نقش و اهمیت سازمان نهضت سوادآموزی در توسعه سوادآموزی

معرفی وتاریخچه ونقش واهمیت سازمان نهضت سوادآموزی
درتوسعه سوادآموزی.

نام استاد:

نام محققان
:

دانشگاه:

فهرست مطالب:
مقدمه.
تاریخچه سوادآموزی
تعاریف آموزش بزرگسالان
نقش انگیزه دریادگیری بزرگسالان
ظرفیت یادگیری بزرگسالان
یادگیری بزرگسالان
اهمیت سوادآموزی
تشکیلات نهضت سوادآموزی
نهضت سوادآموزی واهم مقررات آن
تعریف سوادوسوادآموزی
نقش آموزشیار
مرکز یادگیری محلی (clc)واهمیت ان
نتیجه گیری

مقدمه
در آغاز' حمدوستایش ان آغازوانجام بی انجام راکه آغازوانجام هستی تجلی اراده اوست.
اوکه باارسال رسل وفرستادن کتب نور 'بصیرت واگاهی رافراروی ادمیان قراردادوراه خروج ازتاریکی هارااموخت.خداوندی که به "قلم "و"نوشته" سوگندیادکرد: "ن والقلم ومایسطرون " واموختن باقلم را شاهدی برکریمانه ترین جلوه ربوبی خویش معرفی فرمود.تعلیم وتربیت در همه جنبه های زندگی فردی واجتمایی نیروی نافذ وحیاتی است.بدیهی است که بی سوادی با داشتن شعور وقوه درک منافاتی ندارد؛در حقیقت نبوغ درسنتهای شفاهی همه ملت هاومردم وجود دارد؛امادرجهان کنونی تعلیم وتربیت لازم ترین شرط وعامل نیرومند رشد وپیشرفت است وسواد 'یعنی توانایی ساختن نمادهای نوشتاری ودرک انها وبه سخن دیگر خواندن ونوشتن اساسی ترین مهارت یادگیری است؛کلیدی که دستیابی به گنج دانش راممکن می سازد .
سوادبه عنوان ابزار یادگیری می تواند جریان یادگیری رادرفردتقویت کندوان گونه که کولین پاور معاون مدیر کل یو نسکو در مقاله ای درباره سال جهانی سواد آموزیاظهار داشته است: "سواد اموزی' انگونه که عموما مورد نظر است تنها اشنایی با سه مهارت خواندن 'نوشتن ومحاسبه نیست' بلکه تلمه برای وفق دادن یک استعداد بالقوه ودرحقیقت یک انقلاب فرهنگی است.سواد به انسان بینشی تازه می دهد تا به خود وجایگاهش در جهان پیرامون' باروشی نو بنگرد. " 1

1.علل اجتمایی بی سوادی کاربردی.محسن میرزایی.سال1380.ناشر :سازمان نهضت سواد اموزی

تاریخچه سوادآموزی (تحقیقات کتابخانه ای)
در آغاز قرن بیست ویکم میلادی هستیم واین قرن نه تنها موجب تغییرات زمانی خواهد'شدبلکه تغییرات عمده ای رادر شیوه زندگی بسیاری از مردم به وجود خواهد اورد.قرن بیست ویکم' قرنی است که بر توسعه تاکید دارد 'اما این توسعه بیشتر به قابلیت های نا محدود ذهنی بشر بستگی دارد تا به منابع مادی محدود؛ مردم بی سواد نمی توا نند از منابع عصر جدید برای بهبود زندگی وکشورهای خود سود جویند وبه علت سطح پایین سواد در فعالیت های ملی' از سایر کشورها عقب خواهند ماند.
بنا بر این نگرش عمیق تر به سواد ضرورتی اجتناب ناپذیر است وسیر تحول سواد -آموزی در اندیشه صاحب نظران این رشته بیانگر چنین ضرورتی است.
سوادآموزی که شکل مهم وویژه آن آموزش خواندن ونوشتن وریاضیات پایه است که به عنوان پایه واساس ایجاد اگاهی در فرد وفراهم کردن زمینه های رشد وتکامل او ونیز اساس سایر بر نامه های اموزشی بزرگسالان ضرور ت دارد.
تحول آموزش بزرگسالان درجهان:
اولین کنفرانس بین المللی اموزش بزرگسالان رادر سال 1929با شرکت نمایندگان ملل اروپایی در دانشگاه کمپریج لندن تشکیل دادند .این کنفرانس تنها به برخی از مسایل مربوط به اموزش بزرگسالان اروپا توجه کرد.
بعد از بیست سال (1949)یونسکو باتوجه به تصمیمات و قطعنامه کنفرانس مذکور' اولین کنفرانس رسمی بین المللی اموزش بزرگسالان را در شهر السینور دانمارک ترتیب داد که از 25نماینده شرکت کننده دران فقط 6نماینده از کشورهای جهان سوم بود.
از سال 1960به بعد یعنی در فاصله پنج سالی که کنفرانس وزرای آموزش وپرورش جهان در سال 1965در تهران برگزار گردید ' مفاهیم تازه ای در زمینه اموزش بزرگسالان جای خود را باز کردند وبسیاری از کشورهای جهان ' به ویژه کشور -های جهان سوم به اجرای برنامه های وسیع اموزشی برای بزرگسالان با تاکید بر بعد سواد آموزیعلاقمند گردیدند .1

پس از کنفرانس تهران' شهر توکیو میزبان کنفرانس جهانی اموزش بزرگسالان شد در این کنفرانس که در سال 1972ترتیب یافت مقرر گردید که نیروی انسانی کشورها بایستی بیش از هرزمان دیگر در جهت توسعه' عمران وتولید بیشتر مجهز شود واموزش وپرورش به عنوان عامل اصلی تغییر جوامع در زمینه های مختلف کشاورزی وصنعتی مورد توجه قرار گیرد.
در این مورد کنفرانس باز هم با اشاره به مسئله بی سوادی ومبارزه پی گیر علیه ان تاکید کرد.

