پاورپونت روستا شهر

روستا – شهر

تعریف شهر و روستا
روستا: عبارت است ازیک واحد همگن طبیعی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که از یک مرکز جمعیت و محل کار و سکونت با حوزه و قلمرومعین ثبتی و یا عرفی مستقل تشکیل می شود و اکثریت ساکنان شاغل دائمی آن بطور مستقیم و یا غیرمستقیم به یکی از فعالیت های اصلی زراعی، دامداری، باغداری، صیادی، صنایع روستایی و یا ترکیبی از این ها اشتغال دارند و از آن ارتزاق می نمایند و پیوند فرهنگی و اجتماعی عمیقی مابین اعضای جامعه آن برقرار است. از خصوصیات عمده روستا وابسته بودن آن به زمین است.( علی اصغر رضوانی، 1374، ص 16)
شهر: به طور کلی نمی توان تعریف جامعی از شهر به دست داد، زیرا با گذشت زمان سیمای شهرها خواه ناخواه دستخوش تغییر و تحول شده و همیشه مبتنی بر یک اصول و شالوده ثابتی نخواهد بود.از طرف دیگر به خاطر اینکه شهرها به سیستم های اقتصادی و اجتماعی همسان وابسته نبوده و نکات مشترکی بین آن ها وجود ندارد، تا مبنایی برای تعریف عام شمول شهرها باشد، تعریف جامعی از شهر که بتواند شامل کلیه شهرهای جهان باشد، با مشکل روبرو ساخته است. (یدالله فرید، 1368، ص 1و 89)
روستاشهر یا شهر کشاورزی: روستاهای بزرگ و پرجمعیتی هستند و چشم اندازهای شهری نیز همراه با چشم اندازهای روستایی در آن ها دیده می شود.فعالیت های اقتصادی غالب این روستاها ممکن است کشاورزی باشد ولی فعالیت های خدماتی و گاهی صنعتی نیز در آن ها رواج دارد، همچنین ساختار اجتماعی،فرهنگی و فیزیکی این روستاها نیز به شهر شباهت دارد.به این قبیل روستاها که ترکیبی از چشم اندازهای فیزیکی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهر و روستا در آن ها دیده می شود، میتوان اصطلاح روستاشهر را اطلاق کرد. (سناجردی – پاپلی یزدی ، 1382، 211 )

ملاک های تشخیص شهر از روستا
آنچه که در تعاریف دانشمندان ومحققان مختلف،به اشتراک دیده می شود چنین است:
شهر مکانی است دارای جمعیت بیشتر وبا تراکم نسبی بالا ووسعت زیاد که در آن مشاغل غیر کشاورزی غالب بوده واز نظر اجتماعی نامتجانس باشد و درآن محیط مصنوع و چشم انداز انسانی حکمفرما بوده ومحل تمرکز فعالیتهای اداری ،سیاسی وخدماتی باشد.

در مقابل واحد سکونتگاهی روستایی چنین تعریف می شود:فضای اجتماعی که درآن با توجه به تراکم نسبی ناچیز جمعیت ،توع خاصی از فعالیت اقتصادی – عمدتا فعالیت کشاورزی- غلبه دارد.در این نوع ،فعالیتهای بخش صنعت وبخصوص بخش خدمات وبازرگانی محدود است .روابط اجتماعی – اقتصادی سکونتگاهی روستایی معمولا در عرصه هاییی محدود ومشخص جریان دارد وساکنان روستایی هویت اجتماعی مشترکی دارند که با نام روستا مشخص می شود.

ملاک های تشخیص شهر از روستا

ساماندهی وبهسازی محلات سنتی با استفاده از رویکرد شهرسازی جدید.علی آذر و کریم حسین زاده .مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای.شماره11
نظریه روستا-شهر در غرب
یکی از آخرین رویکردهای مطرح برنامه ریزی شهری در سطح جهانی در زمینه ی بهسازی محلات سنتی،استفاده از رویکرد شهرسازی جدید در ساماندهی محلات سنتی است.کشورهای پیشرفته غربی این کار را از دهه ی 1990 میلادی با استفاده از پارادایم شهرسازی جدید در قالب استفاده از طرح های ساختاری – راهبردی،طرح های مجموعه شهری وهمچنین "تمرکز غیر متمرکز"شروع کرده اند.

شهرسازان جدید،سه الگو را برای ساماندهی وتوسعه ی شهری پیشنهاد می کنند،که عبارتند از:
-توسعه محلات نوسنتی
-توسعه محلات عبوری (توسعه های عبوری)
-توسعه روستا-شهرها

شهرسازی جدید که با اکولوژی اجتماعی،سرمایه داری،مورفولوژی شهری و جامعه شناسی اجتماعی پیوند خورده است.جنبشی است از شهرسازی ومعماری که از طراحی سنتی حمایت کرده وجلوی گسترش افقی شهر را میگیرد و با تعریف کارکرد جدید برای مرکز شهر آن را از حالت انزوا خارج می کند.

