اجرای اصل 44 قانون اساسی و خصوصی سازی بانک ها
خصوصی سازی که از اوایل دهه 1980 مطرح شده، هم چنان در ابعاد گسترده ای و در بیش از یک صد کشور دنیا دنبال می شود.
روند خصوصی سازی، شکل، نحوه خصوصی سازی و میزان موفقیت آن در کشورهای مختلف متفاوت بوده است و مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در پیشبرد خصوصی سازی کاملا موثر بوده اند.
مهم ترین علت استقبال از خصوصی سازی در سطح کشورها، مسائل اقتصادی است؛ اما در کنار آن مسائل اجتماعی و سیاسی و نهادی نیز حائز اهمیت است.
تعاریف خصوصی سازی :
خصوصی سازی در ساده ترین و عمومی ترین تعریف انتقال دارایی یا ارائه خدمات از بخش دولتی به بخش خصوصی است.
ایده اصلی در تفکر خصوصی سازی این است که فضای رقابت و نظام حاکم بر بازار واحدهای خصوصی را مجبور سازند تا عملکرد کاراتر نسبت به بخش عمومی دولتی داشته باشند.
تعاریف خصوصی سازی :
رسیدن به اهداف کلان اقتصادی و چشم انداز 20 ساله
دستیابی به رشد اقتصادی8 درصد.
اصلاح وتوسعه بازار مالی
تقلیل سهم دولت در اقتصادوکاهش تکیه بانک ها بر دولت
افزایش کنترل دخل و خرج
افزایش دقت در پرداخت وام واعتبارات
کاهش استقراض دولت از پس انداز داخلی وخارجی
تسویه بدهی دولت ،افزایش سرمایه وسرمایه گذاری بانکها وافزایش تسهیلات ودر نتیجه رونق اقتصادی
ضرورت خصوصی سازی:
افزایش تولید ملی
افزایش رونق بازار سرمایه
کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال
کاهش نقدینگی سرگردان و مهار تورم
افزایش کارایی و سودآوری شرکت های موجود در دست دولت
توزیع عادلانه ثروت در جامعه
صرفه جویی در هزینه های دولت ناشی از اعطای یارانه ها
دستیابی به منابع مالی بخش خصوصی از طریق فروش شرکت های دولتی
افزایش کارایی اقتصادی در بخش های اقتصادی به صورت یکنواخت
کاستن از نقش دولت در اقتصاد و اعمال تصدی آن و تمرکز بیشتر روی اعمال حاکمیت
اهداف خصوصی سازی:
ایجاد شرایط مناسب برای حضور در بازار رقابت جهانی
افزایش سرمایه گذاری خارجی و غیر دولتی
افزایش حجم معاملات بازار
سیاست زدایی از تصمیمات اقتصادی
بهبود در عملکرد اقتصادی دارایی ها و خدمات
افزایش مالکیت و سهام داری در بخش خصوصی
گسترش عمومی تر سرمایه داری از طریق مالکیت وسیع دارایی ها
افزایش مشارکت مردم در امور اقتصادی و تصمیم گیری در کشور
کاهش استقراض بخش عمومی
جلوگیری از انحصارات دولتی
اهداف خصوصی سازی:
مبانی قانونی مرتبط با واگذاری
محورها و عناوین سیاستهای اصل 44 قانون اساسی
الزامات، پیش نیازها و مراحل اجرایی واگذاری
چگونگی اجرای
سیاست های کلی
اصل چهل و چهار:
مفاد اصل 44 قانون اساسی
سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی
مواد 6 الی 9 قانون برنامه چهارم توسعه کشور
مواد 9 الی 24 قانون برنامه سوم توسعه کشور
بند (د) تبصره 8 قانون بودجه سال 1385 کل کشور
واگذاری سهام به محرومان (سهام عدالت )
مبانی قانونی
مرتبط با واگذاری:
شتاب بخشیدن به رشد اقتصاد ملی
گسترش مالکیت در سطح عموم مردم به منظور تامین عدالت اجتماعی
ارتقاء کارایی بنگاه های اقتصادی و بهره وری منابع مادی و انسانی
افزایش رقابت پذیری در اقتصاد ملی
