طرح درس، نکات آموزشی و روش تدریس
کتاب: هدیه های آسمان
پایـه: چهارم دبستان
درس8 : دیدار دوست
مقدمه
در درس دیدار دوست تلاش شده در حد امکان دانش آموزان با ابعادی از شخصیت تابناک امام رضا (ع) در قالب سفر زیارتی دعبل و شعر او، آشنا شده و ضمن احساس علاقه و ادای احترام به امام رضا (ع) برای الگوگرفتن از زندگی و اخلاق و رفتار ایشان تلاش نمایند. پیشنهاد می شود با توجه به پیمانه ای بودن آموزش درس هدیه های آسمان، در صورت امکان این درس در زمان ولادت یا شهادت امام رضا (ع) تدریس شود.
اهداف درس
* آشنایی با امام رضا (ع) به عنوان امام هشتم شیعیان
* آشنایی با برخی آداب و مراسم زیارت
* احساس علاقه به امام رضا (ع) و اعمال و رفتار ایشان
* اشتیاق به زیارت حرم های مطهر ائمه و امام زادگان
* تلاش برای الگوگرفتن از زندگی و اخلاق و رفتار امام رضا (ع)
پیشنهاداتی برای تدریس درس
* برای شروع می توانید مقداری خوردنی، مثلاً نخود و کشمش به کلاس بیاورید. با این بهانه که فردی به زیارت مشهد رفته و سوغات آورده است تدریس خود را آغاز کنید.
* برای شروع می توانید یک ارزیابی از بچه ها با پرسش هایی درباره میزان آشنایی آنها با امام رضا (ع) به عمل آورید. مثلاً: تا چه حد ایشان را می شناسید؟ چند بار به زیارتشان رفته اید؟ چه خاطراتی از زیارت خود دارید؟ و…
* برای شروع می توانید تصاویر و پوسترهایی از حرم مطهر امام رضا (ع) را به کلاس بیاورید تا بچه ها آن را ببینند. از این فعالیت می توانید به منظور تعیین رفتار ورودی در شروع درس پیش از آنکه هر گونه مطلبی را به بچه ها آموزش دهید استفاده نمایید.
* شماره درس نیز می تواند شروع مناسبی برای ایجاد انگیزه در تدریس شما باشد. از بچه ها بخواهید نام امام ها را به ترتیب بگویند وقتی به امام هشتم رسیدند از آنها بخواهید که درس هشتم کتاب هدیه های آسمانی خود را باز کنند و بگویید نام امام هشتم ما چیست؟ چه کسی او را کاملاً می شناسد؟ آیا کسی از شما به تازگی به حرم مطهر آن حضرت رفته است؟ اگر خاطره ای دارند به کلاس گزارش دهند.
* برای شروع می توانید از یکی از اولیای دانش آموزان یا اولیای مدرسه که به زیارت مرقد مطهر امام رضا (ع) نائل شده است، دعوت کنید تا از خاطرات خود برای بچه ها تعریف کند.
* برای شروع می توانید فیلمی از حرم امام رضا (ع) پخش کنید. با پخش نوای زیبای نقاره در سر کلاس و طرح پرسش هایی مانند این صدا شما را به یاد چه چیزی می اندازد؟ و… ذهن فراگیران را درگیر کرده که این روش می تواند شروع مناسبی برای تدریس شما باشد.
* برای شروع می توانید در تلفیق با درس ریاضی روی تابلوی کلاس عدد 8 را بزرگ نوشته و یا با مقوا بریده و بچسبانید؛ سپس برای ایجاد انگیزه و پرسش و پاسخ در این رابطه که عدد 8 شما را به یاد چه چیزهایی می اندازد؟ و چه چیزی در ذهن شما تداعی می شود؟ با پاسخ های بچه ها برسیم به عدد 8 و امام هشتم که امام رضا (ع) می باشد.
