طرح درس روزانه علوم تجربی چهارم
درس12: گوناگونی گیاهان
نام آموزشگاه: نام آموزگار: زمان تدریس:
خدایا چنان کن سر انجام کار، تو خشنود باشی و ما رستگار
اهداف
کلی
آشنایی دانش آموزان با ریشه گیاهان، گلبرگها، شکل برگها و قسمتهای مختلف گلها
طبقه بندی گیاهان و مراحل رشد آنها
جزئی
دانش آموزان با اصطلاح گیاه تک لپه و دو لپه آشنا می شوند. ( شناختی/ دانش)
دانش آموزان با بخش های مختلف گل آشنا می شوند. ( شناختی/ دانش)
آشنایی با عمل گرده افشانی. ( شناختی/ دانش)
آشنا شدن با عوامل گرده افشانی ( شناختی/ دانش)
آشنا شدن دانش آموزان با میوه در گیاهان. ( شناختی/ دانش)
توانایی طبقه بندی کردن گیاهان بر اساس دانه دار و بدون دانه بودن آنها. (مهارتی)
مهارت بر قراری ارتباط با اعضای گروه (مهارتی)
توانایی طبقه بندی گیاهان دانه دار به دو دسته گل دار و مخروط دار. (مهارتی)
دانش آموزان با مشاهده دقیق گیاهان بتوانند با استفاده از وسایل دور ریختنی، گلدانی برای رویش گیاهان بسازند ( حیطه ی روان حرکتی / مشاهده )
در بحث راجع به گیاهان و محل رویش آنان و دادن اطلاعاتی به هم کلاسی ها فعالانه شرکت می کند (حیطه عاطفی/ واکنش)
ایجاد علاقه به نگهداری از گیاهان و رسیدگی به آنان ( حیطه عاطفی / ارزشگذاری)
تقویت حس زیبا شناسی و پی بردن به قدرت بی حد خدای بزرگ ( نگرشی)
نسبت به افزایش دانش خود درباره ی گیاهان علاقه مند می شوند. ( نگرشی)
رفتاری
دانش آموزان در پایان درس:
معنی گیاهان تک لپه و دو لپه را توضیح می دهند. ( شناختی)
بخش های مختلف گل را نام می برند. ( شناختی)
عمل گرده افشانی را توضیح می دهند. ( شناختی)
در مورد عوامل گرده افشانی توضیح می دهند. ( شناختی)
علت گرده افشانی را می دانند ( شناختی – درک و فهم)
گیاهان را بر اساس محل زندگی طبقه بندی می کنند. ( مهارتی)
گیاهان را بر اساس دانه دار یا بدون دانه بودن طبقه بندی می کنند. (مهارتی)
با علاقه به سخنان آموزگار و همکلاسی هایشان گوش می دهند. ( عاطفی توجه)
در انجام فعالیت های ( یاددهی و یادگیری ) شرکت می کنند. ( عاطفی – ارزش گذاری)
وسایل کمک آموزشی
کتاب درسی علوم تجربی پایه چهارم، تخته و ماژیک، تصاویر مختلف از گیاهان و عمل گرده افشانی.
روش تدریس
مدل کلاس
مشارکتی، پرسش و پاسخ، سخنرانی
گروههای 4 نفری روی میز و نیمکت به شکل U
مدت زمان
فعالیت های مقدماتی
برقراری ارتباط
سلام و احوالپرسی / حضور غیاب / بررسی وضعیت جسمی و ورانی دانش آموزان / خواندن سوره ی هفته ( توحید)
در جلسه قبلی معلم از دانش آموزان خواسته بود که انواع برگ ها و گیاهان را برای جلسه بعدی نقاشی کرده و به کلاس بیاورند.
در این جلسه معلم از دانش آموزان می خواهد کارهایشان را روی میز بگذارند. بعد از کنترل آنها و پرسش مختصری راجع آنها کارهای بچه ها توسط خودشان روی دیوار چسبانده می شود.
معلم در نهایت بر اساس علاقه ی بچه ها آنها را گروه بندی می کند ( البته به قوی و ضعیف بودن دانش آموزان نیز توجه می کند )
2
ارزشیابی تشخیصی
در سالهای قبل دانش آموزان با گیاهان آشنا شده اند. جهت ارزشیابی تشخیصی می توان از آموخته های قبلی دانش آموزان سوالاتی را پرسید.
به عنوان نمونه:
اسم یک درخت و یک گل را نام ببرید.
درختی نام ببرید که برگهای آن سوزنی شکل است.
فرق بین درخت و گل چیست؟
کدام قسمت درخت زیر خاک قرار دارد؟
3
ایجاد انگیزه
جهت ایجاد انگیزه می توان از یک کلیپ مرتبط با درس استفاده کرد. یا کلاس را در محیط باز ( کنار بغچه ها ) تشکیل داد.