افزایش سهم بخش های خصوصی و تعاونی در اقتصاد ملی
کاستن از بار مالی و مدیریتی دولت در تصدی فعالیت های اقتصادی
افزایش سطح عمومی اشتغال
تشویق اقشار مردم به پس انداز و سرمایه گذاری و بهبود درآمد خانوارها
محورها و عناوین اصلی
سیاست های
اصل 44 قانون اساسی :
قیمت گذاری سهام از طریق بازار بورس
اطلاع رسانی مناسب جهت ترغیب و تشویق عموم به مشارکت از طریق فراخوان عمومی
جلوگیری از ایجاد انحصار و رانت اطلاعاتی
تضمین بازدهی مناسب سهام شرکت های مشمول واگذاری
الزامات واگذاری:
واگذاری سهام شرکت های مشمول طرح در قالب شرکت های مادر تخصصی و شرکت های زیر مجموعه با کارشناسی همه جانبه
جذب مدیران با تجربه، متخصص و کارآمد به منظور افزایش بهره وری بنگاه های مشمول واگذاری
تغییر وظایف حاکمیتی دولت و ایفاء نقش جدید آن در سیاست گذاری، هدایت و نظارت بر اقتصاد ملی
تخصیص درصدی از منابع واگذاری جهت حوزه های نوین با فناوری پیشرفته در راستای وظایف حاکمیتی
الزامات واگذاری:
تعیین سهم بخش های دولتی، خصوصی و تعاونی از نظام بانکی توسط قانون گذار
اصلاح ساختار و ساماندهی بانک ها قبل از واگذاری
لحاظ کردن درصدی از سهام بانک ها قابل واگذاری به کارکنان
ارائه برنامه زمان بندی فروش بانک ها
پیش نیازهای واگذاری:
تنظیم و تدوین اساسنامه جدید بانک ها منطبق با قانون تجارت
اقدامات لازم برای اصلاحات ساختاری
تهیه مدارک و اطلاعات مورد نیاز پذیرش در بورس مراحل اجرایی واگذاری
اقدامات لازم در خصوص شفافیت مالی
مراحل اجرایی واگذاری:
فرآیند پیشنهاد، تصمیم گیری و اجرای برنامه واگذاری شرکت های دولتی بر اساس قانون برنامه چهارم توسعه
پیشنهاد واگذاری سهام
تایید روش و زمان واگذاری
تصویب واگذاری سهام
ارائه وکالت فروش سهام به
سازمان خصوصی سازی
تعیین قیمت پایه سهام
تصویب قیمت پایه
دستگاه اجرایی
فروش سهام به روش تعیین شده
سازمان خصوصی سازی
هیات عالی واگذاری
هیات عالی واگذاری
سازمان خصوصی سازی
شرکت مادر تخصصی
هیات وزیران
1
2
3
4
5
6
7
الف) بررسی چالش ها
مباحث
قانونی و حقوقی
مباحث مالی
مباحث
نیروی انسانی
مباحث اجرایی
ب) برنامه های جامع
خصوصی سازی
قبل از
خصوصی سازی
در حین
خصوصی سازی
بعد از
خصوصی سازی
خصوصی سازی
الف) چالش ها
تعیین تکلیف دعاوی احتمالی علیه بانک
تدوین اساسنامه جدید بر اساس قانون تجارت
خروج بانک ها از شمول قوانین و مقررات عام دولت و تابعیت از قانون تجارت
1- مباحث قانونی و حقوقی
شفاف سازی مالی
ارزیابی قیمت سهام
وضعیت سهامداری نمایندگان حقیقی و حقوقی
2- مباحث مالی
الف) چالش ها
شفاف سازی حساب ها (ذخائر فنی، مطالبات ، خسارات معوق و تعهدات شرکت)
تعیین تکلیف در خصوص تجدید ارزیابی دارایی های شرکت به قیمت جاری بر اساس نظرات کارشناس رسمی
تهیه مستندات لازم برای پیشنهاد واگذاری سهام
تعیین تعهدات و مطالبات معوق بانک ها
مطلوب نمودن وضعیت (از نظر بندهای حسابرس و بازرس قانونی)
الف) چالش ها
1-2- مباحث مالی
(شفاف سازی مالی
الف) چالش ها
2-2- مباحث مالی
(ارزیابی قیمت سهام)
روش سودآوری
روش ارزش گذاری
دارایی های شرکت
روش قیمت گذاری توسط بورس
تلفیقی از روش سودآوری و
روش خالص دارایی های شرکت
