نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: دوم دبستان
فصل1 : عدد و رقم
مبحث: عدد و شمارش
مباحث این فصل: عدد و شمارش، دسته های ده تایی و یکی، جمع و تفریق، شمارش چند تا چند تا، مرور فصل
مقدمه فصل1
عنوان فصل1 کتاب ریاضی پایه دوم دبستان عدد و رقم می باشد. در گذشته های خیلی دور انسان ها فقط می توانستند تا 3 بشمارند. آن ها برای عددهای بیش تر از 3 می گفتند خیلی. بعد از مدّتی، عدد بعد از سه را می گفتند یکی بیش تر از سه، 2 تا بیش تر از سه، 3 تا بیش تر از سه و هفت را می گفتند خیلی.
اهدافی که برای صفحه عنوان این فصل می توان در نظر گرفت بدین شرح می باشد. (برقراری ارتباط کلامی و ارتباط تصویری در ابتدای سال تحصیلی با دانش آموزان – تعریف داستان و داستان سازی برای پرورش قوای فکری و خلاقیت – احساس نیاز به عدد و رقم و یادآوری اعداد از پایه اول ابتدایی – کاربرد اعداد در محیط پیرامونی)
روش های که برای بیان صفحه عنوان می توان از آن استفاده کرد بدینگونه می باشد. (در مورد تصویر صحبت کنند – نقاشی اطراف خود را بکشند – آن جاهایی را که با اعداد دیده اند بکشند مثل ماشین با شمارش پلاک آن ها، پلاک خانه ها و… )
** در ادامه، نکات آموزشی و طرح درس برای آموزش مبحث عدد و شمارش آورده شده است. **
اهداف
– آشنایی دانش آموزان و یادآوری عدد و شمارش و انواع شمارش
– یادآوری ابزارهای شمارشی چون انگشت، دسته بندی، جدول ارزش مکانی، چوب خط، محور، چینه
پیامدهای آموزشی
معلم در پایان این درس انتظار دارد بچه ها بتوانند…
– انواع شمارش را به نمایش بگذارند و در موردش با یکدیگر گفت و گو کنند.
– با مبنای ده و پنج شکل ها را بشمارند و از ابزار مختلف شمارش استفاده کنند.
– توانایی استفاده از ابزارها را داشته باشند.
– نمایش های مختلف از یک عدد را نمایش دهند.
– عدد را بنویسند و به ترتیب بشمارند و مقایسه دو عدد را داشته باشند.
– از دو طرف توانایی خواندن عدد در مقایسه دو عدد را داشته باشند و به کاربرد عدد دو رقمی در زندگی خود پی ببرند.
مهارت ها
شمارش، استفاده از ابزار، سرشماری، حل جدول شگفت انگیز، خواندن ساعت، حدسیه سازی، مقایسه اعداد، کلامی، نوشتن و شمارش ترتیبی اعداد، برقراری ارتباط بین نمادهای مختلف از یک عدد، خواندن اعداد.
پیشنهاداتی برای شروع و پیشبرد درس
* معلم از دانش آموزان می خواهد با آنچه در اختیار دارند و مواد و ابزار آموزشی که در اختیار آن ها قرار می دهد، مثل چوب کبریت، تیله، چوب بستنی، مهره، گوی، چینه، شکل های هندسی شمارش کنند.
* از هر گروه می خواهیم یک راه برای شمارش پیشنهاد دهند.
* قانون شمردن را رعایت کنند تا به مهارت به ترتیب شمردن، فقط یک بار شمردن، بیان آخرین عدد به عنوان عدد اصلی را به نمایش بگذارند.
* راه های پیشنهاد شده در گروه ها را اجرا نمایند و از همدیگر بپرسند چه طوری به جواب رسیدند و هر گروه از چه روشی برای شمارش تصاویر و یا وسیله ها و ابزارها استفاده کرده اند.
* با روش نمایشی به نمایش بگذارند حال یک گروه با محور یک گروه با چینه یک گروه با انگشت یک گروه با چوب خط نمایش دهند، سپس عدد اصلی را روی کارت بنویسند و بخوانند.
* در صفحه 3 یک بار دیگر می خواهیم که سرشماری و آمارگیری را تمرین و یادآوری کنیم، به کمک چوب خط ابتدا تعداد خود را در کلاس سرشماری کنید یعنی برای هر دانش آموز موجود در کلاس یک چوب خط بگذارید و دیگری روی تخته چوب خط ها را بکشد و نفر سوم جمع چوب ها را حساب کند و عدد اصلی را بنویسد.
* معلم می تواند ابزار موجود و اشیاء و تصاویر موجود در کلاس را سرشماری کند و با چوب خط نشان دهد.
* معلم از آن ها می خواهد با کشیدن جدول و مدرج کردن آن ها با راهبرد حدس و آزمایش جدول شگفت انگیز خود را حل کنند و دلیل خود را از گذاشتن عدد در جدول بیان کنند.
