بررسی معماری مرکز فرهنگی ژان ماری
موقعیت
مرکزفرهنگی جان ماری تیجیبائو که درمنطقه کم عرض و باریک تینو پنینسولا تقریباً در ۸ کیلومتری شمال شرقی مرکزتاریخی نومیا پایتخت نیوکالدونیا قرار دارد بنایی است برای احراز استقلالی که مردم کاناک بدنبال مناقشه های سیاسی با حکومت فرانسه جستجومیکردند. این بنا در واقع برای بزگداشت فرهنگ بومی کاناک که فرهنگ نهادی نیوکالدونیا است ساخته شده است.
معمار
این مرکز فرهنگی در سال ۱۹۹۸ افتتاح و بوسیله معمار ایتالیایی رنزو پیانو طراحی شده است. این مرکز جان ماری تیجیبائونام گرفت. نامی که متعلق به رهبر جنبش استقلال این منطقه بود و در سال ۱۹۸۹ کشته شد وایده تاسیس یک مرکز فرهنگی را که ترکیبی از میراث زبان و هنر مردم کاناک باشد در ذهن داشت.
معرفی سایت پروژه (شبه جزیره نیوکالدونیا)
بین کشور فرانسه و همسایه بر سر مالکیت این جزیره اختلاف به وجود آمد و سرانجام این جزیره به فرانسه تعلق یافت. رئیس جمهور فرانسه به منظور نشان دادن این که این جزیره اصالتا به فرانسه تعلق دارد تصمیم گرفت یک مجموعه فرهنگی احداث کند تا آداب و رسوم مردم بومی آن جا را که معروف به کاناک بودند به تمام جهان نشان بدهد. محل قرارگیری پروژه را تاج جزیره انتخاب کردند و در اختیار آقای پیانو دادند.
از ویژگی های این سایت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– در یک طرف آب آرام و مطابق آن باد مطلوب و ملایم و در طرف دیگر آب خروشان را داریم که باد غالب را تولید می کند.
– وجود پوشش گیاهی که سازگار با بناهای جزیره است.
– وجود خانه های کاناکی با مصالح بومی.
– نماها
طرح پروژه از تپوگرافی منطقه استفاده کرده است و در طول یک ستون فقرات امتداد می یابد که تیغه تاج شبه جزیره را دنبال می کند. جاده سبب انسجام مجموعه می شود. بناها در دو طرف در سه گروه ساختمان قرار دارند، بی آنکه تقارن خاصی داشته باشند. باغ هایی آن ها را از هم جدا می کند.
ابنیه سنتی، گذشته از معانی سمبولیک، عملکردهای مشخص، آئینی و اقلیمی نیز دارند. یکی از دهکده های مجموعه تجیبائو به نمایش های محلی و رقص، دهکده دوم به فضای نمایشگاهی و سومی به دفاتر اداری اختصاص دارند. در طرح پیانو به این عملکردها و روابط بین آن ها توجه شده است.
به این ترتیب سه دهکده ایجاد شده است که هر کدام جزیره ای است با کارکرد معین، با فضاهایی برای نمایش فرهنگ سنتی و معاصر کاناک.
ویژگی طراحی
پروژه ژان ماری در جزیره Caledonia، در اقیانوس آرام جنوبی، به گونه ای با طبیعت مانوس شده و رنزو پیانو با الهام از کلبه های روستای کاناک، قدردان فرهنگ این روستا بوده است. همچنین این مجموعه به عنوان سنبل استقلال قوم کاناک نیز محسوب می شود. به طورکلی کار با معماری سنتی دشوار تر از کار با معماری تاریخی است و طبیعتا رجوع به سنت بومی پیش نیاز مهمی از این پروژه بوده است. معماری قوم کاناک به کلبه های چوبی- پوشالی منحصر می شود و این خود محدودیتی بزرگ از نظر انتخاب الگوی کاناک بوده است.