بر مبنای قیمت پایه سهام
بر مبنای قیمت نماد بورس
بر مبنای قیمت پیشنهادی واگذارنده
بر مبنای قیمت بالاتر از قیمت بازار
الف) چالش ها
3- مباحث
نیروی انسانی
دغدغه های نیروی انسانی ماهر و متخصص بانک از نظر امنیت شغلی و کاهش انگیزه کاری کارکنان
انجام اصلاحات ساختاری از ابعاد تشکیلاتی ، مالی و انسانی
اقدامات رقبا ( بخش خصوصی ) برای جذب نیروی انسانی کارآمد
الف) چالش ها
4- مباحث
اجرایی
ارزیابی قیمت پایه سهام و
روش واگذاری
محدودیت ها و توان جذب
بازار سرمایه
نبود سرمایه گذاری خارجی
سهام عدالت و تاثیر آن بر عملکرد آتی و مدیریت بانک
2- در حین
خصوصی سازی
3- بعد از
خصوصی سازی
1- قبل از
خصوصی سازی
(کارهای در دست اقدام)
3-1- چالش های مالی
1-1-
چالش های خصوصی سازی
2-1- چالش های حقوقی
4-1-چالش های
نیروی انسانی،
ساختار و تشکیلات
ب) برنامه های جامع
خصوصی سازی
1-1-
چالش های
خصوصی سازی
1- برنامه ریزی برای مدیریت قبل از
خصوصی سازی
تعیین و احصاء چالش های خصوصی سازی
ارائه راهکارهای برون رفت از چالش های خصوصی سازی
1- برنامه ریزی برای مدیریت قبل از
خصوصی سازی
تنظیم و تدوین اساسنامه جدید منطبق با قانون تجارت(مواد 278و 279 قانون تجارت)
آیین نامه فوق العاده اشتغال و مزایای مامورین ثابت اعزامی به خارج از کشور
آیین نامه آموزشی
آیین نامه انضباطی
آیین نامه معاملات
آیین نامه استخدامی
مصوبه نحوه واگذاری سهام
2-1-چالش های حقوقی
1- برنامه ریزی برای مدیریت قبل از
خصوصی سازی
اقدامات لازم برای شفافیت مالی
ایجاد واحد خصوصی سازی در امور مالی هر یک از بانک ها که در آینده مسئولیت مدیریت سهام شرکت را به عهده خواهد داشت.
تهیه برنامه زمان بندی واگذاری
رفع بندهای حسابرس و بازرس قانونی به ویژه بندهای تاثیر گذار بر اقلام سود و زیانی
تجدید ارزیابی دارایی های ثابت و اصلاح میزان سرمایه پس از آن
3-1-چالش های مالی
1- برنامه ریزی برای مدیریت قبل از
خصوصی سازی
اصلاح ساختار تشکیلاتی با نگرش بخش خصوصی
واگذاری فعالیت های بازاریابی ، ارزیابیطرح ها و ارزیابی ریسک به بخش خصوصی (برون سپاری)
ادغام شعب غیر سود ده
فروش دارایی های غیر مولد
تغییر نگرش در جذب و نگهداری مشتریان و پیروی از الگوهای رایج در بازار های جهانی
جذب مشارکت شرکت های معتبر خارجی به منظور گسترش خدمات بانکی نوین در کشور
کاهش هزینه های غیر ضروری و واگذاری بخشی از خدمات اداری به شرکت های خصوصی
بررسی مشکلات مربوط به کارکنان در راستای ایجاد امنیت شغلی
4-1- چالش های نیروی انسانی، ساختار و تشکیلات
ب) برنامه های جامع
خصوصی سازی
2- برنامه ریزی برای مدیریت در حین
خصوصی سازی
1-2- آماده سازی بستر فرهنگی و اجتماعی مناسب
2-2- برنامه ریزی در راستای تحقق سرعت لازم برای واگذاری سهام بانک ها به منظور اجتناب از طولانی شدن فرآیند واگذاری
2- برنامه ریزی برای مدیریت در حین
خصوصی سازی
موفق ترین برنامه های خصوصی سازی بر آموزش همگانی و انتشار آگهی فروش تاکید داشته اند؛ لذا تلاش ویژه برای اطلاع رسانی به مردم و پرسنل موجب تشویق آن ها به شرکت در برنامه خصوصی سازی خواهد شد که در این راستا نقش مهم و خطیر رسانه ها مورد تایید و تاکید قرار دارد .
