شناخت ملاک ها ی موجود و مطلوب انتخاب سردبیران گروه های دخلی خبری ایرنا



1-1- بیان مساله
تخصصی شدن مشاغل ، بکارگیری نیروهای متخصص ، مطلع و کارآمدی را می طلبد که با استفاده از تخصص ، اطلاعات و دانش خود کار را با صرف کمترین هزینه و با بیشترین سرعت ارایه کنند. جهان امروز، جهان رقابت ، سرعت و انجام کارها در کمترین زمان ممکن است . حوزه اطلاع رسانی نه تنها از این امر مستثنی نیست بلکه سرعت در انتقال خبر و اطلاع رسانی یکی از ویژگی های اساسی در خبرنویسی است و حساسیت کار اطلاع رسانی ، نیاز مخاطبان به دسترسی سریع و به موقع به خبرها برای اتخاذ تصمیم درست ، افرایش تعداد رسانه ها به ویژه رسانه های جدید و قدرتمند الکترونیکی و رقابت میان آنها بر ضرورت سرعت در کار خبررسانی افزوده است.
شاید، زمانی ، ارزش خبری یک خبر را به لحاظ زمانی تا بیست و چهار ساعت محاسبه می کردند اما امروزه ، با توجه به تعدد رسانه های مکتوب و چاپ مکرر آنها در روز و پیدایش و رشد رسانه های الکترونیکی ویژه پخش اخبار ، ارزش زمانی برخی از خبرها مانند ترور یا مرگ شخصیت های معروف ، اعلام وقوع یا پایان جنگ ، سقوط قیمت ارز ، شاید به ثانیه محدود شود، بنابراین ، کمترین تعلل و تاخیر در انعکاس سریع رویدادها به کاهش اعتبار رسانه و ادامه این روند در درازمدت به مراجعه مخاطبان به رسانه های رقیب ، کاهش میزان آگهی ها و در نتیجه به مرگ رسانه یا دستکم به کم و بی خاصیت شدن آن منجر می شود.
البته به این مساله نیز باید توجه کرد که همانگونه که وجود هواپیما، تانک ، ناو و افراد انسانی به خودی خود موجب ایجاد یک نیروی نظامی کارآمد نمی شود، وجود قلم ، کاغذ، ضبط صوت ، اینترنت و نیروی انسانی به اسم خبرنگار نیز صرفا موجب تولید خبر و اطلاع رسانی نمی شود. استفاده از دبیران و سردبیران متخصص ، آشنا به مسایل حرفه ای ، مطلع از حوزه تحت پوشش و فناوری های ارتباطی در کنار تجهیزات و امکانات شغلی و خبرنگاران ورزیده و حرفه ای ، از جمله عوامل موثر بر انتقال سریع اخبار است .
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به عنوان پیشکسوت خبرگزاری های ایران، سرعت ، دقت و صحت را در سرلوحه کار خود قرار داده است . اما سوال این است که ایرنا تا چه اندازه توانسته است با اعمال ملاک های حرفه ای در انتخاب سردبیران گروه های خبری خود به این شعار تحقق بخشد و در واقع، ملاک های موجود انتخاب سردبیران گروه های داخلی خبری در ایرنا کدامند و ملاک های مطلوب آن از نظر خبرنگاران هر گروه چیست ؟

1-2- اهداف تحقیق :
1- شناخت ملاک ها ی موجود و مطلوب انتخاب سردبیران گروه های دخلی خبری ایرنا ،
2- میزان اعمال این ملاک ها،
3- تاثیر اعمال این ملاک ها در تحقق شعار سرعت ، دقت و صحت ایرنا در اطلاع رسانی و
4- شناخت ضعف ها و کاستی های موجود در زمینه ملاک های تعیین سردبیران و ارایه راهکاری مناسب برای ارتقای سطح اطلاع رسانی ایرنا .

1-3 – فرضیه ها :
1- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، داشتن تحصیلات دانشگاهی تکمیلی مرتبط، یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران ایرنا است .
2- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، داشتن سابقه کار حرفه ای مرتبط ، یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران ایرنا است.
3- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، آشنایی با فناوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی، یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران ایرنا است .
4- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، گرایش های(سوگیری) سیاسی، یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران ایرنا است .
5- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، جنسیت، یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران ایرنا است .
6- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، مناسبات و ارتباطات فردی، یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران ایرنا است.

1-4 – جامعه آماری :
خبرنگاران گروه های خبری ایرنا .

1-5 – روش تحقیق :
پیمایشی .

1-6- روش تجزیه و تحلیل داده ها : استفاده از امار توصیفی و استنباطی .

1-7 – متغیرها :
متغیر مستقل :
ملاک های مطلوب و موجود انتخاب سردبیران خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)،

متغیرهای وابسته :
– داشتن تحصیلات دانشگاهی تکمیلی مرتبط با روزنامه نگاری ،
– داشتن سابقه کار حرفه ای (دستکم 10سال )،
– آشنایی با فناوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی ،
– گرایش (سوگیری سیاسی) ،
– ارتباطات و مناسبات فردی و
– جنسیت .

1-8 – تعریف مفهومی متغیرها :
خبرگزاری جمهوری اسلامی : در سال 1313 ، اداره ای به نام "آژانس پارس" در وزارت امور خارجه ایران در جایگاه یک مرکز خبری ملی و رسمی تاسیس شد. این اداره زیر نظر وزارت امور خارجه به انتشار اخبار ملی و بین المللی پرداخت و روزانه دو بار بولتن خبری به زبان فارسی و فرانسه منتشر و میان مسوولان، اداره های دولتی، خبرگزاری های بین المللی در تهران و مطبوعات ملی توزیع می کرد.
مهمترین وظایفی که در اساسنامه ایرنا برای این سازمان تعیین شده است عبارتند از:
– جمع آوری، پردازش حرفه ای و انتشار اخبار و گزارش های خبری از رودیدادهای ایران و جهان در سطح ملی و انعکاس اخبار ایران در سطح بین المللی،
– تهیه، تولید و انتشار عکس های خبری از رویدادها و وقایع،
– خرید و فروش خبر، گزارش ، مقاله، تفسیر و عکس در سطح ملی و بین المللی،
– انجام فعالیت های پژوهشی و تحقیقاتی در موضوعات مختلف،
– مشارکت در ایجاد و تقویت سازمان ها و ائتلاف های خبری، منطقه ای و بین المللی،
بر اساس آخرین تغییرات تشکیلاتی ایرنا در سال 1370، این سازمان در سطح بالا دارای مدیرعامل و سه معاونت خبری، اجرایی و فنی است. معاونت خبری سه مدیریت "اخبار داخلی"، "اخبار خارجی" و "پژوهش و بررسی های خبری" را مدیریت و هماهنگ می کند. معاونت اجرایی، مدیریت های "امور اداری"،"امور مالی"، "طرح و برنامه" و "بازرگانی" را شامل می شود. معاونت فنی نیز دارای مدیریت های "مهندسی و ارتباطات" و "خدمات رایانه و ماهواره" است.
بر اساس آخرین تغییرات تشکیلاتی، "ایرنا" دارای 50 دفتر در مراکز استان ها و شهرستان های مختلف کشور و 30 دفتر خارجی است. علاوه بر دفاتر خارجی، ایرنا در برخی کشورهای خارجی از خبرنگاران آزاد و رابطین خبری، برای کسب خبر بهره می برد.

سردبیر :
در هر سازمان تحریریه ، سردبیر (ویراستار) نقش سیاستگذار، کانال پالایش خبر، هماهنگ کننده فعالیت تحریریه ، انطباق اخبار و مطالب با خط مشی رسانه ، انتخاب کننده اخبار ، اولویت گذاری خبر در صفحات ، انتخاب کننده نهایی عکس ، طرح و کاریکاتور و اعمال مدیریت در تمامی سرویس ها و بخش های خبری و فنی ایفا می کند .

خبرنگاران گروه های خبری داخلی ایرنا :
تمامی افرادی که در سال 1386در گروه های خبری داخلی ایرنا( علمی ، فرهنگی ، سیاسی ، فرهنگی ، ورزشی ، اقتصادی، استان تهران و شهرستان ها ) به عنوان خبرنگار به تهیه ، گردآوری و تنظیم خبر و گزارش و ارایه به سردبیر مشغول به کار هستند.

تحصیلات دانشگاهی تکمیلی مرتبط با رونامه نگاری :
منظور از تحصیلات دانشگاهی تکمیلی مرتبط با روزنامه نگاری ، تحصیل درسطح کارشناسی ارشد و بالاتر در رشته های روزنامه نگاری ، ارتباطات ، تحقیق در ارتباطات و … در دانشگاه های داخل و خارج کشور است.

سابقه کار حرفه ای :
منظور از داشتن سابقه کار حرفه ای ، فعالیت در زمینه کارهای خبری و روزنامه نگاری در سازمان ها و موسسات خبری ، روزنامه ها و … دستکم به مدت 10سال است.

فناوری های نوین ارتباطی :
منظور از فناوری های نوین ارتباطی همه انواع لوازم الکترونیکی ، ارتباطی و تمامی تجهیزات نامتجانس در قالب یک شبکه واحد و دانش ها و مهارت های فنی که ادغام و یکپارچگی کلیه خدمات را در قالب وسایل قابل حمل و بی سیم برای بشر به ارمغان می آورد. منظور از زبان خارجی ، زبان های بیگانه اعم از انگلیسی ، فرانسه ، عربی ، روسی، ایتالیایی، اسپانیولی ، ژاپنی و … است .

گرایش (سوگیری) سیاسی :
منظور از گرایش سیاسی ، جانبداری و طرفداری از احزاب و گروه های سیاسی رسمی موجود در جامعه اعم از گروه های راستگرا و چپگراست .

ارتباطات و مناسبات فردی :
منظور از ارتباطات و مناسبات فردی ، فراگرد تفهیم و تسهیم معنی بین یک شخص و انسان های دیگر، حداقل یک نفر دیگر است که به دلایل گوناگون مانند حل مسایل و مشکلات ، رفع تضادها و تعارضات ، رد و بدل کردن اطلاعات و رفع نیازهای اجتماعی برقرار می گردد.
جنسیت :
منظور از جنسیت همان زن یا مرد بودن است .

1-9- تعریف عملیاتی متغیرها
1- تحصیلات دانشگاهی : منظور از تحصیلات دانشگاهی متغیری است که در وضعیت مطلوب با سوالات 1 و 10 و در وضعیت موجود با سوال 27 مورد سنجش قرار گرفته است. (در مقیاس لیکرت)
2- سابقه کار حرفه ای : منظور از سابقه کار حرفه ای متغیری است که در وضعیت مطلوب با سوالات 4 و 15 و در وضعیت موجود با سوالات 25 و 27 مورد سنجش قرار گرفته است.
3- آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی : منظور از آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی متغیری است که در وضعیت مطلوب با سوالات 2 ، 5 ، 8 ، 12 و 13 و در وضعیت موجود با سوالات 19 ، 21 ، 22 ، 26 و 30 مورد سنجش قرار گرفته است.
4- گرایش های (سوگیری)سیاسی : منظور از گرایش های سیاسی متغیری است که در وضعیت مطلوب با سوالات 7 و 9 و در وضعیت موجود با سوال 31 مورد سنجش قرار گرفته است.
5- جنسیت : منظور از جنسیت متغیری است که در وضعیت مطلوب با سوالات 6 و 17و در وضعیت موجود با سوالات 20 و 24 مورد سنجش قرار گرفته است.
6- مناسبات و ارتباطات فردی : منظور از مناسبات و ارتباطات فردی متغیری است که در وضعیت مطلوب با سوالات 3 ، 11 ، 14 و 16 و در وضعیت موجود با سوال 23 مورد سنجش قرار گرفته است.

