آسیب های روانی دوران کودکی ونوجوانی

آسیب های روانی دوران کودکی ونوجوانی
شامل 15 دسته از آسیب ها که اکثر آنها در گروه اول DSMIVآمده است وبرخی دیگر نیز چون شبیه به بزرگسالان است در طبقه های دیگر.
در اسلاید های بعدی به شرح هر یک از آسیب های دوران کودکی ونوجوانی می پردازیم .

1- عقب ماندگی ذهنی Mental Retardation
اختلالی است که با3 ملاک زیر تشخیص داده می شود:
-هوشبهربطورقابل ملاحظه پایین ترازحد متوسط(کمتراز70)
درآزمون های معتبر و انفرادی هوش
– نقص یا اختلال قابل ملاحظه در کارکرد انطباقی یا سازشی متناسب باسن
– تشخیص قبل از 18 سالگی

انواع عقب ماندگی ذهنی
1- خفیف (میزان هوشبهر 50،55تا 70) آموزش پذیرند،شایع ترین نوع(حدود85درصد) ،تا سن دبستانی تشخیص داده نمی شوند.حداکثرتا پایان دوره ابتدایی می توانند تحصیل نمایند.کسب مهارت های اجتماعی وشغلی کافی برای رسیدن به حداقل اتکای به خود.
2- متوسط (میزان هوشبهر 40،35تا 55،50)تربیت پذیرند،حدود 10درصد،قادر به کسب مهارت های ارتباطی،نیازمند کسب مهارت های حرفه ای واز نظر تحصیلی تا کلاس دوم.
3- شدید (میزان هوشبهر25،20 تا 40،35)حدود3تا 4در صد، طی دوره دبستانی ونه سال های اولیه کودکی ممکن است سخن گفتن ومهارت های ساده مراقبت از خود راکسب کنند.احتمالا وجود بیماری ها ومعلولیت های حسی –حرکتی و قیافه متفاوت از کودکان معمولی.
4- عمیق (میزان هوشبهرکمتراز25،20) حدود 1تا2 درصدابتلا به اختلال های چشمگیر در کارکرد حسی –حرکتی .
5- نامشخص

علل عقب ماندگی ذهنی
عوامل زمینه ساز:
در 40،30 درصدموارد عوامل سبب شناختی آشکاری دیده نمی شود.عمده ترین عوامل زمینه ساز:
وراثت (5 درصد)،نابهنجاری های کروموزومی (30 درصد)، مشکلات مربوط به دوره بارداری و زمان تولد (10در صد)، بیماری های جسمانی دوره شیرخوارگی و کودکی (5در صد)و اثرات محیطی و سایر اختلال های روانی (15 تا20 درصد).

شیوع ،دوره وسیر
شیوع در گزارش های مختلف متفاوت ولی حدود 1در صد ودر زنها نسبت به مردها 1 به5/1.
سن وشیوه آغاز عقب ماندگی ذهنی به سبب شناسی وشدت آن بستگی دارد. انواع شدید زودترشناسائی می شوند.
عقب ماندگی ذهنی ضرورتا یک اختلال مداوم نیست. افرادی که در اوایل زندگی به عقب ماندگی ذهنی خفیف به شکل ناتوانی در یادگیری مهارت های تحصیلی مبتلا هستند با آموزش وایجاد فرصت های مناسب ،مهارت های انطباقی خوبی در سایر زمینه ها می آموزند و تشخیص عقب ماندگی ذهنی در مورد آن ها مطرح نخواهد شد.

مشاوره ودرمان عقب ماندگی ذهنی
سطوح پیشگیری:
اولیه،ثانویه،ثالث
بیشتر اقدامات مشاوره ای با خود کودکان از نوع ثالث است.
مانند؛آموزش مهارت های خودیاری وسازشی،آموزش مهارت های ارتباطی وزبان،آموزش مهارت های اجتماعی و اوقات فراغت که از طریق رفتاردرمانی وآموزش والدین انجام می شود.
مشاوره با والدین عمدتا ؛آموزش به آنها در مورد نحوه اداره کودکانشان وکاهش احساس گناه آنان.

2- اختلالات یادگیریLearning Disorder
تعریف؛عبارت است از حالاتی که افراد مبتلا به آن علیرغم برخورداری از هوش طبیعی وسلامت حسی مثل بینایی فقدان معلولیت و نیز برخورداری از آموزش کافی در یک مورد ویا بیشتر از زمینه های آموزشی با مشکل جدی مواجه هستند به نحوی که در پیشرفت تحصیلی وامور زندگی روزمره مربوط به آن تداخل می نماید.
برآوردها از میزان شیوع 2 تا 10 در صد یا میانگین 5در صد دانش آموزان مدارس عمومی آمریکا حکایت دارد.

انواع اختلالات یادگیری
1- خواندن (نارسا خوانی ،الکسیا)
2- ریاضیات(آکالکولیا)
3- نگارش بیانی یا کتبی(آگرافیا)
4- نامشخص

اختلال در خواندن
به تاخیر ونقص در خواندن اطلاق می شود.افراد مبتلادر دقت وسرعت خواندن و پیدایش مهارت شناخت کلمات وفهم مطالب خوانده شده مشکل دارند.
اشتباهات متعدد موقع قرائت،گاه حذف کلمات ویا افزودن ودگرگون ساختن کلمات،بیشتر دشواری در تفکیک بین حروف مشابه از نظر شکل واندازه بخصوص حروفی که از نظر جهت یابی فضائی و طول خطوط متفاوتند. مثلا ؛
p و q، b و d ،Iوl.
اکثر این کودکان از خواندن دل خوشی ندارند وبه این دلیل از آن اجتناب می کنند واصطراب آن ها در این موقعیت ها افزایش می یابد که این خود سبب تشدید بیشتر مشکل می گردد.
اختلال در خواندن شایع ترین اختلال یادگیری است. در کودکان دبستانی آمریکائی 4 درصد و در پسران 2 تا4 برابر دختران
دوره یا سیر،بندرت پیش از آموزش رسمی خواندن در مدارس قابل تشخیص است ،در صورت بر خورداری از هوش بالا تا کلاس چهارم ویا بالاتر ممکن است آشکار نشود.
پیش آگهی در صورت شناسائی واقدام به موقع خوب،هر چند ممکن است تابزرگسالی ادامه یابد.

عوامل سببی ومشاوره دراختلال خواندن
عوامل ژنتیک،احتمالا نامشخص بودن لاترالیزاسیون،وجود عوارض ضمن حاملگی،وحوادث حین وبعد تولد،نارسی ،وزن پایین زمان تولدودرنگ تکاملی مغز.شیوع بیشتر در کودکانCP ومصروع
مشاوره: ارجاع جهت آموزش های ویژه،روش اورتون و روش چند حسی.

اختلال در ریاضیات
تعریف، مشابه اختلال یادگیری وخواندن
همراه با دشواری در فهمیدن وبه کاربردن اعداد ونام بردن عملها ومفاهیم ریاضی
شیوع 1 درصد و20 درصد کل افراد مبتلا به اختلال یادگیری
امکان تشخیص از دوم وسوم ابتدائی به بالا ودر مورد افراد با هوش دیرتر.
عوامل سببی؛مدل چند عاملی،تکاملی،شناختی ،هیجانی واجتماعی واقتصادی به درجات وترکیب های مختلف
مشاوره؛آموزش های ویژه

نگارش بیانی یا کتبی(آگرافیا)
علاوه بر تعریف مشابه سایر اختلالات یا دگیری، ناتوانی فرد در انشاء متن های نوشتاری به صورت اشتباهات دستوری ونقطه گذاری در جمله ها ،جمله بندی ضعیف،اشتباه های متعدد املائی ودست خط بسیار بد.در صورت وجود صرفا موارد آخر تشخیص اختلال یادگیری صحیح نمی باشد.
شیوع بدون همراهی با اختلالات دیگر یادگیری بسیار نادر
از کلاس دوم دبستان ظا هر شده و بندرت ممکن است در کودکان بزرگتر ویا بزرگسالان دیده شود .
پیش آگهی دراز مدت؛ نامشخص

3-اختلال مهارت های حرکتی
مشخصه اصلی اشکال در هماهنگی حرکتی و بینایی است.فرد در رسیدن به شاخص های حرکتی دچار تاخیر است.مثل راه رفتن، خزیدن، نشستن، انداختن اشیاء ، دست و پا چلفتی بودن، دست خط بد وغیره.
شدت مشکل وعدم وجود معلولیت ذهنی وحرکتی از شروط دیگر تشخیص است.
دو نوع آن
میزان شیوع در کودکان 5تا 11 ساله آمریکا 6در صد
عوامل سببی؛عوامل مربوط به رشد،صدمات جزئی مغز،مسمومیت زمان حاملگی و کم وزنی هنگام تولد.
پیش آکهی به ویژه در مورد کودکان با هوش ، مثبت ودر سنین بعد می توانند راه های جبرانی برای آن پیدا کنند ودر مورد کودکان دیگر ودر صورت شدت وبه خاطر عوارض ثانویه نیز،پیش آگهی منفی وممکن است تابزرگسالی ادامه یابد.
مشاوره ودرمان؛آموزش های جبرانی مهارت های حرکتی – ادراکی،کار درمانی

4- اختلالات نافذ مربوط به رشد
مهم ترین آن ها اوتیسم است که در گذشته سایکوز کودکان گفته می شده است.
میزان شیوع 4در ده هزار وپسران 3 تا4برابر دختران
تعریف : اوتیسم اختلالی است که با دشواری درتعامل متقابل اجتماعی مانند نا آگاهی از وجود واحیایات دیگران ،فقدان ونقص در تقلید،ترجیح بازی های انفرادی ،فقدان تماس چشمی،حجم ومحتوای محدود کلمات وعلائق ورفتارها،ودر حرف زدن به کار بردن ضمائر بطور معکوس،وابستگی غیر عادی به اشیاءحساسیت به تغییرات جزئی محیط. دو صفت برجسته تر؛انزواطلبی واصرار بر یکسانی محیط.
سن شروع ؛قبل از 36 ماهگی ودر بسیاری موارد همراه با هوشبهر کم.
مشاوره ودرمان ؛آموزش های ویژه با اهداف کاهش علائم رفتاری وکمک به رشد اعمال عقب افتاده ،حمایت از خانواده،کاهش احساس گناه آنان وآموزش نحوه مدیریت این کودکان به والدین.

