استاد مربوطه:سرکار خانم فرهانی
نام درس:طرح 5
دانشجو: مهسا توکلی بهنوش عباسی
باغ شهر
ابنزرها وارد وشهرهای باغ مانند
دراواخر قرن نوزدهم ، ازجمله راه حل هایی که برای بسیاری ازمسائل سکونت درشهر پیشنهاد شد، فکرایجاد شهرهای باغ مانند بود . اساس این فکر براین اصل قرار داشت که مالکیت زمین های بایر، به شهر تعلق گیرد وعواید حاصل ازافزایش قیمت زمین ، ازآن شهر باشد تا گسترش شهر دستخوش سودجویی زمین خواران نشود.
فکرایجاد شهرهای باغ مانند که ازجانب ابنزرها وارد انگلیسی پیشنهاد شد ، با شکلی که این فکر عملاً به خود گرفت، متفاوت است . هاوارد نظریه خودرا درکتاب ((فردا راهی صلح آمیز به سوی اصلاح اجتماعی)) درسال 1898 منتشر کرد..
بیوگرافی ابنزرد هاوارد:هاواردپدر شهرهای جدید متولد کشور انگلیس بود که دارای تحصیلات رسمی محدود است.وی در سن 21 سالگی به عنوان کشاورز به نبراسکا رفت ولی زود فهمید که کارمورد علاقه اش نیست سپس از استعداد تندنویسی خود استفاده کرد و به عنوان گزارشگر دردفتر روزنامه ودادگاه شیکاگو مشغول به کار شد. در سال1876به کشور خود بازگشت و بقیه عمر خود را به عنوان گزارش نویس پارلمان انگلیس گذراند
بنا بر نظر هاوارد پیش بینی میزان موفقعیت یک طرح به سه عامل بستگی دارد:
۱. اشتیاق
۲. انرژی
۳. پشتکار یک طراح ایده آلیست
نظریه سه مغناطیسی:هاوارد شهر و روستا را مانند آهن ربایی تمثیل می کند که جمعیت انسانی را به سوی خود جذب می کند که زندگی در هر کدام دارای معایب و مزایایی می باشد.برای مثال شهررادارای فرصتهای شغلی ،حقوق بیشتر،مکانهای تفریحی وهمچنین دارای آسمان تیره،هوای کثیف،اجاره بالا،محله های کثیف وفقیر نشین میداند.روستا را دارای هوای تازه،مناظر زیبا،اجاره پایین وهمچنین دارای دستمزد پایین،نبود سرگرمی وکمبودآب آشامیدنی میداند. وی آهن ربای دیگری مطرح می کند که در حقیقت باغ شهر یا شهر_روستا می باشد که در آن مزایای زندگی شهری بسیار فعال وهمه زیبایی و دلنشینی روستایی را می توان به گونه ای کامل ترکیب کرد.و به نظر وی نه جاذبه شهر نه جاذبه روستا هدف یک زندگی حقیقتادر توافق با طبیعت را کاملا تحقق نمی بخشدوباید هر دو جاذبه را یکی کرد. هاوارد شهر روستا خود را دارای مزایای زیر می داند: دارای زیبایی طبیعت،فرصتهای اجتماعی ،زمینهاوپارکهای قابل دسترس ،اجاره پایین ودستمزد بالا،اجناس با قیمت پایین،هوا و آب سالم،فاضلاب خوب،خانه وباغ روشن،بدون سیگار و محلات فقیر نشین می باشد.
الگوی باغ شهر هاوارد: به اعتقاد هاوارد،باغ شهر را باید تصور کاملی از یک شهر مستقل وخود بسنده نامیدونه بک شهرحومه یامحله ای اعیان نشین بلکه شهر او بیان تازه ای از نوع جدید اسکان است.باغ شهر دارای شکل مدور با شعاع 1130متراست که6/1 آن مختص به فضای مسکونی می باشدودر حدود سی هزار نفر را در خود جای می دهد. شهردارای شش بلوار با 36 متر عرض است که از مرکز شهر تا محیط کشیده شده است وشهر را به شش بخش تقسیم می شود. هاوارد در طرح شهرهای باغ مانند خود، شهر را به صورت چنددایره متحد المرکز تصویرکرد،که در مرکز شهر یک باغ زیبا به مساحت 2 هکتار است که در اطراف آن ساختمانهای عمومی مثل شهرداری، تالاری نیزبرای کنسرت ، سخنرانی، تاتر ، کتابخانه وغیره که برای هریک محوطه ای نسبتاً بزرگ تعلق می گرفت ، اختصاص یافته بود. بعد پارک مرکزی است که حدود 58 هکتار زمین اشغال کرده است و در همه سوی آن یک رواق بزرگ بلورین قرار دارد که (قصر بلورین Crystal Palace) نام داردکه پناهگاهی است که مردم را ازبدی هوا مصون می داردو رو به پارک باز می شود .البته در قصر بلورین انواع محصولات صنعتی وغیره نیز برای فروش عرضه می شودو یا حتی قسمتی از آن به عنوان باغ زمستانی وتابستانی می توان به کار برد. بعد از گذشت از باغ بلورین به خانه های مسکونی می رسیم که در حدود 5500 قطعه می باشدکه کمترین فضا آن حدود 33*6.5 مترمربع و دارای معماری متنوع و گیرا می باشد.