ردیف
متغیر
شناسه
سوالات مربوطه
در وضعیت مطلوب
سوالات مربوطه در وضعیت مطلوب
1
تحصیلات دانشگاهی
X1
1 ، 10
27
2
سابقه کار حرفه ای
X2
4 ، 15
25 ، 29
3
آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی
X3
2 ، 5 ، 8 ، 12 ، 13
19 ، 21 ، 22 ، 26 ، 30
4
گرایش های(سوگیری) سیاسی
X4
7 ، 9
31
5
جنسیت
X5
6 ، 17
20 ، 24
6
مناسبات و ارتباطات فردی
X6
3 ، 11 ، 14 ، 16
23

1-10- محدودیت های پژوهش
اگر چه هر تحقیق و پژوهشی ماهیتاً به دنبال ارتباط بین عوامل و میزان تاثیر آن می باشد اما به هر حال در بطن خود یک سری محدودیت هایی دارد که با ظاهر شدن بر سر راه تحقیق، کاررا مشکل و تعمیم نتایج را با دشواری مواجه می کند. پژوهش حاضر نیز از چنین امری مستثنی نبوده و دارای محدودیت هایی به شرح زیر بوده است:
1- محدود بودن جامعه آماری به خبرنگاران، تعمیم نتایج را به افراد خارج از جامعه مذکور غیر ممکن ساخته است. به عبارت دیگر پژوهش حاضر فقط منعکس کننده نظرات خبرنگاران ایرنا است. به دیگر سخن، برای بدست آوردن ملاک های وضعیت موجود ، ممکن بود بتوان از نظرات افراد صاحبنظر در انتخاب سردبیران استفاده نمود که البته محدودیت های این کار کمتر از رجوع به خبرنگاران نیست.
2- افت اولیه نمونه به دلیل عدم دسترسی به برخی ازافراد نمونه مورد بررسی موجب شد تا افراد دیگری جایگزین آنها شوند. این کار نمونه گیری کاملا تصادفی را زیرسوال برده و روایی بیرونی پژوهش را تا حدودی مورد تهدید قرار داد.البته با توجه به تفاوت اندک بین حجم نمونه وحجم جامعه می توان گفت که نمونه حاضر در حد اطمینان آوری معرف جامعه آماری مورد بررسی است.
3- افت ثانویه نمونه به دلیل عدم پاسخگویی کامل تعداد خیلی معدود پاسخگویان موجب شد تا افراد دیگری جایگزین آنها شوند. این کار نیز نمونه گیری کاملا تصادفی را زیر سوال برده و روایی بیرونی پژوهش را تا حدودی مورد تهدید قرار داده است. در این مورد نیز به نظر می رسد تفاوت اندک بین حجم نمونه و حجم جامعه می تواند جبران کننده این محدودیت باشد.
4- شاید پاسخگویی غیر دقیق و سوگیری احتمالی برخی پاسخگویان ، سبب کاهش ناچیز روایی درونی پژوهش گردیده باشد.
5- برخی محدودیت ها در مورد بررسی وضعیت موجود سبب شد تا روایی درونی پژوهش در مواردی اندک مورد تردید باشد. به عبارت دیگر وضع موجود شاید به طور دقیق نشانگر ملاک های ایجاد چنین وضعیتی نباشد ، به تعبیر دقیقتر در پرسشنامه وضعیت موجود سوال شده است و نیک می دانیم که وضعیت موجود به طور کامل نمی تواند نمایانگر ملاک های بوجود آمدن وضعیت موجود باشد. البته چاره ای نبود جز اینکه وضعیت موجود ، آیینه ای برای ملاک های انتخاب سردبیران در نظر گرفته شود.
6- محدود بودن ابزار سنجش به پرسشنامه موجب محدودیت در امر سنجش متغیر ها بوده است.

مقدمه
رسانه های جمعی در دهه های اخیر به ویژه پس از جنگ جهانی دوم به دوره ای از بلوغ رسیده اند که با توجه به ویژگی های خاص خود برای بقیه جامعه مساله ساز شده و سبب نظارت و سیاستگذاری دولت ها و حتی دستگاه های فراملی را فراهم آورده اند.
در وهله اول ، رسانه ها به لحاظ خاستگاه، عملکرد و قواعد، بیشتر نهادهایی ملی با محتواهای خاص خود هستند که به واسطه فشارهای سیاسی و اجتماعی داخلی و توقعات مخاطبانشان محدود می شوند و کارشان اطلاع رسانی و گاه خدمت فعالانه به منافع ملی (که توسط کنشگران قدرتمند دیگر تعیین شده اند) می باشد.
در درجه دوم، تصویر رسانه به عنوان میانجی بین اعضای معمولی جامعه و جهان که کمتر در معرض رویدادها و دسترس قدرت هستند، خود به خود مستلزم نوعی "پیوند" بر اساس اطلاعات مستمر است.
سوم اینکه، "رسانه ها" برای تداوم نوعی از نظام اجتماعی که مشخصه جامعه بزرگ امروزی (صنعتی و اطلاعاتی) است، لازم به نظر می آید.
هر حوزه ای از زندگی اجتماعی که به اندازه ارتباطات حساس باشد، به انحاء مختلف و بطور گسترده با سیاست درآمیخته خواهد شد. بدون تردید در این حوزه ها بحث و جدل های شدیدی وجود خواهد داشت و برنامه های سیاسی، بخشی از کشمکش های گروه های ذینفع رقیب را تشکیل خواهد داد که الزاما در راستای نیازهای شهروند عادی نیست. درعین حال شکست ها و خلاءهای آشکار در سیاستگذاری می تواند منعکس کننده عمق مبارزات سیاسی باشد. رسانه ها حوزه ای غیرقابل سیاستگذاری هستند اما ارتباطات عمومی هرگز حوزه ای غیرسیاسی نخواهد شد، هرچند به نظر می رسد در حال فاصله گرفتن از مدل های قدیمی نظام سیاسی شده ای که مشخصه روزنامه است، می باشد. (مک کوییل،2002 )

2-1- نگاهی به تعاریف ارتباط، وسایل ارتباط جمعی، ویژگی ها و وظایف
تعاریف ارتباط
"ارتباط" و برقراری ارتباط ، شالوده ضروری هرگونه کنش اجتماعی است.تقریبا به تعداد نظریه پردازان و صاحبنظران در حوزه ارتباطات، تعاریفی هم از ارتباط در دست است اما در این میان دو تعریف شاخص ترند. نخستین تعریف که به مکتب فرآیند نگر معروف شده است، ارتباط را فرآیندی می داند که به واسطه آن ارتباط گر یا فرستنده پیام از طریق یک رسانه یا مجرا (وسیله ارتباطی)، پیامی را با تاثیراتی معین به گیرنده یا مخاطب می رساند. تعریف دیگر، ارتباط را کنشی اجتماعی می داند که افرادی از یک فرهنگ مشخص در واکنش به تجربه خود از واقعیت به مبادله معانی می پردازند.
هدف مکتب فرآیندنگر، تفکیک اجزا و مراحل مختلف فرآیند ارتباط است تا به این ترتیب بتواند نحوه کار کل فرآیند ارتباط را بررسی کند. مدل کلامی "هارولد لاسول"1 (1948) یکی از اولین نمونه های مدل ارتباط به مثابه یک فرآیند است: "چه کسی چه چیزی را از چه مجرایی به چه کسی و با چه تاثیر می گوید." از آنجا که او مشخصا به تبلیغات (ارتباط اقناعی) توجه داشت، بر مفهوم تاثیر ارتباط تاکید می کرد. از نظر متفکران دیگر، مفاهیم، قصد و بافت ارتباط، اهمیت اساسی دارند زیرا بیشتر ارتباط گران از ایجاد ارتباط هدفی دارند و نیز شرایط اجتماعی ارتباط لزوما بر نحوهِ بیان و فهم پیام ها تاثیر می گذارد.(گیل و آدامز،2002)
"ویلبر شرام"2 در کتاب "فراگرد و تاثیر ارتباط اجتماعی" می گوید: در فراگرد ارتباط بطور کلی می خواهیم با گیرنده پیام خود در یک مورد و مساله معین همانندی (اشتراک فکر) ایجاد کنیم. وی ارتباط را ابزاری می خواند که هستی جوامع را امکانپذیر می سازد. "چارلز کولی"3 نیز در کتاب "مفهوم ارتباط در سازمان های اجتماعی" ارتباط را مکانیسمی می خواند که روابط انسانی بر اساس و به وسیله آن بوجود می آید و تمام مظاهر فکری و وسایل انتقال و حفظ آنها در مکان و زمان بر پایه آن توسعه پیدا می کند. وی می گوید: در حقیقت ارتباط "فراگرد انتقال اطلاعات با وسایل ارتباطی گوناگون از یک نقطه، یک شخص یا یک دستگاه به دیگر است."(محسنیان راد، 1368)
"کلود شانون"4 و "وارن ویور"5 ، کلمه ارتباط را معرف تمام جریان هایی می دانند که به وسیله آن یک اندیشه می تواند اندیشه دیگر را تحت تاثیر قرار دهد. به عبارت دیگر ارتباط سبب می شود که وجدان انسان در وجدان دیگران، تصاویر، مفاهیم، تمایلات و رفتارها و آثار روانی گوناگونی پدید آورد.
منبع با اهداف خاص خود پیام را رمزگذاری کرده و به سوی گیرنده ارسال می کند. گیرنده هم پیام دریافتی را که پارازیت های محیط روی آن اثر گذاشته است، رمزخوانی کرده و دریافت می کند.

مدل ارتباطی کلود شنون و وارن ویور
دکتر "مهدی محسنیان راد" در کتاب ارتباطات انسانی در تعریف ارتباط می نویسد: "ارتباط عبارتست از فراگرد انتقال پیام از سوی فرستنده برای گیرنده مشروط بر اینکه در گیرنده پیام مشابهت معنی با معنی مورد نظر فرستنده پیام ایجاد شود."
"ادوین امری"6 نویسنده آمریکایی در کتاب "مقدمه ای بر ارتباطات جمعی" در تعریف ارتباط می نویسد: "ارتباط، عبارت از فن آوری انتقال اطلاعات و افکار و رفتاری انسانی از یک شخص به شخص دیگر است."
به هر حال، ما برای برآورده ساختن نیازهای روزمره اقتصادی و اجتماعی، سرگرم شدن، بروز خلاقیت اجتماعی و مبادله اطلاعات باید ارتباط برقرار کنیم. در واقع ارتباط ما را به شبکه همواره گسترش یابنده انسان ها پیوند می زند.

