مقایسه نظام های آموزشی دو کشور ایرلند و سوئد
آموزش پیش دبستانی
ایرلند
درکشور ایرلند؛ نظام آموزشی ملی ویژه کودکان کمتر از4سال وجود ندارد. اخیراً طرح آزمایشی راه اندازی مقطع پیش دبستانی در40 منطقه کشور که دارای مزیت نسبی در این رابطه هستند، مطرح گردیده است. طرح مذکور از ظرفیت تحت پوشش قراردادن بیش از 1680 کودک پیش دبستانی برخوردار می باشد.درسال1998میلادی، نشست سراسری آموزش و پرورش درخصوص بررسی دیدگاههای مختلف نسبت به توسعه خدمات آموزش پیش دبستانی، برگزار گردید. اخـــیراً دپارتمان آموزش وعلوم، پیش نویسی در خصوص ارائه آموزش پیش دبستانی تهیه و تنظیم نموده است. با وجودی که نظام ملی پیش دبستانی در ایرلند وجود ندارد، بااین وجود، مدارس ابتدایی (ملی) ممکن است دانش آموزان را پس از اتمام سن چهار سالگی مورد پذیرش قرار دهند. خدمات و سرویسهای پیش دبستانی حال حاضر، اساساً خصوصی می باشند و به نظام آموزش رسمی وابسته نمی باشند. مدارس ملی به پذیرش کودکان رده های سنی 4 تا 5 سال در کلاس آمادگی مقدماتی و 5 تا 6 سال در کلاس آمادگی تکمیلی مبادرت می نمایند. طرح آموزش پیش دبستانی طی سال 1994 معرفی شد. طبق آخرین آمار بدست آموزش,ده طی سال 1997- 1998 تعداد کل مدارس پیش دبستانی کشور بر 40 تا 56 مرکز با تعداد 1559 کودک بالغ می گردد. هر کلاس پیش دبستانی برای حداکثر 30 کودک (15 کودک صبح و 15 کودک بعد از ظهر) در نظر گرفته شده است.از جمله مهم ترین سیاست های اجرایی کشور در جهت عنای هر چه بیشتر دوره آموزش پیش دبستانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
– اختصاص بودجه ویژه 75 پوندی به هر دانش آموز
– تخصیص بودجه 4500 پوند جهت تدارک تجهیزات و امکانات آموزشی
– تخصیص بودجه سالانه 1500 پوند جهت افزایش میزان دخالت والدین در حوزه آموزش کشور
– تخصیص بودجه سالانه 2000 پوند جهت ابتیاع ابزار و امکانات آموزشی
نرخ ثبت نام کودکان منوط به وجود فضای کافی آموزشی می باشد و این در حالی است که سن قانونی ورود به مدارس ملی 6 سال تمام می باشد. در سال 1991 بالغ بر 55 درصد از کودکان رده سنی 4سال و99 درصد کودکان رده سنی5 سال در مدارس تمام وقت حضور یافتند.
آموزش در مدارس ملی رایگان بوده و مدارس تحت قوانین و مقررات اداره آموزش به رسیمت شناخته می شوند. کلاس های پیش دبستانی در ظرفیت و ابعاد متفاوت بوده و بسته به مراکز پیش دبستانی مقدماتی و تکمیلی مشخص می گردد. مراکز پیش دبستانی همانند سایر مدارس ملی از ساعت 15/9 بامداد تا 1 و 15/ 2 بعد از ظهر به فعالیت می پردازند.برنامه های آموزشی مقطع آموزش پیش دبستانی بخشی از برنامه های منسجم آموزشی هشت ساله مقطع آموزش ابتدایی محسوب می گردد. در کلاس های مذکور علاوه بر ارائه 3ساعت آموزش غیر مذهبی در هر آموزش علوم مذهبی نیز ارائه می گردد.معلمین و مربیان مقطع آموزش پیش دبستانی به ارزیابی و نظارت پیشرفت تحصیلی کودکان از طریق نظارت پیوسته و بی وقفه مبادرت می نمایند.