کمیته ملی پیکار جهانی بابی سوادی:
درزمستان سال 1343کمیته ای به نام کمیته ملی پیکار جهانی با بی سوادی تشکیل شد که اکثر شخصیتهای مملکتی در ان عضویت داشتند.این کمیته شعباتی نیز در مراکز استانها زیر نظر استانداران درمراکزشهرستا نها وبخشها زیر نظرفرمانداران وبخشداران وعضویت مسئولان اموزش وپرورش واشخاص علاقمند دایر کرد.فعالیت وسیع کمیته -های مذ کور از سال1346اغازشد وبرای جلب بی سوادان به کلا سهای مبارزه با بی سوادی به اقدامات زیر دست زد.

1.امورش بزرگسالان.عیسی ابراهیم زاده.سال1372-74.ناشردانشگاه پیام نور.ص33و32
1.استفاده از رادیو وتلوزیون ومطبوعات وپوسترهای تبلیغاتی برای تشریح مزایای با -سوادی وتشویق بی سوادان برای شرکت در کلاسها.
2.تطیق ساعات کار کلاسها باساعات فراغت سواد اموزان.
3.استخدام پرستار برای نگهداری کودکان مادرانی که در کلاسها شرکت می -جویند.
4.ملزم کردن کار کنان بی سواد دولت وموسسات وابسته به دولت برای شرکت در کلاسها.
5.قائل شدن مزایایی برای نوسوادان از قبیل تقدم در استخدام'ترفیع'دریافت دستمزد بیشترو…1
در ایران باستان دراوج قدرت ساسانیان باوجود گسترش نسبی اموزش عالی دربین فرزندان طبقات ممتازومرفه ' مردم خواندن ونو شتن بهره ای نداشتند و اموزش خواندن ونوشتن به فرزندان اشراف وطبقات خاص اختصاص داشت.با ظهوردین مبین اسلام وتاکید اسلام برفراگرفتن دانش درهرسن وسال' درصدر اسلام مساجد' مرکز عمده تجمع مردم وتعلیم وتربیت انان شد.از اوایل قرن دوم ' برای تعلیم قران واصول دین ' مکتبخانه هابیی در جوار مساجد به وجود امد که در انها اموزش قران وتعلیم خواندن ونوشتن مورد تاکید بود.
علی رغم اهمیتی که فرهنگ اسلامی به تعلیم وتربیت عمومی داده است ' در دورهای بعدی تاریخ ایران به دلایل گوناگون درزمینه اموزش همگانی وسوادآموزیبه صورت گسترده اقدامات جدی صورت نگرفت و باانکه مکتبخانه ها توسعه یافته بود ولی تعداد بسیاری از مردم بی سواد بودند یا سواد نوشتن نداشتند ویا امکانات اموزش برای بزرگسالان درزمینه خواندن ونوشتن فراهم نبود.

1.. امورش بزرگسالان.عیسی ابراهیم زاده.سال1372-74.ناشردانشگاه پیام نور.ص45و35
سابقه تاریخی سواد آموزیدر ایران:

پس از اعلام مشروطیت ظاهرا نخستین کلاس به نام " کلاس اکابر" در سال -1327ه.ق در دبستان رحمت شیراز تاسیس شد وبتدریج برای اموزش خواندن ونوشتن زبان فارسی به بزرگسالان ' کلاسهایی درمدارس باهزینه مردم خیرخواه دایر گردید ' ولی باتصویب قانون اساسی معارف در1290ه.ش بود که دولت ' سیاست مشخصی برای اجرای اموزش همگانی ومبارزه با بی سوادی تعیین واعلام کرد.1
در سال 1315ه.ش برای اولین بار نظامنامه " تعلیمات اکابری "به تصویب هیات وزیران رسید وبه موجب ماده 1این نظامنامه ' وزارت معارف مکلف شد در سراسر کشور' در هر دبستان دولتی یا مدرسه ای که مقتضی بداند کلاس اکابر برای اموزش خواندن ونوشتن وحساب به بزرگسالان و افراد بی سواد تاسیس کند.دوره تعلیمات اکابر دوسال ' مدت هر درس دوساعت وبرنامه درسی شامل خواندن ونوشتن زبان فارسی' حساب ومختصری اطلاعالات تاریخی' جغرافیایی وتعلیمات مدنی بود.
تحصیل درکلا سهای اکابر رایگان بودودرپایان دوره گواهینامه کلاس اکابر داده می-شدکه ارزش تحصیلی ان بعدها معادل کلاس سوم ابتدایی شد.درسال 1322کلاسهای اکابر باعنوان جدید " اموزش سالمندان" فعالیت خودرا اغاز کرد ودر سال 1335 باعنوان" اموزش بزرگسا لان" سواد آموزیمورد توجه قرار گرفت و کتابهای به نام "همه باسوادشویم " برای تدریس بزرگسالان تالیف شد .