انواع ارتباط
ارتباطات در شرایط مختلف و با افراد و گروه های مختلف شکل می گیرد. گاه ما با خود ارتباط برقرار می کنیم و زمانی با انسانی دیگر و در زمانی دیگر با تعداد کثیری از انسانها.
عناصر ارتباط در ساده ترین جریان ارتباطی شامل سه عنصر اصلی "پیام دهنده"، "پیام" و "پیام گیرنده" است.
در ارتباط مستقیم ،پیام دهنده یک شخص واحد است که پیام خود را در قالب کلام، نگاه، لبخند، اشاره و.. به گیرنده پیام که او هم یک شخص واحد است، منتقل می کند.
در ارتباط غیرمستقیم برای برقراری ارتباط از یک وسیله ارتباطی استفاده می شود. بنا بر این یک عنصر جدید به نام "وسایل ارتباطی" به عنوان چهارمین عنصر وارد فرآیند ارتباط می شود.
در این نوع ارتباط، پیام در وسیله ارتباطی است و به عبارتی فرآیند ارتباط دارای چهار عنصر شامل فرستنده پیام، پیام، وسیله ارتباطی و مخاطب است.

دکتر "باقر ساروخانی" در تقسیم بندی انواع ارتباط، ارتباط را به هشت نوع تقسیم می کند:
1- ارتباط مستقیم: ارتباطی بدون واسطه بین انسان یا انسان هایی دیگر است.
2- ارتباط جهانی: با درنظر گرفتن محدوده ارتباطات، ارتباط به دو نوع ملی و جهانی تقسیم
می شود.
3- ارتباط احساس برانگیز: فرآیند ارتباطی است که از طریق سخن یا نمادهای گوناگون برقرار می شود بدون آنکه معنای دقیقی انتقال یافته باشد. در جریان این نوع فرآیند ارتباطی، انتقال نمادها موجب همبستگی اجتماعی و آمادگی روانی می شود. قسمت اعظم ارتباطاتی که از طریق هنر و به ویژه موسیقی برقرار می شود، این نوع ارتباط است.
4- ارتباط معطوف به هدف: در این نوع ارتباط، برقرار کننده ارتباط دارای هدفی خاص، از پیش تعیین شده و برخوردار از برنامه ای مدون است.
5- ارتباط بازتابی: در این نوع ارتباط، هدفی از پیش تعیین شده وجود ندارد و افراد یکباره و بدون آگاهی قبلی، در جریان ارتباط قرار می گیرند.
6- ارتباط اجتماعی: به ارتباطاتی گفته می شود که موجب انتقال معانی یا پیام هایی در بین جمع می شوند. ویژگی این ارتباط آن است که بیش از یک نفر در جریان آن قرار دارد، نشانه ها یا نمادهایی حامل پیام هستند و مجراها در انتقال پیام و ایجاد ارتباط اجتماعی، کاربرد گسترده دارند."ژرژ میلر"7 در کتاب "زبان و ارتباط"، چهار هدف را برای ارتباط اجتماعی برمی شمارد که عبارتند از: 1) یکسان تر کردن اطلاعات، 2) یکسان تر کردن افکار عمومی، 3) دگرگونی سلسله مراتب گروهی و 4) اظهار و انتقال حالات عاطفی.
7- فراارتباط: به معنای ارتباطی است که قواعد ارتباط یا ارتباط های بعدی را مشخص می کند. ماورای ارتباط می تواند یک حرکت بدنی، یک لبخند یا حتی نگاه باشد. وقتی کسی سخن می گوید و ما ابرو درهم می کشیم، این ماورای ارتباط است زیرا از این طریق پیامی به او می رسانیم.
8- ارتباط حرکتی: ارتباطی است که با تکیه بر حرکات بدن مانند حرکات چهره، دست و سر و گردن، صورت می گیرد، نه از طریق سخن. در این ارتباط عنصر کلام وجود ندارد.
در میان انواع ارتباطات، ارتباط جمعی یا عمومی از اهمیت بیشتری برخوردار است و اساسا شامل برنامه های سرگرم کننده و انتشار اخبار و اطلاعاتی است که سازمان های دولتی یا شرکت های خصوصی برای خیل عظیم مخاطبان خود پخش می کنند.(ساروخانی،1367)

ارتباط جمعی یا عمومی:
اگر از دیدگاه فردی به ارتباط بنگریم، ارتباط ما را قادر می کند تا به عضو مفید و موثری برای اجتماع تبدیل شویم و از منظر اجتماعی، ارتباط بین اجزای جامعه رشد و بقای جامعه را تضمین می کند. "ارتباط جمعی"8 نوعی از ارتباط است که بر اساس آن، فرد با تعداد کثیری از انسان های دیگر ارتباط برقرار می کند. این ارتباط، فراگرد تفهیم و تفاهم و تسهیم معنی با شمار کثیری از انسان های دیگر است.(فرهنگی،1368)
"ژان کازنو"9 در کتاب جامعه شناسی "وسایل ارتباط جمعی"10 درتعریف ارتباط جمعی می نویسد: ارتباط جمعی عبارت از آن وسیله ارتباطی است که مورد توجه عده کثیری قرار می گیرد.
ارتباطات، حاوی پیام هایی است که میان طرفین گفت و گو مبادله می شود. ترکیب و محتوای این پیام ها تاحدی به نظر خالقین آنها وابسته است و پیامدهای گوناگونی می تواند داشته باشد.
در ارتباط جمعی به سبب فراوانی پیام ها، وسعت میدان ارتباط، پراکندگی پیام گیرندگان و همچنین لزوم پخش سریع پیام های ارتباطی، دیگر امکان ارتباط مستقیم وجود ندارد و جریان ارتباط غیرمستقیم به عناصر تازه ای نیازمند است.
در این نوع ارتباط برای برقراری ارتباط، فرستنده، کانال، گیرنده، سه عنصر اصلی برقراری ارتباط به شمار می روند. معمولا در ارتباطات جمعی هر یک از سه عنصر نیازمند سازمان و وسایل خاصی است تا ارتباط برقرار شود.
ارتباط جمعی بیشتر از طریق رسمیت، ساختار و برنامه ریزی خود، قابل تشخیص است. امروزه به این ارتباط توجه زیادی می شود و دست اندرکاران سیاست، تجارت و … کم و بیش، بیشترین تلاش خود را در جهت بهبود آن مبذول داشته و خود را ملزم و مکلف به شناخت بهتر آن و فراگیری نکات ظریف آن می دانند.
در بالاترین سطح، ارتباطات در متن روابط موجود در بین ارتباط گیرندگان مبادله می شود و در فرآیند ارتباط روابط را دگرگون می کند.
"ژوزف تی کلاپر"11 در کتاب "تاثیر ارتباط جمعی"12 می گوید: "ارتباط جمعی عبارت است از رساندن اطلاعات، ایده ها و برداشت ها از طریق وسایل ارتباطی و دریافت این اطلاعات به وسیله عده زیادی از انسانها در یک زمان." (محسنیان راد،1368)
وسایل ارتباط جمعی در تمدن های جدید بوجود آمده و ویژگی اصلی آنها قدرت و شعاع عمل گسترده است.
انتشار اخبار از رسانه های جمعی که با هدف انتقال اطلاعات و پیام های همراه آن صورت می گیرد، جزئی از روند ارتباطات است که در آن رسانه های خبری به عنوان منبع ارتباط، خبر را به گیرنده یا مخاطبان انتقال می دهند. (کازنو،1982)

ویژگی های اصلی ارتباط جمعی
ارتباط جمعی یکی از فرآیندهای ارتباطی است که در سطح جامعه عمل می کند و به سهولت از روی ویژگی نهادی بودنش شناخته می شود، ترکیبی از هدف، سازمان و فعالیت عملی.در ارتباط جمعی، منبع یک فرد واحد نیست بلکه سازمانی رسمی، و فرستنده اغلب یک ارتباط ساز حرفه ای است. پیام، منحصر به فرد، متغیر و غیرقابل پیش بینی نیست بلکه معمولا ساخته و پرداخته، به معیار شده و تکثیر شده است. پیام همچنین ثمره کار و کالایی دارای ارزش مبادله است و گوشه چشمی نمادین به ارزش مصرف دارد. رابطه میان فرستنده و گیرنده یک جهتی و بندرت دوطرفه، ضرورتا غیرشخصی و اغلب "مستقل از اخلاق" و قابل پیش بینی است به این معنا که معمولا فرستنده، مسوولیت تاثیرات خاص پیام بر افراد را بر عهده نمی گیرد، او فقط پیام را در مقابل پول یا توجه مبادله می کند.
غیرشخصی بودن تا حدودی از فاصله فیزیکی و اجتماعی میان فرستنده و گیرنده ناشی می شود و تا حدودی از غیرشخصی بودن نقش ارتباط ساز جمعی که معمولا تحت سیطره هنجارهای بی طرفی و فاصله گذاری قرار دارد، متاثر است.
ارتباط جمعی اغلب دربرگیرنده تماس همزمان بین فرستنده و گیرندگان بسیار است که تاثیری فوری و در سطحی بسیار گسترده را فراهم می سازد و پاسخ فوری تعداد زیادی از مردم را در یک لحظه در پی دارد. هر چند یکنواختی تاثیر را نمی توان مفروض دانست اما بسیار احتمال می رود که نسبت به اشاعه متوالی اطلاعات از فرد به فرد، تنوع پاسخ های بسیار کمتر باشد.

ارتباطات و نگرش
"دیوید برلو" (1960) اثرات نگرش ها بر ارتباطات را برشمرده است. اگر ارتباط گران یا ارتباط سازان نگرش مثبتی نسبت به خود داشته باشند، این اعتماد به نفس به ایشان کمک می کند که با دیگران ارتباطی موفقیت آمیز و قانع کننده برقرار کنند. نگرش آن ها به موضوعی که بدان می پردازند نیز به همین میزان اهمیت دارد. دانشمندان علوم اجتماعی نشان داده اند که چنانچه ارتباط گران بخواهند تغییری در نگرش مخاطبان شان ایجاد کنند، باید بتوانند مخاطبان را قانع کند که ماهر و مطمئن اند، باید گیرا و جذاب باشند و بتوانند نشان دهند با زمینه های ذهنی علایق مخاطبانشان آشنایی دارند. اگر ارتباط گران بتوانند نشان دهند که نظر مخاطبان برایشان اهمیت دارد، مخاطبان نیز به نوبه خود آمادگی بیشتری برای توجه کردن به پیام آن ها از خود نشان می دهند. این اطمینان و توجه باعث می شود که ارتباطات بر نگرش و در پی آن بر رفتار انسان تاثیر می گذارد.