همچنین می توان از قبل به بچه ها گفت با خود گل یا گیاهانی که در گلندان وجود دارد را بیاورند. معلم می تواند با احتیاط یک گل را از گدان بیرون کشیده تا ریشه هایش نمایان شود.
با انجام این کارها در دانش آموزان علاقه و انگیزه ایجاد می شود.
5
معرفی درس جدید
اجرای تدریس
اجرای تدریس
فعالیت معلم
فعالیت دانش آموز
در تصویر عنوانی درس گوناگونی گیاهی، تعدادی از گیاهان منطقه مرطوب نشان داده شده است. به طوری که در این تصویر خزه ها بر روی تنه درختان و سرخس ها در کف جنگل قابل مشاهده هستند.
– برای شروع این درس با ایجاد موقعیت شبیه به آنچه در ابتدای درس آمده، از دانش آموزان می خواخیم که گیاهانی را که در آن موقعیت مشاهده کرده را طبقه بندی نمایند.
– در فعالیت صفحه 93 دانش آموزان ویژگی های کدو و سوسن را، با توجه به تصویر علامت می زنند.
در این فعالیت می توانیم علاوه بر استفاده از شکل کتاب درسی از سایر تصاویر یا حتی گیاهان تازه ای که خود به کلاس می برند، نیز برای یادگیری بهتر استفاده نمایند.
– در ابتدای صفحه 94 تعریف گیاهان تک لپه و دو لپه در ارتباط با تعداد قسمت های دانه ارائه شده است. (در ضمن در مورد مطلب این صفحه، که گیاهان تک لپه و دولپه گل دار هستند نیز تصریح شده است).
– دانش آموزان با توجه به تصویر شماتیک این صفحه نام قسمت های مختلف گل را می آموزند.
– در این صفحه حرکت دانه های گرده را که از پرچم جدا می شوند را با توجه به تصویر کتاب به دانش آموزان نشان می دهیم.
در فکر کنید این صفحه دانش آموزان با توجه به تجربه زندگی از طریق مشاهده واقعی، تصویر و فیلم پاسخ خواهند داد.
– در صفحه 96 کتاب دانش آموزان را با تعریف میوه آشنا میکنیم.
– در صفحه 97 کتاب آمده است که گیاهانی هم که دانه ندارند، هم تولید مثل می کنند ولی آنها به جای دانه، با هاگ گیاهی شبیه به خود به وجود می آورند.
– در قسمت سهم شما از محیط زیست چیست؛ اهمیت ویژه ای قائل می شویم و زمان کافی برای مطرح کردن آن در کلاس اختصاص می دهیم.
دانش آموزان با دقت به تصویر کتاب نگاه کرده و در گروه مشورت می کنند.
دانش آموزان با توجه به آن که در مورد گوناگونی ریشه و برگ، متفاوت بودن تعداد گلبرگ ها در گیاهان برای طبقه بندی و پیشنهادهایی ارائه می نمایند.
در فعالیت صفحه 93 دانش آموزان ویژگی های کدو را که دارای ریشه راست، برگ ها دارای رگ برگ منشعب و گل هایی با اجزای پنج تایی است و سوسن را که دارای ریشه افشان، برگ دارای رگبرگ منشعب و اجزای گل سه تایی است، با توجه به تصویر علامت می زنند.
با در نظر گرفتن این مطلب، دانش آموزان کدو را گیاه دولپه و سوسن را گیاه تک لپه می نامند.
دانش آموزان با مشاهده تصویر، در می یابند که تعداد گلبرگ ها و پرچم ها در گل سرخ زیاد و در سوسن شش تاست. تعداد مادگی در گل سرخ زیاد و در سوسن یکی است.
دانش آموزان با تعریف عمل گرده افشانی آشنا می شوند. علاوه بر این با عوامل گرده افشانی یعنی باد، جانوران و گیاهان نیز آشنایی پیدا می کنند.
گرده های گل به بدن زنبور عسل می چسبد و از گلی به گل دیگر انتقال می یابد.
دانش آموزان ضمن گفت و گو با همکلاسی های خود و با استفاده از آنچه یاد گرفته اند، خواهند توانست تصاویری که در گفت و گو آمده با توجه مراحل از گل تا میوه را به ترتیب شماره گذاری کنند.
دانش آموزان در این بخش با استفاده از بخش های تولید مثلی گیاهان یعنی گل، مخروط، هاگ و دانه قادر به طبقه بندی گیاهان جدول خواهند شد. به این ترتیب که کدو گل دارد. کاج مخروط دارد. خزه و سرخس هاگ دارند. سوسن، کدو و کاج دانه دارند. در گفت و گوی این صفحه دانش آموزان با توجه به اطلاعات جدول، سوسن و کدو را که گل و دانه دارند و خزه و سرخس را که با هاگ تولید مثل میکنند، در یک گروه قرار می دهند
30
فعالیت های پایانی
جمع بندی
معلم کلمات کلیدی درس را روی تخته یادداشت می کند. متن درس توسط برخی از دانش آموزان با صدای بلند خوانده می شود.
