نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: مطالعات اجتماعی
پایه: سوم دبستان
فصل6: مدرسه ی ما
درس18 : مدرسه ی دوست داشتنی ما
عنوان دروس این فصل: مدرسه ی دوست داشتنی ما، مکان های مدرسه را بشناسیم
مقدمه
عنوان فصل6 کتاب مطالعات اجتماعی سوم دبستان، مدرسه ی ما می باشد. مدرسه خانه دوم ما است اما به نظر می رسد که تلقی عموم مردم از مدرسه و کارکردهای مختلف آن به حد جایگاه آموزش مطالب درسی تنزل یافته است. در حالی که مدرسه محل تعلیم و تربیت و شکوفایی استعدادها، محل زندگی، همکاری، تفریح، ورزش، هنر و … است. این طرز تلقی باید در والدین و هم در کارکنان مدرسه نهادینه شود. ترویج عنوان مدرسه زندگی در سال های اخیر بر مبنای همین باور است.
در این فصل دانش آموزان فرصتی برای تامل و تعمق در مدرسه ای که در آن زندگی می کنند، می یابند و مدرسه را از نظر کارکردهای آن، فضاهای آن و مسئولیت هایی که بر عهده دارند می شناسند.
اهداف و انتظارات یادگیری
انتظار می رود دانش آموزان بتوانند…
* چند مورد از کارکردهای مدرسه را بیان کنند.
* بخش های مختلف مدرسه (اتاق بهداشت، دفتر، نمازخانه، کتابخانه و …) را بشناسند و نقش کارکنان و کار آنها را بیان کنند.
* تعدادی از مسئولیت های خود را در مدرسه بیان و به طور عملی وظایف و مسئولیت های خود را انجام دهند و به مسئولیت پذیری در مدرسه ترغیب شوند.
پیشنهاداتی برای شروع و پیشبرد درس
* آماده کنید
* درس را با فعالیّت گفت و گو کنید ابتدای درس شروع کنید. در این فعالیّت بچّه ها ابتدا عکس خوانی کرده و جای خالی زیر هر تصویر را پر کنید، ترتیب دادن نمایشگاه، خواندن قرآن، نمایش و مسابقه و ورزش از عملکردهایی است که بچّه ها باید در زیر عکس ها بنویسند.
* درصورتی که شما معلّم عزیز از فضاها و فعالیّت های مدرسه خودتان عکس بگیرید و در کلاس نمایش دهید، بسیار مفیدتر خواهد بود.
* عکس ها را محور گفت و گو قرار دهید تا دانش آموزان دریابند که مدرسه فقط جای درس نیست بلکه محل زندگی آنها است وکارکردهای مختلفی دارد.
* آموزش دهید
* پس از گفت و گوی مقدماتی و فعالیّت عکس خوانی، کارکردهای مدرسه را روی تخته بنویسید.
مدرسه جایی است که در آن می توانیم کتاب مطالعه کنیم، با هم نماز بخوانیم، آزمایش علمی کنیم، قرآن یاد بگیریم، دوست پیدا کنیم، در نمایشنامه و مسابقه شرکت کنیم و از برنامه ها لذت ببریم، کارهای هنری انجام بدهیم و بازی و ورزش کنیم و…
* در مرحله بعد با توجه به هماهنگی قبلی دانش آموزان را برای بازدید از فضاهای مدرسه ببرید. اگرچه حتماً بعضی از دانش آموزان با برخی فضاها و مکان های مدرسه آشنا هستند امّا این بار شما می خواهید این آشنایی با تمرکز و دقت و به طور سازمان یافته انجام شود.
* بچّه ها را به دفتر مدیر مدرسه ببرید تا مدیر مدرسه برای آنها صحبت کند. همچنین آنها را به کتابخانه مدرسه، اتاق بهداشت، نمازخانه، سالن اجتماعات و … ببرید و از مسئول هر قسمت بخواهید درباره وظایف خودش و انتظاراتی که در زمینه همکاری بچّه ها دارد، صحبت کند.
* بدیهی است در مدارسی که همه این مکان ها وجود نداشته باشد، بازدید دانش آموزان به همان فضاهای موجود محدود و منحصر می شود.