کارکردهای اصلی رسانه های جمعی
رسانه ها به عنوان مجاری یا کانال های میانجی در جامعه کارکردهایی مانند "برقرار کردن ارتباط"، "نشان دادن راه"، "تفسیر" و غیره دارند.
"هارولد لاسول" کارکردهای اصلی ارتباطات و طبقه بندی وظایف اجتماعی وسایل ارتباط جمعی را به شرح زیر خلاصه کرده است:
الف) نظارت بر محیط (نقش خبری): رسانه ها با تهیه و پخش اخبار و اطلاعات، افراد جامعه را با محیط زندگی خود آشنا می کنند و بدین گونه، آنان را آماده می کنند تا از محیط خود، اطلاع کافی به دست آورند و عکس العمل های لازم را برای انطباق با آن، نشان دهند.
ب) ایجاد همبستگی اجتماعی در واکنش به محیط (نقش تفسیر و راهنمایی): این نقش، مکمل نقش قبلی است و با توجه به ضرورت نظارت بر محیط، لزوم همبستگی افراد را در این مورد یادآوری می کند. در این زمینه تحلیل و تفسیر رویدادهای مسایل زندگی جمعی و نیز راهنمایی افکار عمومی و همچنین تبلیغات سیاسی، برای همبستگی اجتماعی، اهمیت خاص دارند.
ج) انتقال میراث فرهنگی (نقش آموزشی): کمک به انتقال میراث فرهنگی جامعه از نسل های گذشته به نسل های آینده است. زیرا هر نسلی برای ادامه زندگی ناچار است از تجربیات نسل های قبل استفاده کند و وسایل ارتباطی با انتخاب و ارائه ارزش ها و معیارهای فرهنگی نسل های گذشته به نسل معاصر آموزش می دهند.
اینها به ترتیب به تامین اطلاعات و ایجاد وفاق جمعی، بیان ارزش های فرهنگی و نمادهایی که برای هویت و استمرار جامعه اساسی اند، برمی گردد.
"ویلبر شرام"، استاد آمریکایی علوم ارتباطات نیز در کتاب "انسان ها، پیام ها و وسایل ارتباط جمعی" برای نقش های سه گانه مزبور، سه صفت خاص بکار برد. وی نقش اول را به عنوان نقش "نگهبان"، نقش دوم را به منزله نقش "راهنما" و نقش سوم را به عنوان نقش "معلم" ذکر کرده است. (قندی، 1383)
"چارلز رایت"13 (1960) این طرح کلی را برای توصیف بسیاری از آثار رسانه ها ارائه کرد و "تفریح و سرگرمی"14 را به عنوان چهارمین کارکرد عمده رسانه به آنها افزود: این چهارمی را می توان جزئی از همان انتقال فرهنگ دانست اما جنبه دیگری هم دارد که عبارت است از فراهم آوردن پاداش، استراحت و کاستن از تنش و از این راه آسان تر کردن سازگاری با زندگی واقعی برای مردم و جوامع و جلوگیری از انهدام و سقوط آنها (مندلسون، 1966)15 .
کارکردهای (اهداف) اصلی رسانه های جمعی از نقطه نظر جامعه، یک کارکرد دیگر دارد و آن بسیج رسانه هاست. تقریبا همه جا از رسانه های جمعی انتظار می رود که منافع ملی را به پیش ببرند و بعضی ارزش ها و الگوهای رفتاری کلیدی را تبلیغ و ترویج نمایند اما بویژه در شرایط بحرانی این وظیفه اهمیت بیشتری می یابد. در برخی کشورهای در حال توسعه و همین طور گروهی از کشورهای سوسیالیستی وظیفه تهییج و بسیج مردم رسما به رسانه ها محول شده است.
اهداف رسانه های جمعی بطور اختصار بشرح زیر است:

اطلاع رسانی:
– تامین اطلاعات درباره رویدادها و شرایط موجود در جامعه و جهان،
– اشاره به روابط قدرت،
– تسهیل نوآوری، سازگاری و پیشرفت،
همبستگی:
– تبیین، تفسیر و اظهار نظر درباره معنای رویدادها و اطلاعات، جلب حمایت برای قدرت و هنجارهای موجود و جاافتاده،
– اجتماعی کردن،
– هماهنگ کردن،
– ایجاد وفاق جمعی،
– تنظیم اولویت درجات و اشاره به شان نسبی مردم/تنظیم اولویت واشاره به منزلت
نسبی مردم،
پیوستگی و تداوم:
بیان فرهنگ مسلط و به رسمیت شناختن خرده فرهنگ ها و تحولات جدید فرهنگی تحکیم و حفظ ارزش های مشترک تفریح و سرگرمی:
– اهداف سرگرمی، انحراف توجه ا ز واقعیات و آرامش،
– کاستن از تنش های اجتماعی،
بسیج:
تبلیغ و ترویج اهداف جامعه در زمینه سیاست، جنگ، توسعه اقتصادی، کار و گاه مذهب.
یک نکته مهم این است که به سادگی نمی توان میان آنچه رسانه خود انجام می دهد و آنچه سایر نهادها با استفاده از رسانه ها انجام می دهند، تمایر قائل شد و تا حدودی به همین دلیل است که لازم است به رسانه از دو دیدگاه مجزا نگاه کنیم. اول به عنوان "مبلغ" برای نهادی دیگر و دوم به عنوان "مجرای ارتباطی" یا "دروازه بان مجرای ارتباطی".
محتوا یا فعالیت واقعی که تجسم این کارکردهاست نیز بر حسب اینکه در خدمت مقاصد چه کسی قرار گیرد، متفاوت خواهد بود. مثلا ایجاد همبستگی ممکن است به شکل عقاید سیاسی، انگاره سازی، نظرگاه های مذهبی، اظهار نظرهای مطبوعاتی و یا غیر آن بروز کند.
اهمیت رسانه های جمعی بر حسب زاویه دید یا نقطه نظری که انتخاب می شود و نیازها و منافعی که با آن زاویه دید ملازم است، الزاما متفاوت است. نکات اصلی که می تواند دربرگیرنده زوایای دید اصلی ترین گروه ها و منافع باشد، در شکل زیر خلاصه شده است. (مک کوییل،1988)

بیشتر سازمان ها اهداف متنوعی دارند و غالبا همه این اهداف را صراحتا اعلام نمی کنند. رسانه های جمعی هم از این لحاظ، به خاطر مرزهای نامعین و تجزیه درونی نهاد رسانه، دچار ابهام بیشتری هستند. در طبقه بندی اتسیونی16 (1961)، اهداف سازمانی به سه دسته اجباری، منفعت گرایانه و عام المنفعه تقسیم شده اند. مراد از اجباری، استفاده از زور یا تهدید به استفاده از آن برای دستیابی به اهداف یک سازمان است (مثل ارتش و زندان).
هدف از سازمان منفعت گرا تولید یا خدمات مادی و استفاده از پاداش های نقدی یا جنسی و قراردادهای حقوقی برای نیل به این مقصود است (مثل بنگاه های تجارتی).
سازمان عام المنفعه خواهان پیشبرد ارزشی معین یا دستیابی به یک شرایط ارزشمند بر اساس تعهد داوطلبانه مشارکت کنندگان در آن است (مثل سازمان های مذهبی یا علمی). جایگاه سازمان رسانه جمعی در این گونه شناسی مبهم است. هرچند رسانه ها به عنوان ابزار مراکز قدرت یا تبلیغات در شرایط انحصاری ممکن است رنگ قهر و اجبار به خود بگیرند (مثلا وقتی که آگاهانه ایجاد خوف می کنند و مردم را گوش به زنگ و هراسان نگه می دارند) اما در هر حال رسانه ها را به هیچ وجه نمی توان در زمره سازمان های اجبار جای داد.
رایج ترین سازمان رسانه ای، سازمانی است که مثل یک شرکت تجاری یا دولتی با کارکنان مزدبگیر اداره می شود و بر اساس تهیه خدمتی ارزشمند یا مفید، مخاطبانی را برای خود تدارک می بیند.
نوع دیگر سازمان رسانه ای که به اندازه اولی رایج نیست، سازمانی است که بر اساس اهداف آرمانی اداره می شود، کارکنانش تعهد شخصی به آن دارند و مخاطبانش نیز خود را از نظر اخلاقی به سازمان متعهد می دانند. بیشتر نظام های رسانه ای از عناصر نفع پرستانه و هنجاری هستند و دارای مخاطبانی با درجات مختلف از تعهد اخلاقی نسبت به رسانه می باشند.

وظایف رسانه های خبری
مهم ترین وظایف رسانه های خبری، اطلاع رسانی، هوشیارسازی و گسترش دانش و اطلاعات مخاطبان در زمینه هایی است که امکان دسترسی و تجربه مستقیم از رویداد و موضوعات مختلف برای آنها فراهم نباشد. در میان سازمان ها و نهادهای گوناگونی که در جامعه فعالیت می کنند، وظیفه جمع آوری، تدوین و انتقال اطلاعات و تامین نیازهای مخاطبان در زمینه های مختلف بر عهده رسانه های خبری است. دنیایی که در آن زندگی می کنیم در بسیاری از موارد دور از چشم و ذهن ماست. این دنیا باید شناخته، تبیین و متصور شود. آنچه در صحنه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی رخ می دهد، برای همه مردم قابل دسترسی یا تجربه مستقیم نیست. وسایل ارتباط جمعی با ارائه اخبار و اطلاعات گوناگون -آگاهانه یا ناخودآگاه – می کوشند به شکل گیری ذهنیات ما از محیط کمک کنند.
نقش رسانه های خبری را می توان چنین برشمرد:
1- تهیه و تنظیم و ارائه اخبار و گزارش های صحیح درباره وقایع مهم کشور و جهان،
2- حمایت از حکومت قانون و ناظر بر اجرای درست و دقیق قوانین،
3- ایجاد محیط مناسب برای برخورد عقاید،
4- فراهم کردن زمینه آموزش مداوم برای بزرگسالان،
5- کمک به رشد فکری و فرهنگی جامعه،
6- فراهم کردن زمینه سرگرمی های آموزنده،
7- ایجاد روحیه مشارکت و همکاری با برنامه های توسعه بخش.(قندی،1378،419-420) پروفسور "روژه کلوس" دربحث نقش رسانه ها در جوامع معاصر، وظایف اجتماعی آنها را چنین تعریف می کند:
1) وظایف ارتباط فکری:
در زمینه ارتباط فکری، رسانه ها چهار وظیفه اطلاع و آگاهی، پرورش، بیان و اجبار را انجام می دهند.
– "اطلاع و آگاهی" به معنی نقل جریان وقایع، اقدامات و عقاید در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، هنری، علمی، فنی و وضع زندگی دسته جمعی است که جنبه خبری داشته باشد. خبرها به اعتقاد کلوس دو نوع است: اخبار جاری روز که اطلاعات روز و تازه ها و اخبار گوناگون را شامل می شود و اخبار عمومی که امور مربوط به فرهنگ و تمدن، صرف نظر از ارتباط مستقیم آنها با حوادث جاری روز را دربر می گیرد.
– "پرورش" شامل کوشش های آموزشی است که همزمان با نقل و تشریح خبرهای جاری به صورت راهنمایی ها و انتقادهای مختلف صورت می گیرند و در تعلیم و تربیت انسان ها نقش مهمی دارند. این کوشش ها دارای انواع سه گانه اندیشه ها و احساسات، پرورش عقاید و پرورش حرفه ای است.
– به اعتقاد کلوس، وظیفه سوم رسانه ها در زمینه ارتباط فکری، "بیان" است که این به معنای کمک به ایجاد ارزش ها و نقش های اجتماعی و مساعی لازم برای معرفی فرهنگ، تمدن، افکار، عقاید و رفتارهای انسانی است و بر سه نوع می باشد:
الف) معرفی فرهنگ و تمدن که ایجاد ارزش ها و اثرهای مربوط به میراث تمدن و فرهنگ اجتماعی را دربر می گیرد.
ب) تشریح ایدئولوژی های جاری به معنی ایجاد ارزش ها و اثر هایی که با رویدادها و فعل و انفعال های سیاسی اقتصادی و فرهنگی جاری ارتباط نزدیک دارند.
ج) استدلال یعنی تشریح و توجیه مطالب و مسایل و نفوذ در دیگران به منظور تغییر نظریات خوانندگان، شنوندگان، بینندگان و بررسی عقاید و آرا و بحث و انتقاد در این زمینه ها.
– "اجبار" که وظیفه دیگر رسانه ها ذکر شده، به مفهوم تحمیل غیرمستقیم و نامرئی عقاید و روش ها و رفتارهای اجتماعی و تغییر غیرمستقیم و نامرئی روحیات و اعتقادات عمومی است و شامل تبلیغ تجاری و تبلیغ سیاسی می شود.