روستا-شهر
ساماندهی وبهسازی محلات سنتی با استفاده از رویکرد شهرسازی جدید.علی آذر و کریم حسین زاده .مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای.شماره11
شهرسازی جدید از شهرسازی سنتی برای تحکیم بخشیدن به توسعه ی روابط اجتماعی در محلات و واحدهای همسایگی و رعایت سلسله مراتب راهها استفاده می کند و از شهرسازی نوین(فن گرا)برای اتصال سریع محلات شهر به یکدیگر،احداث ساختمانها و فضای عمومی برای رفاه حال شهروندان بهره می گیرد.در اولین کنفرانس بین المللی شهرسازی جدید که در اکتبر 1993در ویرجینیا برگزار شده،دلایل زیر برای به کار گیری آن در ساماندهی وبهسازی محلات سنتی مطرح گردید:
حرکت جدید شهرسازی از سال 1992 در انگلستان است که برای پاسخگویی به بحران کیفیت زیست محیط شهری ظهور یافته و مهمترین شاخصه های اندازه ی محله در آن جمعیت 3 تا 5 هزار نفر مساحت 40 هکتار و شکل دایرهای با قطر900متر میباشد (علینژاد، 1382 ، ص 45(

نقش غالب الگوهای عام اولیه در طراحی محله های مسکونی معاصر،دکتر علیرضا عینی فر،نشریه هنرهای زیبا،شماره32
روستا-شهر
جنبش دهکده شهری(1989):با هدف ساخت محله هایی با معیارهای انسانی ،استفاده چند منظوره از یک منطقه وسیعتر با در نظر گرفتن فضاهای باز وحداقل تردد اتومبیل،تامین استقلال محله از نظر اقتصادی وتقویت روابط اجتماعی به وجود آمده است.تونی آلدروس در کتاب خود با عنوان «دهکده شهری،ایده ای برای خلق کاربری ترکیبی توسعه شهری در یک مقیاس پایدار»برقراری اصول پایداری در سه بخش اقتصادی،اجتماعی وزیست محیطی وهمینطور امکان توسعه در زمینهای بازیافتی (توسعه یافته)حومه شهرها و استفاده بهینه انرژی را مورد تاکید قرار می دهد.(بررسی الگوهای اولیه تاثیر گذار در طراحی محله های معاصر با رویکردی بر مفاهیم پایداری،مریم سینگری و سید مجید مفید شمیرانی.هویت شهر.شماره 8 )

تعاریف روستا-شهر
اصطلاح روستا شهری در سال های اخیر برای توصیف بسیاری از شهرهای کشور جهان سوم مطرح شده است وعبارتست از ترکیب و ادغام ساختارهای اجتماعی شهری و روستایی در حاشیه ی مراکز شهری.
روستاها در ادامه حرکت شهر به طبیعت، ایجاد شده و ارتباطی مستقیم با محیط و بستر طبیعی خود دارند. در این میان روستا-شهرها همان گونه که اشاره شد به عنوان ناحیه میانه شهر و روستا با ماهیتی چند عملکردی ، طرح جدیدی از توسعه را شکل داده اند که علاوه بر سکونت گاه مردم شاغل در شهر، می توانند عملکردهای گوناگون دیگری نظپر گردشگری،خدماتی و …نیز داشته باشند. (کلهرنیا، 1382، 235- 215)
ایده ای پویا در جهت ساخت سکونتگاه های است که با رویکرد شهرسازی ، نیازهای زندگی در جامعه محلی را براورده می سازد. این در حالی است که به نیازهای آیندگان توجه می نماید.این ایده بر پایه توسعه محیطی استوار گردیده که هدف ان تعادل بین اجتماع ، اقتصاد و محیط است. www.urban-village-forume.org.uk))
این اصطلاح از دو واژه انگلیسی روستا (Rural )و شهر Urban))به صورت(rurban )ساخته شده است و عبارتست از ترکیب و ادغام ساختارهای اجتماعی شهری و روستایی در حاشیه مراکز شهری. روستا- شهر را می توان اجتماع روستایی بزرگی دانست که دارای نقش مکان مرکزی، برای سکونت گاههای پیرامون خود است و عملکردهای متعددی از قبیل؛ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و فضایی را دارا می باشد. فعالیت غالب اقتصادی در این کانون بر پایه کشاورزی و خدمات استوار است .

تعاریف روستا-شهر
به طور کلی روستا شهر عبارت است از دگرگونی در کیفیت و کمیت زندگی از روستا نشینی به سوی شهر نشینی و در عین حال به برخی از سنن روستایی نیز وفادار است.

تعاریف روستا-شهر
روستا – شهر منبع با ارزش مهمی است که علاوه بر اینکه با فضای سبز خود موجب تعدیل فضاهای شهری می شود،خاطرات وهویت شهر و جامعه را در بر می گیرد.
به یقین،در ایران هیچ شهر تاریخی نیست که بافت فرسوده ویا محلات و ده های روستایی نداشته باشد.امروزه چنین بافتها ویا در واقع جزیره های روستایی درون شهری را «روستا-شهر»می نامند.
در کشورهای جهان سوم : روستاهایی با ترکیبی از چشم اندازهای فیزیکی ،اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی شهر و روستا
در کشورهای پیشرفته :یک ساخت کالبدی پایدار وخود کفا — مکانی که به لحاظ فیزیکی محصور ودارای مرز است و الهام آور گذشته روستایی ،دارای جمعیتی مهاجر