5- اختلالات مربوط به رفتارهای مخرب وکمبود توجه
شامل 3 نوع اختلال؛
1- بیش فعالی توام با نقص توجه(ADHD)
2-اختلال کرداری یا سلوک((CD
3- اختلال بی اعتنائی مقابله ای( (ODD
ویژگی مشترک هر 3 مخرب وآزارنده بودن آنها برای دیگران است.

بیش فعالی توام با نقص توجه(ADHD)
مشخصه اصلی این اختلال الگوی پایدار فقدان توجه ویا بیش فعالی- تکانشگری است که در مقایسه با افرادی که در همان سطح از رشد قرار دارند،فراوان تر وشدیدتر است.بعضی نشانه ها که موجب تشخیص اختلال می شوند باید تا قبل از 7 سالگی ظاهر شوند،هرچند بسیاری از افراد پس از آن تشخیص داده می شوند.بعضی از اختلال های ناشی از نشانه ها دست کم باید در دو موقعیت (مانند خانه ومدرسه ویا محل کار )وجود داشته باشد.باید در امور زندگی و کارکردهای روزمره زندگی فرد تداخل نماید و ناشی از یک اختلال دیگر ویا علامتی از آن نباشد.

5علامت مهم این اختلال
-توجه ناقص
تقلای زیاد
تکانشی بودن
تهاجمی بودن
تحصیل مختل

انوع
1- نوع عمدتا بی توجه
2- نوع عمدتا بیش فعال –تکانشگر
3- نوع مرکب
شایع ترین نوع ؛نوع مرکب
میزان شیوع به طور کلی 3تا5 درصد ودر پسرها 4برابردخترها در جمعیت عمومی و 9 برابر در مطالعات بالینی

دوره ،سیر وپیش آگهی
سیر و پیش آگهی متغیر است. گاهی ممکن است علائم تا نوجوانی وجوانی ادامه یابد گاهی هم ممکن است در سن بلوغ کاهش یابد. تقلای زیاد اولین موردی است که از بین می رود. بین 12 تا 20 سالگی بسیاری از علائم ممکن است رفع شود. هرچند که بعد از آن هم این افراد آمادگی ابتلا به اختلالات دیگر را خواهند داشت.
15 تا 20 در صد درمان نشده باقی می ماند.

عوامل سببی والگوی خانوادگی
آسیب های جزئی مغ،مسمومیت،عوامل متابولیکی،عوامل ارثی ،درنگ تکاملی
عوامل روانی –اجتماعی:خطر ابتلای بیشتر در کودکان موسسه ای و طبقات اجتماعی اقتصادی پایین
همچنین در میان اعضای خانواده چنین افرادی اختلال های زیر بیشتر شایع است:
اختلال های خلقی، اضطرابی ،اختلال های مرتبط با مصرف مواد , و اختلال شخصیت ضد اجتماعی.

مشاوره ودرمان
شامل:
مد رسه وشرایط آن
دارو درمانی؛ریتالین ومتیل فنی دیت
درمان های رفتاری وشناختی
میشن بام وروش خود دستوری کلامی

اختلال کرداری یا سلوک((CD
این افراد به هنجارهای اجتماعی وقواعد رفتاری که متناسب با سن آنها است آشکارا بی اعتنا هستند.به حقوق دیگران تجاوز می کنند.پرخاشگری ،دزدی،دروغگویی، فرار ، تخریب اموال دیگران، نقض قوانین،آتش افروزی،بی رحمی نسبت به انسان ها وحیوانات،مصرف مواد و انجام اعمال جنسی پیشرس از دیگر اعمال آنها است.

شیوع ، سیر وپیش آگهی
شیوع در پسران بیش از دختران،در پسران بیش ترین میزان در 10 سالگی ودر دختران در 16 سالگی، شروع بعد از 16 سالگی نادر.
در بیشتر افراد با بزرگسالی کاهش می یابد،ولی تعداد قابل توجهی در بزرگسالی به اختلال شخصیت ضد اجتماعی منجر می شود.شروع زود هنگام مساوی با پیش آگهی ضعیف است.

ملاک های تشخیصی اختلال سلوک
الف- پرخاشگری نسبت به مردم وحیوانات
ب- تخریب اموال
ج- سرقت با حقه بازی
د- نقض جدی قوانین ومقررات

برخی ویژگی های همراه
– فراخود ضعیف
– فقدان احساس همدلی و توجه نسبت به احساسات ،امیال وسلامتی دیگران
– ناتوانی در به تعویق انداختن ارضا امیال
فقدان احساس گناه یا تردید در وجود واقعی آن

سبب شناسی
خانواده و محیط؛
شامل عواملی مانند:سرپرستی ضعیف،فقدان گرمی از سوی مادر،طرد از سوی والدین ،وجود والدین بی ثبات وضعیف،ارتباط زناشویی ضعیف،جدایی از والدین،الکلیسم والدین،سوء مصرف مواد در والدین،بزهکاری درخانواده وشخصیت ضد اجتماعی.
پاترسون وهمکاران(1989) در مدل رشدی پیشنهادی خود اعمال مدیریتی خانواده را در شروع ،نگهداری وکاهش رفتار ضد اجتماعی موثر می داند.
مک کورد (1963)طرد از سوی والدین و بویژه بزهکاری پدران و داج و همکاران (1986)آزارهای جسمانی اوایل کودکی و کانینو و همکاران(1990) آسیب شناسی روانی والدین راموثر می داند.
زندگی در مناطق آسیب زا و جرم خیز شهرهای بزرگ
آگاهی اخلاقی وسوپر اگو
ارتباط بین فردی و مهارت اجتماعی؛ ارتباط ضعیف باهمتایان،طرد توسط همکلاسی ها و آغاز کننده تعاملات منفی با همتایان.
پردازش شناختی و اسنادها
عوامل زیستی؛ عوامل ژنتیک،اختلال کروموزومی،کم بر انگیختگی سیستم عصبی خودکار و مرکزی ، سطوح پایین سروتونین و نیز سطوح پایین مایع مغزی – نخاعی
الگوسازی رفتار پرخاشگرانه

رویکردی تعاملی در سبب شناسی اختلال سلوک
بطور کلی می توان گفت دامنه ای از عوامل و یک الگوی روانی- اجتماعی- زیستی در تبیین اختلال موثر است.

مشاوره ودرمان
مدیریت ودرمان این کودکان بسیار دشوار است ودرمانگری های اندکی در مورد آن موثر است ،بنابراین مهمترین اقدام پیشگیری است.شناسایی کودکان در معرض خطر در سنین پایین وانجام اقدامات لازم

درمان CD
رویکردهای فردی، خانوادگی وگروهی:
درمان کارکردی خانوادهFFT) ) که ترکیبی از درمان های روان پویایی فردی،آموزش مدیریت(PMT) ودرمان گروهی است.
آموزش مهارت های حل مسئله ،که این کودکان در آن مشکل دارند مانند؛
فکرکردن به راه حل های دیگر
فکر کردن به غایت
فکر کردن به پیآمد
فکر کردن اسنادی
حساسیت نسبت به مسائل میان فردی
سایر اقدامات؛
خودداری از خشونت توسط والدین
نگهداری در مکان های ترقی
نگهداری در مدارس شبانه روزی
درمان دارویی ؛داروهای محرک روانی مثل؛ متیل فنی دیت،دکسترو آمفتامین وپمولین.در 75 درصد موارد به رفع علایم درد سر ساز CD همراه با ADHD موثر است.

اختلال لجبازی و نافر مانیODD
اختلالی است که در آن کودک یا نوجوان مکررا به شیوه منفی گرایانه، خصمانه وتوام با نا فرمانی در مقابل اشکال قدرت عمل می کند.
معمولا این رفتارها به شکل یک دندگی مستمر،مقاومت در برابر دستورالعمل ها وعدم تمایل به مصالحه وسلطه پذیری یا جرو بحث با بزرگسالان وهمسالان ظاهر می شوند.
تظاهرات احتلال همواره در محیط خانه دیده می شود ولی در مدرسه یا اجتماع چندان آشکار نیست.