* در مرحله بعد از بچّه ها بپرسید حال که با وظایف و نقش های مسئولین و کارکنان مدرسه آشنا شدید بگویید مسئولیت و وظایف شما چیست؟
* به پایان ببرید
ضمن مرور و خلاصه کردن آنچه انجام شده است یعنی اشاره به کارکردهای مختلف مدرسه، بازدید از مکان ها و وظایف و نقش های اولیاء مدرسه به عنوان جمع بندی از دانش آموزان بخواهید مطالب صفحه ٥٩ را که اظهار نظر بچّه ها درباره مسئولیت هایشان است بخوانند و بگویند کدام یک را انجام می دهند و کدام یک را از این پس تصمیم می گیرند انجام بدهند.
* محورهای عمده ارزشیابی
بیان شفاهی کارکردهای مدرسه، فضاهای مدرسه و نقش کارکنان هر بخش و همچنین بیان مسئولیت ها و وظایف خود به عنوان دانش آموز و عمل کردن به این وظایف محورهای عمده ارزشیابی این درس هستند.
* مواد و وسایل موردنیاز
کتاب درسی (عکس های صفحه 56 و 57 ) و در صورت امکان معلّم قبل از تدریس عکس هایی از فضاها و فعالیّت های مدرسه ای که دانش آموز در آن درس می خواند تهیه کند و به کلاس ببرد، هماهنگی با بخش های مختلف برای یک بازدید علمی در داخل مدرسه.
چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
از دانش آموزان انتظار می رود در پایان درس با اهمیت مدرسه آشنا شوند.
* اهداف رفتاری
انتظار می رود دانش آموزان بتوانند…
– برخی از کارکردهای مدرسه را بیان کنند. (دانش)
– با محیط مدرسه آشنا بوده و فضاهای مختلف مدرسه را بشناسند. (دانش)
– نقش کارکنان و کار آن ها را در مدرسه بیان کنند. (درک فهم)
– برخی از مسئولیت های خود را در مدرسه بیان نمایند. (درک فهم)
– نسبت به انجام وظایف خود در برابر مدرسه خود ترغیب شوند. (عاطفی)
* رفتار ورودی
دانش آموزان با مطالب درس قبل آشنا هستند.
* ارزشیابی تشخیصی
سوالاتی از درس قبل از دانش آموزان می پرسیم.
* رسانه های آموزشی
کتاب اجتماعی، کاربرگه، تصاویر، از فضاهای مختلف مدرسه بازدید داخلی در فضای مدرسه
* روش های یاددهی یادگیری
سخنرانی، پرسش و پاسخ، بحث گروهی، نمایشی
* مدل چینش
کلاس به صورت ردیفی و گروهی
* فعالیت های مقدماتی
شاداب و با انرژی وارد کلاس می شویم و با نام و یاد خدا بعد از حضور و غیاب و احوال پرسی با دانش آموزان و بررسی تکالیف و ارزشیابی تشخیص درس را شروع می کنیم.
* ارائه درس
معلم در شروع تدریس، می تواند تصاویر و اسلایدهایی از کتاب درسی و یا مرتبط به دانش آموزان نشان دهد یا تصاویر کتاب درسی کار خود را آغاز نماید و سپس از دانش آموزان بخواهد تا جاهای خالی نوشنته های زیر تصاویر را با پاسخ مناسب کامل کنند. (ترتیب دادن نمایشگاه، خواندن قرآن، نمایش، مسابقه و ورزش)
معلم می تواند بجای استفاده از تصاویر داده شده تصاویری مانند همان تصاویر ولی از مدرسه خود دانش آموزان تهیه نماید و به آنان نشان دهد.
دانش آموزان تصاویر و اسلایدها و تصاویر کتاب درسی را با دقت نگاه می کنند و با توجه به گفت وگوهای داخل کلاس در رابطه با تصاویر جاهای خالی را با پاسخ های مناسب پر می کنند.
در بخش بعدی معلم می تواند با هماهنگی های قبلی انجام شده دانش آموزان را به بازدید برای بررسی دقیق تر فضاها و بخش های مختلف مدرسه ببرد و آن ها را از نزدیک با کارکنان مدرسه و وظایف آن ها آشنا شوند. در صورتی که به جهت محدودیت مکان امکان رفتن همه برای دیدن فضاها یا مصاحبه با قلب کارکنان امکان پذیر نبود.