برنامه های آموزش پیش دبستانی که از محل اداره آموزش و پرورش تامین اعتبار می گردد، به گروه های مشخصی از کودکان زیر رده سنی4 سال ارائه می گردد. برنامه های فوق شامل 53 واحد آموزشی پیش دبستانی برای 600 کودک خارجی و 8 واحد پیش دبستان برای 400 کودک از خانواده های بی بضاعت می باشد. سایر مراکز خدمات آموزش پیش دبستانی به صورت خصوصی توسعه یافته است. گفتنی است که تامین و تجهیز واحد های مذکور توسط اداره کل آموزش و پرورش صورت نپذیرفته و بخشی از نظام آموزش رسمی محسوب نمی گردد. واحدهای فوق بر مراکز تفریحی مراکز مراقبتی روزانه مشتمل می گردد. مراکز مراقبت روزانه از کمک مالی اداره بهداشت بهره مند می گردند. و این در حالی است که هزینه مراکز تفریحی توسط والدین تامین می گردد. طبق آخرین آمار به دست آمده طی سال 94-1993تعداد1704 مرکز تفریحی پیش دبستانی در کشور ایرلند فعالیت دارند. تفریحگاه های مذکور به ارائه تسهیلات لازم به 19787 کودک بین رده سنی2 تا 5 سال مبادرت می نمایند. علاوه بر این 245 تفریحگاه ملی ویژه کودکان رده سنی3 تا 4 سال تدارک دیده شده است.
سوئد
حضور نمایندگانی از والدین دانش آموزان درمراکز آموزش پیش دبستانی در قوانین آموزشی کشور منظور نگردیده است. این درحالیست که برنامه های آموزشی مقطع آموزش پیش دبستانی فرصت تاثیر گذاری بر فعالیت های آموزشی به ویژه درخصوص برنامه ریزی آموزشی برای والدین را فراهم آمده است. ارتباط روزانه والدین با مراکز آموزش پیش دبستانی از اهمیت استراتژیگ برخوردار می باشد.لازم به ذکر است که جلسات رسمی اولیا- مربیان در جهت برقراری ارتباط هر چه نزدیکتر میان والدین و مسوولان مراکز آموزش پیش دبستانی سالانه 3 مرتبه برگزارمی گردد
بنا بر تصمیمات اتخاذ شده توسط مجلسی ملی سوئد در کلیه مراکز آموزشی پیش دبستانی ملزم به ارائه خدمات آموزشی و تفریحی کودکان رده های سنی 1 سال تا 4 سال می باشد. طبق اصلاحات به عمل آمده موازی پیش دبستانی به ویژه مدارس بین المللی رایگان بوده و حداقل 525 ساعت آموزش در سال برابر با 3 ساعت در روز مبادرت می نمایند. گفتنی است که مدارس پیش دبستانی بین المللی از اول ژانویه 2003 آغلز بهه فعالیت نموده اند. بنابر قوانین اصلاحی مصوب مجلس ملی سوئد کودکان والدین فاقد شغل از اول ژانویه 2001 و کودکان بی سرپرست از ژانویه سال 2002 از آموزشهای پیش دبستانی مدت حداقل 3 ساعت در روز و یا 15 ساعت در هفته برخوردار می گردند
اهداف آموزشی
از جمله مهم ترین اهداف مراکز آموزش پیش دبستانی و مراکز ویژه مراقبتی کودکان سوئدی می توان به رشد ذهنی کودکان از طریق تشویق و تهییج آنان درگرایش به فعالیت های گروهی آموزشی و ایجاد شرایط مناسب جهت رشد سطح یادگیری کودکان اشاره نمود. از اول آگوست سال 1998، اهداف و وظایف مراکز آموزش پیش دبستانی در قالب برنامه های آموزشی ویژه، جایگزین برنامه های آموزشی پیشین گردید. دولت سوئد نیز به تعیین اهداف و خطوط کلی مقطع آموزش پیش دبستانی به موازات ساختار ها و سیاستهای معین مقطع آموزش پایه مبادرت نمود.از این روی در سال 1998 برنامه آموزش مدارس پایه در جهت هماهنگی با برنامه های آموزشی مراکز پیش دبستانی و مراکز مراقبتی – تفریحی ویژه کودکان تغییر یافت. گفتنی است که شهرداریها مسئولیت تضمین شرایط لازم ویژه مراکز پیش دبستانی جهت نیل به اهداف تعیین شده فوق را بر عهده دار می باشند. از جمله اصلی ترین اهداف مقطع آموزش پیش دبستانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود :
1. شناساندن نرم ها و ارزش های اجتماعی به کودکان و تمرکز بر رشد ذهنی کودکان به واسطه تاثیرگذاری آموزشی برکودکان
2. برقراری هم کاری میان اولیاء و مربیان مراکز پیش دبستانی
گفتنی است که طراحی اهداف مذکور به افزایش تمرکز دولت به مراکز آموزش پیش دبستانی و نیل به هدف غائی (رشد فردی و آموزشی کودکان) منتهی گردیده است.