1-2- آماده سازی بستر فرهنگی و اجتماعی مناسب
2- برنامه ریزی برای مدیریت در حین
خصوصی سازی
سرعت واگذاری در تعیین پیامد های خصوصی سازی بسیار مهم است.
سرعت اتخاذ تصمیمات برای خصوصی سازی منعکس کننده عزم و پایبندی دولت به فرآیند خصوصی سازی نیز می باشد.
طولانی شدن واگذاری ها ، باعث کم رنگ شدن اهداف و به تعویق افتادن نتایج و افت عملکرد و کارایی خواهد شد.
طولانی شدن واگذاری ها، هزینه های روانشناختی ( تضعیف روحیه کارمندان و مدیران ) را بالا خواهد برد .
2-2- برنامه ریزی در راستای تحقق سرعت لازم برای واگذاری سهام بانک ها به منظور اجتناب از طولانی شدن فرآیند واگذاری
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
1- فروش دارایی ها
2- عرضه سهام به عموم
3- صدور و توزیع کوپن
4- فروش بانک ها به کارکنان و مدیریت شرکت ها
5- تقسیم به واحدهای کوچک تر
6- مشارکت با بخش خصوصی
7- اجاره به شرط تملیک
8- عرضه سهام به گروه های خاص
فروش بخشی یا کل سهام دولت به اشخاص حقیقی و حقوقی که به روش حراج انجام می گیرد .
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
1- فروش دارایی ها
در این روش عرضه سهام در بازار های مالی ( بورس اوراق بهادار ) به صورت آزاد و بدون قید و شرط به مردم صورت می پذیرد. این روش به دلیل هزینه کم و رعایت مکانیزم بازار مطلوب بسیاری از کشور ها بوده است .
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
2- عرضه سهام به عموم
جلوگیری از ایجاد انحصار و عدالت محوری از مشخصه های این روش می باشد.
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
3- صدور و توزیع کوپن
افزایش بهره وری و انگیزه میان کارکنان و کاهش مسائل مالک و کارکنان از مزایای این روش است .
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
4- فروش سهام به کارکنان و مدیریت شرکت ها
این روش برای واحد های بسیار بزرگ با بیش از 1000 شعبه توصیه می شود.
در این روش، واگذاری ها به تفکیک نمایندگی با بازده مطلوب ، نمایندگی با بازده متوسط و نمایندگی با بازده غیر مطلوب انجام می پذیرد.
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
5- تقسیم به واحدهای کوچک تر
دولت برای افزایش بهره وری و جلب سرمایه بخش خصوصی:
ابتدا سهام بانک مورد نظر (الزاماً بالاتر از 50 درصد) را به بخش خصوصی واگذار می نماید.
در مرحله بعد، پس از سود آوری بقیه سهام دولتی واگذار خواهد شد.
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
6- مشارکت با
بخش خصوصی
برای جلب مشارکت کارآفرینان دولت با شرایط خاص ( افزایش سودآوری ) واحد ها را برای مدتی به بخش خصوصی اجاره و در صورت احراز شرط قرار داد آن را واگذار می نماید .
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
7- اجاره به شرط تملیک
این روش در صورت وجود بانک خصوصی که دارای توان مدیریتی و مالی برای بهینه سازی ساختار بانک ها است از طریق مزایده واگذار می گردد .
