g
مرکز فرهنگی ژان ماری تیجیبائو
مرکز فرهنگی ژان ماری تیجیبائو (به فرانسوی: Jean-Marie Tjibaou Cultural Centre) در نومئا در کالدونیای جدید توسط رنزو پیانو در سال ۱۹۹۱ طراحی شد و در سال های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۸ ساخته شد.
پروژه ژان ماری با طبیعت مانوس است یعنی بدون حضور نور خورشید که لطافت ساختارهای چوبی را باز می تاباند و بدون صنوبر بلند و ستون مانند که معیاری برای ارتفاع پوسته های وسیع ساختمان محسوب می شود و بدون بادی که از میان این عناصر می وزد و انعطاف پذیری و استحکام چوب را یادآوری می کند، شناخت و درک کامل مکان و فضای خلق شده در این پروژه، غیرممکن می شود.
تاریخچه و معرفی سایت مجموعه
مرکزفرهنگی جان ماری تیجیبائو که درمنطقه کم عرض و باریک تینو پنینسولا تقریبا در ۸ کیلومتری شمال شرقی مرکزتاریخی نومیا پایتخت نیوکالدونیا قرار دارد بنایی است برای احراز استقلالی که مردم کاناک بدنبال مناقشه های سیاسی با حکومت فرانسه جستجومیکردند. این بنا در واقع برای بزگداشت فرهنگ بومی کاناک که فرهنگ نهادی نیوکالدونیا است ساخته شده است. این مرکز فرهنگی در سال ۱۹۹۸ افتتاح و بوسیله معمار ایتالیایی رنزو پیانو طراحی شده. این مرکز جان ماری تیجیبائونام گرفت. نامی که متعلق به رهبر جنبش استقلال این منطقه بود و در سال ۱۹۸۹ کشته شد وایده تاسیس یک مرکز فرهنگی را که ترکیبی از میراث زبان و هنر مردم کاناک باشد در ذهن داشت.
ایده طراحی
طرح ساختمان در طول منطقه ای به مساحت ۵۵۰/۸ متر مربع از منطقه قدیمی گسترده شده تا ارتباطی میان مناظر طبیعی و ساختارهای بنا شده در سنت کاناک باشد. مردم مدتها از مناظر و چشم اندازهای طبیعی و زیستگاه کوه ها و دره ها دور شده بودند و هر طرحی که برای مرکز هنری پیشنهاد شد می بایست این دیدگاه را منعکس می سا خت. بنابر این هدف طراحی همانگونه که معمار پیانوبیان نمود " ساختمانی بی نظیر برای خلق یک سمبل" بود. " یک مرکز فرهنگی که به تمدن کاناک" اختصاص داده شود. "جایی که این تمدن به خارجی ها عرضه شود و در خاطرات انان ماندگار بماند و به نسلهای بعد انتقال یابد".
رنزو پیانو بعد از گفتگو و مذاکرات بسیار و با همکاری آلبان بنسا و پاول وینسنت که مردم شناسان به نام و مشهور فرهنگ کاناک بودند مدل نهایی و طرح تکامل یافته ای در کارگاه ساختمانی مجهزی که به این کار تخصیص داده شده بود ارائه داد.
هدف از این طرح رنزو پیانو به نمایش گذاشتن فرهنگ کاناک که در تمام منطقهٔ نیوکالدونیا غالب است و نشان دهنده نیاز و علاقه شدید او به بازاندیشی و بر انگیختن فرهنگ انسانی به طور پیوسته و به شکل های مختلف است.
هم چنین درپروژه مرکز فرهنگی تجیبائو که قراربود سمبل استقلال قوم کاناک باشد، طبیعتاً رجوع به سنت بومی پیش نیاز مهمی بود. این پروژه بیان کننده بینشی عمیق نسبت به امکانات و توانائی های معماری معاصر و چگونگی ترکیب آن با جزئیات و ریزه کاری های تمدن و فرهنگ بومی منطقه است. همچنین این پروژه قادر است علاوه بر تفکری گم شده در زمان، باززنده سازی اندیشه های کهن یک قوم برای ایجاد رابطه با محیط طبیعی اطرافش را نیز به خوبی به تصویر بکشاند.