2) وظایف روانی-اجتماعی:
کلوس، دومین وظایف رسانه های جمعی را وظایف روانی-اجتماعی می داند. این وظایف شامل همبستگی اجتماعی، سرگرمی ، و روان درمانی می باشد.
با بررسی وظایف و نقش های متعدد وسایل ارتباط جمعی می توان نتیجه گرفت که وسایل ارتباطی هر کشور می توانند آیینه تمام نمای زندگی سیاسی و اجتماعی آن کشور باشد و به همین دلیل استقلال، عدم استقلال، آزادی و محدودیت آنها در انعکاس خواست ها و آرمان های اجتماعی و حل مسایل عمومی آثار متفاوت پدید می آورد.
استفاده از رسانه ها، در راه انتشار اخبار و راهنمایی افراد و پرورش و گسترش افکار عمومی، سبب پیشرفت آزادگی می شود و بهره برداری از آنها به عنوان وسایل تبلیغاتی و اعتقادی مغرضانه به بردگی می انجامد.
"آلفرد سووی" جامعه شناس و اقتصاددان فرانسوی، وسایل خبری را "کلید دمکراسی" خوانده است. به عقیده او "آزادگان اجتماع" افرادی آگاه هستند و افراد ناآگاه و محروم از اخبار در بردگی به سر می برند.

2-2- خبر و عوامل تاثیرگذار در تولید آن
مفهوم و ماهیت خبر
با توجه به تعاریف گوناگونی که صاحبنظران علوم ارتباطات و نویسندگان کتاب های روزنامه نگاری از خبر ارائه کرده اند، بنظر می رسد دستیابی به یک تئوری جامع و مانع برای خبر بسیار دشوار است.
برخی صاحبنظران، خبر را گزارشی فشرده از یک رویداد واقعی و عینی می دانند و برخی دیگر آن را گزارش مناسبی که برای بخش عمده ای از مردم جالب توجه است، تلقی می کنند.
"هارولد اوانس" سردبیر پیشین "ساندی تایمز" و "تایمز لندن"، در تعریف خبر که به نام وی در فرهنگ های پژوهش های رسانه ای به چاپ رسیده است، می نویسد: "خبر، مردم است." (شکرخواه، 1378)
"والتر لیپمن"17 مفسر و خبرنگار آمریکایی نیز می گوید: اخبار، انعکاس موقعیت های اجتماعی نیستند بلکه گزارش جنبِه های مطرح شده در جامعه اند. اخبار به مسایلی می پردازند که فوری، تازه و الزاما پیچیده و مبهم باشند. او معتقد است که "خبر" و "حقیقت" یکی نیستند. وظیفه "خبر" این است که حادثه ای را مطرح کند و بر سر زبان ها بیندازد، حال آنکه وظیفه "حقیقت" این است که واقعیات نهفته و نامعلوم را روشن کند، آنها را به هم ربط دهد و تصویری از "واقعیت بدهد که بشر بر اساس آن عمل کند." (نگرین، 1370)
"نگرین" در مقاله ای با عنوان "خبر و تهیه خبر" می نویسد: خبرنگاران به منظور قابل درک کردن یک حادثه برای خوانندگان، باید یک دسته فرضیات خاصی پیرامون جامعه خود و چگونگی حرکت آن داشته باشند. برای مثال در یک سطح بسیار کلی اگر مساله ارتباط میان انسان ها را در نظر بگیریم، نیاز به یک زبان مشترک را برای این ارتباط احساس می کنیم. حال اگر همین مساله را بخواهیم در سطحی پیچیده و خاص تر، یعنی ارتباط جمعی مورد توجه قرار دهیم، درمی یابیم که صاحبان مشاغل رسانه ای، فرض را بر این می گیرند و یا نیاز به یک چنین تصوری را احساس می کنند که جامعه، در مجموع تا حدودی بر پایه یک طبقه بندی واحد پیرامون واقعیت اجتماعی استوار است زیرا در غیر این صورت ما قادر نیستیم به یک دنیای منسجم، معنا و مفهوم ببخشیم.
"لرد نورث کلیف"، از بارون های مطبوعاتی انگلیس (1869 تا 1922)، صاحب چندین رسانه، و از غول های رسانه ای عصر خود، در جریان کار حرفه ای به چنین تعریفی از خبر رسید: "خبر، چیزی است که یکی می خواهد آن را در جایی سرکوب کند و آنچه می ماند، آگهی است."
از نظر کلیف، خبر باید تاثیرگذار باشد و نه خنثی و در عین حال به خاطر پول درج نشده باشد.
تعریف دیگری که تقریبا از نظر اکثر روزنامه نگاران پذیرفتنی است، متعلق به "ویلیام گیبر"18 است. وی که از زاویه جامعه شناسی تولید خبر به این امر می پردازد، در سال 1964 گفت: خبر، چیزی است که روزنامه نگاران آن را می سازند. در تعریف گیبر، خبر، ساختنی است.
"مارک فیشمن"19 خبر را نتیجه شیوه هایی می داند که روزنامه نگاران، آنها را بکار می گیرند."هربرت کاتز" اخبار را اطلاعاتی می داند که خبرنگاران، کسانی که هم کارمند سازمان های بوروکراتیک تجاری هستند و هم اعضای یک حرفه، آنها را از منابع می گیرند و به شنوندگان، بینندگان و خوانندگان می رسانند. خبرنگاران این اطلاعات را متناسب با سلایق و علایق خوانندگان ، خلاصه و تصفیه می کنند و یا تغییر می دهند.(شکرخواه،1378)
"گولدینگ"20 و "میدلتون"21 نیز از دیدگاه "بیوگرافی" که درآن فرد عنصر مهم در تعیین نوع خبر است و هم از دیدگاه "سازمانی" مشتمل بر معتقدات خبرنگاران هنگام تعیین ماهیت خبر به همراه دخالت های صاحبان رسانه ها و سازمان ها، به تعریف خبر پرداخته و دیدگاه "ایدئولوژیکی" را ارائه کردند. این دیدگاه در ارتباط با ارزش های حاکم بر جامعه انگلیس است که به رسانه های خبری اجازه پخش می دهد. آنها با تاکید و توجه به دو عامل " ارزش های حاکم در جامعه" و "محتوای گسترده اجتماعی خبر"، بر راه هایی تاکید دارند که در آن ها، بررسی های ایدئولوژیکی، دیدگاه های مورد قبول و فرضیات پیرامون سرشت جامعه انگلیس در روند تهیه خبر تاثیرگذار هستند و دخالت دارند.
"میشل وی.چارنلی" استاد روزنامه نگاری آمریکا می نویسد: خبر، گزارش مناسب، خلاصه و دقیق یک رویداد است و نه خود رویداد.(معتمدنژاد،1368)
"روژه کلوس"22 استاد بلژیکی دانشگاه بروکسل نیز بر سادگی و نقل بی پیرایه خبر تاکید دارد و آن را "هر عمل و اندیشه واقعی که برای عده کثیری از خوانندگان قابل توجه باشد" ، تعریف می کند.(همان،19)
"لیل اسپنسر"23 آمریکایی نیز با تاکید بر وجه عملی و نظری خبر، آن را "هر عمل و اندیشه واقعی" می داند که برای عده کثیری از خوانندگان جالب توجه باشد. (همان،19)
دکتر "کاظم معتمدنژاد"، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در کتاب "روزنامه نگاری" در تعریف خبر می نویسد: خبر اعلام و بیان وقایع جالب زندگی اجتماعی و نقل عقاید و افکار عمومی است. (معتمدنژاد، 1368)
دکتر "نعیم بدیعی" استاد ارتباطات نیز با تاکید بر جنبِه های عینی و واقعی خبر می نویسد: خبر، گزارشی از رویدادهای واقعی و عینی است که دارای یک یا چند ارزش خبری باشد، چگونگی نحوه ارائه این گزارش، تحت تاثیر عوامل درون سازمانی و برون سازمانی شکل می گیرد. (بدیعی، قندی، 1378)
کمیسیون بین المللی مطالعه مسایل ارتباط (کمیسیون مک براید)24 در تعریفی جامع، ویژگی های خبر را چنین برشمرده است: خبر باید فورا پس از حادثه به جریان افتد، برای عموم جالب باشد. حاوی اطلاعات تازه باشد، خنثی نباشد و ادراکات فرهنگی جوامع خاص خود را منعکس نماید. (شکرخواه،1379)
گروه رسانه ای گلاسکو نیز در نگاه انتقادی به خبر، آن را یک روش و رویه می داند. از این دیدگاه، خبر، جهان را منعکس نمی کند بلکه به جهان شکل می دهد. خبر به طرزی اجتماعی ساخته می شود و نه تنها به انعکاس بیطرفانه واقعیت اجتماعی و حقایق تجربی نمی پردازد بلکه در ساخت اجتماعی واقعیت مداخله می کند.
"یونس شکرخواه" نیز می نویسد: در حالی که روزنامه نگاران می گویند، خبرها را نمی سازند و جعل نمی کنند، برخی دست اندرکاران علوم اجتماعی معتقدند که خبرنگاران، خبرها را می سازند. آنان از ساختن خبرها یا خبرسازی و ساخت اجتماعی واقعیت سخن می گویند. روزنامه نگاران می گویند که یک روزنامه نگار مسوول، جهانی را که می بیند گزارش می کند و آنچه که می نویسد، واقعیت است. هر چند که ممکن است در این واقع نگاری دچار احساسات و احیانا جانبداری شود. دانشمندان علوم اجتماعی می گویند رویدادها به خودی خود به خبر تبدیل نمی شوند و این روزنامه نگاران هستند که خبرها را می سازند. حتی اگر روزنامه نگاران بگویند که خبرها، واکنش هایی تصادفی در برابر رویدادهای تصادفی هستند، کارشناسان علوم اجتماعی دوباره خواهند گفت که شما تصادفی از این رویدادهای تصادفی، خبر می سازید.(همان،105)
تعاریف زیادی از خبر ارائه شده است، تعاریف و گزاره هایی که حاصل دیدگاه روزنامه نگاران و پژوهشگران در جهت معنابخشی به مفهوم خبر است. دکتر شکرخواه در کتاب "خبر" به برخی از این تعاریف اشاره کرده است که عبارتند از:
– گزارش واقعیت هاست اما هر واقعیتی را نمی توان خبر نامید ،
– پیامی است که احتمال صدق و کذب در آن وجود دارد،
– الزاما گزارش رویداد جاری (تازه) نیست،
– رویدادی است که قرار است اتفاق بیفتد،
– اطلاعاتی است مربوط به آنچه رخ داده است،
– مجموعه ای از لغات و عبارات است که وقوع یا انجام کاری را اطلاع دهد،
– گزارش یک رویداد است، آنچه گزارشگر می نویسد، خبرنامیده می شود،
– شامل هر اندیشه و عمل واقعی است که برای عده کثیری از خوانندگان جالب است،
– هر موضوع جاری روز است که به علت جالب بودن و طرف توجه قرار گرفتن آن از جانب خوانندگان در مطبوعات منتشر می شود،
– نقل واقعی و عینی حوادث جاری مهم است که در روزنامه چاپ می شود و مورد توجه خوانندگان قرار می گیرد،
– گزارش مناسب، خلاصه و دقیق یک رویداد است، نه خود رویداد،
– نخستین گزارشی از یک حادثه بامعناست که مورد توجه عامه قرار می گیرد،
– انتشار منظم جریان وقایع و اگاهی ها و دانش های انسانی و نقل عقاید و افکار عمومی است،
– نقل ساده و خالص وقایع جاری است،
– اعلام و بیان وقایع جالب زندگی اجتماعی و نقل عقاید و افکار عمومی است،
– ماده اولیه روزنامه است.
ممکن است آنچه گزارش می شود، عینا مانند واقعه ای که رخ داده است، نباشد و فقط جنبِه هایی از آن رویداد را منعکس کند. بنابراین میان حقیقت رویداد و واقعیت خبر تفاوت وجود دارد و در حقیقت نگرش شخصی خبرنگار و سازمان خبری و سایرعوامل موثر بر تغییر رویداد مخابره شده، تاثیرگذارند.
به این ترتیب همانگونه که ملاحظه می شود، دستیابی به تعریف مشترک و تئوری جامع و مانع برای خبر بسیار دشوار است اما اگر خبر را گزارش بیطرفانه، دقیق و در عین حال صحیح و عینی از یک رویداد مفروض بدانیم، وجود برخی شاخص ها و معیارها به انتخاب آن رویداد از میان هزاران رویداد دیگر به عنوان "خبر" کمک می کند.
این عناصر موجود در رویداد را که به گزینش رویداد و تبدیل شدن آن به خبرمی انجامد، "ارزش های خبری" گویند.