مرسوم ترین روش های
خصوصی سازی
8- عرضه سهام به گروه های خاص
برنامه های جامع
خصوصی سازی
3- برنامه ریزی برای مدیریت بعد از
خصوصی سازی
1- تدبیر در یکپارچه نمودن اعضای مجمع با توجه به پراکندگی سهام واگذاری و تنوع سهامداران
7- برنامه ریزی مناسب در خصوص نیروی انسانی با توجه به رویکرد اجتماعی
3- تصویب قوانین و مقررات خاص
4- نحوه برنامه ریزی در خصوص نحوه استفاده از منابع مالی سازمان های بین المللی
5- تدبیر در راستای رفع محدودیت قانونی در سهم سرمایه گذاری های خارجی
6- نظارت در عدم استفاده مالکان جدید از اموال بانک در فعالیت های تجاری سفته بازی
2- تدبیر برای ذینفعان سهام عدالت در صورت زیان ده شدن شرکت های واگذار شده
3- برنامه ریزی برای مدیریت بعد از
خصوصی سازی
نحوه واگذاری سهم بانک در صورتی که منجر به پراکندگی سهام و تنوع گردد، فرآیند انتخاب اعضای مجمع و تصمیم گیری در اداره امور بانک با مشکل مواجه خواهد شد.
1-3- تدبیر در یکپارچه نمودن اعضای مجمع با توجه به پراکندگی سهام واگذاری و
تنوع سهامداران
3- برنامه ریزی برای مدیریت بعد از
خصوصی سازی
با وجود دغدغه های مقام معظم رهبری در صورت اجرای واگذاری سهام عدالت اگر شرکت های واگذار شده سود ده نباشند، باید برای قانع کردن این سهامداران سرفصلی تحت عنوان « کمک به زیان » در بودجه کشور در نظر گرفت، تا بین سهامداران سهام عدالت توزیع شود .
2-3- تدبیر برای ذینفعان سهام عدالت در صورت زیان ده شدن شرکت های واگذار شده
3- برنامه ریزی برای مدیریت بعد از
خصوصی سازی
خصوصی سازی بانک های دولتی ممکن است باعث انحصار و تمرکز ثروت و سرمایه در دست عده به خصوصی گردد و در نهایت منجر به بوجود آوردن یک اقتصاد مافیایی در کشور شود؛ لذا برای مبارزه با چنین حالتی احتیاج به وضع قوانین به خصوصی است.
3-3- تصویب قوانین و مقررات خاص
3- برنامه ریزی برای مدیریت بعد از
خصوصی سازی
محل دیگر برای تامین مالی به منظور خصوصی سازی در خارج از کشور است.
سازمان هایی مثل صندوق بین المللی پول، سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل، سازمان توسعه آسیا می تواند به کشورهای نیازمند سرمایه طبق ضوابط کمک مالی نماید.
4-3- نحوه برنامه ریزی در خصوص نحوه استفاده از منابع مالی سازمان های بین المللی
3- برنامه ریزی برای مدیریت بعد از
خصوصی سازی
پس از فرآیند خصوصی سازی ممکن است مالکان جدید مشغول فعالیت های تجاری سفته بازی و واسطه گری شوند و از دارایی ها از قبیل زمین ها در پروژه هایی مانند ساخت مجتمع های مسکونی و تجاری استفاده کنند .
5-3- نظارت در عدم استفاده مالکان جدید از اموال بانک ها در فعالیت های تجاری سفته بازی
3- برنامه ریزی برای مدیریت بعد از
خصوصی سازی
خصوصی سازی برای کارکنان ناکارا در کوتاه مدت پیامد های منفی را خواهد داشت (نه برای همه کارکنان)؛ اما در بلند مدت با افزایش کارایی خصوصی سازی می تواند به افزایش فرصت های شغلی کمک کند.
6-3- برنامه ریزی مناسب در خصوص نیروی انسانی با توجه به رویکرد اجتماعی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
جداول مقایسه ای فرآیند خصوصی سازی در کشور های مورد مطالعه
از نقطه نظر اهداف ، روش ها و اقدامات اجرایی
تجارب خصوصی سازی در داخل و خارج کشور
با نگاه ویژه به بانکها
مشکلات احتمالی خصوصی شدن بانک ها
پراکندگی سهم واگذاری وتنوع سهامداران
سایر سهامداران از دانش وتخصص وتجربه کم بر خوردارند
هیچ تضمینی برای برطرف کردن عملکردضعیف بانکهای دولتی کنونی در صورت خصوصی شدن بانکها نمی باشد.