نما
این مجموعه کامل در حد ۲۵۰ متر در طول ستیغ بلند پنینسولا که دماغه ای به طرف جنوب شرقی اقیانوس آرام است با یک قرار گیری بسیار زیبای طبیعی کشیده شده است. این آرایش شامل ۱۰ واحد به نام کیس یا کلبه پاویلیون می باشد که در سه گروه یا دهکده قرار گرفته اند با یک کلبه بلند (برزگترین آن ۲۸ متر بلندی دارد) در هر دسته که نمایشگر کلبه سنتی سرپرست ورهبران کاناک می باشد. مسیر اصلی مرکز فرهنگی شامل تعدادی مسیرهای راه پیمائی سر پوشیده/ فضاهای سبز/ اطاقهای بیرونی و باغهایی است که توسط پاویلیونها و نیز ساختمان های کوچک اداری بهم وصل می شوند.
ساختمانها ی اطراف محور اصلی یک محتوای سمبلیک یا نمادین کاناکها را دارد. تمام کلبه ها با سایزها و عملکردهای مختلف ولی با فرم یکپارچه از ساختارهای پوسته ای مانند در وضعیت عمودی تشکیل شده که شباهت به کلبه سنتی دهکده کاناک را دارد. این کلبه ها که در یک ردیف پشت سر هم در طول مسیر مستطیلی نظم یافته اند از انحنای ملایم و تدریجی پنینسولا تبعیت می کند. این مجموعه یک اثر کامل و بی همتای فرهنگی است که در مرکز فرهنگی هنری با استفاده از تکنولوژی چوب و چوب بادوام آیروکو ساخته شده است. تاثیر کلی آن شباهتش به یک مجموعه کامل متجانس و بی نظیر است. یک ساختار چوب ورقه ای که با معماری مهندسی در امیخته برای استفاده در هر زمان مناسب است.
مصالح ساخت
مصالح بکار برده شده در این ساختمان چوب لایه لایه ایروکو و چوب طبیعی، بتن، مرجان (بسد)، قالب های آلومینیومی، پانل های شیشه ای، پوست درخت و فولاد ضدزنگ است. جنس رگه های چوبی این بنا از چوب ایروکو می باشد. این چوب بسیار محکم است و مقاومت بالایی در مقابل موریانه ها، حشرات، قارچ ها و کپک ها دارند و احتیاجی به رنگ و روغن ندارد و به رنگ خاکستری نقره ای که شبیه فولاد گالوانیزه است، می باشد. این تیرهای چوبی استفاده شده در تمامی بنا از کشور آفریقاکه متعلق به مناطق گرمسیر آفریقا تانزانیا –سیرالئوناست، وارد شده است. تمامی قاب های این صندوقچه ها در فرانسه بصورت پیش ساخته ساخته شده و سپس در سایت برپا شده است.
آزمون تونل باد
مسئله اقلیم که به طورموازی با تحقیق درمورد ساختمانهای سنتی و انجام آزمایشهای پیشرفته بر ماکتهایی درابعاد مختلف وخصوصاً آزمون تونل باد دنبال می شد مبنای این قرارداده شد :که از باد برای کنترل دمای دیوار دوجداره بیرونی ونیز تهویه طبیعی فضای داخل استفاده شود. در واقع آزمون تونل باد نشان داد، فاصله بین دو رگه ها داخلی و خارجی باعث تهویه طبیعی ساختمان می شود. در ضمن تهویه طبیعی برای تمام این ده ساختمان یکی است و فقط در مقدار نور با هم فرق می کنند مثلا کافه تریا بیشترین نور و اتاق سمعی بصری کمترین نور را دارد.
استفاده از سقف دو جداره
در این آب و هوا جنس و نوع سقف خیلی مهم می باشد، استفاده از سقف دو جداره باعث اختلاف چشمگیری در دمای داخل و خارج ساختمان شده است. دمای خارجی سقف بیش از ۵۰ درجه سانتیگراد اندازه گیری شده است به طوریکه هوای بالای سقف داخلی در حدود ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد فاصله بین دو سقف باعث جریان هوا می شود؛ جنس آلومینیومی سقف، پرتوهای حیات بخش خورشید را بر روی نما و ستون ها پراکنده می کند که در روح بخشی به ساختمان تاثیر بسزایی دارد
تهویه طبیعی
تهویه از طریق واردکردن جریان هوای خنک دربخش فوقانی بنا انجام می شود. صندوقچه ها طوری طراحی شده اند تا بادهایی راکه تقریباً همیشه ازیک جهت می وزند دریافت کنند وپیوسته دمای داخلی راطوری کاهش دهند که هوای گرم مدام تخلیه شود. بدیهی است که این سازه ها طوری طراحی شده اند که دربرابر هر رخداد اقلیمی، به ویژه طوفانهای گرمسیری تاب آورند