* برای شروع می توانید با آوردن تصویر، فیلم و یا یک کبوتر در سر کلاس از بچه ها سوال کنید این کبوتر شما را به یاد چه چیزهایی می اندازد؟ کجا غیر از اینجا کبوتر دیده اید؟
* برای شروع می توانید متن درس را همانند یک قصه با حس و حال مناسب برای دانش آموزان بخوانید. همچنین می توانید با کمک گروهی از دانش آموزان با صداهای مختلف که هر کدام یک نقش را به عهده داشته باشند اجرا کنید.
* کارکرد اصلی فعالیت کامل کنید برقراری ارتباط میان مفاهیم اساسی هر درس و تثبیت یادگیری دانش آموزان است. برای انجام این فعالیت با توجه به نسبت های ذکر شده خواهر/ برادر/ امام/ پدر/ فرزند/ حرم/ تولّد، به ترتیب نام های مرتبط یعنی معصومه، شاهچراغ، هشتم، امام کاظم، امام جواد، مشهد و مدینه را در گلبرگ ها بنویسید.
* فعالیت ایستگاه فکر با هدف برقراری ارتباط بین مفاهیم ارائه شده و دستیابی به مفاهیم جدید طراحی شده است. هجرت امام رضا (ع) از مدینه به مرو یک مهاجرت سیاسی اجباری بود که در سال 200 هجری به دستور خلیفه وقت انجام شد. شایسته است که دانش آموزان در جریان مسیر هجرت امام رضا (ع) قرار گیرند تا بدانند پیشوایان دین چه سختی هایی را برای محافظت دین الهی تحمل کردند. دوری مسیر، عدم وجود امکانات، دوری از شهر و دیار و خاندان و…. نمونه هایی از مشقت های تحمیلی بر امام بود که ستمگرانه بر ایشان تحمیل شد.
* در فعالیت بگرد و پیدا کن دانش آموزان ضمن آشنایی با یکی از سخنان گهر بار امام رضا (ع) که می فرماید: هر کس به زیارت من بیاید (و نیکوکار باشد)، در بهشت همنشین من است، به آشنایی با برخی از آداب زیارت، به عنوان یکی از اهداف درس می پردازند. درثواب زیارت حضرت رضا (ع)، رسول خدا (ص) فرمود: به زودی پاره تن من در خراسان مدفون خواهد شد. هر غم زده ای او را زیارت کند، خداوند اندوه و سختی او را برطرف می کند و هر گناهکاری به زیارتش برود، خداوند گناهانش را می آمرزد. و نیز خود حضرت امام رضا (ع) فرمود: هر کس مرا در این شهر غریب زیارت کند، من در سه جا در روز قیامت نزد او خواهم آمد و او را از ترس رهایی می بخشم: وقتی نامه های اعمال را به دستش می دهند؛ هنگام عبور از صراط؛ و هنگامی که اعمال را در ترازوی اعمال قرار می دهند. و نیز حضرت امام محمد جواد (ع) فرمود: هر کس قبر پدرم را در طوس زیارت کند، خداوند گناه آینده و گذشته اش را می آمرزد.
* هدف فعالیت دعا کنیم تثبیت و تعمیق مطالب آموزش داده شده با راز و نیاز یا بیان درخواست و احساسات می باشد. برای انجام این فعالیت دانش آموزان درخواست های خود را از امامشان به عنوان واسطه فیض الهی بیان می کنند. جمله "ای کسی که از بندگان خوب خدا هستی" بیانگر آن است که ما از امام به عنوان وسیله ای در پیشگاه الهی استمداد می کنیم؛ بنابراین توسل به امام هیچ منافاتی با یکتاپرستی موحدان ندارد.
* فعالیت ایستگاه خلاقیت با انجام یک فعّالیت عینی و ملموس از سوی دانش آموزان، موجب تثبیت مفاهیم درس وتعمیق یادگیری می شود. با یاد آوری ماجرای نماز باران که نمونه هایی از رفتار امام رضا (ع) را بیان می کند، ارتباط مطالب حفظ می گردد.