1.سازمان وقوانین اموزش وپرورش ایران.احمدصافی.تهران1373.سمت.ص110

باتصویب طرح "پیکار بابیسوادی" در برنامه چهارم عمرانی وقت (1347-1351)راههای بسیاری برای مبارزه با بیسوادی در نظر گرفته شد وسمپوزیومها وسمینارهای متعددی در این زمینه برپا شد.
درسال1355تصمیم گرفته شد کار مبارزه بابیسوادی اصطلاحاً به صورت یک جهاد ملی درآید وبنابراین کار سوادآموزی به عنوان " جهاد ملی سواداموزی" ادامه یافت.
دقت نظر در سیر تحول سوادآموزی و طرحهای متعدد مبارزه با بیسوادی تاسال 1357مبین این واقعیت است که باوجود تشکیلات گسترده'بوجه مناسب'صرف وقت زیاد'تشکیل سمینارها'کنگرهاوسمپوزیومهای متعدد'تبلیغات داخلی وخارجی وامارهایارائه شده طرحهای مبارزه با بیسوادی در ایران باعدم توفیق ازنظراهداف مورد همواره بوده است.1
درتحلیلی که دراین زمینه صورت گرفته است 'علل متعددی بر عدم موفقیت طرحهای مذکورارائه شده است که به چند مورد ان اشاره می شود:
-افزایش تدریجی تعداد بیسوادان به علت همگانی نشدن اموزش عمومی واجباری.
-تمرکزفعالیتهادرمناطق شهری وعدم توجه کافی به مناطق روستایی ونقاط دورافتاده که محل اجتماع اکثر بیسوادهابوده است.
-کاغذ بازی بیش ازحدوگرایش سازمانها ی اجرایی به انجام دادن فعالیتهای صرفاً اداری ورفع تکلیف.
-عدم انطباق مواداموزشی با نیازهای شغلی وعلایق نوسوادان.
-نداشتن معیارهای دقیق برای ارزشیابی علمی…2

1 – سازمان وقوانین اموزش وپرورش ایران.احمدصافی.تهران1373.سمت ص 111 .
2 – .همان کتاب.112.

تعاریف آموزش بزرگسالان
درسال1976نمایندگان142کشوردراجلاس عمومی یونسکوتوصیه ای کلی رادرموردتوسعه اموزش بزرگسالان تصویب کردند که تعر یف زیررا نیزدربرمیگیرد: "اصطلاح آموزش بزرگسلان " دلالت بر مجموعه فعالیتهای اموزشی سازمان یافتهای میکند که صرفنظراز چگونگی محتوا'سطح'روش'رسمی بودن یانبودن اعم ازانکه دنبال اموزش دبستانی'دبیرستانی'دانشگاهی وکارآموزیحرفه ای باشدیاجایگزین انهاشود ' به مددانهاکسانی که ازدیدجامعه خودبزرگسال شناخته می شوند استعدادهایشان رارشد می دهند؛دانش خویش راغنی تر می سازند؛معلومات ومهارتهای فنی یاحرفهای خودرابهبودمی بخشند یادرمسیرنوین می اندازندونگرشهایارفتارخودرادرچشم اندازی دوگانه ومستقل اجتماعی'اقتصادی وفرهنگی متحول می سازد.
آموزش بزرگسالان جریانی است که دران افرادی که به نحوی به مراکز اموزشی راه نیافته اند ویا دوره اموزشی شان قطع شد ه است اگاهانه برای آموختن مها رتهای گوناگون ودگر گونی یا پیشرفت اطلاعات دانش ومهارتهای خویش فعا لیتهای سازمان یافته ومداومی راانجام می دهند که بو سیله دولت یا او لیای امور محلی برای انها تدارک می شود .1

نقش انگیزه دریادگیری بزرگسالان
انگیزه که برای یادگیری انسان نقش اساسی دارد ' معلول عوامل درونی پیچیده است که شاید ترکیبی از تمایلات ' نیازها ' ارزوها واهداف باشد. جداکردن این عوامل از یکدیگر غیرممکن بوده و مطالعه آنها بصورت

1 – . علل اجتماعی بیسوادی کاربردی.محسن میرزایی.سال1380.ن.سازمان نهضت سواداموزی. ص28و27

مجزابرای درک بهتر مفهوم انگیزه مشکل بهنظر می رسد.تمام بزرگسالان بوسیله انگیزهای درونی -که گاهی هم باهم درتضادهستند-تحت تاثیرقرارمیگیرد.هراندازه فرداگاهی وشناخت بیشتری داشته باشد' .
به همان اندازه خواهان و پذیرای تحرک 'تغییر 'عقاید جدید و استقلال خواهد بود
افرادکم سوادیابیسوادنیز تمایل بیشتری به امنیت'ثبات'میراثهای گذشته ووابستگی فردی دارند.به همین دلیل رفتار این قبیل افرادمعمولا نشانگر ملایمت به جای پرخاشگری'جانبداری به جای سلطه جویی'کناره گیری به جای خودنمایی است.1
ظرفیت یادگیری بزرگسالان
زمانی فرض بر این بود که علاقه به یادگیری وتوانایی آن تا سنین معین در انسان وجود دارد وازان به بعد یادگیری کاری بسیار مشکل است.اما امروز دیگر بحثی دراین نیست که بزرگسالان هم میتوانند همانند کودکان ونوجوانان وجوانان یاد بگیرند وکاهش توانایی یادگیری 'از نقطه نظر علمی ان چنان ناچیز است که به راحتی می توان از ان چشم پوشی کرد .مثلا گزارش شده است که در تعدادی از افراد ' توانایی یادگیری مهارتهای ریاضیات جدید با افزایش سن ' کاهش می یابد .اما تحقیقات انجام گرفته روی هوش در بزرگسالان نشان داده که این قبیل کاهشها به کاهش درهوش افراد بستگی ندارد .بلکه از یک طرف به سرعت پاسخگویی وازطرفی به استفاده کم ونامنظم از این مهارتهابستگی دارد.چون چنین کاهشی در توانایی یاد گیری لغات نه تنها مشاهده نمی شود بلکه با افزایش سن ' بیشتر هم می شود.2

