طرح درس روزانه علوم پنجم دبستان
درس12: از ریشه تا برگ
* هدف کلی
آشنایی دانش آموزان با ساختار گیاه
* اهداف جزئی
آشنایی دانش آموزان با…
مفهوم تار کشنده، آوند، رگبرگ ها و وظایف آن.
راه های انتقال مواد محلول در خاک به گیاه.
* اهداف رفتاری
عوامل موثر بر رشد گیاه را نام ببرد.
عوامل موثر بر رشد گیاه با توجه به قسمت های بیرونی و قسمت های در خاک گیاه طبقه بندی می کند.
تار کشنده را تعریف می کند و وظیفه ی آن ها را توضیح می دهد.
آوند ها را تعریف کرده و وظایف آن را شرح می دهد.
* مواد و وسایل کمک آموزشی
تابلو وایت برد، ماژیک، کتاب، گل، آب، جوهر، گل مصنوعی برای نمایش، نمونه ی گیاه کاغذی برای مشخص کردن قسمت های مختلف گیاه، کارت های گروه بندی.
* الگو و روش تدریس
بارش فکری، پرسش و پاسخ، نمایشی، اجرای آزمایش
* ارزشیابی آغازین
در ابتدای تدریس پرسش هایی درمورد درس قبل(بکارید و بخورید) و همچنین پرسش هایی درمورد ساختار گیاهان که در سال ها ی قبل با آن ها آشنا شده اند پرسیده می شود.
به طور مثال:
– گیاه از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟
– گیاهان چه فوایدی برای ما دارند؟
– چه عواملی برای رشد گیاه موثر است؟
– کدام یک از عومل بر قسمت های بیرونی گیاه و کدام یک از عوامل بر قسمت ها ی درون خاک گیاه موثر است؟ (پاسخ دانش آموزان مانند بارش مغری رو تابلو نوشته می شود و سپس طبقه بندی آن ها صورت می گیرد.)
* گروه بندی
کلاس را به 5 گروه تقسیم بندی می کنیم: گروه ریشه، گروه ساقه، گروه برگ، گروه علامت…
در این مرحله از دانش آموزان می پرسیم اسم گروه ها را بلند بخوانند و هنگامی که به گروه علامت… می رسیم از آن ها می پرسیم که چرا این گروه نامی ندارد؟ سپس به آن ها می گوییم که این یک قسمت جدید است و امروز با آن آشنا می شوید.
* انگیزه سازی
ابتدا به دانش آموزان گفته شد امروز می خواهیم یاد بگیریم که عواملی چون آب و مواد غذایی چگونه به قسمت های مختلف گیاه می روند؟ و سپس گفتم که بهتر است از خود گیاه دعوت کنیم که به کلاس ما بیاید و از خود او سوال بپرسیم.
نمایش: گل به کلاس وارد می شود و پس از سلام و احوال پرسی احساس ناراحتی و بیماری می کند و بعد از مشورت دانش آموزان در مورد مشکل گل در نهایت این نتیجه گرفته می شود که گل ریشه و تار ها ی کشنده ی خود را جدا کرده و به همین دلیل مواد غذایی به او نمی رسد.
* ارائه محتوا
بعد از اجرای نمایش به مفهوم تار های کشنده اشاره می شود، در اینجا به این موضوع اشاره می شود که در صورت آسیب به تار های کشنده رشد گیاه کم و یا متوقف می شود و این سوال پرسیده می شود که چرا وقتی می خواهیم گلدان یک گیاه را عوض کنیم آن را با خاک اطراف آن به گلدان جدید انتقال می دهیم؟ سپس این سوال پرسیده می شود حالا این مواد محلول در آب و یا خاک چگونه به قسمت های مختلف گیاه می روند؟
این قسمت با طرح این پرسش آغاز می شود که فرض کنید می خواهید به جشن تولد دوستتان بروید و گل فروشی فقط گل های سفید داشت چکار می کنید که گل های رنگارنگ داشته باشید؟ این مرحله با اجرای یک آزمایش صورت گرفته که ساقه یک گیاه را به صورت مایل می بریم و مدتی آن را خارج از آب می گذاریم و سپس آن را در آب جوهر قرار می دهیم رنگ توسط آوند ها به رگبرگ ها می رسد و رنگ می گیرد. سپس درمورد آوند ها و مسئولیت و وظایف آن توضیح کامل داده می شود. بعد از روی متن درس خوانده می شود.