شروع سیر وپیش آگهی
معمولا قبل از 8 سالگی و حداکثر تا اوایل نوجوانی ظاهر می شود ولی بعد از آن دیده نمی شود.
شروع اختلال تدریجی ودر طول دوره ای چند ماهه یا چند ساله شکل می گیرد و در میزان قابل ملاحظه ای از موارد بر اختلال سلوک مقدم است.
میزان شیوع در بررسی های مختلف 2تا16 در صد ودر پسرها بیش از دخترها

سبب شناسی
حالات زیردر خانواده های مبتلا بیشتر دیده می شود:
سابقه ابتلا یکی ازوالدین به اختلالات؛ ODD،CD،ADHD، اختلال شخصیت ضد اجتماعی ،اختلال مر تبط با مواد و اختلال خلقی
تعارض زناشویی در خانواده
انضباط سخت از سوی والدین
دستورات متناقض از سوی آنها ونقص والدین در تعامل و آموزش کودکان
عوامل سرشتی ومادر زادی وقتی با عوامل فوق به هم آمیزند بیشتر موثر است.
روانکاوان آن را ناشی از تعارض های حل نشده دوران کودکی در مرحله مقعدی و رفتارگرایان آن را نوعی رفتار آموخته شده وتقویت یافته می دانند.

مشاوره ودرمان
شامل:
رفتاردرمانی،خانواده درمانی، آموزش مدیریت به والدین و روان درمانی
دارو درمانی فقط زمانی موثر است که همزمان با آن ADHDوجود داشته باشد.
ترمیم عزت نفس که از طریق آن ممکن است استقلال جایگزین دفاع های عادتی در برابر دخالت وکنترل گردد توصیه می شود.
بنظر می رسد هر چه سن پایین تر باشد روش های درمانی موثرتر است.

6-اختلالات ارتباطی
1-اختلال در زبان بیانی
2-اختلال در زبان دریافتی- بیانی
3-اختلال واج شناختی
4-لکنت زبان

1-اختلال در زبان بیانی
مشخصه اصلی این اختلال اشکال در رشد زبان بیانی است که بطور قابل ملاحظه ای از سطح هوش وسن فرد پایین تر است .
مشخصه های زبان شناختی با توجه به شدت وسن کودک متغیر وبرخی از آنها عبارتند از؛
محدودیت در میزان گفتار ودامنه واژگان،دشواری در یادگیری واژه های جدید ویافتن واژه های جدید،اشتباهات واژگان ،جمله های کوتاه،ساخت های دستوری ساده ومحدودیت در تنوع انواع جملات

میزان شیوع دوره وسیر
شیوع 3 تا5 درصد در پسران 2 تا3 برابر دختران
علائم ونشانه های اولیه این اختلال از 18 ماگی و با ناتوانی در تولید گفتار و استفاده بیشتر از ایما واشاره بروز می نماید.
پیش آگهی مثبت واکثرا تا دوره نوجوانی به حد بهنجار می رسند.

سبب شناسی
آسیب های جزیی مغز
درنگ تکاملی
عوامل ژنتیکی

مشاوره ودرمان
شامل تمرین های همراه با تقویت در مورد اصوات،لغات وساختن جملات
ارجاع به گفتاردرمانی
هدف درمان بالا بردن تعداد جملات و با استفاده از روش الحاق اجزاء

2-اختلال در زبان دریافتی- بیانی *
با نقص آشکار در هر دو زمینه رشد زبان دریافتی و بیانی یدون این که علت آن عقب ماندگی ذهنی و یا نقص شنوایی باشد مشخص می شود.
در فهمیدن سخنان دیگران مشکل دارد که نتیجه آن مشکل در تولید گفتار و پاسخ دادن به دیگران است.
میزان شیوع در کودکان دبستانی 3 در صد و پسران 2 تا 3برابر دختران

3-اختلال واج شناختی*
عبارت است از ناتوانی مستمر در تلفظ صحیح اصوات گقتاری مورد انتظار ،متناسب با سن و زبان محلی که در اثر آن ممکن است تکلم کودک نامفهوم ،نیمه مفهوم ویا مفهوم باشد. به 4صورت؛
حذف کردن بعضی از اجزاء کلمات مثلا هو به جای هلو
جانشین سازی ؛ خیال به خیار
جابجایی ؛ ببشخید بجای ببخشید
دگرگون سازی ؛ اوهون چیه بجای اون چیه

میزان شیوع، دوره وسیر
در حدود 2 تا3 درصد کودکان 6 تا 7ساله ،اما میزان آن تا 17 سالگی به نیم درصد می رسد.
امکان دارد انواع خفیف تر این اختلال تا ورود کودک به کودکستان یا دبستان شناسایی نشود. دوره این اختلال با توجه به علل وشدت آن متغیر است . در نوع خفیف که علل شناخته شده ای نداشته باشد اغلب بهبودی خود به خود رخ می دهد.

سبب شناسی
عوامل مربوط به فرآیندهای عصبی
احتمالا تحریک کلامی ناکافی وعدم تشویق پیشرفت های کلامی کودک
عوامل ارثی

4-لکنت زبان stuttering
مشخصه اصلی آن ،اختلال در سیالی عادی ریتم و الگوی زمانی گفتار است که با سن فرد تناسب ندارد.با تکرار مکرر یا کشیده شدن اصوات یا هجاها وانواع گوناگون دیگری از نارسایی های مربوط به سیالی یا فصاحت بیان از جمله ؛اصوات زاید ،کلمات گسیخته(مانند مکث در وسط یک کلمه)،وقفه با صدا وبی صدا،کلماتی که با فشار فیزیکی اضافی ادا می شوند و تکرار کلمات تک هجایی توصیف می شود.
دامنه اختلال از موقعیتی به موقعیت دیگر متفاوت است واغلب در موارد هیجان مثل کنفرانس دادن و شرکت در مصاحبه استخدامی بیشتر می شود. درحالی که اغلب هنگام بلند خوانی ،آواز خواندن یا صحبت کردن با حیوانات و اشیاء بی جان دیده نمی شود.

میزان شیوع، دوره وسیر
شیوع تا قبل از بلوغ 1 در صد و در نوجوانی به 8 دهم در صد کاهش می یابد ودر پسران 3 برابر دختران
در 98درصد موارد بین 2تا 7سالگی شروع می شود .نحوه شروع نا مشخص در بسیاری از موارد تدریجی و با اشکالات نا مرئی شروع و با آگاهی کودک از ابتلا به مشکل و هیجانات والدین تشدید می شود.
پیش آگهی مثبت در 80درصد موارد بهبود می یابند ، شصت درصد بهبئد خود به خود تا شانزده سالگی و بیست درصد درمان نشده باقی بمانند .

سبب شناسی
اشکال در غلبه طرفی مغز
عوامل ژنتیکی؛ خطر ابتلا در خویشاوندان بیولوژیک درجه اول 3 برابر دیگران است.
حدود 10 درصد دختران و20 درصد پسرانی که پدرانشان دچار لکنت بوده اند، خود نیز مبتلا می شوند.

مشاوره ودرمان
1- ارجاع به گفتار درمانی
2- با آنان درست مثل یک کودک عادی رفتار نمایید.
3- در زمان صحبت کردن به آنان کمک نکنیم.
4- در زمان صحبت کردن به آنان نگاه کنید.
5- در زمانی که نسبتا روان صحبت کردند، از تمجید و تشویق آنان خودداری نمایید.
6- خودداری از تحقیر آنان در زمان تشدید مشکل
7- از صحبت کردن و روخوانی در کلاس معاف نشوند.

7- اختلالات تغذیه ای کودکی ونوجوانی*
شامل؛
1- هرزه خواری (پیکا)
2- نشخوار کردن
3- اختلال تغذیه ای شیرخوارگی و اوایل کودکی
که بیشتر در اوایل کودکی رخ می دهند.واختلالاتی که بیشتر در نوجوانی رخ می دهندعبارتند از:
4- بی اشتهایی عصبی
5- پرخوری عصبی

1-هرزه خواری (پیکا)*
اختلالی است که با خوردن مداوم مواد غیر خوراکی،حداقل به مدت یک ماه توصیف می شود.چنین رفتاری نباید با سن کودک متناسب باشد(از دو سالگی به بالا نامتناسب است).مواد مورد استفاده به دسترسی کودک ،قدرت تحرک او،میزان مراقبت والدین وسن او بستگی دارد.
هم چنین در تشخیص اختلال باید مسایل فرهنگی را در نظر گرفت.

میزان شیوع، دوره وسیر
میزان ابتلا در حدود 10 تا 32 درصد در کودکان 1 تا 6 ساله
احتمالا از شیر خوارگی شروع وتا ماهها ادامه یافته و سپس ناپدید می شود.گاهی این اختلال تا نوجوانی ودر موارد نادر تا بزرگسالی ادامه می یابد.

سبب شناسی
1- عدم توجه پدر و مادر و نظارت نکردن
2- محرومیت عاطفی کودک از سوی والدین
3- سابقه هرزه خواری در مادران بیماران و این که در نیمی از بیماران سابقه خویشاوند مبتلا وجود دارد.
4- سوء تغذیه

مشاوره ودرمان
1- آموزش والدین در مورد خطرات خوردن مواد غیر خوراکی و تشویق آنان برای ممانعت از رفتار فرزندانشان
2- بیزاری درمانی
3- مکانیزم بازگشت وتوصیه های ناشی از آن
5- تقویت افتراقی برای رفتارهای ناهمساز
6- رفع محرومیت عاطفی
7- رفع سوء تغذیه

2-نشخوار کردن*
عبارت است از بر گرداندن غذا از معده به دهان، دوباره جویدن ،و بلعیدن آن و یا بیرون ریختن آن از دهان که به مدت یک ماه طول بکشد.برای تشخیص باید کلیه علل پزشکی رد شود.
افراد مبتلا تحریک پذیرند،بین دوره های بالا آوردن غذا گرسنه اند ،دچار سوء تغذیه، کاهش وزن یا عدم افزایش در حد انتظار وزن هستند که حتی می تواند منجر به مرگ شود.
تفاوت آن با استفراغ های معمولی در ماهیت به ظاهر ارادی آن است.