* فعالیت صفحه 4 با به دست گرفتن ساعت و چرخش عقربه های ساعت، ساعت های رند را بخواند.
* معلم از دانش آموزان می خواهد اعداد فارسی از صفر تا 10 را بنویسند.
* با نمایش ساعت لاتین، از آن ها می خواهد زیر عدد فارسی آن، عدد لاتین را هم به نمایش بگذارند.
* از آن ها می خواهد نمایش های مختلف از 6، 5 ، 4 را نشان دهند.
* سپس می خواهد با مهارت حدسیه سازی و تقریب زدن به طور تقریبی اشیایی را که در کلاس دارند بگویند چند تاست؟
* سپس دقیق بشمارند و مقایسه کنند.
* معلم می خواهد وارد کتاب شوند و با استفاده از ابزار و وسایل شروع به حل کنند، فعالیت ها را انجام دهند، اعداد مربوطه را بنویسند، خود معلم نقش نظارتی و مدیریت برنامه ها را در حل فعالیت ها بر عهده دارد.
* نوشتن ساعت و یادآوری آن، استفاده از خط کش و وصل اعداد به یکدیگر و شناخت شکل دیگر عدد 4 و 6 و 5 و حل جدول شگفت انگیز باعث درک بهتر از عدد می گردد.
* در صفحه 4 دانش آموز یک بار دیگر اعدا د، ترتیب اعداد، حدس زدن، مقایسه اعداد، نوشتن و خواندن برایش یادآوری می شود.
توصیه های آموزشی
– حتماً با وسیله کار کنند.
– حتماً تصویری و کلامی بیان نمایند.
– بیش تر فعالیت ها گروهی کار شود تا در ابتدای سال اعتماد به نفس، سازگاری اجتماعی در گروه، فعالیت های مشارکتی ساماندهی شود.
– حتماً روی ساعت دست ساز خود کار کنند.
– اعداد را روی ساعت بنویسند و با دست ساز خود ساعت های رند، مانده، گذشته را تمرین کنند.
چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
آشنایی و یادآوری عدد، شمارش و انواع شمارش
* اهداف جزیی
– استفاده از ابزارهای مختلف برای شمارش
– شمارش شکل ها با دسته بندی و خط زدن
– نمایش دیگر عدد 4 و 6
– نشان دادن عدد بر مبنای 5
– مهارت حدسیه سازی
– آمار و سرشماری
– توانایی و مهارت استفاده از ابزار
– مهارت مقایسه کردن
– مربع های شگفت انگیز (سودوکو)
– یادآوری عدد خارج از جدول
– خواندن ساعت رُند
– کاربرد عدد و رقم در محیط پیرامون
– برقراری ارتباط بین نمادهای مختلف از یک عدد (فارسی لاتین)
* اهداف رفتاری
– اعداد را به ترتیب و فقط یک بار بشمارند. (حیطه شناختی)
– ساعت های رند را می خوانند. (حیطه شناختی)
– هر گروه یک راه برای شمارش پیشنهاد دهند. (حیطه شناختی)
– بتوانند شکل دیگر اعداد 4 و 6 را بنویسد. (حیطه مهارتی)
– تعداد اشیا را حدس بزنند و با شمارش دقیق، درستی یا نادرستی حدسیات خود را نشان دهند. (حیطه مهارتی)
– بتوانند به خوبی از ابزار در گروه های خود استفاده کنند. (حیطه مهارتی)
– بتوانند تعداد دو دسته از اشیا را باهم مقاسیه کنند. (حیطه مهارتی)
– نمایش فارسی هر عدد لاتین را بنویسند و بین آن ها ارتباط برقرار کنند. (حیطه مهارتی)
– به لزوم شناخت عدد و رقم در زندگی روزمره علاقه نشان دهند. (حیطه نگرشی)
* مواد و وسایل آموزشی
کتاب، تخته، کارت اعداد، لوبیا، دکمه، چوب خط یا چوب کبریت، چسب.
* روش تدریس
تلفیقی (مشارکتی، بازی، پرسش و پاسخ)
* رفتار ورودی
انتظار می رود که دانش آموز…
– در شمارش اعداد به ترتیب مهارت داشته باشد.
– بتواند با ابزار مختلف شمارش را انجام بدهد.
– بتواند تعداد اشیای مختلف را باهم مقایسه کند.
– بتواند ساعت رند را بخواند.
کارهای مقدماتی
سلام و احواپرسی، تبریک مجدد سال تحصیلی جدید و ورود به کلاس دوم، حضور و غیاب، بررسی کتاب های دانش آموزان و وسایل مورد نیاز بری تدریس.
* ارزشیابی ورودی
بچه ها یادتونه در ریاضی کلاس اول چه مطالبی خوندین؟ هرکسی هرچیزی یادشه دستشو بالا ببره و بگه.