بعد از آموزش آوند به گروه علامت… اشاره می کنیم که جای علامت سوال آوند است. سپس از دانش آموزان می خواهم در گروه هایشان در مورد نام گروه مشورت کنند و نتیجه را برای هم کلاسی هایشان بگویند.
* جمع بندی و نتیجه گیری
به صورت پرسش و پاسخ از دانش آموزان سوال می پرسیم سپس از یکی از آن ها می خواهیم که پای تابلو بیاید و قسمت های مختلف گیاه را مشخص کند.
* تعیین تکلیف
از دانش آموزان خواسته شد تا گیاه جعفری را در آب شکر بگذارند و از آن بخورند و سپس مشاهدات و یافته ها را یادداشت کرده و به کلاس ارائه دهند.
طرح درس روزانه علوم پنجم دبستان
درس12: از ریشه تا برگ
نام آموزشگاه: نام آموزگار: زمان: 45 دقیقه
محتوا(مفاهیم/ مهارتها به تفکیک):
آشنایی با انواع ریشه در گیاهان مختلف
آشنایی با انواع برگ ها
تحلیل چگونگی رشد یک گیاه و چگونگی دریافت آب و مواد غذایی از ریشه و دریافت نور و هوا از برگ ها
تشخیص ریشه های گیاهان مختلف
توانایی کاشت یک گیاه
پیامد یادگیری:
دانش آموز باید بتواند نحوه ی رشد یک گیاه و چگونگی آب رسانی را تشریح کند.
دانش آموز باید بتواند شباهت ها و تفاوت های ریشه و برگ گیاهان مختلف را بیان کند.
دانش آموز شرایط لازم برای رشد یک گیاه را توضیح دهد.
مراحل
تکالیف یادگیری/ تکالیف عملکردی به تفکیک مراحل
مواد/ منابع یادگیری
برقراری ارتباط
1- سلام و احوال پرسی می کنیم.
2- حضور و غیاب می کنیم و از درس قبل ارزشیابی آغازین به عمل می آوریم.
3- تصاویر گیاهان مختلف، انواع برگ ها و تصاویر ریشه چند نوع گیاه را به کمک بچه ها به دیوار کلاس و روی تابلو می چسبانیم.
پرسش و پاسخ
تصاویر کشیده شده بر روی کاغذ
تعامل معلم با دانش آموز
فرایند هدایت و ارائه بازخورد
دانش آموزان به پرسش هایی که معلم از درس قبل می کند پاسخ می دهند. بچه ها تصاویر آماده شده را مشاهده می کنند و یکی یکی نام گیاهان را بیان می کنند و از وجود آنها در باغ ها و مزارع خود صحبت به عمل می آورند.
تحلیل و تفسیر
با استفاده از تصاویر به عنوان ایجاد انگیزه می توان ذهن بچه ها را به چالش کشید که مبحث درس جدید چیست و معلم می خواهد چه چیزی را به ما یاد بدهد. با این کار ذهن شان را آماده دریافت مبحث جدید می شود.
به تجربه گذاشتن
از بچه ها می خواهیم گیاهانی که در اطرافشان هست نام ببرند. مثلا درخت گردو یا تربچه و…
چون بچه ها در محیط زندگیشان گیاهان مختلفی دیده اند می توانند با بیان کردن دیده های خود در یادگیری درس جدید شرکت کنند.
سپس از آنها می خواهیم بگویند تا بحال به این فکر کرده اند که هوا و آب و غذا چگونه به قسمت های مختلف گیاه می رسد؟ و پاسخ های تک تک آن ها را گوش می دهیم.
پرسش و پاسخ و مشارکت
تعامل دانش آموز با دانش آموز.
فرایند هدایت و ارائه بازخورد
در اینجا از بچه ها می خواهیم که به صورت گروهی در کلاس بنشینند و به آنها کمک می کنیم تا گروه های خود را به تعداد نفرات مساوی تقسیم کنند و برای هر گروه یک اسم و یک سرگروه مشخص می کنیم.
از آنها می خواهیم با مشورت یکدیگر بیان کنند که چگونه یک گیاه رشد می کند و غذا و آب و هوا به چه طریق به قسمت های مختلف گیاه می رسد.
و در آخر: جمع آوری اطلاعات و دانش بچه ها و ارائه توسط سرگروه ها
تحلیل و تفسیر
اکثر بچه ها گیاهان مختلف را می شناسند و تفاوت های چشمگیر آنها را نیز می دانند. همچنین دانش آموزان می دانند که آبی که به گیاهان می دهیم از طریق ریشه وارد گیاه می شود اما نمی دانند توسط چه چیزی به قسمت های مختلف گیاه می رسد.