ساناز نوش آفرین،روستا – شهر:تجربه ای جدید در شهرهای امروز،ماهنامه منظر،شماره نهم

ده اصول کلیدی از روستا شهرها :
WWW.COB.ORG

ده اصول کلیدی از روستا شهرها :
WWW.COB.ORG

ده اصول کلیدی از روستا شهرها :
WWW.COB.ORG

برزگر،1388
عوامل شکل گیری روستا-شهر

روند تبدیل روستا به شهر
روستاهای بزرگ اندام و پر جمعیت که
با رشد جمعیت به نقاط شهری تبدیل شده اند.
روستاهایی که با ادغام در یکدیگر به هدف متعارف
جمعیت نقاط شهری دست یافته اند
وتبدیل به کانونهای شهری شده اند.
روستاهایی که در پیرامون وحوزه نفوذ شهرها
قرار داشته اند و
با توسعه فیزیکی این شهرها به فضای شهری تبدیل شده
و در درون این شهرها هضم شده اند.
عمده ترین ویژگی قرن حاضر ،چشم اندازهای جدید در سکونتگاههای انسان وتمرکز بی سابقه جمعیت در شهرهاست.افزایش روند شهرنشینی نه تنها شهرها را با گسترش فیزیکی وجمعیتی مواجه کرده ،بلکه گذر ودگرگونی سکونتگاههای روستایی به شهر را نیز در بر گرفته است ،پدیده ای که در ان به شهرگرایی روستایی یا شهری شدن روستاها نام برده اند.این رشد شهرنشینی از سه طریق افزایش طبیعی جمعیت و به تبع آن افزایش شهر نشینی ،مهاجرت روستاییان به مناطق شهری وتبدیل نقاط روستایی به شهر رخ داده که تبدیل نقاط روستایی به شهر خود از سه طریق زیر صورت گرفته :
ساناز نوش آفرین،روستا – شهر:تجربه ای جدید در شهرهای امروز،ماهنامه منظر،شماره نهم

درایران
یکی از مهمترین عناصر بجا مانده در شهرهای ایرانی،کوچه باغها و مناطق روستایی است که علاوه بر جذابیت طبیعی و آرامش بخشی ،خاطرات ذهنی مشترک همه ایرانیان محسوب می شود.
در این راستا،امروزه علاوه بر نگرش «گردشگری روستایی»که موضوعی جهانی است وطرفداران بسیاری دارد ،نگرشی به نام روستا – شهرها نیز مهم شده است.مناطق روستایی که در حاشیه شهرها بوده ودر پی گسترش فیزکی شهرها ،در دل شهر به صورت ارگانیک باقی مانده وبه زندگی خود ادامه می دهد،نام روستا شهر را گرفته است.
ساناز نوش آفرین،روستا – شهر:تجربه ای جدید در شهرهای امروز،ماهنامه منظر،شماره نهم

پاپلی یزدی، سناجردی؛ 1382 ؛212-214
سلسله عملیاتی که به منظور تحقق
•تغییر چهره نواحی روستایی یعنی به جای سرمایه گذاری در شهر ها و تشویق انتقال روستاییان به آنجا ،با سرمایه گذاری در نواحی روستایی ،انها را تشویق کنیم که درروستای خود بمانند و بدین ترتیب ابادی های کنونی را متحول سازیم و ترکیب جدیدی به ان ها بدهیم که ان را روستاشهر یا شهر کشاورزی می نامیم . در توسعه روستا شهری تصادم دیرینه شهر و روستا ازمیان برداشته می شود .
•گسترش شبکه کنشهای متقابل اجتماعی در نواحی روستایی که فراتر از محدوده یک ده منفرد است و نیز ایجاد فضای اجتماعی _اقتصادی و سیاسی ،یا ناحیه روستاشهری
•کاهش نابسامانی اجتماعی در مسیر توسعه ،حفظ انسجام خانواده ،تقویت تامین روانی و بنای نظم اجتماعی نوینی برای شکفتن استعداد فردی واجتماعی

پاپلی یزدی، سناجردی؛ 1382 ؛212-214
سلسله عملیاتی که به منظور تحقق
•تثبیت درامد های روستایی و شهری و کاهش اختلاف بین انها از طریق تنوع امکانات کار تولیدی و بخصوص از طریق اتصال فعالیت های کاورزی به فعالیت های غیر کشاورزی در درون یک جماعت منطقه ای
•استفاده موثر از نیروی کار موجود ،از طریق هدایت آن به سوی یک توسعه فشرده تر و پرفعالیت تر منابع طبیعی ناحیه روستاشهر ،شامل بهبود تولید کشاورزی ،پروژه های کنترل منابع اب ،تاسیسات عمومی روستایی
•اتصال نواحی روستاشهری به شبکه ارتباطی منطقه ای از طریق بهبود کانال ها ارتباطی میان نواحی روستاشهری و شهر های بزرگتر و از طریق منطقه ای کردن خدمات مهمتر و پیچیده ترو فعالیت های پشتیبانی ،که به پایه جمعیتی بیشتر از یک ناحیه احتیاج دارد.

پاپلی یزدی، سناجردی؛ 1382 ؛212-214
سلسله عملیاتی که به منظور تحقق
•طراحی یک نظام حکومتی و برنامه ریزی که با ویژگی های محیط متناسب باشد و دست مردم محل را برای تعیین اولویت ها و بر اجرای برنامه باز بگذارد .
•فراهم ساختن منابع مالی برای توسعه روستاشهرها از طریق ایجاد این تنظیم که قسمت اعظمی از پس اندازهای محلی ،در همان ناحیه سرمایه گذاری می شود . ایجاد نظام کار به جای مالیات برای هر عضو بالغ اجتماع.
بنابر این بدیهی است که که نظریه توسعه روستا شهری نمی تواند در همه مکانهای جغرافیایی کاربرد عام و فراگیر داشته باشد و خصوصا در کشورهای جهان سوم از جمله ایران که عمده سرمایه گذاری های زیربنایی در نواحی روستایی ،خدماتی(نه تولیدی)است . اجرای این راهبرد منجر به تمرکز خدمات در آنها و نه تنها به شهرهای کشاورزی تبدیل نمی شوند ،بلکه نقش شهر را در مقیاس محدودتری به عهده گرفته و به عنوان محل جذب جمعیت های روستایی اطراف خود وطرح میشوند .