میزان شیوع، دوره وسیر
شیوع در پسران بیش از دختران
سن شروع بین 3 تا 12ماهگی
در شیر خوران غالبا به صورت خود به خودی رو به کاهش می گذارد،ولی در بعضی موارد شدید پیوسته ومداوم است.

سبب شناسی
1- نشخوار نوعی رفتار خود آرام کننده است که شیر خوار برای تکرار رضامندی فرآیند تغذیه انجام می دهد.
2- شکست قبلی در اکتساب وزن به خصوص هنگام رشد قبل از تولد
3- زندگی با والدین غیر پاسخگو ودر هم ریخته
4- دلبستگی نا ایمنی بیشتر در این کودکان
5- نظریه روانکاوی ؛عدم توانایی مادر در برقراری روابط بدنی گرم وصمیمانه با کودک و نشخوار تلاشی است برای پر کردن خلا خشنودی
6- نظریه رفتاری ؛ به صورت اتفاقی انجام، تقویت و ادامه می یابد.

مشاوره ودرمان
1- ممانعت نوزاد از اقدام به نشخوار
2- تهیه غذاهای غلیظ
3- روش های رفتاری ، درمان های بیزاری آور
4- برای کودکان بزرگتر ، تنفس عمیق و فنون آرامش عضلانی

3- اختلال تغذیه ای شیرخوارگی و اوایل کودکی
عبارت است از کاهش وزن یا شکست قابل ملاحظه در اکتساب وزن به طوری که نتوان دلیل جسمانی برای آن پیدا کرد.

دوره وسیر
معمولا در اولین سال زندگی شروع می شود با این حال شروع در 2تا 3 سالگی هم محتمل است. شروع در سنین پایین تر آثار بدتر
شیوع مساوی در دو جنس

سبب شناسی
مهم ترین علت ؛روابط بین مادر و کودک و اعضای خانواده،نارسایی وکمبودهای عاطفی ،دوری از مادرو احتیاج او به محبت و بالاخره وسواس و اصطراب مادران نسبت به اجرای درست قوانین بهداشت وتغذیه

مشاوره ودرمان
1- مراقیت فوری از نظر پزشکی
2- بهبود رابطه مادر و کودک
3- در صورت ناموثر بودن اقدام دوم لزوم تغییر محیط کودک

توصیه هایی برای کاهش مشکلات تغذیه ای کودک
1- مصرف خوراکی ها را بین نوبت های تغذیه محدود کنید.
2- زمان صرف غذا را نشاط آور کنید.
3- توجه نکنید.
4- خوب غذا خوردن را در کودکان تقویت کنید و به او پاداش دهید.

4- بی اشتهایی عصبی
عبارت است از امتناع مصرانه از خوردن همراه با وزن حداقل 15 درصد کمتراز میزانی که باید باشد و اشتغال ذهنی مداوم با تصویر تن یا وضعیت ظاهر جسمانی خویش ونگرانی در مورد چاق شدن

سه مرحله بی اشتهایی عصبی
1- پیش از لاغری که معمولا همراه است با فقدان عزت نفس و خود آگاهی فزاینده در باره ظاهر بدنی
2- ظهور نگرش بی اشتهایی روانی به طور کامل همراه با فوبی خوردن ،مرحله احساس نیروی بالای اراده واحساس غرور
3- شدت این حالات وپذیرش وجود مشکلات و سعی در خوردن ، همراه با ترس از عدم کنترل افزایش وزن

میزان شیوع، دوره وسیر
در زنان شایع تر از مردان
ندرتا قبل از بلوغ آغاز می شود. میانگین سن شروع 17 سالگی ، دو نقطه اوج شروع 14 سالگی و 18 سالگی
سیر و پیش آگهی بسیار متغیر است واز بهبودی کامل بعد از یک دوره تا نوسانات عود کننده یا مزمن شدن آن

120

سبب شناسی
عوامل شخصیتی ؛مثل انکار جنسیت در دختران
هنجارهای اجتماعی و فرهنگی؛مثل ارزش لاغری ورابطه آن با زیبایی
فیزیولوژیکی مغز؛مانند تغییرات هیپوتالاموس که علت و یا معلول بودن آن مشخص نیست
اختلالات خلقی،رابطه متقابل بین افسرگی و بی اشتهایی عصبی
عوامل ارثی؛میزان توافق در دوقلوهای یک تخمکی 60 درصد و دو تخمکی 10 درصد
برخی روانکاوان معتقدند،خوردن می تواند جانشینی برای تظاهرات جنسی باشد،بنابراین امتناع عصبی از خوردن به ترس از افزایش امیال جنسی یا شاید ارضاء دهانی اشاره دارد.

121

مشاوره ودرمان
هدف فوری با توجه به خطر فوت و مشکلات پزشکی کسب وزن مطلوب است.
درمان های مورد استفاده؛
درمان های بیولوژیک از جمله ضد افسردگی ها،ضد اصطراب و تحریک زاهای اشتیاق ،روان درمانی و درمان خانوادگی بر اساس تحلیل گری روانی،درمان های رفتاری و رفتاری- شناختی و درمان های مبتنی بر آموزش مناسب تغذیه
بهترین مدل درمان ترکیبی دارویی وروان درمانی
122

5- پرخوری عصبی
عبارت است از دوره های عود کننده پرخوری واحساس عدم کنترل بر رفتار غذاخوردن در آن دوره ها ،این دوره ها حدود 2 ساعت طول کشیده وحداقل 2 بار در هفته وبه مدت 3 ماه طول می کشد.
احساس بد بعد ا ز پر خوری از نوع پاکسازی ویا بدون پاکسازی، ونگرانی در مورد تصویر تن.
دراثر حالت های خلقی ملالت بار،عوامل تنش زای بین فردی،گرسنگی شدید،بعد از رژیم غذایی ،یا احساسات مرتبط با شکل بدن خوردن با ولع تحریک می گردد،به طور موقت ملال را کاهش می دهد اما ملالت گری و خلق افسرده اغلب به دنبال آن ظاهر می شود.
123

میزان شیوع، دوره وسیر
رواج این اختلال در میان دختران 1تا3درصد .در میان مردان یک دهم زنان
از بی اشتهایی عصبی دیرتر شروع می شود، معمولا آغاز آن در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی است .سیر آن ممکن است مزمن یا متناوب همراه با دوره های بهبودی و برگشت باشد.فرجام دراز مدت آن معلوم نیست.

124

سبب شناسی و درمان
سبب شناسی و درمان تقریبا شبیه به بی اشتهایی عصبی

125

8-اختلالات دفع
شامل ؛
1- بی اختیاری مدفوع Encopresis
2- بی اختیاری ادرار Enuresis

126

تعریف تعریف مهم*
بی اختیاری مدفوع ،عبارت است از دفع مکرر مدفوع در مکان نامناسب روزانه یا شبانه ،عمدی یا غیر عمدی ،حداقل 1بار در ماه که به مدت 3ماه طول بکشد ودر سن بالای 4سال.
بی اختیاری ادرار، عبارت است از دفع مکرر ادرار در مکان نامناسب روزانه یا شبانه ،عمدی یا غیر عمدی ،حداقل 2بار در هفته که به مدت 3ماه طول بکشد ودر سن بالای 5سال.
127

همه گیر شناسی ،شروع و پیش آگهی
در 5 سالگی بی اختیاری مدفوع 1در صد وبی اختیاری ادرار 7 درصد در پسرها و 3 درصد در دخترها و در 10 سالگی به ترتیب 3و2درصد. در 18 سالگی 1درصد پسرها وبندرت در دخترها دیده می شود.پس با افزایش سن کاهش می یابد.
نوع ثانویه بیشتر بین 5 تا8سالگی رخ می دهد ونسبت مرد به زن 2به1 است.
در بی اختیاری ادرار تعداد بیشتر بستگان مبتلا و در بی اختیاری مدفوع وجود تعاملات زورگویانه ونامناسب والد – کودک پیش آگهی ضعیف تر است.
128

نظریه های سبب شناسی
زیست شناختی
رشدی
آسیب شناسی روانی
روان پویایی
رفتاری
نظام های خانوادگی
129

نظریه های زیست شناختی
عوامل ژنتیک ،عفونت های دستگاه ادراری ،نابهنجاری های دستگاه ادراری ،حجم کارکردی پایین مثانه ویبوست

130

نظریه های رشدی
بی اختیاری ادرار ومدفوع ناشی از تاخیر در رسیدن به رشد بهنجار در این حوزه است.
تاخیرهای رشدی خاص
تاخیرهای رشدی کلی
وزن پایین زمان تولد با بی اختیاری مدفوع رابطه دارد.
مشکل در دوره بحرانی یادگیری مهارت های کنترل مثانه و فقدان آموزش استفاده از توالت تا بعد از 18 ماهگی.
131

فرضیه های آسیب شناسی روانی
3 حالت:
1- آسیب شناسی زیربنایی به رشد مشکلات دفعی منجر می شود.
2- مشکلات دفعی کودک را تحت فشار قرار می دهد وبه رشد مشکلات روان شناختی می انجامد.
3- آسیب شناسی روانی زیربنایی منجر به مشکلات رفتاری می شود که مشکلات دفعی زیر مجموعه آن است.
132

نظریه های روان پویایی
تعارض های ناهشیار درونی روانی که در ارتباط های نامناسب کودک – والد در دوره مقعدی ریشه دارد (سهل گیری یا سخت گیری شدید).