1.اموزش بزرگسالان.عیسی ابراهیم زاده.سال74و72.ن.دانشگاه پیام نور.ص129
2.همان.ص127

یادگیری بزرگسالان درآموزش بزرگسالان میل به یادگیری بیش از خودیادگیری اهمیت دارد.زیرا معمولا بزرگسالان اجبار به یادگیری ویا حضور درکلاس را کمتراحساس می کنند.تمایل به یادگیری در بزرگسالان ' ممکن است ازیک علاقه شدید -ولو به طور موقت -به برخی از مسائل وموضوعات واحساس نیاز به بعضی از دانشها ومهارتها برای حل مشکل یا مشکلاتی ناشی شده باشد .ایجاد چنین علاقه ای توسط معلمان ' رهبران ویاافراد مورد احترام بزرگسالان نیز ممکن است.تا این انگیزه وعلاقه نباشد بزرگسالان کمتر حاضر به یادگیری میشوند .بدیهی است که یادگیری تا اندازه زیادی نتیجه فعالیتهای فردی است.اما انچه ازدست معلم ساخته است وامر یادگیری راتسهیل می -کند ' فراهم کردن عوامل وزمینه ها به منظور تشویق فراگیر به یادگیری است.

اهمیت سواد آموزی
مسئله مبارزه بابیسوادی وگسترش اموزش وپرورش عمومی از مسائل عمدهای است که موردتوجه کشورهای مختلف جهان قرارگرفته است وبه دلیل ارتباط وهمبستگی رشداخلاقی 'فرهنگی 'اجتماعی واقتصادی هرجامعه باافزایش تعدادباسوادان ' سرمایه گذاری دراین زمینه وتلاش برای مبارزه با بیسوادی از مهمترین سیاستهای کشورهای امروزه جهان اعلام شده است.
علی رغم تلاشهایی که در این زمینه صورت گرفته است' به دلایل گوناگون از جمله افزایش جمعیت دربعضی از کشورها پیش بینی می شود که تعداد بیسوادان بالای پانزده سال جهان درسال 2000م.به بیش از نهصد میلیون نفر برسد.
در ایران توجه به سوادآموزیوضرورت تداوم اموزش وپرورش وفرا گیری علم در مراحل مختلف زندگی از دیر باز مورد تاکید بوده است.
به فرموده حضرت محمد(ص)"اطلبو العلم من المهدالی اللحد" وتاکید فراوان ان حضرت بر اموزش مردان وزنان " طلب العلم فریضهعلی کل مسلم ومستمه " موُید
عنایت مکتب اسلام به اهمیت وضرورت گسترش سواد وکسب علم در جوامع بشری وبیان کننده فلسفه اموزش مداوم است که پس ازگذشت پانزده قرن ‍'امروزه در جهان معاصر ظاهر شده است.1

تشکیلات نهضت سوادآموزی
در تشکیلات جدید سازمان نهضت سواد آموزی'رئیس سازمان که معاون وزیر اموزش وپرورش نیز هست 'دارای قائم مقام وچهار معاون درامور اداری ومالی 'روابط عمومی وتبلیغات 'تامین وتربیت نیروی انسانی ' واموزشی است وزیر نظر هر معاون 'مدیریتهای مختلف فعالیت دارند. تشکیلات دفاتر استان وشهرستان نیز مشابه سازمان مرکزی 'امابه صورت محدودتر'وظایف محول راانجام می دهند.تا سال 1368طرحهای گوناگونی باعنوان طرح سوادآموزیدرکارخانه ها'نیروهای مسلح 'مدارس کودکان واجب التعلیم'شیوهای اموزشی .
برای نیل به این اهداف' تشکیل کلاسهای حضوری در مناطق شهری وروستایی 'اموزش فردبه فردواموزش ازراه دور (برنامه های تلوزیونی ومکاتبه ای )درطرح'مورد توجه قرار گرفته است .کلاسهای درس درهفته شش روز وهر روزسه ساعت در کلیه فضا های اموزشی (بخصوص مدارس ابتدایی)'مساجد وتکایا 'محیطهای اداری 'چادرهای خیمه ای ومنازل دایر بوده است.

1.همان کتاب .ص12

نیروی موردنیاز:
-اموزشیاران نهضت سواداموزی.
-کارمندان دولت.
-دیپلمه های مشمول با عنوان سرباز معلم.
-دانشجویان مراکز تربیت معلم و…
ایین نامه ها ومقررات اموزشی وامتحانی:
دراین ایین نامه ها زمانبندی هر یک از دورهای اموزشی'مواد درسی' مقررات امتحانی'تعریف وشرح وظایف اموزشیار راهنمایی تحصیلی مشخص شده است .برابر مقررات مصوب'ارزش تحصیلی باسوادانی که دوره تکمیلی را بگذرانند معادل کلاس سوم ابتدایی است 1.

برای افزایش معلومات سواد اموزان 'دوره سومی با عنوان دوره پایانی درنظر گرفته شده است که سواد اموزان با گذراندن این دوره می توانند در امتحانات پنجم ابتدایی شر کت کنند که در صورت توفیق به انان گواهینامه پنجم ابتدایی داده میشود.