بیشترین میزان خصوصی سازی:اروپاوکشورهای امریکای لاتین
کمترین میزان خصوصی سازی : خاورمیانه
در کشورهای اروپای شرقی اکثر بانک ها خصوصی شده اند و بانک های پس انداز کوچک به دولت تعلق دارند و تعداد بانک های تعاونی نیز بسیار زیاد می باشد.
بررسی تجربیات بانکها در سایر کشورها
نسبت بانک های دولتی به بانک های خصوصی از 58 درصد در کشورهای در حال توسعه و 35 درصد در کشورهای توسعه یافته در سال 1970 به ترتیب به 38 درصد و 14 درصد در سال 1995 کاهش یافته است.
شناسایی مباحث کلیدی در امر خصوصی سازی بانکها
بررسی بدهی های دولت به بانکها
شفاف سازی صورت های مالی بانکها
روشهای برخوردبامطالبات معوق بانکها
تحلیل و چگونگی مالکیت دولت در بانکها
لغو محدودیت خارجی و اثرات بر متغیرهای اقتصادی
بررسی و ظرفیت بازار سرمایه و جذب سرمایه عظیم بانکها و شرکت های تابعه
بررسی روشهای واگذاری
تعیین تکلیف نیروی انسانی
نهادینه کردن فرهنگ خصوصی
شفاف سازی صورتهای مالی بانکها
شفاف سازی صورت های مالی منجر به کاهش خطر پذیری در اقتصاد و هزینه تولید خواهد شد.
در فرآیند خصوصی سازی باید رعایت اصول شفافیت افشاء و رقابت منصفانه صورت بپذیرد.
معیارهای ایجاد شفافیت
انتقال سریع و کامل دارایی ها
(شواهدی از مکزیک ، بلغارستان وآفریقای جنوبی نشان می دهد ، هنگامیکه قراراست شرکتی واگذار شود ، تاخیر در تکمیل فرآیند واگذاری شرکت به افت عملکرد ، اتلاف دارایی ها و فروش با نرخ پائین منجر می شود)
عدم فراوانی و گوناگونی مراحل مختلف فروش
افزایش رقابت در جریان واگذاری
تجربه کشورها در برخورد با مطالبات معوق
پاکستان:
طراحی یک طرح تشویقی برای تسویه وام های معوق
پاکسازی زیان های انباشته از طریق تزریق دارایی جدید به بانک های بزرگ مانند HBL و UBL
لهستان:
تجدید سرمایه بانکها
پاکسازی ترازنامه از وامهای معوق
در کشورهائی مانند فرانسه ، مکزیک ، پاکستان ، هند و انگلیس، بدهی معوق بانکها درزمان واگذاری از طرف دولت و بانک مرکزی جزء بدهی سوخت شده اعلام و صورتهای مالی بانکها از وجود بدهیهای معوق پاکسازی شده ومطالبات غیرموثر، از ارزش دارایی های بانک خارج گردیده است
چگونگی مالکیت دولت در بانکها
مالکیت دولتی بانکها اثرات منفی جدی بر اقتصاد کشورهای در حال توسعه میگذارد و ارتباط منفی با عملکرد بانکها و توسعه کلی بخش مالی دارد اما هیچ شکلی از فروش را نمی توان بعنوان روش " استاندارد" برای محروم کردن بانکها از مالکیت دولتی معرفی نمود.
کشورهای مختلف به یک نسبت بانکهای دولتی خود را خصوصی ننموده اند .
بویژه در کشورهای در حال توسعه درصد بالایی از سهام بانکها در اختیار دولتها می باشد.
تجربه سایر کشورها درچگونگی مالکیت دولت در بانکها
نحوه مالکیت دولت در انگلیس:
تضعیف کنترل دولت در زمینه کنترل بطور واضح بر خدمات ضروری عمومی
ضرورت دخالت دولت د رمواردی که اشتباهات ساختاری در خصوصی سازی رخ دهد
نحوه مالکیت دولت در مکزِیک:
تجربه خصوصی سازی بانکها در مکزیک به دو دلیل موفق نبود:
الف) بانکداران این کشور بدلیل اختیارات گسترده دولت، همواره با ریسک مصادره اموال خود مواجه بودند.