این فعالیت به دانش آموزان فرصت می دهد تا آنچه را در رابطه با امام رضا (ع) آموخته اند، مرور کنند. در ادامه نیز دانش آموزان به بیان داستان هایی دیگر در این زمینه می پردازند. بیان داستان می تواند به صورت گفتاری یا نوشتاری باشد. برای بیان نوشتاری داستان می توانید دانش آموزان را به طرف کتاب سازی سوق دهید. ساختن یک کتاب قصه می تواند برای دانش آموزان بسیار سرگرم کننده و لذت بخش باشد. کتاب سازی می تواند در قالب کاردستی و به انواع مختلف از قبیل کتاب طوماری، آکاردئونی، کارتی و…. تهیه گردد.
چند نکته
* صرفاً یک پیشنهاد دهنده و جهت دهنده باشید و از دخالت مستقیم تا حد امکان پرهیز نمایید.
* از ابتکارات دانش آموزان استقبال کنید و آنها را در قالب خاص محدود نکنید.
* تصاویر کتاب ها می تواند به صورت نقاشی خودشان یا بریده مجلات و سایر کتاب ها باشد.
* نکات بهداشتی و ایمنی لازم را در خصوص کار با وسایل، برای دانش آموزان بیان کنید.
* از اولیای دانش آموزان بخواهید اجازه دهند خود دانش آموزان کارها را انجام دهند و خانواده ها به عنوان راهنما و یاری کننده ایفای نقش نمایند.
جدول ارزشیابی
سطوح عملکرد
خیلی خوب
ضمن بیان داستان هایی از زندگی امام رضا (ع) درباره ویژگی های امام رضا (ع) توضیح می دهد.
ضمن ابراز علاقه و ادای احترام نسبت به امام رضا (ع)برای الگوگرفتن از زندگی و، اخلاق و رفتار ایشان همواره تلاش می کند.
درباره آداب و مراسم زیارت توضیح می دهد و برای رفتن به زیارت مشارکت می نماید.
خوب
ضمن بیان داستانی از زندگی امام رضا (ع) درباره ویژگی های امام رضا (ع) توضیح می دهد.
ضمن ابراز علاقه و ادای احترام نسبت به امام رضا (ع) برای الگوگرفتن از زندگی و، اخلاق و رفتار ایشان غالباً تلاش می کند.
برخی آداب و مراسم زیارت را بیان می کند و برای رفتن به زیارت همراهی می نماید.
قابل قبول
ضمن بیان داستانی از زندگی امام رضا (ع) ویژگی های امام رضا (ع) را بیان می کند.
ضمن ابراز علاقه و ادای احترام نسبت به امام رضا (ع) برای الگوگرفتن از زندگی، و اخلاق و رفتار ایشان گاهی اوقات تلاش می کند.
برخی آداب و مراسم زیارت را بیان می کند و برای شرکت در آن اشتیاق نشان می دهد.
نیازمند تلاش
با کمک آموزگار ضمن بیان داستانی از زندگی امام رضا (ع) ویژگی های امام رضا (ع) را بیان می کند.
با کمک آموزگار ضمن ابراز علاقه و ادای احترام نسبت به امام رضا (ع) برای الگوگرفتن از زندگی و اخلاق و رفتار ایشان
گاهی اوقات تلاش می کند.
با کمک آموزگار برخی آداب و مراسم زیارت را بیان می کند و برای شرکت در آن اشتیاق نشان می دهد.
دانستنی های درس
1. از جمله رویدادها و جریانات مهمی که در تاریخ ایران از جایگاه و منزلت والایی برخوردار است، سفر امام رضا (ع) به ایران و استقرار ایشان در این سرزمین است. امام رضا (ع) افتخاری برای همه ایرانیان هستند. هر ایرانی به تشریف فرمایی امام رضا (ع) به ایران و وجود حرم حضرتش در این کشور مباهات می کند. وجود امام علی بن موسی الرضا (ع) در ایران موجب برکات فراوانی برای ملت ایران می باشد.