اکبری، رنجبر ، قربانی؛1387، 7
ویژگی روستا – شهرهادرایران
کالبدی:
1- نوع مصالح(عدم استفاده از مصالح با دوام)
2- ساخت و ساز بدون رعایت اصول فنی،ایمنی بدون کسب مجوز های قانونی و رسمی(پروانه ساختمان)
3-فشردگی بافت و کمبود دسترسی های مناسب و همچنین کمبود فضاهای باز و سبز عمومی و خصوصی
4- تفاوت بافت به طور چشمگیر از نظر اقتصادی،اجتماعی و کالبدی(ساختار شبکه معابر ارگانیک قطعات ریزدانه کاربری های مختلط و غلبه توده بر فضا از بافت مجاور
5- ناهماهنگی و آشفتگی فضایی بافت
6- وجود اراضی خالی بین بافت مسکونی
7- نبود یا کمبود های شدید خدمات رفاهی و زیربنایی

ویژگی روستا – شهرهادر ایران
اقتصادی:
1- پایین بودن قیمت زمین نسبت به بافت مجاور
2- حجم تصرف مسکن اجاره ای در رابطه با زمین و مسکن افزایشی است.
3- وابستگی به اقتصاد شهری(کارخانه ای و خدمات) و نابودی روابط روستایی و کشاورزی
4- اغلب ساکنان مهاجران روستایی یا اقشار کم درآمد شهری که دارای مشاغل کاذب و حاشیه ای هستند.
اجتماعی-فرهنگی:
1- تنوع زیاد بافت قشربندی درونی این سکونت گاه از نظر شغل،تحصیلات و سطح درآمد
2- پایین بودن سطح سواد
3- گسترده بودن بعد خانوار
4- چند همسری پیشروی ازدواج
5- مهاجرپذیری
6- بیکاری
اکبری، رنجبر ، قربانی؛1387، 7

دادخواه، 1385
مشکلات روستا – شهرها
1- افت شتابان محیطی و کاهش فضای طبیعی
2- زیان به محیط طبیعی و کاهش فعایت کشاورزی،باغداری به موازات شکل گیری فعالیت های غیر رسمی کشاورزی
3- از دست رفتن زیست مایه کشاورزان فقیر و کاهش تولید مواد غذایی
4- دگرگونی در ساختارمالکیت زمین،فعالیت ها و کاربرد فضا در طول زمان
5- روستایی شدن شهرها،مقاومت الگوها و نمادهای روستایی مانند نرخ بی سوادی،نرخ تولد بالاتر از شهر و گستردگی خانوار
6- گذار مستقیم از فعالیت های کشاورزی و فعالیت های خدماتی
7- رواج سوداگری زمین و فضای ساخته شده
8- شکل گیری فعالیت غیر رسمی،غیر قانونی از منابع طبیعی در تولید مواد ساختمانی
9- به کارگیری نیروی کار مهاجر قانونی/غیرقانونی در فعالیت های تولیدی
10- کاهش یا از بین رفتن فعالیت های تولیدی
11- دگرگونی بدون برنامه ساختار کالبدی زمین

www.Win2Farsi.com
Company Logo
عدم تقسیم بندی و تفکیک مناسب زمین و الگوی ساخت وساز واحد
بافت ومعابر ارگانیکی که برای مجتمع ها وجمعیت زیاد طراحی نشده اند.
عدم تطابق فرهنگ ساکنان بومی وغیر بومی ومشکلات اجتماعی آن
مشکلات روستا-شهر
1
2
3
با گدشت زمان ،اغلب فضاهای روستایی بر اثر نفوذ شهرنشینی به دلیل میل بشر به دستیابی به مناطق بکر وخوش آب وهوا ،خاصیت روستایی خود را رفته رفته از دست داده و رو به شهری شدن می روند .این اتفاق در ابتدا با فروش وتفکیک زمین به عنوان کالای با ارزش وبه دنبال آن ،تغییر شغل ساکنان از کشاورزی ودامداری به شغلهای دیگر وسپس بر اثر نفوذ ساکنان غیر بومی،تغییر رفتار وفرهنگ ومعیشت ساکنان اتفاق می افتد.در این زمان منطقه روستایی در دل شهر تنها از لحظ کالبدی ،بصورت روستا باقی مانده وساکنان وفرهنگ ونوع شغل ومعیشت افراد از روستایی به شهری تغییر یافته است.ااما تغییرات به اینجا ختم نشده وبه دنبال ان ساکنان بومی روستا نیز خواستار تغییر محیط زندگی خود شده وهر فرد به نوعی سعی در تغییر کالبد زندگی خود دارد.
این مشکلات سیمای طبیعی وارگانیک بافت را بر هم زده ونتیجه آن تولید فضاهایی نامناسب وظاهری بی شکل ودارای هرج ومرج بصری خواهد بود.بنابراین باید برای برخورد با روستا – شهرها ،الگویی مناسب اندیشیده شود که بتواند در ضمن فراهم آوردن امکانات و تسهیلات زندگی امروزی برای ساکنان آن،کالبد و بافت را نیز به صورت اصلی خود حفظ کند.