ب) هدف اصلی دولت مکزیک از خصوی سازی بانکها کسب درآمد برای جبران کسرهای مالی خود بود و نه اصلاح ساختار مالی کشور
تجربه سایر کشورها درچگونگی مالکیت دولت در بانکها
نحوه مالکیت دولت دربانک تجارت کنیا:
فروش سهم کوچکی از مالکیت خود
کنترل قسمت اعظم آن را برای چند سال دیگر از زمان آغاز اولیه خصوصی سازی
نحوه مالکیت دولت دربانکهای شیلی:
1981 : دخالت دولت در 8 بانک آن کشور و حمایت از نقدینگی
1984-1982:خرید داراییهای سوخت شده بانکها
1985:سرمایه سازی مجدد توسط بانک مرکزی
لهستان:
پاکستان
پاکستان
سرمایه گذاری خارجی
سرمایه گذاری مستقیم خارجی می تواند اقتصاد بسته و محدود شده را به یک اقتصاد باز و در حال توسعه مبدل می سازد
با استفاده از پتانسیل های سرمایه گذاری های خارجی، برنامه خصوصی سازی در ایجاد درآمد کافی با سهولت بیشتری پیش خواهد رفت.
تجربه سایر کشورها در زمینه حمایت از سرمایه گذاری خارجی
مقدونیه :
برخورد یکسان قانون خصوصی سازی با سرمایه گذاران داخلی و خارجی
ﻣولفه تعیین کننده ای در حمایت از روند گذار اقتصاد
افزایش کارایی
تجربه سایر کشورها در زمینه حمایت از سرمایه گذاری خارجی
آفریقای جنوبی :
تشکیل شورای سرمایه گذاری بین الملل برای به تصویر کشیدن آفریقای جنوبی به عنوان مقصدی جذاب برای سرمایه گذاری خارجی
تقویت روابط تجاری و سرمایه گذاری با بازارهای کلیدی جهان از طریق اجرای برنامه های اصلاح تعرفه های گمرکی ، تشویق سرمایه گذاری
مکزیک :
لغو محدودیت های مربوط به مالکیت خارجی
تجربه سایر کشورها در زمینه حمایت از سرمایه گذاری خارجی
مجارستان :
یکی از ویژگی های خصوصی سازی در مجارستان، سهم چشمگیر بانک های خارجی در بازار بانکی این کشور است.
در سال 1994 : 15%
در سال 1999 : 60%
تجربه سایر کشورها در زمینه حمایت از سرمایه گذاری خارجی
لهستان :
سهم سرمایه گذاران خارجی از کل داراییهای بانکها:
1990: حدود 2درصد
2000: بیش از 70 درصد
خصوصی سازی بانکها و ورود بانکهای خارجی باعث بهبود کارایی سیستم بانکی لهستان گردید .
تجربه سایر کشورها در زمینه حمایت از سرمایه گذاری خارجی
رومانی :
تصویب قوانین جدیدی برای فعالیت های بانکی
تحریم نظام بانکداری جدید منحصر به بازارهای دولتی
توسعه فعالیت بانک ها با سرمایه خصوصی و افزایش حضور موسسات مالی خارجی
تجربه سایر کشورها در زمینه حمایت از سرمایه گذاری خارجی
در اواخر سال 1996 در بانکهای تجاری مجارستان حدود 20 درصد دارایی های بانکی آن کشور، در جمهوری چک 43 درصد، در رومانی 50 درصد و در بلغارستان، کرواسی و لهستان ، بیش از 80 در صد خصوصی سازی توسط سرمایه گذاران خارجی صورت گرفته است.
مشکلات بازار سرمایه
کوچکی بازارهای سرمایه محدودیتی در تامین مالی خصوصی سازی از منابع داخلی
ضعف بازارهای سرمایه ونبود بازارهای قوی و کارآمد در کشورهای در حال توسعه
نبود قوانین وضوابط مشخص
بنابراین سرمایه گذاری درحقوق صاحبان سهام دراین بازارها به طورمعمول اندک است وخصوصی سازی به طورعمده بصورت فروش مستقیم دارایی ها صورت می پذیرد.