آژانس ملی آموزش، نهاد ملی است که به تبیین خطوط کلی و اهداف مراکز ویژه مراقبتی کودکان، مراکز تفریحی و مراکز پیش دبستانی مبادرت می نماید
آموزش ابتدایی
ایرلند
دولت ایرلند به تامین منابع مالی 30 مدرسه چند فرقه ای همانند سایر مدارس ابتدایی مبادرت می نماید. گفتنی است که مدارس فوق در پاسخ به تقاضای والدین مبنی بر آموزش کودکان به زبان ایرلندی تاسیس می گردد. این در حالی است که مدارس مذکور خارج از محدوده مناطق ایرلندی زبان بر 75 مدرسه آموزش ابتدایی مشتمل می گردد. امکانات آموزش ابتدایی به 98 در صد کودکان ایرلند رده های سنی 12-4 سال به صورت رایگان ارائه می گردد. با وجودی که مدارس ابتدایی خصوصی مجاز به دریافت کمک های دولتی نمی باشند، با این حال مدارس مذکور از محل شهریه های تحصیلی تامین اعتبار می گردند. مدارس فوق به ارائه نوع مشابه ای از آموزش مبادرت می نمایند. این در حالی است که هیچگونه شهریه آموزش در نظام آموزش از والدین کودکان دریافت نشده و. سرویس های خدماتی من جمله نقل و انتقال کودکان نیز به صورت رایگان ارائه می گردد. از تعداد 3300 مدرسه ملی مستمر در سرتاسر کشور، 373 مدرسه متعلق به دانش آموزان پسر و 204 مدرسه متعلق به دانش آموزان دختر می باشد. سایر مدارس بصورت مختلط دایر می گردد. بیش از نیمی از مدارس ملی از کمتر از 100 دانش آموز برخوردار می باشند.بطور کلی مدارس کشور برای یک شیفت در روز مورد استفاده قرار می گیرند. مدارس ملی نمونه نیز به تقسیم بندی دانش آموزان به گروه های سنی 8 ساله مبادرت می نمایند.
بیش از نیمی از کلاسهای مدارس ملی کلاسهای یک مقطعی می باشند. سایر کلاسها نیز چند مقطعی بوده و تقریباً یک سوم از کلاسها، کلاسهایی با مقاطع پی در پی یا کلاسهایی می باشند که به آموزش دو گروه سنی مختلف مبادرت می نمایند. مطابق قوانین و مقررات اداره کل آموزش و پرورش ایرلند، مدارس ابتدایی می بایستی قبل از ساعت 9 صبح آغاز به فعالیت نمایند. این در حالی است که اغلب مدارس به ویژه مدارس مناطق شهری به آموزش کودکان طی ساعات آموزشی 9 صبح تا 3 بعداز ظهر مبادرت می نمایند.علاوه بر دستورالعمل موجود، مدارس ابتدایی ملزم به ارائه 4 ساعت آموزش غیر مذهبی در روز می باشند. مدارس ملی ملزم به تدریس از روزهای دوشنبه تا جمعه به مدت 184 روز در سال طی سه ترم تحصیلی از یکم سپتامبر تا سی ام ژوئن می باشند. طی دهه 1990 حمایت اصلی وزارت آموزش و علوم از آموزش کودکان در سیستم ملی آموزش کشور شکل گرفت. با وجود چنین حمایتی اگر چه کودکان از نظر قانونی ملزم به حضور در مدارس قبل از سن 6 سالگی نمی باشند اما با این حال تمامی کودکان رده سنی 5 سال و نیمی از کودکان رده سنی 4 سال در مدارس ابتدایی حضور می یابند. گفتنی است که قوانین آموزش ویژه کودکان کوچکتر از رده سنی 4 سال کمتر توسعه یافته و تنها یک درصد از کودکان رده سنی 3 سال از ژانویه 1998 مشمول گذراندن دوره های آموزش تمام وقت گردیده اند.
سیستم مدارس دولتی و ملی در سال 1816 در ایرلند بنا نهاده شد. این سیستم دسترسی به تحصیلات ابتدایی را امکان پذیر نمود. از دهه 1900 کشور ایرلند به مشارکت در آموزش برنامه های ابتدایی به صورت جهانی مبادرت نموده است. در سال 2000 وزیر علوم و آموزش سیاست جدید آموزشی کشور را تقدیم مجلس نمود. گفتنی است که با ارائه قوانین جدید قوانین آموزشی کشور از سال 1926 با تاکید بر موارد ذیل تغییر یافت:
– طراحی و اجرای سیستم فراگیر آموزش جهت مقابله با مشکل عدم حضور کودکان در مدارس و فراهم آوری رفاه آموزشی کودکان
– اصلاح و به روز نمودن قوانین موجود آموزشی
با اتخاذ سیاست مذکور هئیت مدیره آموزشی مشتمل بر شامل نمایندگان نهادهای آموزشی، موسسات دولتی دخیل در آموزش، نگهداری و رفاه کودکان تشکیل یافت. تاکید عمده هیئت مذکور بر برقراری همکاری با مدارس، خانواده ها وکودکان در عوض تنبیه کودکان در عدم حضور آنان در مدرسه می باشد. هیئت مذکور همچنین با مشارکت نهادهای دولتی به حمایت از کودکانی که از حضور در مدرسه محروم می باشند می پردازد. علاوه بر این هیات مذکور به تحقیق در خصوص شناسایی دلایل عدم حضور کودکان در مدارس و اتخاذ استراتژی هایی جهت بر طرف نمودن آن مبادرت می نماید.