تعداد کمی از دانش آموزان می دانند که هوا از چه طریق به به گیاهان می رسند. ولی همه ی آنها می دانند که گیاهان نیز مانند ما انسان ها نیاز به هوا و غذا دارند. در اینجا چون از میزان دانسته های آنان آگاه هستیم می توانیم درس جدید را شروع کنیم.
به کار بستن
معلم تصاویر گیاهان را به بچه ها نشان می دهد و برگ ها و تصاویر ریشه هایی را که به کلاس آورده به دانش آموزان نشان می دهد و از آنها می خواهد هرچه را که می بینند بیان کنند.
در این صورت است که بچه ها از تفاوت ها و شباهت های این برگ ها و ریشه ها مطلع می شوند و کم و بیش چگونگی انتقال آب هوا و غذا به قسمت های مختلف را بیان می کنند.
آموزش در دوره ابتدایی به طور عینی بسیار موثر است. پس باید قبل از تدریس انواع برگ ها و همچنین اگر مقدور بود ریشه چند گیاه و یا گیاه کامل را به همرا داشته باشیم تا تدریس موثری انجام دهیم.
فرآیند هدایت و ارائه بازخورد
بچه ها با لمس برگ ها و گیاهان می توانند کم کم بیان کنند که وقتی آب وارد ریشه می شود از طریق ساقه به بالا می رود و به برگ ها می رسد و به این نتیجه می رسند که آب وغذا از طریق لوله ای به نام آوند که در سراسر گیاه وتا برگ ها هم ادامه دارد، به قسمت های مختلف می رسد.
همچنین در طی پرسش و پاسخ دانش آموزان پی می برند که هوا از طریق برگ ها و از طریق سوراخ هایی که روی برگ ها است وارد گیاهان می شوند. در برقراری ارتباط بین مفهوم با زندگی طبیعی دانش آموزان از تصویر و پرسش و پاسخ و همچنین از روش تدریس بارش مغزی استفاده می کنیم و خود بچه ها تا حدودی در ارائه مطلب مورد نظر کمک می کنند. و سوالاتشان و همچنین پاسخ هایشان فرآیند تدریس را هدایت می کند.
تحلیل و تفسیر
مثال زدن بچه ها از انواع گیاهان و درختان هم موجب گسترش دایره لغات ذهنی آنها می شود و هم در یادگیری مبحث جدید کمک می کند.
به اشتراک گذاشتن
می توان گفته های دانش آموزان را بر روی تابلو نوشت و با رسم شکل تفاوت دو گیاه از نظر ریشه یا از نظر برگها را مشخص کرد.
همچنین می توان از دانش آموزان داوطلب خواست تا بیایند و یک گیاه را بکشند و حرکت آب را از ریشه به سوی برگ ها با گچ رنگی نشان دهند و یا با کشیدن برگ طریقه ورود هوا ره گیاه را نشان دهند.
تصاویر، گفت و گوی بچه ها، تابلو، گچ
فرآیند هدایت و ارائه بازخورد
فعالیت گروهی سبب شرکت فعالانه ی آنها در امر تدریس می شود و روحیه ی کار گروهی را در آنها تقویت می کند. فعالیت دادن به بچه ها می تواند یادگیری آنها را تسریع کند چرا که دانش آموزان در اینگونه فعالیت ها با یکدیگر در تعاملند.
تحلیل و تفسیر
بچه ها با هم تعامل و همکاری می کنند و تصاویر را بر روی تابلو می کشند. همچنین وقتی معلم درس می دهد باید به بچه ها اجازه داد مطالبی که می دانند بگویند و با اشتیاق و شوق مطالب را ارائه دهند.
انتقال به موقعیت جدید
معلم از بچه ها می خواهد آنچه را که در گروه یاد گرفته اند نتیجه گیری کنند و در گروه بازگو کنند و سرگروه به عنوان نماینده گروه آنرا به صورت بلند و برای بچه ها ی دیگر بخواند. می توان هنگامی که سرگروه در حال ارائه نتیجه گیری گروه است از او سوال هایی پرسید و ذهن بچه ها را به چالش کشید و از هم گروهی هایشان خواست تا با همفکری هم به سرگروه در جواب دادن کمک کنند، در نتیجه با پرسش سوال های جدید سطح یادگیریشان سنجیده می شود.