* ارزشیابی تشخیصی
به نظرتون تعداد دانش آموزانی که در کلاس ما هستن چند نفرن؟ با چه روشی آنها را بشماریم؟ تعداد دانش آموزان سمت راست بیشتر است یا سمت چپ؟
* ارائه درس جدید
بچه ها حالا می خواهیم باهم یک بار دیگر مطالب ریاضی اول را مرور کنیم تا آماده بشویم که چیزهایی جدیدی یاد بگیریم. برای اینکار می خواهم که هر گروه با لوبیا و چسبی که با خودش به کلاس آورده یک شکل دلخواه در یک برگه آچار بکشد. سپس هر گروه باید تعداد لوبیاهایی که برای شکل سازی خود استفاده کرده را بشمارد و عدد آن را زیر آن صفحه بنویسد و سپس آن را به بقیه گروه ها نشان دهد. بعد از آنها می پرسم که از چه روشی برای شمردن استفاده کردن و هر گروه باید درمورد کار گروه خود توضیح دهند.
بعد از این فعالیت به آن ها یادآور می شوم که هنگام شمردن اشکال یا اشیا باید ترتیب را رعایت کنند و هر کدام را فقط یک بار بشمارند و آخرین عددی که بیان کردند تعداد آن اشیا یا اشکال را نشان می دهد.
بچه ها حالا به نظرتون چرا باید شمارش را بلد باشیم؟ شمارش اعداد چه کمکی به ما می کند؟ بعد از جواب دانش آموزان به نحوه شمارش در قدیم اشاره می کنم.
برای فعالیت اول صفحه2 یک مسابقه انجام می دهم به این صورت که تخته را به دو قسمت تقسیم می کنم و اعضای هر گروه باید رو به دانش آموزان بایستند تا من برای هر گروه تعدادی شکل روی تحته بکشم و بعد به آنها می گویم بر گردند و تعداد شکل های گروه خود را بشمارند یک نفر بشمارد و نفر بعدی چوب خط بکشد تا به این ترتیب شمارش به پایان برسد و گروهی که زودتر کارش را انجام بدهد درصورتی که درست هم کشیده باشد تشویق می شود.
برای جدول سودوکو از قبل کارت هایی از اعداد 1 تا 9 را تهیه کرده و با خود به کلاس می آورم سپس جدولی را روی تخته می کشم. بعد از توضیح قوانین آن که در هر ردیف و ستون نباید عدد تکراری باشد، هر کدام از دانش آموزان باید یک عدد بردارد و در جای خالی بگذارد تا جدول کامل شود.
برای یادآوری ساعت، یک ساعت با خود به کلاس آورده و روی تخته می چسبانم و اعداد 1 تا 12 را نیز به صورت لاتین روی کارت هایی نوشته و درون کیسه می اندازم سپس از هر گروه می خواهم به صورت تصادفی یک کارت بردارند و با عقربه ساعت عدد فارسی آن را نمایش دهد، سپس کارت را روی تخته بچسبانند و فارسی آن را زیرش بنویسند. بعد از همین قسمت به شکل های دیگر نوشتن اعداد 4و 6 نیز اشاره می کنم.
برای آموزش حدس بزن به ترتیب گروه ها را پای تابلو می آورم برای آن ها دو دسته شکل می کشم و آنها باید حدس بزنند کدام دسته بیشتر است سپس تعداد هر دسته را بشمارند و با گذاشتن علامت کمتر، بیشتر، مساوی آنها را با هم مقایسه کنند. برای دو گروه دیگر فقط یک علامت کمتر یا بیشتر روی تخته می کشم و آنها باید طوری شکل ها را بکشند که آن علامت درست باشد. برای گروه های آخر آن علامت را گذاشته و از آنها می خواهم در دو طرف علامت عدد مناسب بگذارند در اخر از آنها می خواهم تمرین ها را حل کنند.
* جمع بندی و نتیجه گیری
بچه ها ما امروز چی یاد گرفتیم؟ وقتی می خواهیم چیزی را بشماریم از چه روشی می توانیم آن را بشماریم؟
بچه های عزیز ما با یاد گرفتن شمارش اعداد می تونیم خیلی از کارها را انجام بدیم مثل خواندن ساعت، شماره تلفن، شمردن تعداد اعضای کلاس و…
پس باید خداروشکر کنیم که به ما هوش و آگاهی داد تا بتونیم شمارش اعداد را یاد بگیریم و کارهای خود را خیلی دقیق تر و راحت تر انجام بدهبم.
* ارزشیابی مستمر
سوال های مطرح شده حین تدریس.
* ارزشیابی پایانی
– تعداد چوب خط هایی در دست من هستند را بشمارید؟
– تعداد چوب خط هایی که در دست راست من هستند بیشتر هستند یا آنهایی که در دست چپ من هستند؟