دانشمندان بسیاری بر گرد مزار امام رضا (ع) جمع شدند و حوزه های متعدد علمی در طول تاریخ تشکیل شد و دانشمندان از هر رشته و گروه با افتخار به ساحت مقدس امام رضا (ع) خدمت کردند و کتاب های ارزشمندی هم تحویل فرهنگ و تمدن اسلامی دادند.
امام رضا (ع) در سال ۱۴۸ ه. ق در شهر مدینه متولد شد و در سال 203 ه. ق در توس در سن ۵۵، سالگی به دستور مامون، خلیفه عباسی به شهادت رسید. مدت امامت حضرت رضا (ع) حدود ۲۰ سال، طول کشید، که ۱۷ سال آن در مدینه و سه سال آخر آن در خراسان گذشت.
نام مبارک ایشان علی و کنیه آن حضرت ابوالحسن و مشهورترین لقب ایشان رضا به معنای خشنودی می باشد. امام محمد تقی(ع) در سبب نامیده شدن آن حضرت به این لقب می فرمایند: خداوند او را رضا لقب نهاد زیرا خداوند در آسمان و رسول خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بوده اند و ایشان را برای امامت پسندیده اند و همین طور (به خاطر خلق و خوی نیکوی امام) هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان راضی و خشنود بودند. یکی از القاب مشهور حضرت "عالم آل محمد" است. این لقب نشانگر ظهور علم و دانش ایشان است و جلسات مناظره متعددی که امام با دانشمندان بزرگ عصر خویش، به ویژه علمای ادیان مختلف انجام داد و در همه آنها با سربلندی تمام بیرون آمد دلیل کوچکی بر این سخن است.
2. شیخ کلینی ملاقات دعبل را با امام رضا (ع) در کتاب اصول کافی، ج 1، ص 496. نقل کرده است. همچنین علامه امینی درالغدیر، ج دو، صفحه 373 به این ماجرا اشاره کرده است.
3. دعبل خزاعی در سال 14 8 هجری قمری در شهر کوفه متولد شد. وی از سن نوجوانی سرودن شعر را آغاز کرد. در اوایل جوانی بود که به درخواست هارون الرشید خلیفه عباسی به دربار او رفت تا شعر بسراید. اما پس از مدتی از دربار هارون الرشید خارج شد. با وجود هدایای فراوانی که هارون برای دعبل فرستاد، او به دربار بازنگشت. مسیر زندگانی دعبل از این زمان عوض شد. او بیش از گذشته شیفته اهل بیت (ع) شده بود و از این زمان به بعد شروع به سرودن شعر در مدح اهل عصمت کرد.
4. در مورد فعالیت ایستگاه فکر بیان این نکته جهت اطلاع معلمان گرامی مهم است که بدانند مامون برای عملی کردن اهدافش چند تن از ماموران مخصوص خود را به مدینه، خدمت حضرت رضا (ع) فرستاد تا حضرت را به اجبار به سوی خراسان روانه کنند. همچنین دستور داد آن حضرت را از راهی که کمتر با شیعیان برخورد داشته باشد، بیاورند. مسیری که مامون برای هجرت امام رضا (ع) از مدینه به مرو طراحی کرد کاملاً تعیین شده و کنترل شده بود. در آن دوران دو مسیر از مدینه به مرو به طور متعارف وجود داشت که یک مسیر از مدینه به قادسیه، کوفه، بغداد، کرمانشاه و به سمت شاهراه قدیم خراسان می رفت که در این شاهراه شهرهایی همچون ری، سمنان امروز، دامغان، نیشابور، ده سرخ، طوس و سرخس را در می نوردید و به مرو می رسید.