مرکز فرهنگی تی جی بائو به عنوان یکی از آثار برجسته معماری معاصر از هر جهت قابل توجه است؛ توجه به سایت و هماهنگی با محیط اطراف، توجه به بارهای زیست محیطی، پروسه طراحی، پرورش کانسپت و البته خود کانسپت و در آخر کیفیت و جزئیات دقیق اجرا.
دلیل ساخت مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو
ساخت مرکزی برای بیان فرهنگ کاناک تصمیمی بود که دولت فرانسه در طی کنفرانس صلح پس از شورش های سال ۱۹۸۴ و ۱۹۸۸ در کالدونیای جدید اتخاذ کرد. این مجموعه که سایت عظیمی را به خود اختصاص داده است به jeam marie tjibaou، رهبر سیاسی مردم کاناک که در جنگ برای استقلال داخلی نیو کالدونیا در سال ۱۹۸۹ کشته شد، اهدا شده است و به همین اسم نام گذاری شده است. در مسابقه ای بین المللی طرح آقای پیانو به عنوان طرح برگزیده انتخاب می شود.
ایده طراحی اینگونه بود که به جای ایجاد یک بازسازی تاریخی یا یک دهکده تکراری ساده با منعکس کردن فرهنگ بومی و سمبل های قدیمی که به هر حال هر کدام زمانی خیلی بیشتر زنده بودند به توسعه فرهنگ کاناک بپردازند و به تاریخ محیط و باورهای کاناک احترام بگذارند.
مصالح-کانسپت طرح-تهویه بنا
مجموعه فرهنگی تجیبائو از منحنی های قفس مانند، از چوب درختان کاج و صنوبر ساخته شده است. مرکز فرهنگی برای نمایش دادن و فعالیت های مختلف روزمره در صدد تامین فضاهایی بر طبق فرهنگ مردم کاناک طراحی شده، ریشه های فرهنگ آن ها را حفظ کرده و در طراحی ساختمان، از باورها و اعتقادات فرهنگی مردم کاناک و همچنین چشم انداز زیبای شبه جزیره الهام گرفته شده است.در کل آب و هوا در نیو کالدونیا به طور قابل توجهی گرم و مرطوب است، بنابراین یکی از ملاحظات اصلی برای مجموعه، به وجود آوردن یک سیستم خنک کننده انفعالی کارا و موثر است. سیستم تهویه ی انفعالی یکی از روش های اصلی خنک کردن و تهویه در مجموعه تجیبائو است.
ویژگی معماری
مجموعه از ۱۰ خانه انتزاعی چوبی با سایزها و عملکردهای متفاوت تشکیل شده است که رنزو پیانو برای آن ها عنوان case را پیشنهاد کرده است. این case ها به منظور تجلیل و یادآوری فرهنگ بومی مردم کاناک ساخته شده اند و در یک انحنای ملایم در طول شبه جزیره به منظور تهویه ی بهینه و حداکثر روی یک تپه جای گرفته اند، جایی که بیشترین باد است. نما به سوی باد غالب جنوب است. در این مجموعه از المان های طبیعی مشخص از قبیل باد، نور، آب و پوشش گیاهی استفاده شده است. به طور کلی می توان گفت، مرکز فرهنگی ژان ماری تجیبائو، با طبیعت مانوس است و مطابق با اصول معماری پایدار و طراحی اکولوژیک که طبیعت را به عنوان تاثیرگذارترین الگو در طراحی می داند، ساخته شده است.
تقسیم بندی فضا
این مرکز ۱۰ قسمتی از چوب درختان صنوبر ساخته شده و در فرم مشابه کلبه های بومی منطقه است که شاخصه اصلی این مجتمع است. توده ساختمان به ۳ بخش مختلف تقسیم می شود که ۲ بخش آن شامل سه برج و بخش دیگر از ۴ برج تشکیل شده است. حد فاصل بخش های ذکر شده که به تعبیری کیفیت فضایی مشابه دهکده های نیوکالدونیا دارند، باغ هایی سرسبز است. سه حوزه تعریف شده در امتداد راهرویی با طول ۲۳۰ متر قرار دارند که ساختمان های مجموعه با ارتفاع متفاوت به موازات آن و بدون تقارن و نظمی خاص جانمایی شده اند.