1.سازمان وقوانین اموزش وپرورش ایران.احمدصافی.سمت.سال1373.ص109

تعداد ومدت دورهای آموزشی:
1.دوره مقدماتی:260یا270ساعت(گویش محلی40ساعت'عقب ماندگی20ساعت'تجدیدی30-20ساعت)کلاس مقدماتی (معادل پایه اول ودوم ابتدایی است )شروع تشکیل وثبت نام کلاسهای مقدماتی از اول فروردین تا اواخر اردیبهشت ادامه داردوشروع تشکیل وثبت نام کلاسهای نیمه دوم از اول مهر تا اواخر ابان می باشدکه باده یا دوازده نفر کلاس شروع می شود.ساعت تدریس کلاس در روز دو ساعت در ایام هفته دوازده ساعت می باشد که طول این دوره 240ساعت می باشدوکتاب شامل تدریس فارسی که باعنوان خواندن ونوشتن وریاضی که شناخت اعداد تا100تایی وجمع وتفریق ساده میباشد.
2.دوره تکمیلی:378-368ساعت(40ساعت گویش محلی'20ساعت عقب ماندگی'30-20ساعت تجدیدی)کلاس تکمیلی (معادل پایه سوم ابتدایی تشکیل وثبت نام ان مثل دوره مقدما تی می باشدوکتابهای دوره تکمیلی شامل قران'فارسی'ریاضی'تعلیمات دینی.
3.دوره پایانی :576-546ساعت(40ساعت گویش محلی '30ساعت عقب ماندگی' 60-30ساعت تجدیدی)کلاس پایانی معادل چهارم ابتدایی میباشد.شروع وتشکیل کلاس پایانی در نیمه دوم از اول مهر تا 15ابان می باشد ساعت تدریس سه ساعت در روز می باشد که در طول دوره در حدود 484ساعت می با شد.کتابها شامل: قران' فارسی' ریاضی'دینی' تعلیمات اجتماعی می باشد. ‍
4.دوره پنجم:800ساعت(40ساعت گویش محلی'30ساعت عقب ماندگی'60-40ساعت تجدیدی)شروع تشکیل کلاس پنجم از15شهریور اغاز وتا15مهر می باشد تدریس 4ساعت درروز می باشد وطول این دوره نه ماه است که مطابق با اموزش پرورش است.وکتابهای ان نیز مانند پنجم ابتدایی می باشد.
نهضت سواد آموزی واهم مقررات آن
پس ازانقلاب اسلامی در دی هاه 1358باصدور فرمانی از جانب رهبر انقلاب اسلامی همه بیسوادان برای یاد گیری وهمه با سوادان زن ومرد برای یاد دادن دعوت شدند .دراین فرمان نکات بر جسته ای مطرح شده است ‏؛از جمله :
-توجه به اموزش همگانی به عنوان نیاز اولیه هر ملت .
-تاکید بر طلب علم به عنوان فریضه .
-بسیج عمومی برای مبارزه با بیسوادی به طور ضربتی 'بدون از دست دادن وقت وبدون تشریفات خسته کننده.
-دعوت از ائمه جماعات شهروروستا برای تحریض واموزش بیسوادان درمساجدوتکایا.
-تشویق افراد باسواد خانوادها به اموزش بیسوادان خانواده خودو…
برای باسواد کردن بیسوادان کشور 'سازمان نهضت سواد آموزیبه عنوان یک سازما ن وابسطه وزارت اموزش وپرورش با اساس نامه وایین نامه های مختلف به وجود امد وبه تدریج در مرکز 'استانها 'شهرستانها وبخشهاگسترده شد.1
اساسنامه نهضت سواد آموزی:
این اساسنامه در خرداد 1363در8ماده و6تبصره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
نکات برجسته این اساسنامه عبارت است از:
-وابسته بودن این سازمان به وزارت اموزش وپرورش.
-اموزش بزرگسالان در حد خواندن ونوشتن واموزش حساب 'به گروه سنی ده سال به بالا.

1.همان.ص113

– تاُمین اموزشیاران مورد نیاز وامتیازات استخدامی آنان.
-تهیه ایین نامه های اجرایی واداری نهضت سوادآموزیوتصویب ان درهیات دولت1

تعریف سوادوسوادآموزی
تعریف سواد:"سوادعبارت است از توانایی ازتوانائی خواندن ونوشتن یک نامه ساده به هر زبانی که شخص تکلم می کند "
کمیسیون کارشناسان سازمان ملل متحد 1948:
"با سوادکسی است که مطلبی را که می خواند درک کند وبتواند وقایع ساده زندگی روزانهُ خود را بنویسد کسی که فقط خواندن بداند شبه باسواد ونیمه باسواد شناخته می شود.2
تعریف بیسوادبزرگسال:
بزرگسالی'دورانی از زندگی است که رشد جسمی انسان تقریبا به پایان رسیده است' حال چنانچه چنین اشخاصی نتوانند یک متن ساده وکوتاه را بخوانند' بنویسندودرک کنند'به انها "بیسواد بزرگسال" اطلاق می شود.3
تعاریف ومفاهیم سواد آموزی:
برای سواد آموزیتعاریف گوناگون وغالبا مبهم که از لحاظ نگارش ونیز شیوه عمل متعارضند وجود دارد.

1.همان.ص114
2 . علل اجتماعی بیسوادی کاربردی.محسن میرزایی.سال1380.ن سازمان نهضت سواداموزی
3- منشور اموزشیاران – سال 1380 – سازمان نهضت سواد آموزی