این راه متعارف بسیار مرسوم بود و در آن دوران حضرت معصومه(ع) نیز از این مسیر عبور کردند که در ساوه دچار بیماری شدند و در قم هم رحلت کردند که در نقشه نیز نمایش داده شده است. اما مامون احتمال می داد که ممکن است شیعیان با مشاهده امام در میان خود به شور و هیجان آیند و مانع حرکت ایشان شوند و بخواهند آن حضرت را در میان خود نگه دارند که در این صورت مشکلات حکومت چند برابر م یشد. لذا راهی که مامون به آن تاکید داشت از مسیر راه بصره، اهواز، فارس، کویر میان فارس و خراسان، نیشابور، ده سرخ، طوس، سرخس و مرو بود. دلیل تاکید مامون به عبور کاروان امام رضا (ع) از این مسیر این بود که برای عبور از مسیر متعارف، چند مشکل وجود داشت: اول اینکه کوفه مرکز تجمع دوستداران اهل بیت (ع) بود و دوم بغداد مرکز تجمع آل عباس که به دلیل خون خواهی امین، ضد مامون بودند. بنابراین برای مامون معقول نبود که امام رضا (ع) را به دلیل استقبال ویژه مردم از کوفه عبور دهند و از سوی دیگر در مواجهه با عباسیان در بغداد قرار گیرند. ضمناً در امتداد این مسیر به شهر قم برخورد می کنیم که باز هم مرکز تجمع دوستداران اهل بیت (ع) است، از این جهت مسیری را که انتخاب می کنند، مسیر غیر متعارف و بیابانی بود و ماموران خلیفه نیز پیوسته حضرت را زیر نظر داشتند و اعمال امام را به ایشان گزارش می دادند.
5. در مورد فعالیت ایستگاه خلاقیت بیان این نکته جهت اطلاع معلمان گرامی مهم است که بدانند ماجرای دعای باران و استسقا در پایه دوم در درس مربوط به امام حسین (ع) نیز ذکر شده و دانش آموزان با آن آشنایی دارند.
نماز باران امام رضا (ع): در زمان مامون، به هنگام ولایت عهدی حضرت رضا (ع) بارندگی نشد و خشکسالی پیش آمد. برخی از اطرافیان مامون و برخی از کسانی که نسبت به حضرت رضا (ع) در دل کینه داشتند، می گفتند: ببینید از زمانی که علی بن موسی به این سرزمین آمده و ولیعهد شده است، خدای تعالی باران را بر روی ما قطع کرده است. آنان این مطلب را به مامون رساندند. مامون به حضرت رضا (ع) عرض کرد: بارندگی قطع گردیده و ما دچار کمبود باران شده ایم. اگر شما از خدا بخواهید که بر ما باران فرو فرستد، بسیار به جا خواهد بود.
حضرت فرمودند: این کار را خواهم کرد.
مامون پرسید: چه زمانی این کار را انجام خواهید داد؟ (این گفت وگو روز جمعه اتفاق افتاد. )
حضرت فرمودند: روز دوشنبه. چون رسول خدا (ص) دیشب در عالم رویا به همراه امیرالمومنین (ع) تشریف آوردند و فرمودند: فرزندم! منتظر روز دوشنبه باش. و در آن روز به صحرا برو، نماز استسقاء بخوان، که خدای تعالی به دعای تو باران خواهد فرستاد. و فضائل خود را به منکران بنمایان، که خدا می خواهد به آنان بنمایاند، تا آنکه درک آنان نسبت به فضل و منزلتی که نزد خدا داری، زیادتر گردد.