ساختار آموزشی
سن قانونی ورود به مقطع ابتدایی 6 سال تمام بوده؛ اما اغلب کودکان ایرلندی از سن 4 سالگی مبادرت به تحصیل می نمایند. این مقطع تحصیلی 8 سال تمام به طول می انجامد. گفتنی است که مدارس این مقطع دولتی نیستند. بنا برقوانین حال حاضر دوره آموزش ابتدایی ـ که از سال 1971 میلادی رسما به اجرا در آمده است ـ معلمین ایرلندی قادر به انتخاب ساعات و روش تدریس دلخواه خود بنا به شرایط دانش آموزان، می باشند. زبان آموزشی کشور ـ به جز در برخی از مدارس ویژه ـ انگلیسی می باشد. از جمله مهم ترین موضوعاتی که در این مقطع به دانش آموزان آموزش داده می شود می توان به زبان انگلیسی، زبان ایرلندی، ریاضیات، علوم اجتماعی و زیست محیطی، علوم هنری و صنایع دستی، موسیقی، تربیت بدنی و آموزش دینی اشاره نمود. لازم به ذکر است که هیچگونه آزمون رسمی پس از اتمام مقطع آموزش ابتدایی از دانش آموزان به عمل نمی آید.
سوئد
دوره آموزش ابتدایی طی آموزش فراگیر9 ساله به کودکان رده های سنی7 تا 16 سال ارائه می گردد. این درحالی آست که در صورت توافق والدین، کودکان از حق آموزش در سن6 سالگی برخودار می گردند. طبق آخرین آمار بدست آمده در سال 1998 بالغ بر7% از دانش آموزان مقطع آموزش ابتدایی کشور سوئد در رده سنی6 سال قرار داشته اند. علاوه بر این در شرایط خاص می توان دوره آموزش کودکان سوئد را تا رده سنی8 سال به تعویق انداخت. دوره های آموزش پایه ابتدایی به طور رسمی از سال 1824 در سوئد برگزار گردید. تا مدتها دوره های آموزش ابتدایی به افراد طبقه کم در آمد جامعه تعلق داشته، هیچ ارتباطی با تحصیلات عالی نداشت. به نحوی که اغلب مدارس متوسطه دولتی درشهرهای کشور فعالیت داشتند. دختران از مجوز ورود به مدارس متوسطه دولتی و مقدماتی متوسطه برخوردار نبوده و در عوض در مدارس ویژه دختران ثبت نام می نمودند. این درحالی بود که از آغاز قرن20مدارس مقدماتی متوسطه مختلط درکنار تعداد زیادی مدارس دخترانه آغاز به فعالیت نمود. در دهه1940 اصلاحات دراز مدتی با هدف گسترش آموزش پایه اعمال گردید. در سال 1962 آموزش پایه فراگیر به تصویب مجلس رسیده و طی سال تحصیلی1972-1973 به طور کامل به مرحله اجرا درآمد. این اقدام خود به یکپارچگی مدارس ابتدایی با دوره آموزش7ساله و مدارس مقدماتی متوسطه با دوره آموزش 4 ساله منجرگردید در همان اثناء مدارس ویژه دختران منحل شده و نخستین مواد درسی پیشرفته آموزشی در مدارس تدریس گردید. ساختار آموزش پایه برمدارس ابتدایی، مقدماتی متوسطه محلی، مدارس سامی زبان ویژه کودکان سوئدی ساکن شمال کشور و مدارس ویژه کودکان مواجه با معلولیت های جسمانی و ذهنی مشتمل می گردد.