133

نظریه های رفتاری
برنامه های تقویتی نامناسب و موقعیت های آزارنده
پر شدن مثانه محرک افتراقی برای عادات مناسب توالت رفتن نیست.
درد ویا دیگر حوادث آزارنده در بی اختیاری مدفوع ثانویه ممکن است به اجتناب از توالت رفتن ودر نتیجه یبوست وناخودداری ناشی از سرریز منجر گردد.
توجه دریافتی از سوی والدین
درماندگی آموخته شده
134

نظریه های نظام های خانوادگی
محیط های خانوادگی آشفته
حوادث فشارزای حاد زندگی وانتقال چرخه زندگی خانواده
الگوهای تعاملی منفی ،زورگویانه وسخت گیرانه والدین یا مراقبان

135

انواع عوامل بی اختیاری ادرار
مستعد کننده ،از نوع زیست شناختی مانند؛ آسیب پذیری ژنتیکی، گنجایش پایین مثانه،نابهنجاری در چرخه های شبانه روزی وازوپرسین واز نوع روانی – اجتماعی مانند؛تاخیر رشدی وپرورش در محیط خانواده آشفته
تسریع کننده؛ مثل عفونت دستگاه ادراری، بیماری ورم روده ، آموزش آداب تخلیه سخت گیرانه
نگهدارنده؛ درماندگی آموخته شده ، عواطف منفی ،اصطراب، عفونت های دستگاه ادراری
ایمن کننده؛ که پایه ای برای تغییر درمانی محسوب می شوند مثل تمایل به حل مشکل، توانایی همکاری با تیم درمانی وبه طور کلی شرایط خانوادگی خوب
136

انواع عوامل بی اختیاری مدفوع
مستعد کننده؛ از نوع زیست شناختی مانند؛ آسیب پذیری ژنتیکی، بزرگی مادرزادی راست روده ،نابهنجاری های آنورکتال از جمله حساسیت کم به پرشدن راست روده و تاخیر رشدی وپرورش در محیط خانواده آشفته
تسریع کننده؛ مثل تغییرات غذایی که از یبوست مزمن ناشی می شود.
نگهدارنده؛ اجتناب از تخلیه وبه دنبال آن یبوست مزمن درماندگی آموخته شده ، عواطف منفی ،اصطراب
ایمن کننده؛ شبیه بی اختیاری ادرار
137

درمان بی اختیاری ادرار
رفع مشکلات جسمانی احتمالی
زنگ های هشدار دهنده(تشکچه زنگ دار)
هشدار دهنده لرزشی
آموزش روانی
تمرین توالت رفتن
آموزش تمیز بودن ونظام های پاداش
پرآموری ، به منظور افزایش ظرفیت کارکردی مثانه در هنگام خواب
آموزش خشک بوئن تخت خواب
138

9- اختلال تیک
تیک یک فعالیت حرکتی یا صوتی است که به طور ناگهانی ، سریع، عود کننده، غیر موزون وکلیشه ای اتفاق می افتد.معمولا غیر ارادی اند ،تحت تاثیر فشار روانی بدترو در زمان انجام اعمال لذت بخش کم تر می شوند.
انواع ساده ومرکب هم در صوتی وهم در حرکتی دیده می شود.

139

انواع تیک
توره
تیک مزمن حرکتی یا صوتی
تیک گذرا

140

توره
عبارت است از تیک های حرکتی چند گانه به همراه یک یا بیش از یک تیک صوتی ،اگرچه ممکن است همزمان نباشند.سن شروع قبل از 18 سالگی حداقل بیش از یک سال و بدون وجود دوره های 3 ماهه بدون تیک
در بیش از نیمی از موارد مبتلا ADHDنیز وجود دارد.
شیوع 4تا 5 مورد درهر 10000 نفر،متوسط سن شروع 7 سالگی برای تیک های حرکتی ودوام آن معمولا دائمی
سبب شناسی؛هنوز مشخص نیست،احتمالا تاخیر تحول قشر مخطط، عوامل ارثی( میران توافق در یک تخمکی 50 ودر دو تخمکی 10 در صد برآورد شده است)احتمال انتقال از طریق ژن های غالب غیر جنسی مطرح است.
141

تیک گذرا
تیک های منفرد یا چند گانه حرکتی یا صوتی برای حداقل 1ماه وکمتر از 1 سال
سن شروع 3تا 10 سالگی ،شایع ترین شکل تیک
سبب شناسی؛ریشه ارگانیک یا روان زا ویا ترکیبی از هر دو، نوع گذرا ریشه روانی دارند و غالبا بهبود می یابند.
در هرحال استرس واصطراب تنها تیک را تشدید می کنند نه این که بوجود آورند.
142

تیک مزمن حرکتی یا صوتی
وجود بیش از یک تیک حرکتی یا صوتی اما نه هردو باهم وبیش از یک سال و فقدان دوره های بیش از 3 ماه تیک
سبب شناسی؛ عوامل ارثی و نقش سیستم دوپامینرژیک

143

درمان تیک
اولین مداخله داروهای ضدجنون
مشاوده با والدین ومعلم ها
روان درمانی
آموزش مهارت های اجتماعی
و چندین درمان رفتاری مانند؛تمرین منفی بی وقفه،آموزش آرمیدگی و کنترل خود.

144

10- سایر اختلالات دوران شیر خوارگی ،کودکی و نوجوانی
اصطراب جدایی
اختلال دلبستگی واکنشی شیرخوارگی و اوان کودکی
گنگی انتخابی
اختلال رفتارهای عادتی وکلیشه ای

145

اصطراب جدایی
عبارت است عدم اصطراب در شرایط عادی و بروز اصطراب شدید با علایم ذهنی وعینی آن در زمان جدایی از مراقب اصلی.
یکی از شایع ترین حالات آن ترس از مدرسه است.
دیدگاههای مختلف در مرد علت ترس از مدرسه:
روانکاوی ،جان بالبی
رفتاری
دیدگاه اجتماعی
146

همه گیر شناسی ،شروع و پیش آگهی
میزان شیوع 4درصد
شروع معمولا بعد از فشارهای خانوادگی مانند مرگ عزیزان ، حیوان خانگی و تغییر منزل
شروع معمولا از دوره پیش دبستانی وپیش آگهی خوب ،شروع در نوجوانی نامعمول اما با پیش آگهی بد.

147

مشاوره ودرمان
غیبت کودک از مدرسه حتی الامکان کوتاه باشد.
کودک را هر طور که شده به مدرسه ببرید.
به دردها وعلایم جسمانی ناشی از مشکل توجه نکنید.
استفاده از روش حساسیت زدایی تدریجی.
تقویت های خانه را در مدرسه ارائه دهید.
بین ترس از مدرسه وفرار از مدرسه تفاوت قائل شوید.
148

گنگی انتخابی تعریف مهم *
امتناع مصرانه از صحبت کردن در یک یا چند موقعیت عمده اجتماعی از جمله مدرسه ،علیرغم توانایی صحبت کردن ،حداقل به مدت یک ماه به شرطی که درآغاز مدرسه نباشد.
سبب شناسی؛ معمولا روانشناختی، حفاظت بیش از حد مادر تسهیل کننده است. گنگی ضربه ای
گاهی انگار آن را به عنوان نوعی رابطه آزار گرانه با بزرگترها وبرای تنبیه آن ها انتخاب می کند.
149

اختلال رفتارهای عادتی وکلیشه ای *
نوعی رفتار حرکتی تکراری وکلیشه ای که اغلب اجباری به نظر می رسد ونفعی برای شخص ندارد.
تفاوت باتیک
مانند ؛ ناخن جویدن،شست مکیدن،بازی کردن با دستان، کوبیدن سر…
مشاوره ودرمان؛
– خوداری از تذکر مستقیم
– توجه به خود فرد نه علایم
روان درمانی
کم کردن فشارها وریلاکس
خودپایی
150

بخش دوم
آسیب های روانی کودک ونوجوان

11- اختلالات خلقی (افسردگی)

اهمیت افسردگی
بیماری افسردگی در حال حاضر یکی از شایع ترین بیماری های بشر محسوب می شود، به طوری که امروزه بر خلاف دوران جنگ جهانی که عصر اصطراب نامیده می شده است، عصر افسردگی نامیده می شود. امروزه روانشناسان معتقدند؛ افسردگی را بشناسید تا بسیاری از بیماری های دیگر را بشناسید. هیچ کس در برابر این بییماری از مصونیت برخوردار نیست و افراد از فقیر وغنی واز نوزاد تا کهنسال، به این بیماری دچار می شوند وهزینه های سهمگین معنوی ومادی مانند تربیت سوء فرزندان وزمینه سازی ابتلا آنان به بسیاری از آسیب های روانی واجتماعی مانند بزهکاری ، اعتیاد و وسواس از آن جمله است.
152