بامداد روز دوشنبه آن حضرت به صحرا رفت. مردم نیز به همراه آن حضرت بیرون رفته بودند و انتظار می کشیدند. آن امام همام بالای منبر تشریف برد و حمد و ثنای الهی را به جای آورد. سپس عرض کرد: پروردگارا! تو حق ما اهل بیت را بزرگ داشته ای و مردم نیز به فرمان تو، به ما متوسل شده اند. و انتظار فضل و رحمت تو را می کشند، و احسان و نعمت تو را توقع دارند. پس ای پروردگار مهربان! بارانی سودمند و همگانی و بدون زیان بر این مردم ببار. و به گونه ای باران را فروفرست که وقتی اینان به خانه هایشان رسیدند، باران شروع به باریدن کند.
در این هنگام امام (ع) از منبر به زیر آمد. مردم به منازل خود رفتند. تا زمانی که به منازل خویش نرسیده بودند، از ابرها قطره ای باران نبارید. و پس از آن باران فراوانی باریدن گرفت، که تمام صحراها و حوض ها و برکه ها و دشت ها را پر کرد، مردم پس از دیدن این نعمت بزرگ خدا گفتند: "کرامات خدا، بر فرزند رسول خدا گوارا باد"
6 . در انجام فعالیت بگرد و پیدا کن با توجه به اینکه یکی از اهداف درس آشنایی با برخی آداب و مراسم زیارت است، تبیین مطالب ذیل مفید به نظر می رسد.
* زیارت قبور ائمّه اطهار (ع)
* غسل زیارت مستحب است.
* پوشیدن لباس پاکیزه
* استعمال عطر
* ترک کلام بیهوده
* برداشتن قدم های کوتاه و راه رفتن با وقار و آرامش
* ذکرگفتن در راه، که بهترین آن صلوات بر محمد و آل محمد و تسبیحات اربعه است.
* در هنگام ورود به حرم مقدّس ائمه اطهار باید از آن بزرگواران اجازه ورود خواست. سفارش شده است اگر اجازه خواستی و در خود حالت خشوع و لطافتی حس کردی، داخل حرم شو، که این نشانه اجازه است؛ ولی اگر دیدی هنوز آماده زیارت نیستی، بهتر است صبر کنی تا آماده شوی.
* بوسیدن عتبه (آستانه در یا همان چوبه های دو طرف در)
* ایستادن در مقابل قبر امام (ع) و پشت به قبله
* خواندن زیارت های وارده؛ می توان از زبان خود نیز زیارت کرد ولی بهتر است زیاراتی که از طرف ائمّه معصومین برای هر امام به ما رسیده خوانده شود. بهترین زیارتنامه برای همه امامان نیز زیارت جامعه کبیره است.
* خواندن نماز زیارت
* دعا بعد از نماز که بسیار به اجابت نزدیک است.
* تلاوت قرآن و هدیه ثوابش به امام (ع)
* آهسته خواندن زیارت و دعا
* خارج شدن از حرم بدون پش تکردن به قبر امام (ع)
* تکرار زیارت امام (ع) تا وقتی که در آن شهر زیارتی اقامت دارد.
* بوسیدن در و دیوار حرم و ضریح مقدس، در صورتی که ایجاد مزاحمت نکند و با احترام آن مکان مقدس منافات نداشته باشد.
* آماده کردن خود برای طاعت و ترک معصیت خداوند
* زیارت در ایام مخصوص زیارتی، مانند شب و روز جمعه، روزهای ماه رجب، 11و 23 ماه ذی القعده، آخر ماه صفر، شب قدر، عید فطر، و عید قربان، روزهای ماه رجب
* توجه به نمازهای یومیه که اول وقت خوانده شود. باید دقت کرد برای زیارت، نماز اول وقت از دست نرود.
* بعضی از زیارت های خود را به نیابت از طرف پدر و مادر و نزدیکان خود انجام دهد.
* بعد از زیارت آخر، وداع کند.