همچنین تعابیر وتفاسیر مربوط به بیسوادی وباسوادی از دودیدگاه ونگرش ریشه میگیرد.دیدگاه اول دیدگاه سنتی است که منظور از سواد را خواندن ونوشتن وحساب کردن یعنی همان سه مهارت اصلی می داند ودید گاه دوم دیدگاه جدیدونوینی است که در ان منظور ازسوادتوانایی وامادگی افراد برای مشارکت در سرنوشت خود وپیشرفت وتوسعه جامعه ارزیابی می شودکه مهارتهای خواندن'نوشتن وحساب کردن تنها وسیله ای برای رسیدن به اهداف فوق تلقی می شود.
دیدگاه قطعنامهُ تخت جمشید از سواد آموزی چنین است:
"سواد آموزیتنهافرایند یاد گیری مهارتهای خواندن'نوشتن وحساب کردن نیست' بلکه کمک به ازاد سازی انسان ورشد کامل ان است.سواد آموزیحق اساسی انسان است.سواد آموزیاولین مرحله اموزش وپرورش پایه را تشکیل می دهد.
شرایط لازم برای گسترش اموزش رسمی 'برای استفاده ان دسته از افرادی که از نظام اموزشی جاری محروم هستند 'فراهم میسازد …سرانجام به اصلاحات بنیانی در ساختار کل نظام اموزشی خواهد پرداخت.1
بسیج وبازاریابی اجتماعی برای اموزش با تاکید بر اموزش بزرگسالان :
ه س .بولا'متخصص برجسته جهانی در زمینه سواد آموزیواموزش بزرگسالان معتقد است:"فقرا وبیسوادان خودشان به سراغ دست اندرکاران اموزش بزرگسالان نمی ایند که ازانها کمک بگیرند.یکی ازنکات مسخره ای که درنظریه تحول اجتماعی وجود دارد همین است که استثمارشدگان وطردشدگان بایدنسبت به وضع خوداگاهی پیدا کنند وسپس برای احقاق حقشان سازماندهی شوند؛ مطابق با همین نظریه تامدتهای مدید 'متصدیان اموزشی بزرگسالان شکست خود را درجذب بیسوادی به گردن بزرگسالان

1-همان ص 39

می انداختند ومی گفتند انها برای استفاده از امکانات اموزشی که در اختیارشان گذاشته شده انگیزه ندارند .امروز دیگر معلوم شده است که انگیزه خود به خود ایجاد نمی شود وباید ازطریق بسیج اجتماعی عمومی 'ستم دیدگان و مستضعفان را در جهت منافعشان برانگیزیم.(ه س.بولا-99:1373).
نقش آموزشیار
اموزشیاران از اصلی ترین وتا‏‏ُثیر گذارترین عوامل اجرایی سوادآموزیواموزشهای پس از ان'در ارتقا وتعالی فرهنگ ایران اسلامی محسوب می شوند .
تعریف آموزشیار:
اموزشیار فردی است که در کلاسهای سوادآموزیوگروه های پیگیر ویژه بزرگسالان وظیفه تعامل وهماهنگ کنندگی جریان بحث وگفتگوباسواداموزان وفراگیران را درقالب کار یاد دهی ویاد گیری به عهده دارد.به عبارت ساده تر 'اموزشیار شخصی است که دانش وتجارب خود رابه سواداموزان منتقل میکندوازدانسته هاوتجارب انان'مطالب جدیدی رافرامیگیرد .
جایگاه وموقعیت مربی بزرگسالان:
شاید به دلیل ماهیت فرایند اموزش بزرگسالان تعداد بسیار کمی از افرادی که در این رابطه فعالیت دارند خود رابه عنوان مربی یااموزشیار تلقی می کنند .معمولاً این افراد خودرابه صورتهای مختلف معرفی می کنندمثلاً رئیس مرکز…معاون مرکز اموزش روستائیان'مدیر اجرایی…وغیره.اما باید توجه داشت کلیه این افراد دررابطه باموضوعی خاص فعالیت دارند یعنی

آموزش بزرگسالان.به هر حال اکثر این افرادخودبا عناوین سازمانی معرفی نموده وبعضاً غافل از این امر هستند که به عنوان یک گروه بزرگ مربیان درجهت بالا بردن سطح مهارتهای بزرگسالان فعالیت داشته وهدفی واحد را دارا هستند.1
ارزیابی این موقعیت :
اگر چه میزان حقوق در تعیین جایگاه مربیان بزرگسال زیاد مهم نیست ولی به هرحال به عنوان یک عامل همیشه مطرح بوده است.چراکه در بیشتر مواقع ودر بیشتر کشورها میزان حقوق ودستمزد اموزشیاران بسیار پایین بوده وقابل مقایسه بافعالیتهای ونقش مهم انان دراموزش نیست.
به عبارت دیگر این افراد وقتی خودرابادیگرافرادجامعه ومشاغل دیگر مقایسه می کنند درمی یابند که از حقوق ومزایای ناچیز برخوردارند.البته این راهم باید دانست که این وضعیت معمولاًدربخشهای دولتی دیده می شود ودربخشهای خصوصی حقوق ماهیانه مربیان بزرگسال نسبت به این اشخاص بیشتراست.
چه چیز جایگاه مربیان بزرگسال راتعیین می کند:
جایگاه یک اموزشیار تاحدزیادی به عملکرد'کارایی وخلاقیت او بستگی دارد.از سوی دیگر اینکه تا چه حددرزمینه کاری خودمسئولیت پذیر است .نیز مهم می باشد .از دیگرمسائلی که روی این موضوع می تواندتاُثیر بگذاردمحیط کار او مانند دفتر'کلاس 'کارخانه'روستاویاحتی موُسسه خصوصی بوده واز طرف دیگرتعریف خوداوازحرفه خودواگاهی به اهمیت ان نیزمهم است.

1.کلیات وعناصراموزش بزرگسالان.ترجمه مجیدخضوعی ذوقی.س.1379.س.ن.سواداموزی

با توجه به وضعیت فعلی اموزشیاران در کلیه جوامع اعم ازصنعتی وغیرصنعتی چه اینده ای در انتظار اموزش است .باید دانست که اموزشیاران افرادی باتجربه 'باسوادبوده که مهارت های زیادی در نزد خود داشته ومی توانندبا تلاش خود اینده روشنی برای ملتها رقم بزنند .دراین خصوص به ویژه زمینه اموزش بزرگسالان باید گفت اموزشیارانی که در این سطح فعالیت دارند رانمی توان با افراد عادی مقایسه کرذ.تدریس افراد درسن بزرگسالی فقط ازسوی افراد باتجربه بر می اید وبسیاری ازمردم از انجام چنین کاری عاجزند .بنابراین شایسته است بیش ازپیش نسبت به وضعیت شغلی انا ن وحقوق این افراد رسیدگی نمایند
به هرحال باید گفت که دستمزد وپاداش دریافتی توسط این افراد تناسبی بافعالیت وکاری که انجام مید هندندارد.