ارزش های خبری:
معیارهای گزینش خبر چندان پایبند استدلال و منطق نیست و برای علل انتخاب نمی توان فرمول مشخصی تعیین کرد. در واقع ، باید از دو وجه به رویداد نگریست:
وجه عینی و منطقی: همان ماهیت رویداد یا سازه هایی چون اهمیت ذاتی، مشتمل بر بزرگی کارها و اقدامات (مثل احداث سد یا نیروگاه)، بزرگی مقدار (مثل قربانیان فاجعه)، بزرگی و حجم قدرت (نظیر قدرت یک دولت یا نهاد یا شخص)، بزرگی نتایج (مانند پیامدها و واکنش های بزرگ) مجاورت مشتمل بر مجاورت جغرافیایی و مجاورت معنوی، مساله ندرت مشتمل بر مطلق (سفر به کره ماه) و نسبی (سقوط هواپیما) است.
وجه انسانی: نحوه گزینش رویداد به وجوه عاطفی، احساسی و روانی انسان ها مربوط می شود.
ارزش هایی که وجود آنها در رویدادها امکان تبدیل شدن آن رویدادها را به خبر افزایش می دهد، معیارهایی که می توان به کمک آن وقایع را ارزشیابی و گزارش جامعی از رویدادها برای مخاطبان تهیه کرد عبارت از دربرگیری، برخورد، شهرت، استثناها و عجایب، تازگی، فراوانی و مجاورت است که به آنها ارزش های خبری گویند. چنانچه یک یا چند مورد از این معیارها از ویژگی های یک حادثه باشد، خبر آن واقعه مورد توجه مخاطبان قرار خواهد گرفت. ارزش های خبری در دل رویداد نهفته است.
در اوایل دهه 1960 ، تحقیقات مشخصی درزمینه شناخت خبر در دانشگاه ایووا در آمریکا انجام شد که با استفاده از آن، رفتار ارتباطی گزینشگران خبر مورد بررسی قرار گرفت. در سال 1967، "والتر وارد" دانشجوی دوره دکترای روزنامه نگاری ، رساله خود را در زمینه ارزش های خبری به پایان رساند و راه را برای پژوهش های آینده در این زمینه گشود. وی یک الگوی سه بعدی برای بررسی ماهیت اخبار ارائه داد که بعدها توسط دانشجویان فوق لیسانس و دکترا تعقیب شد. دکتر "وارد" پس از بررسی تحقیقات موجود و مکالمه 35 کتاب درسی روزنامه نگاری و گفت و گو با روزنامه نگاران حرفه ای چارچوبی را ارائه داد که در آن، خبر در سه بعد و نیز در سطوح گوناگون تعریف شده است.
ابعاد الگوی خبری "وارد" عبارت است از:
اهمیت شامل دربرگیری، بزرگی یا فراوانی تعداد و مقدار و بدون دربرگیری یا فراوانی.
دربرگیری: رویداد، وقتی دارای ارزش دربرگیری است که برروی عده زیادی از افراد جامعه در زمان حال یا آینده تاثیر داشته باشد. دربرگیری یک رویداد ممکن است باعث نفع یا ضرر (مادی یا معنوی) افراد جامعه شود و تاثیری مستقیم یا غیرمستقیم بر مردم بگذارد. (مانند نان جیره بندی می شود)
بزرگی (فراوانی تعداد و مقدار): این ارزش خبری به آمار و ارقام مربوط است. ارقام ممکن است تعداد نفرات یا میزان خسارهای جانی و مالی باشد. هرچه تعداد یا مقدار بزرگتر باشد، اهمیت این ارزش خبری بیشتر است.(زمین لرزه 7ریشتری در … جان 40هزار نفر را گرفت)