معلم در صورت نیاز توضیحات تکمیلی را بیان کرده و درس را مرور می کند.
در نهایت درس توسط معلم و با کمک دانش آموزان جمع بندی می شود.
3
ارزشیابی
ارزشیابی تکوینی:
در حین تدریس معلم دانش آموزان را درگیر درس نموده و فعالیت های که انجام می دهند را مورد ارزیابی قرار داده و به نوعی ارزشیابی تکوینی انجام می دهد.
ارزشیابی پایانی:
برای ارزشیابی از این درس می توان از آزمون شفاهی استفاده کرد. و یا سوالاتی که به پیوست این طرح درس وجود دارد استفاده کرد.
5
ارائه تکلیف
آموزگار از دانش آموزان می خواهد که در منزل و در دفتر علوم قسمت های مختلف یک گل و مراحل تبدیل گل تا دانه را نقاشی کنند
در صورتی که فرصت کافی برای انجام فعالیت ها و فکر کنید وجود نداشت می توان آن را به عنوان تکلیف خانه ارائه داد.
2
سوالات درس با پاسخ
1- گیاهان به چه شکل هایی وجود دارند؟
به شکل درخت یا بوته های کوچک
2- قسمت های اصلی هرگیاه را نام ببرید.
ریشه- ساقه- برگ
3- چند نوع ریشه وجود دارد وهرکدام برای چه جایی مناسب است؟
ریشه ی راست: برای جاهای کم باران مناسب است. چون می تواند آب را از عمق زمین بگیرد.
ریشه ی افشان: برای جاهای پرباران مناسب است، چون می تواند آب را ازسطح زمین بگیرد.
4- خصوصیات گیاهی که ریشه ی راست دارد چیست؟
دانه ی دو قسمتی، برگ های پهن بار گلبرگ های منشعب دارد. گل های 5-4 گلبرگی ویا گل پیوسته گلبرگ دارد.
5- خصوصیات گیاهی که ریشه ی افشان دارد چیست؟
دانه ای یک قسمتی، برگ های دراز وباریک بار گلبرگ های موازی دارد. گل های 6-3 گلبرگی دارد.
6- ساقه ی گندم وبرنج که برگ های آنها تیغه مانند است چگونه است؟
ساقه ی آن ها بند بند است وداخل ساقه خالی است.
7- کار ساقه چیست؟
گیاه را نگه می دارد وغذا را از ریشه به برگ ها وگل ها می رساند.
8- برگ ها رابه چند شکل می توانید طبقه بندی کنید؟
به سه شکل: از روی لبه ی برگ ها: 1- صاف 2- دندانه دار 3- کنگره ای 4- پنجه ای 5- سوزنی
از روی شکل کلی: 1- ساده 2- مرکب 3- گوشتی
از روی گلبرگ ها: 1- موازی 2- منشعب
9- چه تفاوت هایی درشکل گل ها وجود دارد؟
تفاوت از نظر: 1- رنگ 2- اندازه 3- تعداد گلبرگ ها 4- جدا یا پیوسته بودن گلبرگ ها 5- شکل
10- به چند شکل می توانید گل ها را از روی گلبرگ های آن ها طبقه بندی کنید؟
به 2شکل:
1- گل های 3 یا 6 گلبرگی
2- گل های 4 یا 5 گلبرگی ونیز گل های پیوسته گلبرگ
11- با چه آزمایشی می توان متوجه شد که دانه ای یک قسمتی است یا دوقسمتی؟
دانه ها رایک روز داخل آب نگه می داریم سپس پوست آن ها را جدا می کنیم.
پوست دانه های دوقسمتی جدا می شود، ولی پوست دانه های یک قسمتی جدا نمی شود.
12- بیشترغذاهای ما از دانه های یک قسمتی است یا دوقسمتی؟
دانه های یک قسمتی مثل: برنج وگندم
13- کدام گیاه به جای گل، مخروط دارد؟
درخت کاج
14- دانه های کاج درکدام قسمت آن قرار دارند؟
درقسمت هایی به نام مخروط
15- دانه های کاج چگونه پراکنده می شوند؟
وقتی مخروط های کاج می رسند، پولک های آن باز می شوند ودانه های بالدار آن پراکنده می شوند.
16- مخروط به گل گیاهان دیگرشبیه است یا به میوه ی آن ها؟
به میوه ی آن ها شبیه است.
17- دانشمندان همه گیاهان رابه چند گروه طبقه بندی کرده اند؟
دو گروه
1- گیاهان دانه دار 2- گیاهان بی دانه
18- دانشمندان گیاهان دانه دار رابه چند گروه طبقه بندی می کنند؟
دو گروه
1-گیاهان گلدار 2- گیاهان مخروط دار
19- گیاهان گلدار چند گروهند؟
دو گروه: 1- گل های 3 گلبرگی 2- گل های 5-4گلبرگی