مرکز یادگیری محلیclc))واهمیت ان (تحقیقات میدانی)
تعریف مرکزیادگیری محلی:
مرکزیادگیری محلی عبارت است از یک مجتمع اموزشی که دارای ویژگیهای ذیل باشد:
-فضای مناسب برای ارائه اموزشهای مختلف 'اموزش پایه'اموزش های تکمیلی'اموزش های پس از سوادواموزش مهارتهای زندگی وجود داشته باشد.
-اموزشهای ارائه شده در جهت بهبودزندگی وشغل افرادباشد.
-اموزشهای ارائه شده براساس نیازوخواست افرادبوده ومنجربه توانمندسازی انان درزمینه های مختلف گردد.
-دربرنامه ریزی واداره امورمرکز 'افرادمحلی مشارکت داشته باشند.
-از روش یاددهی -یادگیری مشارکتی استفاده شود.
-فرصتهاوامکانات یادگیری به صورت برابردراختیارهمه افراد باشد.
-به افرادتحت اموزش نقش ومسئولیت داد.
-سبکهاورویکردهای یادگیری متنوع باشد.
-محیط اموزش غیررسمی'دوستانه وسرشارازصفاوصمیمیت باشد.
-کلاس درس با دنیای واقعی ارتباط داشته باشد.
هدف:
عمده ترین هدف از ایجاد مرکز یادگیری محلی؛ان است که فرصتهای اموزشی مختلف ومتنوعی درزمینه فرهنگی 'اجتماعی'اقتصادی و سیاسی وافزایش کیفیت زندگی وتوانمند سازی انان درابعاد مختلف دراختیار مردم قرارگیرد.
اهم اهداف مراکزیادگیری محلی به قرار ذیل است:
-کمک به برنامه های توسعه فرهنگی'اجتماعی'اقتصادی وسیاسی.
-ایجادفرصتهای برابر یادگیری برای بازماندگان از اموزش رسمی.
-کاربردی کردن اموزش هاومناسب سازی انها بانیازهای واقعی مخاطبان.
-مشارکت دادن مردم وسایردستگاهها درامر سواداموزی.
-منطقه ومحلی کردن تدریجی سواداموزی….
نیروی انسانی مورد نیاز:
مدیرمرکز: هرمرکزیادگیری محلی به یک نفرمدیراموزشی تمام وقت وعلاقمندوتوانا نیازمنداست.
اموزشیاران:اموزشیارانی که برای همکاری دراین مراکزانتخاب می شوندباید از ویژگیهای زیربرخوردارباشند:
-حداقل دریکی اززمینه های مهارتهای زندگی یاهنری وحرفه های مورد نیاز منطقه تبحرومهارت لازم را داشته باشند.
-دردوران خدمت خود اموزشیار موفقی بوده وقدرت برقراری ارتباط بامردم ومسئولین راداشته باشد.
-فرصت کافی برای تدریس درمرکزراداشته وبتواند براساس شرایط مخاطبان وقت خود را تنظیم نماید.
-دوره اموزش روشهای یاددهی-یادگیری مشارکتی راگذرانده باشد.
کمیته پشتیبانی:-
-این کمیته همان شورای پشتیبانی سوادآموزیاست که درسطح استان وشهرستان وبخش وروستا تشکیل میگردد.
مربیان اموزش حرفه ای:
به منظور ارائه اموزشهای فنی وحرفه ای ممکن است به مربیان متخصص نیاز باشد که در وهله اول ازکارشناسان سایر سازمانها به عنوان مربی اموزشهای فنی وحرفه ای ودر وهله دوم از بین اموزشیاران موجود که توانایی ارائه این اموزشها را داشته باشندانتخاب وبه کار گرفته می شوند.
تجهیزات مورد نیازمراکزیادگیری محلی:
برای راه اندازی مرکز یادگیری محلی امکانات وتجهیزات ذیل توسعه میگردد که باید سعی شود حتی الامکان از امکانات موجود نهضت سواد آموزی'اموزش پرورش وسایر دستگاه های دولتی استفاده شود؛
-فضای مناسب برای تشکیل کلاسها وفعالیت مهارت آموزیوحرفه آموزی.
-میزوصندلی برای سواداموزان ودفتر کار مدیر وسایر وسایل وتجهیزات اداری مانند کمد و…
-وسایل وتجهیزات مربوط به اموزشهای مهارتی وحرفه ای بر حسب ضرورت .
-کمد وکتابهای مورد نیازبرای تاُسیس یک کتابخانه کوچک مرکز یاد گیری محلی .

در سال 1379شورای پشتیبانی سواد آموزیتشکیل جلسه دادند که به صورت ازمایشی این طرح را(clc) در استان فارس وایلام اجرا کنند . چون این طرح مورد استقبال قرار گرفت طرح را گسترش دادند.
پس از اجرای ازمایشی طرح در همه استانها 'وارائه گزارش ان به شورای عالی پشتیبانی وتصویب طرح در شورا وتاکید در گسترش ان 'سازمان نهضت سوادآموزیطی نامه- ای اقدام به اخذ تقاضا از استانها نمود که خوشبختانه درخواستهای زیادی از استانها واصل گردید وسهمیه هر کدام از استانها طی نامه ای با امضای معاون اول محترم ریاست جمهوری به استانداری ها ابلاغ گردیده و به سازمانها ودستگاههای دولتی دستور همکاری ومشارکت داده شد.
در استان زنجان :
سال1380یک مرکز '8کلاس مهارت اموز و220نفر حرفه اموز .
سال1381بیست ویک مرکز'13کلاس مهارت اموزو100نفر حرفه اموز.
سال1382چهل مرکز.
سال1383چهل مرکز.
سال1384چهل ونه مرکز.