معلم می تواند هر گروه را جهت مصاحبه با یکی از کارکنان بفرستد در نهایت نتیجه ی مصاحبه ی هر گروه توسط نمایندگان گروه ها در
کلاس خوانده شود اگر دانش آموزان گفتند ما مدرسه را می شناسیم حتما تذکر داده شود که مشاهده امروز یک مشاهده ی دقیق و سازمان یافته همراه با مصاحبه با کارکنان خواهد بود.
دانش آموزان می توانند با مدیریت مدرسه و معاونان بهداشت و… صحبت کنند و از تمام فضاهای مدرسه مثل نماز خانه و اتاق اجتماعات و… دیدن کنند.
دانش آموزان با رعایت نظم و سکوت داشتن برگه ای و قلمی جهت نوشتن برخی مصاحبه ها یا مشاهدات به همراه معلم خود یا به صورت گروهی بنابر صلاحدید معلم از فضاهای مختلف مدرسه دیدن کرده و با وظایف و مسئولیت های کارکنان مدرسه بیشتر آشنا شوند. سپس بعد از برگشت به کلاس از دانش آموزان بخواهید تا درباره ی مسئولیت های خودشان در مدرسه صحبت کنند آن ها درباره مسئولیت
خودشام و وظایفشان در قبال مدرسه گفت و گو می کنند برای جمع بندی درس از دانش آموزان بخواهید بررسی کنید.
سوالات مربوط به مشاهده و مصاحبه انجام شده را پاسخ دهند و درباره ی آن صحبت کنند.
انجام بررسی کنید کتاب توسط دانش آموزان
سپس معلم از دانش آموزان می خواهد تا کتاب درسی را باز کرده و به تصاویر و نوشته های مربوطه دقت کنند و درباره ی آن ها با دانش آموزان صحبت می کنند.
دانش آموزان با دقت به تصاویر و نوشته ها در خصوص آنچه می بینند صحبت می کنند و با وظایف خود در مدرسه بیشتر آشنا می شوند.
* تعیین تکلیف
انجام به کار ببندیم شماره 1 (رسم نقاشی از مدرسه دلخواه شما)
پاسخ فعالیت های کتاب
* گفت وگو کنید صفحه ی ۵۶
1- به تصویرهای این درس توجّه کنید. هر تصویر چه چیزی را نشان می دهد؟ جای خالی را پر کنید.
(مطالعه): دانش آموزان برای جمع آوری اطلاعات در کتابخانه، مطالعه می کنند.
(آزمایش علمی): دانش آموزان برای کشف موضوع علمی در آزمایشگاه، آزمایش می کنند.
(برگزاری نمایشگاه): دانش آموزان با همکاری یک دیگر، کارهای هنری خود را به نمایش می گذارند.
(نماز خواندن): نماز جماعت دانش آموزان را در نمازخانه نشان می دهد.
(دوستی): صمیمیت و دوستی که بین دانش آموزان وجود دارد.
(قرآن خواندن): تلاوت قرآن را در نمازخانه ی مدرسه نشان می دهد.
(نمایش): گروه نمایشی، برای دانش آموزان نمایش اجرا می کنند.
(مسابقه ی ورزشی): دانش آموزان در زنگ ورزش با یک دیگر بازی می کنند و مسابقه می دهند.
2- در مدرسه چه چیزهایی یاد می گیریم؟ مطالب علمی، کارهای هنری و دوستی، همکاری و انجام کارهای خوب،… را یاد می گیریم.
چه کارهایی انجام می دهیم؟ درست کردن کاردستی، ورزش، آزمایش کردن و نماز و قرآن خواندن
چرا مدرسه جای خوبی است؟ چون دوستان خوب پیدا می کنیم. علم و دانش و مهار ت های زیادی کسب می کنیم.