شیوع افسردگی
شیوع افسردگی به حدی است که سرماخوردگی روانپزشکی لقب گرفته است.2 درصد در کودکان 4-16 ساله ،درنوجوانی7درصد
تا11سالگی دردختران وپسران یکسان، اما در16سالگی در دختران 2 برابر پسران و در بزرگسالی از این هم بیشترودر بررسی های مختلف 15 تا20 درصد و باز هم زنان 2 برابر مردان.
در یک بررسی (نعمتی،1382)بر روی 212 دانشجو- معلم زن دوره کاردانی مرکز شهید خورشیدی مشهد، دربدو ورود ،حدود 44درصد آنها در آزمون BDI نمره بالای 17آوردند ومبتلا به افسردگی تشخیص داده شدند. اجرای مجدد همین آزمون 2 سال بعد ودر زمان نزدیک به پایان تحصیل کاهش به حدود 35 درصد را نشان داد.
153

چند دیدگاه در مورد افسردکی کودکان*
فقدان افسردگی (روانکاوی)
افسردگی پنهان (ماسکه) : افسردگی در کودکان هست ولی به صورت مبدل
افسردگی به عنوان پدیده انتقالی (برتون) : در یک دوره از رشد همه ی انسان ها دارای افسردگی هستند.
بهترین دیدگاه :افسردگی کودکان مشابه افسردگی بزرگسالان، دیدگاه بک
در اسلاید بعد تعریف افسردگی از نظر او آمده است

154

تعریف افسردگی
ایرون تی بک افسردگی را اختلالی می داند که با تغییراتی در 5 بعد جسمانی وروانی آدمی همراه است :
جسمانی یا نباتی ؛ مانند بی اشتهایی، بی خوابی، بی میلی جنسی و در هر سه مورد بلعکس.
رفتاری؛ مانند بی قراری، بدرفتاری و کاهش نرخ رفتار.
انگیزشی؛ مانند کاهش انگیزه، انگیزه های منفی و به آینده موکول کردن کارها.
هیجانی؛ مانند غمگینی، دلتنگی، بی حوصلگی و دل آزردگی.
شناختی؛ مانند افکار منفی در مورد خود و جهان اطراف از قبیل اینکه من به درد هیچ کاری نمی خورم.
155

سبب شناسی
روانکاوی
شامل نظریه های؛ ناهماهنگی در چرخه های شبانه روزی ، خشم درونی شده فروید، عزت نفس پایین بیبرینگ ، استقلال و دلبستگی ثابت
رفتاری
شامل نظریه های؛ نقص در مهارت های اجتماعی ولپه ، سطح فعالیت لوینسون، کنترل خود یا خویشتن داری رم
شناختی
شامل نظریه های؛ شیوه اسناد دهی و الگوی بک ، درمانگی آموخته شده
زیست شناختی
شامل :عوامل ژنتیک ، هورمون رشد، بی نظمی آندوکرینی، بی نظمی آمین، بدکاری سیستم ایمنی و بی نظمی در ریتم فصلی

156

روانکاوان
برخی از فرویدین ها علت افسردگی را فقدانهای متعدد در دوران کودکی می دانند. به نظر آنها در این حالت فقدانهای مراحل بعدی زندگی به دلیل آنکه تداعی کننده بسیاری از فقدانهای قدیمی و رنجهای ناشی از آن است، حالت افسردگی در فرد را بوجود می آورند.

157

رفتار گرایان*
ولپه(1979) وقوع افسردگی را ناشی از فقدان مهارت های اجتماعی لازم برای کسب تقویت مثبت کافی می داند که نتیجه آن کاهش رفتارها و انگیزه های فرد و یا افسردگی است.
لوینسون افسردگی را ناشی از کاهش یافتن فعالیت فرد بر اثر درجات اندک ارایه تقویت مثبت محیطی تلقی می نماید.
158

نظریه خویشتن داری self-control مهم*
یک فرآیند باز خورد سه مرحله ای است:
نظارت شخصی،خود سنجی و خود تقویتی
افسرده ها در یک یا چند مرحله دارای کمبود هستند با انواع زیر:
1- نظارت شخصی انتخابی با توجه به رویدادهای منفی برای حذف انواع مثبت
2- نظارت انتخابی با توجه به پیامدهای آنی رفتارنه پیآمدهای دراز مدت
3- تعیین ملاک های خودسنجی بسیار دشوار
4- ساختن اسنادهای منفی (انسان های افسرده در پیروزی ، اسنادهایشان جزئی ، ناپایدار و بیرونی است.)
5- استفاده ناکافی از فرآیند خود تقویتی
6- خودتنبیهی افراطی

159

فردوسی
خرد بهتر از هر چه ایزدت داد ستایش خرد را به از راه داد
خرد افسر شهریاران بود خرد زیور نامداران بود
ازو شادمانی وزو مردمیست ازویت فزونی وزویت کمیست
کسی کو خرد را ندارد ز پیش د لش گردد از کرده خویش ریش
****************
ز اندوه باشد رخ مرد زرد به رامش فزاید تن رادمرد
بکوشید تا رنجها کم کنید دل غمگنان شاد و خرم کنید
چو شادی بکاهد،بکاهد روان خرد گردد اندر میان ناتوان

وینه:
اندوه مرگ روح است و شادی زندگی آن

حافظ:
چون غمت را نتوان یافت مگر در دل شاد
ما به امید غمت خاطر شادی طلبیم

دمی با غم به سر بردن جهان یک سر نمی ارزد
به می بفروش دلق ما کزین بهتر نمی ارزد
161

نظام های خانوادگی مرتبط با افسردگی
پیدایش افسردگی ناشی از ساختار نامناسب و ناکارآمدی خانواده در انجام تکالیف خود:
داغدیدگی، اختلاف بین والدین،طلاق ،سوء استفاده وقرار گرفتن در خانواده با ساختار آشفته ،انتقادگری افراطی والدین،نادیده گرفتن موفقیت، حانواده گرفتار و تعارض کودک- والدین
162

درمان افسردگی در کودکان(1)
دارودرمانی؛ ضد افسردگی های سه حلقوی مثل ایمی پرامین وآمی تریپ تیلین
آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان و3راهبردعمده آن:
-شیوه های سرمشق دهی که ازتقویت بزرگسالان استفاده می کند.
– سرمشق دهی یا ترکیب سرمشق دهی وشیوه های تقویت.
آموزش مستقیم با استفاده ازمهارت های شناختی وکلامی کودک

163

درمان افسردگی در کودکان(2)
فنون شناختی پیشنهاد شده شامل موارد زیر:
1-شناسایی ارتباط شناخت با عاطفه ورفتار
2- نظارت بر تفکرات خودکار منفی
3- بررسی شواهدی بر ضد تفکرات خوکار تحریف شده
4- جایگزینی اسنادهای واقع گرایانه تر برای شناخت های تحریف شده
5- یادگیری شناسایی و تغییر عقاید ناکارآمد.
164

خود کشی در کودکانsuicide
خودکشی در کودکان نشانه ای است از رفتار خود تخریب گری به قصد آسیب جدی رساندن یا کشتن خود تعریف شده است. باید این رفتار را از رفتارهای خطر کننده دیگر مثل ؛رفتار تکانشی،سوء مصرف مواد، بی اشتهایی روانی،برخی رفتارهای کلیشه ای متمایز نمود.
انگیزه رفتار خودکشی اغلب با احساسات شدید گناه ،شرم،ناامیدی و درماندگی همراه است.
165

همه گیر شناسی خودکشی در کودکان
افزایش سال به سال خودکشی در آمریکا در سال های بعد از جنگ جهانی دوم در کودکان 5 تا14 ساله ودو برابر شدن میزان آن از سال 1968 تا 1988
در سال 88 ،7 دهم در صد در کودکان 5-14 ساله و13در صد در 15 تا24 ساله ها
عوامل احتمالی این افزایش عمدتا اجتماعی اند:
پیشر فت های تکنولوژی،افزایش مهاجرت ،تغییر در نقش اجتماعی وزندگی،زندگی خانوادگی،افزایش میزان طلاق و ازدواج مجدد،تغییر در ساختار وتعاملات خانواده و احتمال بیشتر دسترسی به داروها و سلاح های گرم .
166

4 یافته مهم همه گیر شناسی خودکشی
در 40 سال گذشته در 15 تا 19 سالگی 4 برابر شده استئ
با این حال در کودکان ونوجوانان کم رنگ تر است.
میزان اقدام وارتکاب بعد از بلوغ به طرز چشمگیری افزایش می یابد و در اواسط 20 سالگی به اوج خود میرسد.
اقدام در دخترها و ارتکاب در پسرها بیشتر اتفاق می افتد.
نسبت ارتکاب به اقدام 1 به صد است.
167

ویژگی های بالینی خودکشی کنندگان ارتکاب
این گونه کودکان به ندرت طبیعی اند ومعمولا مسائل روانشناختی در آنها وجود دارد.
نشانه های رفتارضد اجتماعی ،مشکلات خلقی وعاطفی دراین کودکان رایج است. دریک بررسی 5نفر (17درصد)فقط رفتار ضد اجتماعی، 17نفر (57درصد)هم نشانه های ضد اجتماعی وهم مشکلات خلقی ، 4نفر (15درصد)فقط نشانه های خلقی داشتند و4نفر (15درصد)هیچ کدام ازاین نشانه ها را نداشتند. و14نفر (46درصد)از کودکان سابقه ای از تفکر ،تهدید یا اقدام به خودکشی داشتند.
در قربانیان کوچک تر خشم و اختلالات عصبی(اختلالات اصطرابی وسلوک)ودر سنین بالاتر غمگینی شایع تر است.
168