ضرورت توجه به روستا – شهرها
نپرداختن به بافتهای روستایی و کهنه ،چه بجای مانده از شهرنشینی دوران باشد وچه انباشته از جریانهای نابسامان ،باعث تخریب وفروپاشی هر چه بیشتر آنها شده واین حکایت از آن دارد که همراه این تخریب ،خاطرات ذهنی وگذشته به جای مانده از شهر است که مدفون شده وجای آنها را به تصاویر مکرر ساختمان ها وبرجهای یک شکل می دهد.
ساناز نوش آفرین،روستا – شهر:تجربه ای جدید در شهرهای امروز،ماهنامه منظر،شماره نهم

www.Win2Farsi.com
Company Logo
پیشروی شهری و شکل گیری برخوردگاه شهر_روستا
شهرنشینی شتاب زده و افزایش ممتد جمعیت فقط موجب پدیدار شدن شهرهای بزرگ ،نمی شود . بلکه شهرها با پیشروی به سوی فضاهای زیستی موجود ،زمین های کشاورزی /باغداری و در نهایت محیط طبیعی،موجب شکل گیری ،دگرگونی و یا پیشروی شهرها در اندازه های گوناگون ،روستا -شهر ها ،روستا هایی که در مرحله گذار یا دگرگونی از ماهیت روستایی به شهری هستند و سکونتگاه های غیر رسمی در پیرامون خود می شوند . پیشروی که آن را دست کم ناشی از دو فرایند اجتماعی-فضایی می شوند:
تغییرات فضایی : شامل تمرکز زدایی درون منطقه ای و پیشروی فعالیت های شهری
فرایند های اجتماعی : شامل فرایند حومه شهرنشینی (تمایلات سکونت در حومه های شهر)و پاد شهر نشینی (جابجایی جمعیت از شهر های بزرگ به شهر های کوچکتر و روستا ها به منظور سکونت گزینی )
پیوستار پیشروی شهر تا جایی که از میزان اثر گذاری شهر بر روستا و طبیعت کاسته شده است و اثرات دیگر شهری پدیدار شود ، ادامه یافته و محیط به وجود می اید که به محل درهم امیختن و رویارویی سیستم های شهر و روستا و طبیعت و یا برخوردگاه شهر و روستا تبدیل شده و پدیده پیراشهرنشینی (با اثراتی چون افت شتابان محیطی ،دگرگونی بدون برنامه کاربرد زمین ،کمبود های شدید خدماتی )را شکل می دهد که در ان روستا های محیط پیرا شهری به تدریج ویژگی های شهر را اختیار می کنند . ) دانشپور،1385، 3)

www.Win2Farsi.com
Company Logo
پیشروی شهری و شکل گیری برخوردگاه شهر_روستا
مهمترین شاخص ها یا معرفهای یک کشور شهرهای آن می باشند.شهرها مرکز پیدایش ورشد وتوسعه علوم وتمدن ،مرکز وسیعترین ودقیقترین ومتنوعترین نهادهای آموزشی ،مرکز رشد وتوسعه صنایع وتولیدات صنعتی،مرکز مبادلات و دادوستدهای بازرگانی وحمل ونقل ،مرکز تاسیسات عمده وتخصیصی در امور بهداشتی ودرمانی،وکلیه خدمات دیگر می باشند.
امروزه با پیشرفت علوم وفنون وبکار گیری ماشین آلات در کشاورزی،استعمال کودهای شیمیایی واصلاح بذر و روشهای جدید کشت وپرورش غلات وسایر فراورده های کشاورزی،بهره برداری از زمین به چندین برابر افزایش یافته و تولید وپرورش دام با طرق علمی ،میزان تولیدات آن را به میزان قابل ملاحظه ای تغییر کرده است.بطوریکه یک نفر کشاورز امروزی با استفاده از ماشین آلات وابزار ووسایل فنی جدید می تواند بطور تقریبی در موارد شخم زدن زمین ،کشت بذر،درو کردن و جمع آوری محصول ،کاری را که 15 نفر کشاورز در یک قرن پیش انجام می دادند انجام دهد.
تحولی که بشرح فوق در کشاورزی ایجاد شده موجب شده است که نیاز به نیروی انسانی در بخش کشاورزی روز به روز تقلیل یافته ،نیروهای آزاد شده آن به بخشهای صنعت وخدمات که غالبا در شهرها متمرکز می باشد روی آوردند،بطوریکه امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان ،درصد نیروهای فعال که در بخش کشاورزی اشتغال دارند از 10درصد نیز پایین تر است.در حالیکه تولیدات کشاورزی آنها نسبت به مصرف داخلی مازاد قابل ملاحظه داشته به سایر کشورها صادر می گردد.
از سوی دیگر با پیشرفت هایی که در حمل ونقل ،اعم از شبکه های ارتباطی ووسائط نقلیه بوجود آمده است،در حال حاضر بسیاری از نیروهای انسانی شاغل در کشاورزی ترجیح میدهند در شهر اقامت داشته در ساعت کار به مزارع بروند ویا در بسیاری از موارد روستا حالت سابق خود را از دست داده وتبدیل به شهر یا شهرک روستایی شده است.