* بررسی کنید صفحه ی ۵۸
در مدرسه ی شما چه مکان هایی وجود دارد؟ نام ببرید. کلاس ها، دفتر مدیر، آزمایشگاه، حیاط، نمازخانه، اتاق بهداشت، سرویس بهداشتی، بوفه، انباری، کتابخانه
چه کسانی در مدرسه ی شما کار می کنند؟ نام ببرید. مدیر، ناظم، معلّم ها، مربّی ورزش، مربّی پرورشی، سرایدار، معاون اجرایی (دفتردار)
هریک از آن ها چه کارهایی انجام می دهند؟
مدیر: مسئول و برنامه ریز اصلی مدرسه است.
ناظم: مسئول برقرای نظم در مدرسه و ارتباط بین معلّم ها و دانش آموزان و اولیای آن هاست.
معلّم: مسئول تدریس مطالب علمی و آموزشی به دانش آموزان
سرایدار: مسئول نظافت مدرسه
مربّی پرورشی: مسئول آموزش نکات اخلاقی و دینی و برگزاری فعالیت های فرهنگی مدرسه است.
دفتردار: مسئول ثبت نام و تنظیم کارنامه ی دانش آموزان است.
سوالات درس به همراه پاسخ
1- خانه دوم ما کجاست؟
جواب: مدرسه
2- چه کسانی در مدرسه کار می کنند؟
جواب: مدیر، معاون، معلم، خدمتگذار، سرایدار، دفتردار، ناظم و…
3- در چه مواردی از آتشنشانی کمک می گیریم؟
جواب: آتش سوزی، خراب شدن آسانسور و ماندن مردم در آن، گیر کردن دست یا پای کسی در جایی و حوادث مختلفی مانند افتادن در چاه، تصادف، زلزله، برق گرفتگی، ریزش ساختمان
4- مسئول نظم و انضباط در مدرسه کیست؟
جواب: ناظم
5- مسئولیت کل مدرسه بر عهده کیست؟
جواب: مدیر
6- در مدرسه چه مکان هایی وجود دارد؟
جواب: کتابخانه، کلاس درس، نماز خانه، آبدار خانه، اتاق بهداشت، سرویس بهداشتی، حیاط، آزمایشگاه، دفتر، مدرسه، انباری، اتاق آموزگاران، دفتر معاون، اتاق تربیتی
7- کدام مکان مناسب کتاب خواندن و امانت گرفتن کتاب است؟
جواب: کتابخانه
8- وظیفه مربی بهداشت چیست؟
جواب: اگر دانش آموزی در مدرسه آسیب ببیند به وضعیت او رسیدگی می کند، رسیدگی به وضعیت بهداشتی دانش آموزان
9- وظیفه مربی تربیتی چیست؟
جواب: مسئولیت برگزاری مسابقات و مراسم ویژه و تربیت دینی
10- وظیفه ی مدیر چیست؟
جواب: وظیفه ی کل مد رسه بر عهده ی مدیر است – رسیدگی به امور مالی و اجرایی و آموزشی
11- آموزگار چه وظیفه ای دارد؟
جواب: وظیفه تعلیم و تربیت و راهنمایی دانش آموزان
12- در مدرسه چه کارهایی انجام می شود؟
جواب: آموزش دروس مختلف، کارهای هنری، فعالیت پرورشی و قرآنی، نماز خواندن، ورزش و سرگرمی
13- وظیفه سرایدار چیست؟
جواب: مراقبت از اموال مدرسه
14- وظیفه خدمتگذار چیست؟
جواب: نظافت مدرسه
15- وظیفه معاون چیست؟
جواب: کارهای اجرایی و نظارت بر امور مدرسه
16- چرا مدرسه جای خوبی ست؟
جواب: چون در مدرسه علم و دانش و چیزهای زیادی یاد می گیریم، زندگی کردن را یاد می گیریم و خود را برای زندگی آینده آماده می کنیم.
17- در مدرسه چه چیزهایی یاد می گیریم؟
جواب: دوستی، مهربانی، همدلی، رقابت، مهارتهای زندگی، تعلیم و تربیت، نماز، قرائت قرآن، ورزش، هنر
18- در کدام مکان خواندن نماز، قران و مراسم مذهبی انجام می شود؟
جواب: نماز خانه
19- در آزمایشگاه چه کارهایی انجام می شود؟
جواب: فعالیت های ویژه آموزشی نظیر انجام آزمایش و پژوهش