برجستگی یا معروفیت شامل شهرت و بدون شهرت.
شهرت: اشخاص حقوقی و حقیقی که به خاطر فعالیت هایشان در جامعه شناخته شده باشند، دارای این ارزش خبری می باشند. شهرت، ممکن است با معنایی منفی یا مثبت باشد. افراد یا نهادهای جامعه از شهرت یکسان برخوردار نیستند و به همین دلیل ارزش خبری یکسان ندارند. شخصیت های مذهبی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی یا سازمان ها و ادارات خصوصی و دولتی که به خاطر کارشان میان مردم شناخته شده باشند، دارای این ارزش خبری هستند.
عجیب و استثنا: رویدادهای غیرعادی، استثنایی، عجیب و یا نادر است. در بعضی موارد این رویدادها برخلاف پیش بینی یا انتظار مثل اختراعات و ابتکارات اتفاق افتاده است.
برخورد (اختلاف و درگیری): این گونه رویدادها، برخورد (اختلاف، کشمکش و درگیری) میان افراد، گروه ها، ملت ها وحیوانات با یکدیگر در طبیعت است. برخورد ممکن است به صورت جسمی (فیزیکی) یا فکری (ایدئولوژیکی) باشد. اخبار سرقت، قتل، زلزله، جنگ، اعتصاب، سوء استفاده های مالی و جدال های سیاسی از جمله این رویدادها می باشد.
در تحقیق "وارد" بعد "مجاورت" رویداد با خواننده به صورت های جغرافیایی و معنوی و نیز عامل "زمان" ثابت فرض شده است.
مجاورت: برخی رویدادها همانطور که ممکن است برای یک نفر از اهالی یک شهر یا کشور خبر باشد، برای فرد دیگری در شهر یا کشور دیگر ارزش خبری نداشته باشد یا ارزش خبری آن متفاوت باشد. مجاورت به دو صورت می تواند برای مخاطبان ارزش خبری داشته باشد: مجاورت جغرافیایی و مجاورت معنوی.
مخاطبان در درجه اول مایلند در مورد رویدادهای شهر یا کشوری که در آن زندگی می کنند، اطلاع حاصل کنند و یا اطلاع گرفتن از کشورهای همسایه برای آنان از اخبار کشورهای دوردست مهم تر است. از جنبه این ارزش خبری، هرچه فاصله رویداد تا مکانی که مخاطب در آن زندگی می کند بیشتر باشد، ارزش خبری آن کاسته می شود. حادثه ای که در دوردست اتفاق افتاده باشد، در صورتی برای مخاطب ارزش خبری دارد که تا حدودی به زبان، فرهنگ، مذاهب و دیگر علایق، اعتقادها و باورهای او مرتبط باشد یا به عبارتی دیگر دارای ارزش "مجاورت معنوی" باشد. (بدیعی و قندی، 1378)
تازگی رویداد: زمان وقوع یا تازگی رویداد به مطلب خبری ارزش ویژه ای می بخشد. رویدادی که امروز اتفاق افتاده است اگر امروز گزارش نشود از جنبه کار روزنامه نگاری به تاریخ پیوسته است. رسانه ای از لحاظ خبری موفق تر است که حاوی اخبار تازه تر و به هنگام باشد.
اگر خبر دیروز، امروز منتشر شود، تازگی خود را از دست داده و خواننده به مطالعه آن رغبتی نشان نمی دهد. پس هر اندازه که فاصله وقوع رویداد و زمان انتشار آن به هم نزدیکتر باشند، خبر تازه تر و ارزشمندتر است. علاوه بر این هفت ارزش خبری که در اکثر کتب مربوط به روزنامه نگاری مورد توجه قرار گرفته، ارزش های خبری از وجوه دیگری نیز مطرح شده است.
"یوهان گالتونگ"25 و "مری روگ26" دو صاحبنظر مسایل خبری در تلاش برای اینکه رسانه های خبری احتمالا چه حوادثی را انتخاب می کنند و چه حوادثی بیشتر مورد توجه اند، پوشش خبری روزنامه های نروژی را پیرامون سه بحران خارجی تجزیه و تحلیل و پس از بررسی، دوازده ارزش خبری را مطرح کردند که عملا به مرجعی در پژوهش های مربوط به اخبار بین المللی تبدیل شدند.(هربرت و دیگران، 1383)
دکتر شکرخواه در کتاب "خبر" درباره ارزش های خبری می نویسد: یکی از علل مطرح شدن این نظریات در قالب یک الگوی پژوهشی این بود که ارای این دو محقق از نخستین پژوهش های نظری در این عرصه بودند. افزون بر این، ارائه نظریه معروف امپریالیسم ساختاری که پنج سال بعد از آن (1970) از سوی گالتونگ ارائه شد و مورد توجه محققان جهان سوم قرار گرفت، عامل دیگری بود که به گسترش آرای گالتونگ و روگ کمک کرد.
این دو پژوهشگر با اعلام یک مرحله ای بودن فرآیند تبدیل رویداد به خبر، دوازده عامل موثر بر گزینش خبر را مشخص کردند. به عقیده ایشان، هشت ارزش نخست از آن دوازده ارزش، در همه جای جهان به طرزی مشترک مورد استفاده روزنامه نگاران قرار می گیرد و ربطی به مشخصه های فرهنگی ملل گوناگون ندارند اما چهار عامل دیگر از نظر فرهنگی بر انتخاب اخبار موثرند.
هشت ارزش نخست با عوامل و معیارهای فرهنگی در ارتباط نیستند و چهار ارزش بعدی را گالتونگ و روگ خاص انتخاب غربِی ها می دانند:
1- تواتر: این ارزش خبری در حقیقت، ظرف زمانی است که رویداد آن را پر می کند. به عنوان مثال جنایت ها در زمان اندکی روی می دهند و معنی آنها هم ملموس است و به سرعت نیز درک می شوند اما یک برنامه آموزشی چنین زود به چشم نمی آید و اجرای آن زمان بیشتری می خواهد. به همین جهت روزنامه نگاران به پوشش این نوع رویدادها که ظرف زمانی آنها طولانی است، تمایل نشان نمی دهد. بنا بر این خبرهایی که از لحاظ تواتر و فرکانس کوتاه ترند، بیشتر مطلوب روزنامه نگاران هستند.
2- آستانه: آستانه را می توان نقطه شروع نامید که در حقیقت اندازه رویداد یا میدان وسعت خبر است. برای هر رویداد، آستانه ای وجود دارد که اگر رویداد به سطح آن نرسد، اصلا مخابره نخواهد شد. اگررویدادی به آستانه برسد و مخابره شود، ممکن است در درون خود آستانه های دیگری بیافریند.
3- فقدان ابهام: فقدان ابهام به وضوح رویداد مربوط می شود. روزنامه نگاری بر خلاف ادبیات به رمز و رازهای ژرف نیاز ندارد و رمز را در حد منطقی می پذیرد.
4- معنی دار بودن: معنی دار بودن به دو صورت نشان می دهد:
الف) مجاورت فرهنگی: این نوع مجاورت برای گردآورنده خبر در قیاس با سایر معیارها، معنی دارتر به نظر می رسد. وی اگر احساس کند که پیشینه فرهنگی یک رخداد با او و مخاطبان رسانه اش هماهنگی و همخوانی دارد، آن را انتخاب می کند.
ب) مربوط بودن: رویدادهایی که در فرهنگ های دوردست رخ می دهند کمتر بخت و امکان گزینش می یابند، مگر آنکه به صورت تهدید جلوه گر شوند.
5- همخوانی و هماهنگی: پیش بینی یک رویداد و تمایل رسانه به یک رویداد. اگر رسانه ها انتظار و قصد تحقق یک رویداد را داشته باشند، آن رویداد قطعا محقق خواهد شد. به عنوان مثال، مطبوعات غالبا گردهمایی ها را به آن صورتی که می خواهند و با ذکر نکته هایی که مایلند در آنها طرح و برجسته شوند، در معرض دید مخاطبان قرار می دهند.
6- غیرمنتظره بودن: غیرقابل پیش بینی بودن و قدرت، رویداد است. طبعا این معنا را باید در ارزش هایی همچون معنادار بودن (ارزش چهارم) و همخوانی و هماهنگی یافت. بنا بر این تازگی رویدادهای غیرمنتظره را باید در گستره های آشنا و قابل انتظار جست و جو کرد.
7- استمرار: تداوم ناظر بر خبر جاری است. اگر رویدادی تحت پوشش خبری قرار گیرد، تا زمان مشخص بطور مستمر تحت پوشش خبری خواهد ماند.
8- ترکیب: آمیزه ای از انواع رویدادهاست. به عنوان مثال اگر روزنامه ای حاوی چندین خبر خارجی است، چند خبر داخلی به آن می افزاید تا توازن خبری برقرار شود.
گالتونگ و روگ افزون بر این هشت ارزش خبری، به چهار ارزش دیگر نیز اشاره کردند که عبارتند از:
9- ارجاع به ملل برگزیده: رسانه های غربی در اکثر موارد خبری، نمونه های خود را از میان ملل برگزیده انتخاب می کنند و عمدا در این موارد از پرداختن به کشورهای رو به توسعه می پرهیزند. مقولات خبری مربوط به جنگ ها، انتخابات و فجایع از مثال های مناسب برای این موضوع بشمار می آیند.
10- ارجاع به اشخاص برگزیده: این باور وجود دارد که عملکرد اشخاص برگزیده و معروف، دامنه دارتر از عملکرد افراد عادی است و عملکرد افراد معروف از بخت الگو گرفتن به وسیله دیگران برخوردار است و چون تصور می شود که عملکرد این نوع آدم ها بر زندگی سایرین تاثیر می گذارد، پوشش خبری عملکرد افراد برگزیده در رسانه های غربی بیشتر از افراد عادی است.
دومین نکته این است که عملکرد و کنش های افراد برگزیده غالبا به یک نوع عملکرد و رفتار مسلط و نمونه تبدیل و به اصطلاح کلیشه ساز می شود.
11- شخصیت سازی: رویدادها را عملکرد افراد و مردم می دانند. هویت بخشیدن به افراد به مراتب آسان تر از هویت دهی به ساختارها، نیروها و نهادهاست.
12- منفی گرایی: کشف این عامل موثر بر گزینش خبرها به وسیله این دو محقق حاکی از نگاه عمیق و تیزبین آنهاست. مراد از منفی گرایی این است: خبر بد، خبر خوب است و همین برداشت است که جوهره اصلی نگاه خبرگزاری های غربی به جهان سوم را شکل می دهد.
به نظر می رسد اکثریت قریب به اتفاق دست اندرکاران عرصه خبر حتی به طور غیرارادی به ارزش های خبری توجه می کنند و لذا نمی توان با خوشبینی این رای را پذیرفت که رویدادها خودشان باعث انتخاب خود می شوند.
"دانیل گی تاچمن"27پژوهشگر عرصه ارتباطات می گوید: داوری در قبال خبر، دانش مقدس و توانایی پنهانی است که خبرنگاران را از دیگران متمایز می کند.
اهداف و ارزش های خبری باید در راستای رفع نیازهای متعالی انسان باشد و قدرت درک شرایط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را به مخاطبان بدهد تا بتوانند در شکل دهی به سرنوشت جامعه خویش مشارکت داشته باشند. همانگونه که در گزارش مک براید آمده است، اطلاعات باید به ابزار آزادی بخش تبدیل شود.

منابع خبری:
یکی از مواردی که مخاطبان وسایل ارتباط جمعی معمولا به دنبال کشف و ارزیابی آن هستند، هویت منبع پیام و میزان درستی و اعتبار آن است.
منابع بر دو نوع اند: الف- منابع خاص: منبع دریافت مربوط به بعضی از سوژه ها، افراد خاص از قبیل کارشناسان و دست اندرکاران می باشند. مثلا هنگام پیشنهاد دولت برای بودجه، خبرنگار ناچار به مراجعه به کارشناسان اقتصادی و مقامات مسوول است نه مردم کوچه وبازار، بنا بر این کارشناسان و مسوولان منابع خاص هستند.
ب- منابع عام: سوژه هایی که منبع اخذ اطلاعات آن عموم مردم هستند، مثل مشکلات حمل و نقل، بیکاری، مشکلات درمانی، گرانی و… هر کس می تواند در مورد آن اطلاعاتی در اختیار گزارشگر قرار دهد.(شریعت پناهی،1369)
ذکر منبع پیام در اخبار و مطالب رسانه ها، علاوه بر اینکه جلب اطمینان مخاطب موثر است، به پیام و خود رسانه نیز به عنوان منبع پیام، اعتبار بیشتری می بخشد. ذکر منبع در خبرها تا آنجا اهمیت یافته است که در برخی کشورها که به اجرای مقررات عهدنامه بین المللی حفظ حقوق مولف پایبندند، گاه ممکن است عدم ذکرو درج منبع در خبرها، منجر به تحت تعقیب قرار گرفتن مسوولان رسانه ها شود.

منابع خبری رسانه ها:
1- اخبار و مقالاتی که توسط خبرنگاران و نویسندگان رسانه ها تهیه می شوند،
2- مطالب ارسالی از سوی خبرنگاران ثابت یا نمایندگان رسانه ها،
3- نوشته های همکاران غیرمستقیم رسانه ها،
4- اخبار و تفسیرهای خبرگزاری های داخلی و خارجی،
5- اخبار و اطلاعیه های دولتی دریافت شده از روابط عمومی ها،
6- اطلاعات و اخبار دریافت شده از انجمن ها، جمعیت ها، احزاب و اصناف و حتی افراد عادی،
7- اخبار و مقالات اقتباس شده از رسانه های داخلی و خارجی،
8- مطالب تهیه شده از آرشیوها و کتابخانه ها .
اما مهمترین و ارزشمندترین منبع خبری رسانه ها، گزارش های اختصاصی خبرنگاران خودی است که با توجه به نیازهای مخاطبان، با دقت و هوشیاری تهیه و منتشر شوند.

اعتبار منبع خبر و تاثیرگذاری بر مخاطب
در روانشناسی اجتماعی در مبحث "تغییر گرایش" آنجا که از "متقاعدسازی، تبلیغات و تغییر گرایش" بحث می شود ، به این مقوله پرداخته و آمده است که همه پیام هایی که به منظور نفوذ در گرایش های مردم تهیه و منتشر می شود به یک اندازه تاثیر نمی گذارند. عوامل خاصی در کار هستند که اثر آنها را افزایش می دهند که عبارتند از: 1) منبع پیام 2) محتوای پیام 3) گیرنده پیام.
منبع پیام در این مبحث به عنوان یکی از عوامل مهم تغییر گرایش مطرح شده و از زوایای "اعتماد به منبع"، "جاذبه منبع" و "قدرت منبع" قابل ارزیابی تشخیص داده شده است.
اعتماد به منبع: تخصص یکی از عواملی است که باعث افزایش اعتماد به منبع می گردد زیرا که بسیاری از افراد، اظهارنظرهای متخصصان را راحت تر می پذیرند و پیام منبع معتبر، راحت تر نفوذ می کند و کمتر مورد انتقاد قرار می گیرد.
جاذبه منبع: محبوبیت و جذابیت ظاهری اعتبار بیشتری به منبع می دهد و باعث جلب بیشتر گیرنده پیام و تاثیر بیشتر بر مخاطب خواهد شد. نمونه اینگونه استفاده از جذابیت منبع را نیز در استفاده از افراد معروف و محبوب نظیر ورزشکاران، هنرپیشگان، قهرمانان و… برای انتشار پیام های خاص سیاسی، تجاری، بهداشتی و غیره شاهد بوده و هستیم.
قدرت منبع: هر چه قدرت منبع بیشتر باشد، نفوذ آن بر گرایش گیرندگان پیام بیشتر خواهد بود.
تحقیقات نشان داده است که "اعتبار منبع" در "تغییر بینش مخاطب" و ایجاد شوق و انگیزه قوی برای این تغییر نقش مهمی ایفا می کند. (ادیب هاشمی،1372)