7. در انجام فعالیت بگرد و پیدا کن و دعا کنیم ممکن است برای برخی از دانش آموزان در زمینه زیارت و معنای توسل سوالاتی و ابهاماتی وجود داشته باشد. توسل در لغت به معنای تمسک جستن به وسیله ای برای نیل به مقصود است. خداوند جهان هستی را بر اساس نظام اسباب و مسببات قرار داده است و فیض خود را تنها از طریق مجاری و اسباب اعطا می کند. بنابراین انسان برای رسیدن به مقصود خویش، باید به اسباب و وسایل متوسل شود. مثلاً اگر بخواهد زمین خشک و بایری را به مزرعه ای سرسبز تبدیل کند، باید زمین را شخم بزند، نهال یا دانه را درون زمین بکارد و به موقع به آن کود و آب بدهد. بر همین اساس، خداوند اموری را به عنوان اسباب و وسایل در جهت تقرب و نزدیکی به درگاه خویش و برآمدن حاجات قرار داده است و ما را با توسل به آن امور، امر کرده است که می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و وسیله ای برای تقرب به او بجوئید! و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید؛ ضمن اینکه از آیات قرآن استفاده می شود که وسیله قرار دادن مقام انسان صالحی در پیشگاه خدا و طلب چیزی از خداوند به خاطر او، به هیچ وجه ممنوع نبوده و هیچ منافاتی با توحید ندارد.
لازم به یادآوری است که منظور از توسل این نیست که کسی حاجت را از پیامبر (ص) یا امامن (ع) بخواهد بلکه منظور این است که به مقام او در پیشگاه خدا متوسل شود، و این در حقیقت توجه به خدا است، زیرا احترام پیامبر نیز به خاطر این است که فرستاده او بوده و در راه او گام برداشته است. بنابراین در آموزه توسل به هیچ وجه به افرادی که به آنها توسل می شود نگاه استقلالی صورت نمی گیرد. در پایان ذکر این نکته نیز ضروری است که اینکه خداوند به پیامبران و اولیای الهی، چنین نقشی را داده که مردم به آنان به عنوان واسطه و مسبب بنگرند، علل و حکمت های مختلفی دارد که در اینجا به دو علت مهم اشاره می کنیم.
اولاً: از آنجا که این اشخاص، پیشوایان دین هستند و شناخت دین تنها از طریق آنها میسر خواهد بود، خداوند با این کار، اولیای خود را در کانون توجه و اقبال مردم قرار داده است تا در عمل، مردم با مراجعه به آنان و الگوگیری از آنها، به طریق هدایت و سعادت دست یابند.
ثانیاً: از آنجا که اولیای الهی، انسان هایی مثل خود ما هستند، خیلی زود و راحت می توانیم با آنان ارتباط عاطفی و نزدیک، برقرار کنیم و همین ارتباط سریع، ما را به این اسوه ها نزدیک می کند و ما را در معرض هدایت آنها قرار می دهد.
چگونگی تدریس درس
* روش تدریس
پرسش و پاسخ، بحث گروهی
* فعالیت های قبل از تدریس
بعد از سلام و احوال پرسی ابتدا دانش آموزان را گروه بندی کنید. مقداری نخودچی و کشمش در کلاس پخش کنید و بپرسید این
شما را یاد چه چیزی می اندازد؟
عدد 8 شما را یاد چه چیزی می اندازد (تلفیق با ریاضی)
تصاویری از حرم امام رضا نشان دهید و بخواهید در گروه ها بحث شود که امام رضا را تا چه حد می شناسند و نتیجه را ارائه دهند.
پس از جمع بندی نظرات متن درس را بصورت داستانی و با رعایت قواعد کلامی برای تاثیر بیشتر بخوانید.
فعالیت کامل کنید را بصورت مشورتی در گروه با هدف جمع بندی مفاهیم درس انجام داده در گام بعدی در ایستگاه فکر و بگرد و پیدا کن در گروه ها در مورد سوال مورد نظر گفت و گو کنند و نماینده گروه جمع بندی را ارایه داده و به داوری بپردازند.