تجربه سایر کشورها در زمینه بازار سرمایه
فرانسه:
تسریع در رساندن بانکهای ملی شده فرانسوی به سطح جهانی به منظور جذابیت برای بازار سهام
مقدونیه:
30 درصد :عرضه به شاغلان با شرایط ممتاز
15 درصد :انتقال به صندوق بازنشستگی دولت
55 درصد :فروش به سرمایه گذاران داخلی و خارجی با شرایط یکسان
نحوه برخورد با نیروی انسانی
خصوصی سازی، اگر چه در بلند مدت ، به دلیل افزایش کارائی می تواند به افزایش فرصتهای شغلی کمک کند لیکن در کوتاه مدت باعث افزایش بیکاری خواهد شد که این امر مشکل بیکاری موجود در سطح جامعه را افزایش خواهد داد.
تجربه سایر کشورها درچگونگی برخورد با نیروی انسانی
آلمان شرقی (1990)
ایجاد اطمینان در کارکنان با گسترش سیستم تامین اجتماعی
واگذاری بنگاههای دولتی بصورت اقساط بلند مدت به بخش خصوصی به قیمت اولیه مشروط بر اخراج نشدن کارگرها و عدم تغییر کاربری
تعهد بخشودن رقم اولیه فروش در صورت انجام نوآوری و ورود تکنولوژی های جدید صنعتی به بنگاه و سود دهی
تجربه سایر کشورها درچگونگی برخورد با نیروی انسانی
اصلاح گران تندرو :
آرژانتین و هلند کشورهای از این گروه هستند که بیکاری در آنجا حدود 9و 8 در صد بین سالهای 1990 و 1996 افزایش پیدا کرد.
اصلاح گران معتدل :
فرانسه و مجارستان از کشورهای با اصلاحات معتدل هستند که میزان بیکاری 5/3 و 3 درصد در طول همان دوره دارد.
نهادینه کردن فرهنگ خصوصی سازی
جلوگیری از خصوصی سازی شتابزده
انجام اصلاحات زمینه ساز در چارچوبی قانونی برای فعالیت هر دو دسته شرکتهای دولتی و خصوصی
ایجاد بسترهای نهادی و قانونی مناسب برای اقتصاد بازار
(به این معنا که حقوق مالکیت تضمین و قانون کار اصلاح شود )
حذف کنترل های اضافی حاکم بر اقتصاد و مقررات زدایی
فراهم شدن محیط کسب و کار و فضای سرمایه گذاری برای فعالیت بخش خصوصی
شروع گفتمان اجتماعی میان کارکنان و سهام داران قبل از فرآیند خصوصی سازی
نتیجه گیری
به دلیل کمبود سرمایه مورد قبول نهادهای بین المللی، روش خصوصی سازی سیستم بانکی کشور باید حداقل از دو مشخصه برخوردار باشد:
ابتدا قادر باشد مشکلات تامین سرمایه را ظرف یک پروسه زمانی (بطور مثال پنج ساله) مرتفع نموده و شرایط مورد نظر موسسات بین المللی ناظر بر فعالیت بانک ها را مهیا نماید.
حافظه سرمایه انسانی (تجربیات ) موجود در زمینه بانکداری در مجموعه سیستم بانکی باشد.
نتیجه گیری
اقدامات خصوصی سازی سیستم بانکی :
رفع موانع قانونی خصوصی سازی سیستم بانکی
شفاف سازی ترازنامه سیستم بانکی کشور
تدوین استانداردهای اطلاعاتی و نظارتی
فروش دارایی های غیر ضروری بانکها برای بهبود بخشیدن به وضعیت کفایت سرمایه سیستم بانکی کشور
مقررات زدایی تدریجی از کنترل های مستقیم پولی و جایگزینی ابزارهای غیرمستقیم پولی
بررسی کارایی شعب بانکی و ادغام یا انحلال شعب ناکارا
واگذاری بخشی از سهام به مدیران و کارکنان و عموم ملت، بطوریکه هیچ سهامداری بیش از ده درصد از سهام را در اختیار نداشته باشد.
شناسنامه دار شدن کلیه بانکهای دولتی و شعب داخل و خارج آنها و همچنین شرکتهای وابسته و پیوسته به آنها به طور دقیق
مشخص شدن نحوه واگذاری سهام
تعیین راهکارهای شیوه واگذاری
جدا کردن نهادهای کارگزاری از بانکها و تفکیک بازار پول از بازار سرمایه
ورود بانکهای خارجی پس از خصوصی سازی