با توجه به در دسترس نبودن امار دقیقی از تعداد قبولین به قسمتی ازان که توانستم ازان اطلاع یابم در ذیل اشاره می شود:
مطالعه روند رشد سواد آموزینشان می دهد که درسال1355'5/47درصد'درسال1365'8/61'درصد'ودرسال 1370'4/74درصدجمعیت شش ساله وبالاتر کشور باسواد شده اند.
بررسی امار فوق نشان دهنده این واقعیت است که درصد قابل توجهی از بیسوادان کشورباسوادشده اند و بعضی از طرحهای سواد آموزیدر زمینه با سواد کردن کار- گران در کارخا نه ها 'کارکنان بیسواد درادارات و سربازان بیسواد در پادگانها باموفقیت همراه بوده است 'ولی هنوز درصد قابل ملاحظه ای از جمعیت شش ساله وبالاتر به ویژه در مناطق رو ستایی بیسواد هستند.

نتیجه گیری
اگر کره خاکی ما روزی از مردمی باسواد در معنای جدید ان'یعنی مردمی منطقی' سازنده ودارای توانایی انتقال اندیشه و تجارب علمی خود تشکیل شود'انسان ازلحاظ فردی وجهان از نظر اجتماعی دستخوش تغییرات بنیادی خواهد شد .تغییراتی که تداوم ان باعث دگرگونی نظام اموزشی به صورت یک وسیله ازادی خواهد شد.مفهوم چنین تغییری عبارت خواهد بود از اینکه به ابداع راه رسم جدیدی بپردازیم وبرای اموزش وپرورش 'توانائی مستقلی در تغییرماهیت جامعه قائل شویم.این همان فرایندی است که بدون ان رهایی وازادی به صورت یک ارمان دائمی بی معنا در خواهد امد…واستثمار انسان از انسان از میان نخواهد رفت.
( به قول فریر:بیسوادی یکی از ارکان "فرهنگ سکوت "است وبه گونه ای جبران ناپذیر افراد وجوامع را خاموش می سازد.)1
امروز در محا فل تربیتی جهان تعبیر خاصی از بیسوادی مطرح است که به علت کهنه شدن دانش 'معلومات ومهارتهای افراد'در اثر پیشرفتهای علمی وتکنولوژی عارض می -شود.اموزش بزرگسالان تلاشی است برای از میان برداشتن بی سوادی دراین تفسیرکه دنیای معاصرلزوماًدر جهت ایجادان پیش می رود .در نتیجه کشوری که نتواند نهادها وموُسسات ضروری برای پاسخگویی به چنین نیازهایی به وجود اورد 'طبیعی است که نخواهدتوانست دردنیای علم وتکنولوژی دوام اورد وبدینسان هویت فرهنگی واجتماعی خودراازدست خواهدداد.اموزش بزرگسالان وبلکه اموزش مداوم امروز برای همه کشورها اعم از پیشرفته ویادرحال پیشرفت نه یک ضرورت سیاسی بلکه یک نیاز واقعی است.

1.فریرپائولو.ایابرنامه های سواد آموزیبی طرفند.سمپوزیوم سواداموزی.تخت جمشید1975
پایان

ازسوی دیگر بزرگسالان جامعه که عملاًدرفعالیتهای مختلف جامعه مشارکت دارند'حتی اگر باسوادباشند'باتوجه به گسترش وتوسعه دانش وتکنولوژی به طورمداوم نیازمندبازآموزیونوکردن اطلاعات و معلومات خود می باشند .به طوری که نهادهای اموزش وپرورش دائماُبا تقاضای بزرگسالان جامعه برای بازگشت به مدرسه روبرو هستند .این نهادها مجبورند یا درقالب برنامه های معمول خودویادر قالب برنامه های جداگانه ای به چنین تقاضاهایی پاسخ دهند.
بنابراین سعی براین است که تاپایان قرن بیستم بیسوادی تودهُ مردم ریشه کن شود ویا میزان ان به حداقل ممکن کاهش یابد.گفتنی است توفیق درچنین امری مستلزم وجود نیروی انسانی کافی'عزم وارادهُ ملی واگاهی به اهمیت مسئله است.به امیدان روز.

منابع وماخذ

1.اموزش بزرگسالان.عیسی ابراهیم زاده.سال چاپ 1374و1372. دانشگاه پیام نور.
2.فریر.پائولو.ایا برنامه های سواد آموزیبی طرفند؟.سمپوزیوم سواداموزی.تخت جمشید .1975.
3.کلیات وعناصر اموزش بزرگسالان.مترجم:مجیدخضوعی ذوقی. سال1379.سازمان نهضت سواد اموزی.
4.سازمان وقوانین اموزش وپرورش ایران.سال1375.چاپ مهر قم.
5.تحقیقات میدانی مربوط به clc.
6.علل اجتماعی یبسوادی کاربردی.محسن میرزایی .سال1380.سازمان نهضت سواداموزی.
7.منشور اموزشیاران.سال1380.سازمان نهضت سواداموزی.

گزارش کلی از چگونگی تشکیل وعملکرد سازمان نهضت سواد آموزیاز ابتداتا سالهای اخیر.

نام استاد:اقای امینی.

نام محققان: نسا انصاری 'شهناز محمدی.

نام دانشگاه:جامع علمی کاربردی ابهر.

سال1384.

1

28