ویژگی های بالینی خودکشی کنندگان اقدام
اشتغال ذهنی با مرگ
نشانه های افسردگی و سابقه آن در خانواده
رفتار تهاجمی
حوادث شدیدا استرس زای زندگی
تخلف خانوادگی
هم چنین کودکان افسرده مستعد خودکشی با کودکان افسرده غیرمستعد خودکشی به احتمال بیشتری در ارتباطات کودک- پدر و کودک – خواهر وبرادرها آشفتگی را تجربه کرده بودند.مشکلات ارتباطی بین کودک –مادر در هر دو گروه وجود داشت.
169

سبب شناسی
ناتوانی یادگیری
اثرات فرهنگی-اجتماعی
تلقین پذیری وسرمشق گیری
ژنتیک

170

درمان
مداخله درمانی خودکشی تنها نباید بر کودک متمرکز باشد بلکه خانواده متغیر بسیار مهمی است که باید مرکزتوجه قرار گیرد . زیرا کودکان کوچک به حمایت خانواده که از ضروریات رشدی است بسیار وابسته اند. درمان باید بر کاهش گرایش های خودکشی حاد و عوامل خطر ساز از جمله نشانه های روان پزشکی ، مشکلاتی که در ارتباط های اجتماعی با خانواده ،دوستان و اطرافیان وجود دارد و اصلاح مهارت های سازشی به منظور توانا ساختن کودک برای تحمل فشارهای محیطی گوناگون به گونه ای بسنده تر متمرکز باشد. به خاطر ویژ گی های پیچیده ای که رفتار خودکشی در کودکی دارد ،درمان باید مداخله های روان پویایی،شناختی،خانوادگی و دارویی رادر بر گیرد.
171

علایم هشدار دهنده ی خودکشی:
تلاش هایی برای منظم کردن امور شخصی؛ رفع و رجوع روابط آشفته، بخشیدن اموال
نشانه های کلامی؛ به زبان آوردن آرزوی مرگ
احساسات غم، دل مردگی ؛ خستگی شدید، فقدان انرژی، بی حوصلگی
انزوای اجتماعی
طغیان های هیجانی؛ به گریه افتادن یا خندیدن، فوران انرژی
حواس پرتی؛ افت نمرات، غیبت از مدرسه، مشکلات انضباطی
بی توجهی به سر و وضع شخصی
بی نظمی در خواب؛ بی خوابی یا کم خوابی
نوسان اشتها
شکایت های جسمانی
تجسس در مورد اشیاء وامور خطرناک با مراجعه به داروخانه ومکان های دیگر
172

توصیه های مراقبتی برای نوجوانان دارای ریسک بالای خودکشی
به صورت روانی و جسمی در دسترس باشید.
نگرشی دلسوزانه و کاردان داشته باشید وآن را منتقل کنید.
فوریت خطر را ارزیابی کنید.
با احساسات نوجوان همدلی کنید.
با قصد خودکشی مخالفت کنید.
تعهد او را کسب کنید.
174

اختلالات اصطرابی
1 -اختصاصی
2- غیر اختصاصی
174

اختلالات اصطرابی
اختلال اصطراب جدایی(اختصاصی)
فوبی مدرسه
فوبی خاص
اختلال اصطراب فراگیر
اختلال هراس در کودکان
فوبی اجتماعی
اختلال وسواس فکری- عملی
اختلال استرس بعد از سانحه
175

اختلال اصظراب جدایی SAD
مقدمه
اصطراب جدایی بهنجار؛از نیمه دوم سال اول زندگی آغاز ،15 تا21 ماهگی اوج آن و در اواخر سال سوم از بین می رود.
شیوع 4 تا5درصد،یکسان در پسران و دختران،کاهش با پیشرفت سن ،بروز در نوجوانی نادر اما در صورت بروز پیش آگهی منفی
176

تعریفSAD
اختلالی است که با بروز علائم ونشانه های متنوع روانی و فیزیولوژیک اصطراب در زمان تصور جدائی ویا زمان جدائی واقعی از موضوع دلبستگی مشخص می شود.
برای تشخیص دوام 4 هفته ، شروع علائم قبل از 18 سالگی و شدت مختل کننده آن ضرورت دارد.

177

سبب شناسی SAD
قبل از بحث توجه به دو نظریه جان بالبی و مارگارت ماهلر

178

نظریه جان بالبی
بالبی بررسی اثرات آسیب شناختی جدایی زودرس بین مادر وکودک
طرح مفهوم موسسه زدگی و این که این کودکان ؛قادر به بر قراری روابط صمیمانه ودیر پا با دیگران و دوست داشتن نیستند زیرا فرصت برقراری یک پیوستگی محکم با مادر یا جانشین او در ابتدای زندگی نداشته اند.
سه مرحله این جدایی ها در 13تا32 ماهگی :
1- مرحله اعتراض
2- مرحله نومیدی
3- مرحله بریدگی
بالبی واکنش نسبت به جدایی را مبنای واکنش های ترس و اصطراب در انسان می داند.
179

مراحل پیوستگی در نظریه بالبی:
1-واکنش نامتمایز در برابر انسان ها؛تا 3ماهگی
2- تمرکز بر روی افراد آشنا؛3 تا6 ماهگی
3- تقرب جویی فعال ؛6 ماهگی تا 3 سالگی
4- رفتار شراکتی؛از 3 سالگی به بعد
2عامل بروز وکاهش این ترس ها:
– رشد ظرفیت حافظه
– رشد خودپیروی
180

181

سبب شناسی
صورت بندی روان تحلیل گری ؛ کارکرد اساسی من دست نخورده است، عزت نفس ضعیف،فراخود تنبیه کننده،دلبستگی اساسی توام با اصطراب یا خصومت و عدم وجود دلبستگی ایمن وداشتن والدین ترسو ونگران
جنبه های زیست شناختی؛اصطراب جدایی از عوامل تعیین کننده بیولوژیکی رفتار در تعامل با یادگیری اجتماعی وسازوکارهای دفاعی روان شناختی بر علیه تکانه های درونی ممنوعه ناشی می شود. شدت بروز در کودکان مبتنی بر زمینه های ژنتیکی ،و سابقه ابتلا به اختلالات اصطرابی والدین.
عوامل آسیب زا ؛بحران های زندگی، تغییرات زندگی، بالبی(1973) دلبستگی های توام با اصطراب را با سابقه جدایی های واقعی ،به ویژه قبل از 3 سالگی مرتبط می داند. سیرز (1967) نشان داد 25 تا 50 درصد مادران این کودکان از تهدید های مبنی بر دوست نداشتن و رها کردن کودک به عنوان بخشی از روش های فرزند پروری خود استفاده می کردند.

182

174

دنباله سبب شناسی
عوامل خانوادگی
کیفیت ارتباط مادر وکودک به عنوان متغیر مهم. جانسون 2نوع متفاوت از امتناع از مدرسه:مدرسه گریزی و فوبی مدرسه . در نوع دوم هم کودک وهم مادر از اصطراب جدایی شدید رنج می برند.
رویکرد تعاملی ؛برای ابتلا به SAD هم عوامل ژنتیگی وهم تجربه کودک از دنیایی که در آن زندگی می کند ،به صورت تعاملی موثر است،مانند زندگی بابرادران وخوهران ویا مراقبان مصطرب.ابتلا مادران به اصطراب تعمیم یافته(47/4)،استرس پس از سانحه(15/8)،آگورافوبیا(5/3) و (واختلال عاطفی(78/9)
183

درمان
درمان ها باید بر مادر وکودک متمرکز گردد.
مهم ترین طرح ها روش های رفتاری وشناختی – رفتاری است.
حساسیت زدایی تدریجی وارایه تقویت برای رفتارهای سالم تر
هماهنگ کردن برنامه درمانی با کارکنان مدرسه
کار با خانوده وبر روی انواع سیستم های خانوادگی بیماری زا
مداخله آموزشی
درمان های زیست شناختی؛ استفاده از داروهای ضد افسردگی سه حلقوی

184

فوبی خاص
ویژگی اصلی وجود ترس آشکار ومداوم از اشیاء یا شرایط خاص است. ترس ها با دو شرط تبدیل به فوبیا می شوند: 1- سوژه غیر طبیعی 2- شدت واکنش غیر طبیعی
انواع گوناگون فوبی خاص بر اساس کانون ترس:
1- نوع حیوانی 2- نوع محیط طبیعی
3- نوع خون- تزریق- آسیب 4- نوع موقعیتی
شیوع بیشتر فوبی خاص در جنس مونث
186

درمان
به طور کلی 5 بعد زیر در اختلالات اصطرابی قابل تفکیک می باشد:
1 – موقعیتی
2- شناختی
3- هیجانی
4- جسمانی
5- رفتاری
درمان های شناختی – رفتاری که در آن تغییر در رفتار ونگرش های فرد مورد توجه قرارمی گیرد. با استفاده ازروشهای ؛ مواجهه ، خاموشی ، چالش شناختی ،آموزش آرمیدگی و سرمشق گیری
187

اختلال اصظراب فراگیر
عبارت است از نگرانی هایی که ازچیزها یا محیط به خصوصی ناشی نمی شود بلکه نوعی نگرانی کلی است که فرد ساعات طولانی را صرف اندیشیدن مصطربانه در باره رویداد های آینده ، گذشته و کارکردهای قبلی خود نموده و اغلب از موقعیت ها نتایج بدی پیش بینی می نماید.
ظهور آن تدریجی ودر سنین کودکی و نوجوانی ، تشخیص بعد از سه سالگی وحداقل 6 ماه دوام و دختران بیش از پسران.
وراثت،شیوه فرزندپروری ،تجربه ها و یاد گیری های فردی ، اتفاقات زندگی و پیامدهای آن و مشکلات روانی والدین از عوامل موثر بر آن هستند.
188

اختلال هراس در کودکان
ملاک های تشخیص همان ملاک های بزرگسالان
وقوع حداقل یک حمله در ماه و به دنبال آن حداقل تا یک ماه نگران وقوع حمله دیگر می باشد.یا در باره پیامدهای احتمالی حمله هراس نگرانی داشته باشد.
حمله ها ازدرون ،غیر منتظره و ناگهانی اند .
شیوع کمتر در کودکی و نوجوانی ودر دخترها 2تا3 برابر پسرها.
علایم جسمانی وبیشتر مربوط به سیستم اعصاب سمپاتیک مانند؛افزایش ضربان قلب،ضعف ،لرزش،ترس از مردن یا دیوانه شدن،تنگی نفس ،احساس گیجی،درد،سوزش انگشت ها یا صورت واحساس خفگی وعرق کردن از علایم همراه با حملات هراس است.