اهداف توسعه روستایی
اهداف توسعه روستایی را می توان به چهار دسته کلی تقسیم کرد: اهداف اقتصادی – اجتماعی- سیاسی و طبیعی .
بطور کلی توسعه روستایی، فرآیند توسعه دادن و مورد استفاده قرار دادن منابع طبیعی و انسانی، تکنولوژی، تسهیلات زیربنایی، نهادها و سازمانها، سیاستهای دولت و برنامه ها بمنظور تشویق و تسریع رشد اقتصادی در مناطق روستایی جهت ایجاد اشتغال و بهبود کیفیت زندگی روستایی برای ادامه زندگی و پایداری حیات است
علی اصغر روانی،1374،ص 16

www.Win2Farsi.com
Company Logo
چالش های توسعه روستا
مناطق روستایی برای توسعه با مشکلات و چالشهایی روبرو هستند که شناخت آنها باعث می شود مسئولین استراتژی مناسب جهت توسعه را برای روستاها انتخاب کنند چالشهای مناطق روستایی عبارتند از:

مهمترین راهکار های استراتژیک توسعه روستایی عبارتند از:
1-تغییر نگرش حاکم بر اذهان مدیران و مردم نسبت به روستا از طریق: فرهنگ سازی بوسیله رسانه های جمعی و عمومی، برجسته سازی و توجه ویژه به مناطق روستایی در نظام آموزشی، ابراز توجه ویژه به روستاها توسط مدیران ارشد (مثل اقامت آنان در روستاها)و…
2-جذاب سازی فضای روستایی کشور از طریق: توسعه هدفمند فضاهای فرهنگی وآموزشی روستاها، ایجاد مراکز تفریحی، اقامتی، سیاحتی در روستاها
3- تکمیل و تکامل جامعه اطلاعاتی روستایی کشور مانند ایجاد ارتباطات مخابراتی، ارتقای سواد اطلاعاتی آنان و نزدیک سازی فرهنگ شفاهی روستائیان با فرهنگ مکتوب دیجیتال.
4-تشکیل خوشه های دانشی روستایی و توسعه زیر ساخت های دانشی مثل تدوین نقشه صنایع روستایی کشور، ایجاد و توسعه مراکز تحصیلی وآموزشی(بخصوص آموزش های کاربردی)، ارتقای سطح سواد روستائیان وآموزش آنان در بکارگیری روش ها و فناوری های نوین
5-نوسازی مناطق آسیب دیده روستایی و توسعه اشتغال زایی در روستاهای کشور از طریق حاکم سازی فضای کارآفرینی وایجاد پارک های کارآفرینی در مراکز و مناطق مستعد و همچنین حمایت از فارغ التحصیلان روستایی برای راه اندازی کسب و کار در روستاها
6-شکوفاسازی اقتصاد روستایی و تاسیس روستاهای نوین که از جهات موقعیت وامکانات همپای شهرها باشند،توسعه صنایع دستی و روزآمدساز آنها، جذب سرمایه گذاران خارجی و بخش خصوصی به سمت روستاها و فرهنگ سازی برای تغییر الگوهای مصرف و تولید در روستا.
برنامه های توسعه روستایی باید به مواردی همچون: ایجاد اشتغال در بخش های غیرکشاورزی،کنترل جمعیت، توسعه اجتماعی و شهرسازی روستا، کاهش مهاجرت به شهرها، افزایش سطح رفاه، تاکید بر جذب و توسعه فناوری های جدید و آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر توجه داشته باشد.
علی اصغر روانی،1374،ص 16

تاثیر بر ایجاد فرصتهای شغلی
تاثیر بر نوع تولیدات کشاورزی
تاثیر بر تبدیل روستاهای بزرگ به شهر
هضم روستاها بر اثر رشد شهرها
تاثیر بر اراضی کشاورزی
تاثیر بر مهاجرتهای روستایی
تاثیر بر افزایش درآمد خانوارها
تاثیر بر اقتصاد روستا
تاثیر توسعه شهری بر روستا
تاثیر بر اراضی کشاورزی
تاثیر بر کاهش محصولات کشاورزی
تاثیر بر الگوی مصرف
تاثیر بر الگوهای رفتاری و طرز نگرش
علی اصغر روانی،1374،ص 16