بین دایره میانی ودایره بیرونی ،خیابان اصلی شهر به عرض 125 متر قرارمی گرفت که کمربندسبزی با طول بیش از 5 کیلومتر ومساحت 50 هکتاررا شکل می بخشدوواجد چمن ودرختانی به عنوان سایه بان بود.در این خیابان باشکوه شش نقطه استقرار هر یک به مساحت 1.5 هکتار برای مدارس،زمینهای بازی وحتی کلیسا در نظر گرفته شده است که خانه ها در طول این خیابان بزرگ با حلقه های متحد المرکز توزیع گشته وشکل هلالی گرفته اندتاتوسعه بسیار طولانی خیابان بزرگ را تامین کنندوعرض با شکوه این مسیر را باز تشدید کنند. بر روی کمربند خارجی شهر کارخانه ها،مغازه ها،بازارها،میادین زغال سنگ و چوب در مسیر حلقوی راه آهن قرار گرفته اند که همه شهر را دور می زند که شاخه ای از خط آهن بزرگی است که از دل زمینهای خصوصی می گذرد. هاوارد مسیر راه آهن را در دایره بیرونی شهر قرار داد تا هم بارگیری محصولات از کارگاه ها ومغازه ها به طرف خارج شهر راحت تر انجام گیردورفت وآمد در خیابان ها نیز تقلیل یابدودر نتیجه هوا نیز کمتر آلوده می شود.
در حومه شهر بخشهای زراعی،تاسیسات شهری،آسایشگاه سالمندان و مدارس حرفه ای قرار دارد.مهمترین اصلی که هاوارد مطرح می کنداینست که مالکیت زمین های بایرو کشاورزی اطراف شهر، به شهر تعلق گیرد وعواید حاصل ازافزایش قیمت زمین ، ازآن شهر باشد تا گسترش شهر دستخوش سودجویی زمین خواران نشود.زیرا اگر این زمینها ملک شخصی فردی باشدبه محض آنکه شهر ساخته شود زمینهای کشاورزی آماده ساخت می شود. نکته مهم اینست که کمربند سبز وروستایی دور شهرمان را حفظ کنیم وهرگاه جمعیت شهر افزایش یابد،لازم است که درآن سوی فضاهای سبز، شهر تازه ای با همان فضاها وکمربندهای سبز به وجود می آید .که با وجود وسایل سریع حمل ونقل این شهرها می توانند به راحتی به هم دسترسی داشته باشند. به این ترتیب با گذشت زمان ما دارای مجموعه ای از شهرها می باشیم که دور یک شهر مرکزی گرد آمده اند که هر شهر به وسیله قطار با شهر همسایه خود دارای یک خط ارتباط مستقیم با کمترین زمان ممکنه است.
باغشهرلچ ورث
نخستین باغشهردر سال 1904 به فاصله 35 مایلی لندن که می بایست 33 هزار نفر را در خود جای دهد.به کندی توسعه یافت چنانکه تا آغاز جنگ جهانی اول (1914)فقط نه هزار نفر جمعیت پیدا کرد دو طراح این شهر ((یوین))و((پارکر)) می باشند راه آهنی که از غرب به شرق می رود و دره ای که عمود برآن قرار دارد ،شهر را به چهار بخش تقسیم می کند هرکدام از این بخشها تجهیزات و تاسیسات مختص به خود را دارا هستند.مرکز مجموعه در بخش جنوب غربی نزدیک ایستگاه راه آهن قرار دارد. به این ترتیب لچ ورث یکی از نخستین نمونه های شهر با ساختاری متشکل از((واحد های همسایگی)) است.
باغشهرولوین
دومین باغشهر(1919) که برای جمعیتی معادل 40 هزار نفر ساخته شده بود و طراح آن (( ل.دوسوآسون)) بود که در 21 مایلی شمال لندن واقع گردیده است و ازلچ ورث به پایتخت نزدیکتر است. ارتباط آن با لندن به طریق بهتری است زیرا یک خط مستقیم راه آهن و همچنین یک بزرگراه که در قسمت غربی از کنار شهر عبور می کند این ارتباط را تامین می کند و به همین دلیل است که ولوین به عنوان نخستین شهرک اقماری لندن شناخته شده است. سطح شهر توسط راه آهن که از شمال به جنوب امتداد دارد و دارای دو خط فرعی شرقی و غربی نیز هست به چهار بخش تقسیم گردیده است. صنایع در بخش شرقی خط اصلی راه آهن واقع شده و همین خط است که شهر را به دو بخش اعیان نشین در غرب و کارگرنشین در شرق تقسیم می کند.