اهداف آموزش ابتدایی
از جمله مهمترین اهداف آموزشی مقطع آموزش ابتدایی میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
1- گسترش معیارها و ارزشهای اخلاقی معمول درمیان کودکان
2- تلاش درجهت رشد ذهنی و یادگیری هرچه بیشترکودکان سوئدی
3- نفوذ درکودکان
4- برقراری هماهنگی میان مراکز آموزش پیش دبستانی و مدارس ابتدایی
5- تلاش درجهت رشد فکری کودکان در زمینه روشن بینی و احترام به حقوق دیگران
6- فراهم نمودن فرصتهای مناسب در جهت کشف مطالب از طریق پرداختن به بازی ، گفتگو ، آواز ، موسیقی ، نمایش ، هنر، کارهای دستی و ورزش
7- یادگیری مطالب از طریق پرداختن به فعالیتهای روزمره در قالب موقعیتهای طبیعی و معنی دار
آموزش متوسطه
ایرلند
ساختار آموزشی
مدارس مقطع متوسطه، آموزش متوسطه تکمیلی و مقدماتی را در بر می گیرند.
چهار نوع اصلی ـ متوسطه، فنی و حرفه ایی، جامع و گروهی ـ تماماً در حال حاضر برنامه آموزشی جامعی را که ترکیبی از رشته ها و دروس فنی و حرفه ایی و آکادمیک می باشند را ارائه می نماید. سال تحصیلی، یک سال با برنامه همراه با قاعده و نظم درونی می باشد، هم در پایان تحصیل تمام وقت و هم در پایان آمادگی جهت متوسطه تکمیلی متوسطه مقدماتی منتج به کسب گواهی نامه متوسطه مقدماتی مشروط بر دستیابی به متوسطه تکمیلی می گردد. در مقطع متوسطه تکمیلی، دوره های اصلی، گواهی نامه اتمام دو سال تحصیل که منتج به آموزش دانشگاهی یا استخدام و آمادگی فنی و حرفه ایی و برنامه های کارآموزی می باشد، که برای اینده شغلی آماده می سازد.
Youthreach. آموزش وبرنامه کار آموزی است که به آن دسته از افرادی ارائه می گردد که به اتمام دوره آموزشی بدون اخذ مدرک رسمی به پایان رسانیده اند.
آموزش فوق 2 سال بطول می انجامد (1 سال مقدماتی و 1سال پیشرفته )
آموزش فوق از طریق مقامات و ادارات آموزشی ( کمیته های آموزش فنی و حرفه ای ـVEC) و اداره کار آموزی فنی و حرفه ای و استخدامی ( EAS ) اداره می گردد.
گفتنی است که دوره های آموزشی و کار آموزی با طول دوره های متفاوت از طریق EAS به جوانان بیکار ارائه می گردد.
مقطع مقدماتی متوسطه
سه سال آخر آموزش پایه ( ویژه دانش آموزان رده های سنی 12 تا 15 سال ) معمولاً در چرخه مقدماتی یکی از انواع مدارس مقطع متوسطه؛ متوسطه فنی و حرفه ای، جامع و یا گروهی برگزار می گردد. والدین دانش آموزان از آزادی عمل در انتخاب مدارس مقطع متوسطه برخوردار می باشند.
آن دسته از مدارسی که از فضای کافی جهت تحت پوششی قراردارد کلیه متقاضیان برخوردار نمی باشند از روشهای مختلف و متفاوت گزینش می نمایند. تا سال 1994، مدارس متوسطه مبادرت به برگزاری آزمون های ورودی می نمودند. طبق آخرین آمار به دست آمده 60 درصد از دانش آموزان در مدارس متوسطه، 30 درصد در مدارس فنی و حرفه ای، 2 درصد در مدارس جامع و 6 درصد در مدارس گروهی حضور می یابند. آموزش در مدارس مذکور رایگان می باشد.