سازه برج
این بناها هر کدام دارای ارتفاعی بین 9 تا 24 متر می باشند و از معماری خاص و عملکرد متفاوتی برخوردارند. سازه برج ها ترکیبی است از عناصر عمودی از جنس چوب درخت صنوبر و بادبندهای خمیده فولادی، این ترکیب خاصیتی ارتجاعی به بنا می دهد که با توجه به اقلیم منطقه و طوفان های شدید از نکات مثبت در طراحی سازه به شمار می آید.
ریزفضاها برخی از این سالن ها حاوی استودیو برای فعالیت های سنتی، موسیقی، رقص، نقاشی و مجسمه سازی هستند و برخی دارای فضاهایی چون آمفی تئاتر، بخش اداری، زمینه های تحقیقاتی، اتاق کنفرانس و کتابخانه می باشند.
ویژگی نما
پیانو در حقیقت شیوهٔ سنتی ساختمان سازی کاناک را با خلاقیت بسیار با معماری مدرن جهانی ترکیب نموده است. این بنا با نمای محوری انحنادار ومنظم با ۲۵۰متر (۸۲۰ فوت) بلندی در سر ستیغ شامل ۱۰ کیس یا پاویلیون بزرگ همه با ابعاد مختلف است و بر اساس کلبه های معروف (گرند هات) سنتی کاناک طراحی شده اند.
کانسپت طرح
این بنا با منظره های که باز الهام گرفته از المانهای یا نمادهای سنتی کاناک می باشد احاطه شده است ماری کلود تیجیبائو بیوه جان ماری تیجیبائو و رهبر فعلی سازمان توسعه فرهنگی کاناک اظهار دارد "ما اهالی کاناک این بنا را نماد روح مبارزات طولانی برای تشخیص هویتمان می دانیم. این بنا نشان قدرتمند اعاده و استرداد فرهنگ و استقلال ما از فرانسه می باشد.
این مرکز شامل 10 برج ساخته شده از چوب درختان صنوبر در هیاتی مشابه کلبه های بومی منطقه است که شاخصه اصلی این مجتمع می باشد. توده ساختمان به 3 بخش مختلف تقسیم می شود که 2 بخش آن شامل سه برج و بخش دیگر از 4 برج تشکیل شده است، حدفاصل بخش های ذکر شده که به تعبیری کیفیت فضایی مشابه دهکده های نیوکالدونیا دارند، باغ هایی سرسبز می باشد، سه حوزه تعریف شده در امتداد راهرویی با طول 230 متر قرار دارند که ساختمان های مجموعه با ارتفاع متفاوت به موازات آن و بدون تقارن و نظمی خاص جانمایی شده اند.
هر چند که عمده فضاهای مجتمع در سطح زمین گسترده شده اند اما این فضاها به خوبی با برج های عمودی در ارتباط می باشند.
در واقع شاهکار پیانو نمودی از سنت این قوم در ساختمان سازی است و از آنجایی که امروزه معماری بومی و سنتی رفته رفته به فراموشی سپرده می شود، اثر وی با تکنولوژی روز بخشی از سنن و فرهنگ آنان را به نسل های بعدی منتقل خواهد نمود.
https://www.arel.ir/fa/News-View-5302.html
https://www.kojaro.com/2016/9/4/121668/jean-marie-tjibaou-cultural-centre/
http://vahid-shoshtari.blogfa.com/post/1
http://www.hamino.ir/post/158/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D9%8A-%D8%AA%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D9%86%D8%B2%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88
https://www.arthut.ir/cultural/1011-jean-marie-tjibaou-cultural-centre.html
hthttp://www.hamino.ir/post/158/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D9%8A-%D8%AA%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D9%88-%D9%86%DB%8C%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7-%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D9%86%D8%B2%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88tps://civil808.com/gallery/picture/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%DA%98%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D9%88-%D8%B1%D9%86%D8%B2%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%8740/12834