فرآیند هدایت و ارائه بازخورد
زمانی که معلم از بچه ها سوالات جدیدی می پرسد باعث می شود یادگیری بچه ها تثبیت شود. بچه ها به طور عینی درس را بهتر می فهمند، و راهنمایی کردن آن ها برای یافتن پاسخ مناسب است.
تحلیل و تفسیر
روش عینی نشان دادن مطالب در پایه ابتدایی بسیار مناسب است.
سنجش آموخته ها
می توان سنجش را به صورت گروهی هم انجام داد. به این صورت که تعدادی سوال در مورد مبحث تدریس شده را روی کاغذ نوشته و به هر گروه می دهیم و از آنها می خواهیم به آنها پاسخ دهند تا مفهوم این مبحث را بفهمند که چقدر به درس جدید مسلط شده اند.
پرسش و پاسخ
تحلیل و تفسیر
در انتهای هر درس که قرار است با ارزشیابی از میزان یادگیری دانش آموزان مطلع، می توان این ارزشیابی را به صورت فردی یا گروهی یا به روش های متفاوت انجام داد.
طرح درس روزانه علوم پنجم دبستان
درس12: از ریشه تا برگ
عنوان
هدف ها
فعالیت های دانش آموزان
هدف های ارزشیابی
یادداشت های معلم
جلسه اول
از ریشه تا برگ
از دانش آموزان انتظار می رود
1. بداند اولین قسمتی که پس از جوانه زدن دانه ها از آنها خارج می شود؛ ریشه است
2. به این درک برسد که آب و مواد محلول از طریق تارهای کشنده از خاک گرفته می شود و در اختیار گیاه گذاشته می شود.
1. بحث در مورد صفحه اول کتاب درس 12
2. پاسخ به سوال گیاه چگونه آب و مواد محلول را از خاک دریافت می کند
3. انجام کاوشگری ص 94 به صورت گروهی و یادداشت مشاهدات خود در دفتر یادداشت علوم
4. تکلیف خانه پاسخ به سوال فکر کنید صفه 95
1. اولین قسمتی که پس از جوانه زدن دانه ها از آنها خارج می شود چیست؟
2. گیاه چگونه آب و مواد محلول را از خاک می گیرد؟
3. وظیفه ی تار کشنده چیست؟
4. اگر تارهای کشنده ی یک گیاه از بین برود چه اتفاقی می افتد؟
طرح سوال توسط معلم در مورد تصویر اول درس
از یک هفته قبل از دانش آموزان می خواهیم تا کاوشگری ص94 را انجام دهند
نشان دادن تارهای کشنده به دانش آموزان و توضیح در مورد کار آن
وسایل مورد نیاز آزمایشات جلسه ی بعد را به دانش آموزان متذکر شود.
از دانش آموزان بخواهد که در جلسه ی بعدی تعدادی برگ های مختلف بیاورد
جلسه دوم
از ریشه تا برگ
1. به این درک برسد که آوندها آب را از ریشه به قسمت های بالای گیاه می رسانند
2. آوندها در برگ، رگبرگ ها را به وجود می آورند.
3. سوراخ های ریز رو و پشت برگ را روزنه می گویند
4. گیاهان اکسیژن مورد نیاز خود را از راه روزنه ها دریافت و کربن دی اسید را دفع می کنند.
1. انجام فعالیت صفحه ی 96
2. انجام فکر کنید ص 97 هم به صورت آزمایش و هم به صورت بحث گروهی
3. انجام فعالیت صفحه 97 و استفاده از میکروسکوب
4. پاسخ دادن به فکر کنید صفحه 98 از طریق بحث و مشورت گروهی
5. انجام فعالیت صفحه 98 به عنوان تکلیف خانه
1. آوند چیست؟
2. آوندها در کدام قسمت از یک گیاه وجود دارند؟
3. کار آوندها چیست؟
4. آوندها در برگ چه چیزی را به وجود می آورند. ؟
5. روزنه چیست؟
6. کار روزنه ها در گیاه چیست؟
7. روزنه ها چه گازی را دریافت و چه گازی را استخراج می کنند؟
آوردن چند شاخه ی گل رز سفید به کلاس برای انجام فکر کنید و ایجاد انگیزه در دانش آموزان
بردن دانش آموزان به آزمایشگاه برای انجام آزمایش با میکروسکوب
نشان دادن رگبرگ ها و آوندها به دانش آموزان
همراهی و راهنمایی دانش آموزان در انجام آزمایشات و فعالیت ها
دادن فعالیت ص 98 به عنوان تکلیف خانه