مدارس عمومی متوسطه که ( گاهی اوقات از آن تحت عنوان مدارس متوسطه اختیاری یاد می گردد ) بزرگترین و گسترده ترین در نوع خود می باشد که دو سوم از کل مدارس مقطع متوسطه را شامل می گردد. تنها تعداد محدودی از این مدارس تسهیلات لازم برای دانش آموزان شبانه روزی فراهم می آورند. بطور سنتی، مدارس فوق به ارائه آموزش آکادمیک مبادرت می نمایند.طی سالهای اخیر، این مدارس بطور فزاینده ای با محتوای فنی و عملی آموزش فنی و حرفه ای، ادغام گردیده اند. در آغاز، تاکید اصلی مدارس فنی و حرفه ای بکارگیری مهارتهای دستی و آماده سازی جوانان جهت برخورداری از فرصت های شغلی مناسب بود. مدارس جامع نیز ابتدا در سال 1996 در نواحی مواجه با کمبود مراکز آموزش متوسطه تاسیس یافتند.گفتنی است که تعداد پانزده مدرسه از مدارس مذکور بین سالهای 1996 و 1972 تاسیس یافت. مدارس فوق به ارائه دروس و رشته های فنی و حرفه ای و آکادمیک در قالب برنامه آموزشی جامع مبادرت نمودند. مدارس گروهی و کالجهای گروهی نیز در بسیاری جهات مشابه مدارس جامع می باشند اما در ساختار مدیریتی و نظارتی متفاوت می باشند. نخستین نوع از یک چنین مدارسی طی سالهای 73 / 1972 تاسیس گردید. همانند مدارس جامع، مدارس فوق به ارائه برنامه های آموزشی جامع من جمله دروس عملی و آکادمیک به کلیه کودکان مناطق و نواحی مختلف کشور در مقطع متوسطه مبادرت می نمایند. بسیاری از مدارس و کالجهای گروهی به حفظ مولفه های اولیه خود در ادغام مدارس فنی و حرفه ای و متوسطه ناشی از جایگزینی یا نوسازی مبادرت نموده اند. مدارس فوق به عنوان تامین کننده نیاز یا تقاضای نواحی شهری که بطور رسمی از طریق مدارس مختلف فنی و حرفه ای و متوسطه حمایت و پشتیبانی می گردند در نظر گرفته شده است.
علاوه بر تامین و تدارک امکانات جامع به منظور برآوردن تواناییها و قابلیتهای متفاوت کلیه کودکان صرف نظر از استطاعت خانواده، مدارس و کالجهای فوق به بهترین و مناسب ترین کاربری از معلمین، ساختمانها و امکانات آموزشی به عنوان هسته اصلی فعالیتهای گروهی بهره مند می گردند.
با وجود استثنائات جزئی، مدارس و کالجهای گروهی، مختلط می باشند. با این وجود، بسیاری از مدارس متوسطه، غیر مختلط می باشند. از تعداد 467 مدرسه متوسطه، تعداد 129 مدرسه پسرانه، 168 مدرسه دخترانه و 170 مدرسه مختلط می باشد.اکثریت مدارس مقطع متوسطه از تعداد 300 تا 800 دانش آموز ثبت نام بعمل می آورند. دانش آموزان معمولا بر مبنای مقوله سنی، گروه بندی می گردند. معلمین، متخصصین و کارشناسان آموزشی بوده و عمدتاً بر سر درس همان کلاسی که سال گذشته تدریس نموده اند حاضر می گردند. تقریباً کلیه مدارس مقطع متوسطه به مدت 6-5 روز در هفته فعالیت دارند.اغلب مدارس به مدت 30 ساعت در هفته یا 6 ساعت در روز معمولاً بین ساعات 9 صبح تا 30/3 یا 4 بعد از ظهر دایر می باشند. کلیه مدارس پسرانه و تقریباً سهم عمده ای از مدارس مختلط به تشکیل کلاسهای نیم روزی طی روز چهار شنبه مبادرت می نمایند. ساعات آموزشی کلاسها از 35 تا 40 دقیقه بطول می انجامد. سال تحصیلی از سه ترم مشتمل بر 180 روز متشکل می گردد. ایام برگزاری آزمون نیز معمولا از 1 سپتامبر تا پایان ماه می، لحاظ می گردد.
مقطع تکمیلی متوسطه
اغلب دانش آموزان پس از سن 15 سالگی به ادامه تحصیلات خود در مراکز آموزش تکمیلی متوسطه مبادرت می نمایند. بیش از 90 % درصد از دانش آموزان رده سنی 16 سال، 75 درصد از دانش آموزان رده سنی 17 سال و در حدود 50 درصد از دانش آموزان رده سنی 18 سال در مدارس تمام وقت حضور می یابند. طبق آخرین آمار بدست آمده تقریباً 77 درصد از گروه سنی یاد شده به اتمام آموزش مقطع متوسطه نائل می آیند. در پایان تحصیلات مقطع پایه، دانش آموزان با گذراندن دوره دو ساله در مقطع تکمیلی به کسب مدرک اتمام دوره نائل می آیند.