موافقان طرح باغشهر هاوارد
از جمله موافقان طرح باغشهر هاوارد می توان از لوئیس مامفمرد، لوید رادوین و پوردم نام برد. لوئیس مامفورد از هواداران متعدد هاوارد است وی در نوشته هایش می گوید ((درآغاز قرن بیستم دو ابداع مهم به وقوع پیوست : هواپیما و باغشهر،این هردو طلایه داران عصری جدید بودند. اولی بشر را قادر به پرواز بر فراز زمین می ساخت و دومی مکان زیست نیکوتری را روی زمین به او وعده می داد.)) یکی دیگر از طرفداران هاوارد لوید رادوین است که درباره نظریه باغشهرچنین می نویسد: ((صرف نظر از آنچه که در آینده پیش آید باید اذعان کرد که زمان حاضر، معدودی از نظریه ها بوده اند که در زمینه یک بحث دقیق تر و منطبق تر درباره ی متروپلیس ، چنین قاطعانه ، با عقاید جاری برخورد کرده باشند.)) پوردم نیز کتاب کوچک باغشهر تالیف هاوارد را یکی از مهمترین کتاب های قرن بیستم می خواند.
منتقدان نظریه
1- لوکوربوزیه به دلایل زیر ، نظریه باغشهر را با دیدی نقادانه نگاه می کرد:
· موجب اتلاف وقت ساکنان می شود.
· موجب هدر رفتن زمین می شود.
· روحیه ضد اجتماعی برای ساکنان ایجاد می کند.
2- کیدیون در مورد باغشهر می نویسد: این نظریه هیچ راه حلی برای مشکل زمانه ارائه نمی دهد یک راه حل موضعی چاره ی کار شهرسازی نیست و یک برنامه ریزی کامل در مقیاسی که تمامی ساختارهای زندگی جدید را در همه ی ابعادش در برگیرد قادر خواهد بود امور مهمی که هاوارد در ذهن خود داشت به انجام برساند.
3-ادواردکارتر در مورد طرح هاوارد می نویسد: آنها به مسئله مهم امروز توجه نکردند. مسئله اصلاح بافت مرکزی شهر قدیمی . و در عمل تحت تاثیر احساسات پرشور به سوی ساختن کامل شهرهای نوبنیاد گریز زده اند.
4- جین جیکوبز گفته است: که نظریه های طرفداران اصل عدم تمرکز در شهرسازی مدرن که هاوارد القا کننده ی آن بود در توسعه ی شهرهای بزرگ آمریکایی اثرات زیانبخشی داشته است به این صورت که موجب تضعیف روابط اجتماعی بین ساکنان این شهرها شده است و محلات شهری یکنواخت و بی روحی پدید آمده است.
نتیجه گیری:
هرچند طرح هاوارد زمینه ای بود در جهت حل و رفع مشکلات شهری اواخر قرن نوزدهم ، ولی فکر شهرهای باغ مانند با آنچه که عملاً صورت حقیقت به خود گرفت تفاوت داشت. پس از گذشت نیم قرن ،آنچه به نام شهرهای باغ مانندساخته می شد، محلات کوچکی بود در اطراف شهر که بر اساس سازمانهای تعاونی پایه گذاری شده بود. شهرهای باغ مانند ،به ساختن خانه های کوچک با باغچه هایی در اطراف آن محدود شده بود تجربه آن را می توان به خوبی در اطراف شهر لندن که در اواخر دهه چهارم و پنجم قرن حاضربوجود آمد، ملاحظه کرد طرح هاوارد به قول خود او پیوندی بین شهر و روستا بود. وجود نظریه مخالفان و موافقان باغشهر هاورد نشان از ارزش کار اودارد. هاوارد برای صنعت در باغشهرها اهمیت کمی داده بود شاید یکی از دلایل موفق نبودن طرح هاوارد با توجه به اینکه شهرها به سوی صنعتی پیش می رفتند همین امر بود.
منابع:
1- اوستروفسکی، واتسلاف. شهرسازی معاصر از نخستین سرچشمه ها تا منشور آتن. مترجم :لادن اعتضادی .تهران: مرکز نشر دانشگاه، 1385.
2- شوای، فرانسواز. شهرسازی تخیلات و واقعیات. مترجم :دکتر سید محسن حبیبی .تهران: دانشگاه تهران، 1386.
3- رسولی، عزت اله. (( ارزیابی حمل و نقل شهری در شهرهای جدید کشورهای صنعتی)). شهرهای جدید ، فرهنگی جدید در شهرنشینی، مجموعه مقالات ، سال 1376،شرکت عمران شهرهای جدید،بهار 83: (57)
4- شیعه،اسماعیل.مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری. تهران،دانشگاه علم و صتعت ایران، 1386
پایان