اصول طراحی روستاشهرها
– روستاشهر در مرکز دارای یک توسعه فشرده به همراه میدان های شهری و دسترسی های اصلی به نقاط مرکزی است و در نقاط دور از مرکز بافت دارای فشردگی کمتری است و اطراف آن را پهنه های سبز فرا گرفته است در نتیجه اندازه دهکده شهری از نظر جمعیت برابر با یک محله است و تعهد به اجتماع محلی دارد ولی از نظر وسعت از یک محله وسیع تر است.
– 3000 الی 5000 نفر جمعیت
– جوابگوی امکانات و فعالیت ها( تامین انواع خدمات مورد نیاز ساکنین)
– توانمند کردن مردم برای شناخت یکدیگر و تشویق به همزیستی در یک محله
– توانایی پیاده، ملاک عمل اصلی در دستیابی به کاربری های مهم روزانه و هفتگی است.بر این مبنا شعاع دسترسی 300 تا 600 متری بر مبنای تطبیق با شعاعهای دسترسی گذرها و کاربری های شاخص موجود، به عنوان حداکثر فاصله مطلوب در نظر گرفته شده است، این معیار همچنین در تعریف مراکز دهکده شهری و تعیین وسعت آن موثر بوده است.
– عرض آن تا حدود 900 متر است (امکان پیمودن تمام محدوده در کمتر از 10 دقیقه پیاده روی)
– مساحت تقریبی حدود 40 هکتار است و محیط پیش بینی شده مناسب برای پیاده روی و عابر پیاده
– برآورده کردن نیازهای (خرید) ساکنین با تشویق به عدم استفاده از اتومبیل شخصی
– یک جامعه بسته و درون زا با هویت خاص خودشان(Nael, 2003)
– به عنوان فرم شهری فشرده ، روستا شهرها از زمین به طرز کارآمدی استفاده می کنند و فشارهایی که برای توسعه بر روی زمین های کشاورزی و فضاهای باز است را کاهش می دهند، همچنین آنها کیفیت هوای منطقه ای را با کاهش سفرهای با اتومبیل کاهش می دهند، از منابعی مانند انرژی و زمین خیلی کارآمدتر و موثرتر نسبت به جاهایی که این منابع پراکنده اند استفاده می کنند.روستاشهرهای موفق قدرت جذب مردم را به سوی خود دارند و مکان های اجتماعی، تفریحی و فرهنگی را فراهم می کنند و به همسایگان و ساکنین محلی و توریست ها خدمات می دهند،آن ها می توانند در مکان های شهری یا روستایی به وجود بیایند و جمعیت کم یا زیادی داشته باشند ( fleming 2000)
ساناز نوش آفرین،روستا – شهر:تجربه ای جدید در شهرهای امروز،ماهنامه منظر،شماره نهم

مشخصات روستا-شهر
ایده روستاشهر در جهت ساخت سکونت گاه های می باشد که ابعاد آن ها به میزانی کوچک است که مفهوم و احساس جامعه را به وجود آورد و مردم در آن همدیگر را بشناسند و این منجر به تقویت واحد های همسایگی شود.
تاکید بر پیاده محوری می باشد.
تاکید بر تراکم زیاد در مرکز شهر در جهت دسترسی پیاده به امکانات و تسهیلات
در این نوع کاربری جرم و جنایت کم است و همبستگی اجتماعی ارتقا یافته و احساس تعلق و وابستگی به مکان زندگی زیاد می شوداز نظر اقتصادی و زمانی نیز، صرفه جویی خواهیم داشت.در کل در این نوع کاربری مردم، از سلامت روانی بهتری برخوردار خواهند بود.(مفیدی سید مجید .87-1386)
بناهایی که دارای کاربری مختلف هستند ، با هم ترکیب شده و ایجاد مالکیت و کاربری مختلط و ترکیبی کرده اند.مثلا طبقات پایین تر تجاری و طبقات بالا مسکونی است. www.urban-village-forume.org.uk))

کاربری های فعال در ساعات مختلف شبانه روز در بسیاری از مکان های دهکده شهری وجوددارند. .
همانگونه که جیکوبز مینویسد: "یک کاربری هرچه که باشد، به مثابه خلق تنوع شهری به تنهایی ناکار است، اگر این کاربری با کاربری دیگری که موجب آمد و شد مردم به خیابان در همان زمان می گردد، ترکیب شود، نتیجه ای به بار نخواهدآمد ، لیکن هنگامی که یک کاربری به صورتی موثر با کاربری دیگر که مردم را در ساعات مختلف به خیابان میکشاند، ترکیب شود ، اثری محرک دارد" (جیکوبز، 173،1386)
کاربری های جمعی و فضاهای عمومی که باعث ترغیب و تشویق فعالیتهای انتخابی و اجتماعی افراد در فضاهای باز جمعی میگردند حائز اهمیت فراوان در یک دهکده شهری میباشند، فعالیتهای انتخابی جنبه حیاتی نداشته و در شرایطی انجام میگیرند که زمینه مطلوب برای آنها فراهم باشد و فعالیتهای اجتماعی نیز منوط به حضور افراد دیگر در فضاست و خارج از صورت جمعی امکان پذیر نیستند (پاکزاد، 42،385)

مشخصات روستا-شهر
بهتر است ساختمان های عمومی روستاشهر، به جای اینکه به صورت گروهی در کنار هم و در یک قسمت از سایت باشند ، در ان پراکنده شوندو همچنین بناهای بزگ و مهم و در نقاط کلیدی سایت قرار گیرند تا تاکید بصری به آن ها شود.
تسهیلات و امکانات در حد برطرف کردن نیازهای ماهانه ساکنان باشدو ساکنان تنها برای استفاده از تسهیلاتی خاص به بیرون از روستا مراجعه می کنند.
میدان مرکزی روستاشهر محل اکثر برخوردهای اجتماعی افراد است وبه عنوان شاخصه معرف روستا شناخته می شود.ساختمان ها در محدوده روستا بلندتر هستند ؛ولی قطعات زمین در ان کوچک تر از اطراف روستا می باشند. این میدان با شبکه خیابان های کم عرض و کوچه های زیاد که دسترسی مطلوب آن فراهم می سازد ،احاطه شده است. www.urban-village-forume.org.uk))
پارک ها، باغ ها و فضاهای سبز در درون روستا ،به صورت کوچک و متعدد هستند و در حاشیه روستا فضاهای سبز وسیع و باز وحتی با طبیعت وحشی قرار می گیرند . www.urban-village-forume.org.uk))
خیابان ها نیز بهتر است نزدیک لبه های شهری –جایی که بلوارهای سبز وجود دارند –باشد.بدین ترتیب جدا کننده فضای سبز از پیرامون شهری عمل می نماید و این گونه رفت و آمد مطلوب وسایل نقلیه حامی توسعه خواهد بود.(www.ci-austin.tx.us)