هدف اصلی آموزش مقطع تکمیلی متوسطه، آماده سازی دانش آموزان جهت ورود به جامعه و ادامه تحصیلات عالی می باشد. به عبارت دیگر از این دوره جهت دستیابی به مقاصد گوناگون من جمله احراز مدرک ورود به موسسات آموزش عالی و یا به عنوان آزمون گزینش جهت استخدام در بازار کار یاد می گردد. وجود گوناگونی استفاده و بهره برداری از مدرک اتمام دوره اثر ثابت و اساسی برفعالیت اغلب مدارس مقطع متوسطه بوجود آورده و برنامه های آموزشی، روش شناسی، ارزیابی و سازماندهی آموزشی را تحت تاثیر قرار می دهد
سوئد
نظام پیش از اصلاحات
نظام آموزش متوسطه پیش از اعمال اصلاحات از آموزش های 2، 3، یا 4 ساله و500 واحد آموزش اختصاصی متشکل می گردید که از آن جمله می توان در به گروه بندی های ذیل اشاره نمود :
ـ زبان ، علوم اجتماعی وفعالیتهای هنری ـ دوره های2تا3 ساله
ـ مهارتهای بهداری ( پرستاری ) و خدمات اجتماعی- دوره های2 ساله
ـ علوم اقتصاد و تجارت- دوره های2و3 ساله
ـ علوم صنایع وهنرهای دستی- دوره های3 ساله
ـ علوم طبیعی وتکنولوژی- دوره های 2،3، و4 ساله
ـ علوم کشاورزی ، جنگلداری وباغداری- دوره های2 ساله
اغلب دوره ها ، دوره های حرفه ای / عملی با دوره 2 ساله می بودند. در اصل دوره های 3 ساله به آمادگی دانش آموزان دوره ها جهت مطالعه درمقاطع آموزش عالی منتهی می گردید.
دوره های 4ساله نیز به تشویق دانش آموزان به پرداختن مطالعات تکنیکی پیشرفته ترمنتهی می گردید. این دوره ها خود به شاخه ها وانواع گوناگونی تقسیم می شدند. طول مدت واحدهای تخصصی از یک هفته تا 2 سال متفاوت بوده وطی این واحد ها به دانش آموزان در زمینه های بسیار متنوعی آموزش حرفه ای ارائه می گردید. مراکز آموزش متوسطه دولتی از طریق دریافت مقادیرمشخصی از شهریه های تحصیلی موظف به ارائه آموزش های حرفه ای درمراکز فعالیتی خارج از مدرسه می باشند. بخش اعظم این آموزشها در کارگاه های خارج ازنظام آموزشی مدارس ارائه می گردید. در سال 1992-1991 قریب به50% از افرادی که به اتمام تحصیلات خود در یکی از دوره های آموزش متوسطه نائل آمدند ، به ادامه برنامه تئوری 3 ساله مبادرت نموده وتقریباً40% از آنان به انتخاب برنامه حرفه ای2ساله مبادرت نمودند. بطور کلی توزیع جنسی دانش آموزان درمراکز آموزش متوسطه تقریباً یکسان بوده و اما در واحدها و دوره های مختلف آموزشی تفاوتهای چشم گیری مشاهده می گردید.
نظام پس از اصلاحات
درنظام جدید آموزش متوسطه، کلیه برنامه های آموزش وپرورشی در قالب برنامه های 3 ساله تنظیم می گردد. علاوه بر این برنامه های شغلی جدید نیز بگونه ای طراحی شده اند که نسبت به مطالعات حرفه ای پیش از اصلاحات ، اطلاعات عمیق تر و وسیعتری را در دسترس دانش آموزان قرار می دهند. درخصوص محتوای تحصیلی قدرت انتخاب بیشتری به دانش آموزان اعطا شده و روشهای تدریس و ارزیابی نیز در قالب چنین سیاستی اعمال می گردد. تعداد16 برنامه پیشرفته ملی اعم از14 برنامه شغل محور و2 برنامه آمادگی اولیه جهت پرداختن به مطالعات دانشگاهی طراحی گردیده است. علاوه بر برنامه های ملی که به صورت متمرکز تعیین می گردند،مناطق مختلف نیز ممکن است برحسب نیاز و شرایط منطقه ای به الحاق یک سری برنامه های موضعی مبادرت نمایند.
از جمله مهم ترین برنامه های آموزش ملی کشور سوئد می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
برنامه هنری که طی آموزش پایه به استخدام افراد در مشاغل هنری منتهی می گردد.
برنامه مدیریتی که طی آموزش پایه به استخدام افراد درحوزه های تجاری ومدیریتی اعم از تجارت خصوصی و یامدیریتهای دولتی منتهی می گردد .
برنامه ساختمانی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در صنایع ساختمان سازی و مهندسی عمران منتهی می گردد.
برنامه تفریحی کودکان که طی آموزش پایه به استخدام افراد در بخش پرستاری کودکان ، فعالیتهای تفریحی و پس از مدرسه، مراقبت بهداشتی ، اداره کتابخانه ها و ورزشگاه ها منتهی می گردد .
برنامه مهندسی برق که طی آموزش پایه به استخدام افراد درنصب ،تعمیر ونگهداری ابزارهای الکترونیکی، مخابراتی والکتریکی منتهی می گردد .