سبب شناسی ودرمان اختلال هراس:
علل زیست شناختی،علل روانی- اجتماعی وعوامل خانوادگی
دارودرمانی ودرمان های شناختی- رفتاری وروان پویایی فردی ونیز درمان های آموزشی

فوبی اجتماعی
با نوعی کناره گیری از افراد غیر آشنا که باعث می شود در تماس های اجتماعی روزانه دچار مشکل گردند توصیف می شود.ترس آشکار ومستمر از موقعیت های اجتماعی ویا عمل کردن به شیوه ای که ممکن است موجب شرمندگی گردد از دیگر علایم است.
شایع ترین محرک های فوبی اجتماعی:
صحبت کردن در جمع،تعامل در موقعیت های اجتماعی،خوردن ،نوشیدن و نوشتن در جمع و استفاده از توالت عمومی.

سبب شناسی ودرمان:
عوامل ارثی،از دیدگاه شرطی سازی کنشگر ،تقویت واصولا تقویت اجتماعی به شکل توجه ساخت وکار اصلی بروز فوبیا است.از عوامل موثر دیگر شیوه های فرزند پروری خشن واستبدادی .
درمان شامل روش های شناختی-رفتاری ،سرمشق دهی ،یاددادن مهارت های اجتماعی،جرئت ورزی آموزی

وسواس
کسی که می خواهد دیگران دائم برای او کف به زنند ، تمام خوشبختی خود را در دست دیگران می گذارد.
گلد اسمیت

اختلال وسواس فکری-عملی در کودکان
شیوع OCDدر کودکان 10-11ساله حدود 3 دهم درصد ودر نوجوانان بین 1 تا 1/9 درصد
حضور وسواس های فکری(باورهای مصرانه وعود کننده) و یا تشریفات خاص(رفتارهای هدفمند،تکراری و عمدی که در پاسخ به وسواس فکر صورت می گیرد)که باعث پریشانی قابل ملاحظه شده ،زمان بر است ویا به طور چشمگیری با زندگی فرد تداخل می کند.

سبب شناسی وسواس
علل زیست شناختی

برای این که از تو انتقاد نکنند ، نه کاری کن ،نه حرفی بزن ونه کسی باش.
آلبرت هوبارد

از این نهراسید
که زندگی تمام شود؛
از آن بترسید
که هرگز آغاز نشود.

سوء مصرف مواد در نوجوانان
مقدمه
عمر کوتاه مصرف مواد توسط کودکان در مقایسه با بزرگسالان

مشخصات بالینی و تشخیصی
درDSM1Vاختلالات وابسته به مواد در 4 گروه آمده است:
1- اختلال وابستگی به مواد
2- سوء مصرف مواد
3- مسمومیت با مواد
4- ترک مواد

پیوستار مصرف مواد
آزمایشی- مختصر- مصرف منظم بدون نشانه اختلال- سوءمصرف – وابستگی

نشانه های مصرف مواد در نوجوانان
تغییر در عملکرد تحصیلی ،بیماری های جسمانی غیر اختصاصی ، تغییر در روابط فرد با اعضای خانواده ،تغببر در گروه همتاها ودوستان ،تلفن های غیر قابل توضیح یا تغییر در بهداشت فردی.
بین مصرف مواد و رفتارهای پر خطر نیز رابطه وجود دارد.
مانند؛ استفاده از اسلحه، رفتار انتحاری،تجارب جنسی زودرس، رانندگی خطرناک،علاقه به موسیقی Heavy metal یا موزیک های مشابه و گاهی اشتغال خاطر با فرقه شیطان پرستی

سبب شناسی
عوامل زیستی:
در مورد الکل یک جزء ژنتیک، ودر مورد اکثر مواد دیگر غیر از الکل ناقل های عصبی شناسایی شده اند.
عوامل اجتماعی:
دیدگاه های روانکاوی؛
نظریه های رفتاری؛بر تقویت وتجربه مثبت بعد از نخستین مصرف تاکید می کند.
فقر، فشارهای اجتماعی ،بیکاری،بی سوادی،روابط جنسی نامشروع، عضویت در گروه های خاص موسیقی و اشتغال خاطر با دید گاههای تعدادی از فرقه ها

اختلال های جنسی و هویت جنسی
طبیعت جنسی، هویت جنسی ورفتار جنسی هر شخص ،تمایلات جنسی اورا رقم می زند.
طبیعت جنسی به وسیله کروموزوم ها ،اعضای تناسلی خارجی ،اعضای تناسلی درونی ،ترکیبات هورمونی ،غدد جنسی و خصوصیات جنسی ثانویه تعیین می گردد.
هویت جنسی بیان دختر بودن یا پسر بودن فرد است .
رفتار جنسی عملکردی است که فرد بر اساس هویت جنسی خود بروز می دهد تا برای او لذ ت جنسی به همراه آورد.

انواع
کژکاری های جنسی یا اختلالات کار کردی جنسیdysfunctional sexual disorder
پارافیلیا یا کژکامی های جنسی paraphilias
اختلال هویت جنسی
کژکاری های جنسی که شامل اختلال در میل جنسی، تحریک جنسی و ارگاسم می باشد .با توجه به بعید بودن وجود این اختلال در دوره کودکی ویا حداقل ناممکن بودن شرایط تشخیص آن در این دوره به توضیح در مورد آن نمی پردازیم.

انحراف های جنسی(پارافیلیا)
عبارت است از وجود امیال،خیال پردازی ها یا رفتار جنسی برگشت کننده وشدید مرتیط با اشیاء ،فعالیت یا موقعیت های غیر عادی که به پریشانی یا اختلال عمده بالینی در کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر زمینه های مهم منجر می شود.مانند؛
عورت نمایی،یادگار پرستی،مالش دوستی، بچه بازی،آزار خواهی جنسی ، آزارگری جنسی ،یادگار پرستی همراه با مبدل پوشی وتماشاگری جنسی

سبب شناسی
2 فرضیه قدرت مند:
رفتار گرایی؛این اختلال ناشی از همزمانی اتفاقی تحریک جنسی با عملکرد انحرافی و تبدیل آن به یک موضوع انگیزشی به علت قدرت ارگاسم و کسب لذت از آن به عنوان یک عامل تقویت کننده هستند.
روانکاوان علت این اختلال رابه حل نشدن اضطراب اختگی در دوران کودکی مربوط می دانند و این انحراف ها را شیوه ای برای تسلط بر اصطراب اختگی به حساب می آورند که متوجه درون یا بیرون می شود.

منابع مطالعاتی نوجوانی
اسماعیل بیابانگرد، روان شناسی نوجوانان، تهران، انتشارات دفتر فرهنگ اسلامی، 1378.
حسین نجاتی، روان شناسی نوجوانی، تهران، نشر بیکران، بی تا.
دن فونتنل، کلیدهای رفتار با نوجوانان، ترجمه مسعود حاجی زاده، تهران، صابرین، چ3، 1378.
زهرا معتمدی، رفتار با نوجوان، لک لک، تهران، چ5، 1373.
گیلیان باتلر، راهنمای سلامت روان، ترجمه مهدی قراچه داغی، تهران، البرز، چ اول، 1382.
محمد علی چنارانی، رفتار پیامبر(ص) با کودکان و نوجوانان، مشهد، آستان قدس رضوی، چ2، 1380.
محمدعلی سادات، راهنمای پدران و مادران، تهران، نشر اسلامی، چ5، ج1، 1374.
راس کمبل- گری چپمن، چگونه فرزند بالغ خود را تربیت کنید؟ ترجمه طیبه احمدی، قم، خردآذین، 1389.

منابع اصلی
روانشناسی مرضی کودک، تالیف علیرضا کاکاوند
خلاصه روانپزشکی، تالیف کاپلان وسادوک، ترجمه پورافکاری
شناخت مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان، تالیف شهلا فرقانی رییسی
DSMIV، تالیف انجمن روانپزشکی آمریکا، ترجمه نیکخوو همکاران
روانشناسی مرضی کودک ،تالیف لطفی و وزیری
نشانه شناسی بیماری های مغز و ااعصاب و روان، تالیف حبیب اله نعمتی و ولی اله نعمتی
6

با تشکر از توجه شما

تعداد صفحات : 260 | فرمت فایل : pptx

بلافاصله بعد از پرداخت لینک دانلود فعال می شود