انتقادات
موضوع روستاشهر به جهت ایده آل بودن اغلب مورد انتقاد قرار می گیرند. از آن جا که الگوهای اشتغال و فعالیت همواره در حال پیچیده تر شدن است توانایی ایجاد روستاهای خودکفا سوال انگیز است، توانایی ایجاد تنوعی از فعالیت ها و اشتغال در محدوده با یک جامعه کوچک اساسا قابل پرسش می باشد.
حاجی بنده، پایان نامه، ص 29و30

حاجی بنده، پایان نامه، ص 29و30
امتیازات
– راهکاری است به منظور رسیدن به توسعه پایدار شهری
– محله در روستاشهر دارای کیفیت مطلوب اجتماعی زنده و پویا است.
– در حالت ایده آل ساکنین در همان جا مشغول کارند.
– تلفیق ویژگی های اصلی روستا با شهر (یعنی امتیزات روستا به همراه امکانات موجود در شهر)
– موجب کاهش مهاجرت های بی رویه به شهرها می شود.
– بیشتر راه ها ، پیاده راه و در ترکیب با پارک ها و فضای سبز هستند.
– توجه به نیازهای مردم در ارتباط با سکونتگاهها و توجه به مقیاس انسانی در طراحی روستاشهر
– روستاشهر نسبتا خودکفاست و سفرهای ظولانی به مادرشهر و نیاز متوالی به اتومبیل را کاهش می-دهد.
– توجه به الگوهای رفتاری ساکنین در طراحی روستاشهر
– توانایی پیاده ملاک عمل اصلی در دستیابی به کاربریهای مهم روزانه و هفتگی در روستاشهر است.
– ایجاد یک جامعه بسته و درون خود با هویت خاص خودشان
– کنترل و هدایت توسعه از طریق حفظ فضاهای سبز، باغات و اراضی کشاورزی
– ایجاد و تقویت هویت محلی
– از ایده روستاشهر می توان هم برای توسعه های جدید در اراضی اطراف شهر و اراضی متروک داخل شهر و هم طرح های نوسازی شهری استفاده کرد.
– اختلاط کاربری ها را مجاز می¬داند.
– استفاده موثر از زمین و…

امتیازات
شهرهای ما در گذشته بهترین نمونه¬های پایداری را در خود متجلی ساخته¬اند که بتدریج و با گذشت زمان، با ورود تفکرات مدرنیستی به کشور و عدم توجه به مقیاس و عملکرد محلات کم کم ارزش¬های خود را از دست داده¬اند و امروزه به عنوان بخش¬هایی از بافت¬های فرسوده شهری و یا بافت¬های فقیر روستایی شناخته می¬شوند که باید برای احیای آن¬ها اقدامات مناسب و به موقع انجام پذیرد. توجه به محدودیت¬های اکولوژیکی، پایداری اجتماعی، چارچوب اخلاقی جدید و اجتماع محلی از مهمترین خصوصیاتی هستند که در کلیه ایده¬های معاصر به آن¬ها اشاره می¬شود. به نظر می¬رسد مفاهیم توسعه پایدار به خوبی با اهداف و مقاصد الگوی روستاشهرها سازگار باشد و بتواند به عنوان ابزار موثری برای تحقق اهداف پایداری به کار رود. این الگو به دنبال خلق مناطق متراکم با کاربری مختلط و محله-هایی با مقیاس انسانی است، بنابراین اختلاط کاربری¬ها و افزایش قابلیت پیاده¬روی در اولویت قرار می-گیرند. این دیدگاه بیشتر شامل طراحی واحدهای همسایگی با الگوی حرکت پیاده، تراکم مناسب جهت پشتیبانی حمل و نقل عمومی، تنوع کاربری¬ها و بناها، سلسله مراتب خیابان¬ها و مراکز فعالیت¬ها و بر پایه طراحی محیطی با مشارکت شهروندان می¬باشد.
حاجی بنده، پایان نامه، ص 29و30

نمونه موردی
حاجی بنده، پایان نامه، ص 29و30
دهکده شهری کلوین گرو در استرلیا و دهکده شهری بیلستون در انگلستان

اقدامات انجام شده:
تهیه یک طرح جامع
استفاده از کاربری های مختلط از جمله خرده فروشی ،فضای باز،تئاتر،صنایع خلاق،کاربری بهداشتی و پزشکی،کاربری های آموزشی مختلف،اداری و…
استفاده از مسکن مختلط شامل کاربری های مسکونی با تراکم متوسط و بالا و مسکن های با قیمت های متنوع
ایجاد یک مکان بصری جالب و جذاب که مناسب پیاده روی و دوچرخه سواری است.
مسیرهای مناسب برای دوچرخه سواران
سیستم حمل و نقل عمومی و دسترسی به مسیر اتوبوس (هر 10 دقیقه)
طیف وسیعی از پارک ها با انواع امکانات از جمله صندلی،سرپناه،تجهیزات ورزشی، زمین های بازی

Thank You !