برنامه انرژی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در نیروگاه ها ، تاسیسات تهویه و فاضلاب منتهی می گردد .
برنامه غذایی که طی آموزش پایه به استخدام افراد درصنایع پردازش، فروش و توزیع مواد غذایی منتهی می گردد.
برنامه صنایع دستی که طی آموزش پایه به استخدام افراد درمشاغل تجاری وصنایع دستی منتهی می گردد.گفتنی است که بخش اعظم آموزش های مذکور درکارگاه های عملی ارائه می گردد.
برنامه مراقبت های بهداشتی که طی آموزش پایه به استخدام افراد در بخش خدمات بهداشتی، دندانپزشکی وخدمات پشتیبانی منتهی می گردد.
برنامه هتل داری که طی آموزش پایه به استخدام افراد به عنوان مسئول پذیرش هتل و ترتیب دهنده کنفرانس ها ، خدمتکار و یا سر آشپز منتهی می گردد.
برنامه علوم طبیعی که به کسب دانش بیشتر افراد در زمینه ریاضیات، موضوعات علمی وتکنولوژی منتهی می گردد.
برنامه علوم اجتماعی که به مطالعه بیشتر افراد در زمینه های علوم اجتماعی، اقتصاد و زبان منتهی می گردد .
برنامه مهندسی وسایل نقلیه که به استخدام افراد در بخش تعمیر ونگهداری اتومبیل وماشین آلات منتهی می گردد. برنامه رسانه ها که به استخدام افراد درحوزه تبلیغات، طراحی و تولید رسانه های تصویری منتهی می گردد. اهداف آموزشی برنامه های ملی در اهداف هر برنامه ذکر شده است. در هر برنامه آموزش پایه ای وسیعی در زمینه شغلی به دانش آموزان ارائه می گردد. همچنین دانش آموزان باید بتوانند از طریق این برنامه ها پایه لازم برای مطالعات بیشتر وتکمیل تحصیلات مقطع متوسطه خود کسب نمایند. گفتنی است که برنامه مذکور با همکاری مدارس و دانش آموزان برای کل مدت تحصیلات افراد طراحی می گردد. دانش آموزانی که به تصمیم درخصوص رشته تحصیلی خود مبادرت ننمودند، می توانند از برنامه های فردی بهره برداری نمایند. پس از گذراندن برنامه های مذکور، دانش آموزان می توانند تحت یکی از برنامه های ملی ، برنامه های ویژه و یا آموزشهای حرفه ای آموزش ببینند. دانش آموزان می توانند درعوض گذراندن سال سوم آموزشی به گذراندن یک واحد تکمیلی مبادرت نمایند. در این واحد مهارتهایی به دانش آموزان آموزش داده می شود که با برنامه های انتخابی وی در ابتدا تفاوت دارد. برنامه آموزشی کار ورزی شامل آموزشهای حرفه ای که توسط صاحبان مشاغل ارائه می گردد و نیز تحصیل در مراکز آموزشی متوسطه عمدتاً در زمره مباحث پایه محسوب می گردند.
کلیه دانش آموزانی که به تحصیل در یک برنامه ملی مبادرت می نمایند، ازحق گذراندن تحصیل در کلیه مدارس داخل کشور برخوردار می باشند. مسئولین مناطق نیز موظف به فراهم آوردن انتخاب یک برنامه ملی برای کلیه دانش آموزان و تعیین ظرفیت برنامه های گوناگون با توجه به علائق وسلایق دانش آموزان می باشند. اگر یک منطقه نتواند شرایط را برای تحصیل دانش آموزان درکلیه برنامه ها فراهم آورد ،مسئولین منطقه ای می توانند همکاری با سایر مناطق را به بحث بگذارند . دو یا چند منطقه ای که با هم کاری یکدیگر به آموزش یک برنامه ملی مبادرت می نمایند،در واقع به پدید آوردن زمینه هم کاری برنامه های آموزشی مبادرت می نمایند. برنامه های ملی- محلی از واحدهای درسی مختلفی تشکیل یافته اند. اهداف واحدهای درسی در هر بخش تعیین می گردد که این اهداف برای کلیه مراکز آموزش متوسطه و آموزش بزرگسالان یکسان است
برنامه های آموزشی
مباحث اصلی ذیل برای کلیه برنامه های آموزشی مشترک است:
مباحث آموزشی
حداقل زمان تدریس به ازاء کل ساعات برنامه 3 ساله
زبان سوئدی
200
زبان انگلیسی
110
علوم اجتماعی
90
علوم دینی
30
علوم ریاضی
110
علوم طبیعی
30
علوم ورزشی و بهداشتی
80
علوم هنری
30
4