در پایان قسمت دعا کنیم در گروه ها با هدف درخواست های خود از امام شان را به عنوان واسطه فیض الهی همراه با احساسات انجام شود.
* تکلیف
انجام فعالیت کتاب فعالیت ایستگاه خلاقیت
درباره ماجرایی از مهربانی امام رضا مانند ضامن آهن انشایی ارایه دهند.
درباره آداب زیارت تحقیقی ارایه دهند.
پاسخ فعالیت های کتاب
* بگرد و پیدا کن
پاسخ ها را در جدول پیدا کنید و دور آنها خط بکشید. با حروف باقی مانده، جمله ی امام کامل می شود:
1- هشتمین امام مسلمانان را به این نام می شناسیم. رضا
2- دشمن برای اینکه امام رئوف را از مردم دور کند، به اجبار او را از این شهر به خراسان آورد. مدینه
3- دشمن امام رضا علیه السّلام که او را به ایران آورد و به شهادت رساند. مامون
4- حرم امام رضا علیه السّلام در این شهر قرار دارد. مشهد
5- امام اوّل که همنام سه تن دیگر از امامان بزرگوار است. علی
6- کشوری که مرقد امام هشتم در آن قرار دارد. ایران
7- رفتن به مرقد امامان و ادای احترام به ایشان. زیارت
8- به مرقد و محلّ دفن امامان گفته می شود. حرم
9- مرقد خواهر امام رضا علیه السّلام در این شهر قرار دارد. قم امام رضا علیه السّلام فرمود:
"هر کس به زیارت من بیاید (و نکیوکار باشد) در بهشت همنشین من است. "
* دعا کنیم
یا علیّ بن موسی الرّضا! ای کسی که از بندگان خوب خدا هستی؛ از تو می خواهم برایم دعا کنی که…
در زندگی و مراحل تحصیلی ام موفق باشم.
سالم و تندرست باشم.
فرزند صالحی برای خانواده ام باشم.
راستگو و امانت دار باشم.
* ایستگاه خلّاقیت
پس از شنیدن داستان "نماز باران" آن را نقّاشی کنید.
شما می توانید یک بیابان و امام رضا (ع) را در حال دعا کردن و ابرهای در
حال بارش باران را نقاشی کنید.
سوالات درس به همراه پاسخ
1 – دعبل که بود؟
جواب: یکی از شاعران معروفی که در زمان امام رضا زندگی می کرد و شعرهای زیادی درباره امامان سروده است.
2 – آرامگاه دعبل کجاست؟
جواب: استان خوزستان شهر شوش
3 – حاکم زمان امام رضا که بود؟
جواب: مامون عباسی
4 – چرا امام رضا را از زادگاهش به خراسان کشاند؟
جواب: مامون امام رضا را به اجبار از زادگاهش مدینه به خراسان آورد تا کارهای امام را زیر نظر بگیرد و امام نتواند مردم را به راه راست هدایت کند.
5 – مرقد امام رضا کجاست؟
جواب: مشهد یا طوس قدیم
6 – قدمگاه کجاست؟
جواب: نیشابور
7 – از القاب امام رضا چه بود؟
جواب: امام رئوف یا امام مهربان
8 – امام رضا……………………. است نام برادرش………………………… است که حرمش در…………………. است نام خواهرش…………………… است که حرمش در قم است نام پدرش……………………… و نام پسرش امام جواد است محل تولد امام رضا……………. و آرامگاه ایشان در………………… است.
جواب: امام هشتم، شاه چراغ، شیراز، حضرت معصومه، امام موسی کاظم، مدینه، مشهد
9 – امام رضا در خصوص زیارت مرقد ایشان چه فرمودند؟
جواب: هرکس به زیارت من بیاید و نیکوکار باشد در بهشت همنشین من است.
10- به مرقد امامان……………. گفته می شود و رفتن به مرقد………………… زیارت است.
جواب: حرم – زیارت