جامعه شناسی تولید خبر
از نگاه جامعه شناسان، سه نگرش کلیدی در ساخت دهی خبرها- و نه انتخاب آنها- نقش دارند و باید در جامعه شناسی تولید خبر به آنها توجه داشت:
الف) نگرش اقتصاد سیاسی: نتیجه فرآیند خبر و ساخت اقتصادی سازمان خبری ذیربط را بررسی می کند. در این نگرش، اصلی ترین بحث هایی که مطرح می شود به این شرح است:
سرمایه داری حاکم بر رسانه ها، مشی رسانه ها، خبرنگاران، دبیران و سردبیران را تعیین می کند.
خبرها از ماهیت حافظ دستگاه (دولت) برخوردارند.خبرها به جای آنکه بر نهادها و ساختارها متمرکز باشند، فردمدار هستند. چرا خبرها به شکل گسترده، به منابع رسمی متکی هستند؟ شاید جامع ترین توصیف نگرش اقتصاد سیاسی را بتوان در کتاب معروف "رضایت آفرینی" نوشته "نوام چامسکی"28 و "ادوارد اس.هرمن"29 یافت. این دو محقق بحث مدل تبلیغاتی وسایل ارتباط جمعی را مطرح می کنند که طبق آن کار رسانه ها، بسیج حمایت ها در جهت منافع ویژه ای است که فعالیت های دولتی و خصوصی را حاکم می سازند. در این مدل، خبرها در خدمت قدرت حاکم هستند. به عقیده چامسکی و هرمن که ارزیابی خود را از منظر اقتصاد سیاسی انجام داده اند، خبرها در رسانه های آمریکا محصولات چند سازمان سودجو هستند. صنعتی وابسته به تبلیغات برای سود، و وابسته به دولت به خاطر منابع و مرعوب گروه های دست راستی هستند، ضمن آنکه وظیفه تحریک افکار عمومی را علیه مخالفان سیاست خارجی امریکا نیز بر عهده دارند. (یعنی پنج فیلتر مالکیت رسانه، تبلیغات، منبع، شرکت های بزرگ و جناح راست، و مشی ضد کمونیسم)
ب) نگرش سازمان اجتماعی کار خبری، که در آن چند نوع خبر شناسایی شده است:
– عادی30: این نوع خبر از نگاه معتقدان به نظریه سازمان اجتماعی کار خبری، به رویدادی اطلاق می شود که از قبل برای وقوع ان برنامه ریزی شده است و خود دست اندرکاران رویداد نیز در تبدیل رویداد مورد نظر به خبر دست و نقش دارند.
– رسوایی31: به رویدادی اطلاق می شود که از قبل برنامه ریزی شده ولی تبدیل کنندگان این رویداد به خبر، کسان دیگری بجز برنامه ریزان رویداد هستند.
– اتفاق32: رویدادی است که برای آن برنامه ریزی نشده و عامل تبدیل آن به خبر کسی به غیر از عامل آن رویداد است.
همانطور که ملاحظه می شود این طبقه بندی گونه های خبری، عملا بر این اساس که رویدادها چگونه به اطلاع سازمان خبری می رسند، صورت گرفته است و در هیچ یک از آنها شکل گیری رویداد در جهان، که رسانه های خبری راسا با جست و جو در عرصه جهانی به کشف آن نائل می شوند، بطور خودبخودی صورت نگرفته است.
از این دیدگاه، روزنامه ها "جهان خارج" را منعکس نمی کنند، آنچه در روزنامه ها انعکاس می یابد، رویه های کسانی است که قدرت تعیین تجارب دیگران را دارند.
طبق این نگرش، جهان برای روزنامه نگاران به طرزی بوروکراتیک سازماندهی شده است و به آن می توان نام سازمان "حوزه های خبری" و یا "منابع رسمی" داد. روزنامه نگار در چنین سازمانی به کشف خبر می پردازد و داستان ژورنالیسم، داستانی روزانه است که میان گزارشگران و مقامات رسمی به طرز تعاملی تکرار می شود.
ج) نگرش فرهنگ شناسانه (انسان شناسانه): به جای رویه های شغلی و سازمانی محدود کننده، به نیروی محدود کننده سیستم های نمادین فرهنگی می پردازد.
در این نگرش، بر خلاف این نظریه که خبرها به طرز اجتماعی ساخته می شوند، بر ساخت انسانی خبر تاکید می کند. معتقدان به این نگر ش می گویند که رویداد، صرفا یک اتفاق در جهان نیست، رابطه ای است میان یک رخداد خاص و یک دستگاه یا نظام نمادین مفروض.
در حالی که نگرش سازمانی به عوامل حاکم تعاملی میان "مردم" می پردازد، نگرش فرهنگی توجه خود را به عوامل نمادین خبر در میان "حقایق" و "نمادها" معطوف می دارد. در این نگرش، ارزیابِی ها نسبت به تعمیم انگاره ها و کلیشه های جاری در رسانه ها صورت می گیرند (مثلا نحوه برخورد با سیاه پوستان یا نحوه برخورد با خارجی ها در یک نظام رسانه ای مفروض).
طبق این نگرش، رسانه ها ملزم هستند که در چارچوب فرهنگ و با کاربرد نمادهای فرهنگی فعالیت کنند، و روزنامه نگاران عنصر "فرهنگ" را بر "ساختار" ترجیح می دهند.
به هر حال در گستره اجتماعی تولید رسانه ای، نفوذهایی بر سازمان های رسانه ای اعمال می شود که می توان آنها را در نمودار زیر نشان داد.(شکرخواه، 1374)

گزینش و استحاله خبر:
مساله گزینش خبر یکی از با اهمیت ترین مقولات در خبرنویسی است . به طور کلی ، می توانیم گزینش خبر را چنین تعریف کنیم : گزینش خبر، یک واقعیت مطلق را به صورت واقعیت نسبی نشان می دهد ، چون در جریان گزینش مجموعه ای از عوامل و اعمال نظرها را در نظر می گیریم تا خبر را از یک واقعیت مطلق به واقعیت نسبی درآوریم .
فرآیند گزینش رویداد و تبدیل آن به خبر، فرآیندی دو عنصری یعنی گزینش و استحاله است. در فرآیند تبدیل یک "رویداد" به یک "خبر" ، بروز "جانبداری" می تواند امری اجتناب ناپذیر و مشهود گردد. جهان رسانه ای می تواند جهان واقعی نباشد، جهان رسانه ای شده، جهانی است که با قضاوت همراه شده است.
"کارل هوسمن" در کتاب "بحران وجدان" درباره رسانه ها می نویسد: این گفته که "رسانه همان پیام است" و "رسانه در مواردی با پیام می ستیزد" ، در واقع دو روی یک سکه است. از آنجا که راه مناسب دیگری برای انتقال پیام وجود ندارد، به رسانه ها متوسل می شویم و رسانه ها نیز در جهت تحقق اهداف و خواسته های خود با ترفندهای خاص، پیام را تحریف می کنند و همین پیام تحریف شده خود به واقعیت تبدیل می شود.
در بسیاری از موارد ناگزیریم تا واقعیت را از خلاف واقع مشخص کنیم. همانگونه که "بنت" می گوید: اجتماع سیاسی، اغلب رویدادی است که بطور اخص برای رسانه ها ساخته و پرداخته می شود. در واقع رسانه ها رویداد را پدید می آورند و سپس آنچه را خلق کرده اند، گزارش می کنند.
مسوولان مجرب روابط عمومِی ها به خوبی می دانند که چه نکاتی مورد توجه رسانه ها قرار دارد و برای جلب توجه رسانه ها مطالبی را عنوان می کنند که خبرنگاران بتوانند به عنوان مشاهدات عینی خود، به شخصیت های موثق رسمی استناد دهند.
تا زمانی که پای خود رویداد در میان است، ارزش های خبری موجود در رویداد می توانند به امر گزینش رویداد برای تبدیل شدن به خبر تا حدودی کمک کنند، اما افزون بر این ارزش ها دو دسته عناصر تاثیرگذار در استحاله عبارتند از:
عوامل درون رسانه ای: مثل اعمال نظر اشکار و پنهان مدیریت خبر، تاثیرپذیری کادرهای درون رسانه از ارزش های جامعه خارج از رسانه، اعمال نظر خبرنگاران و گزینشگران درون رسانه و همچنین امکانات هر رسانه از لحاظ کمی و کیفی برای ارائه خبر.
عوامل برون رسانه ای: اعمال نظر منابع خبری، گروه های فشار، اگهی دهندگان، محدودیت های قانونی و اعمال نفوذ اشخاص حقیقی و حقوقی می باشد و این امر ناشی از رخدادهای بین طیفی است که از گزینش تا استحاله امتداد می یابد. به این ترتیب تاثیرهای رسانه ها و در حقیقت احساسی که در مورد هر خبر به خواننده منتقل می کنند، الزاما از جنس رویدادی که مخابره شده است، نیستند. (شکرخواه،1375)

تغییر جهت در خبر
امروزه تبلیغات با روزنامه نگاری عجین شده و به همین دلیل است که تیترها، عکس ها، خبرها و بطور کلی مطالب رسانه ها بر افکار عمومی اثر می گذارند، تحریک و تهییج می کنند، به سکون می کشانند یا افکار عمومی را برای اجرای سیاستی خاص آماده می کنند. همین امر سبب می شود که خبر سمت و سو و جهت خاصی داشته باشد. برای درک موضوع ابتدا باید به بار معنایی کلمات توجه داشت. کلمات در واقع دارای یک معنای حقیقی و یک بار معنایی و عاطفی ویژه ای هستند که بر انسان ها اثر می گذارند. گاه ترکیب کلمات می تواند این اثر را افزایش دهد. به عنوان مثال کلمه "کودک" دارای یک بار معنای حقیقی است و به انسانی اطلاق می شود که دوره خاصی از سن و سال را می گذراند. وقتی کلمه "کودک" با کلمه "گرسنه" ترکیب می شود، "کودک گرسنه" حس همدردی و ترحم را در شنونده برمی انگیزد. (قندی،بدیعی،1378)
رسانه ها گاه در تنظیم خبر برای تاثیرگذاری بیشتر بر مخاطب، از بار معنایی و عاطفی کلمات استفاده می کنند و خبرهای گوناگون را با توجه به مخاطبان آنها و نیز موضوع خبری، پرورش می دهند.

2-3- نقش رسانه ها در شکل گیری افکار عمومی
امروزه با استفاده از رسانه های خبری ، "خبر" در یک لحظه می تواند نه تنها در اختیار همه مردم شهر بلکه کشور و جهان گذاشته شود، زمان و مکان را تسخیر کند و مرزهای اجتماعی و سیاسی و ملی را درنوردد. گویی افکار عمومی سرنوشت خود را به دست رسانه ها سپرده است. از این پس این رسانه ها هستند که نقش منعکس کننده، تقویت کننده و حتی خاموش کننده افکار و اخبار را به دست دارند.(سلطانی فر،1382)
در تعاریفی که صاحبنظران علوم ارتباطات از افکار عمومی ارایه کرده اند، معمولا به سه ویژگی "آشکار بودن"، "آگاهانه و هوشیارانه بودن" و "برخورداری از وسعت کافی" اشاره شده است. در هر سه ویژگی کیفیت ارتباطی، افکارعمومی هویداست. آشکار بودن، مستلزم مشارکت افراد در مسایل جمعی، تظاهرات، انتخابات، همه پرسی ها و در نتیجه حضور انسان ها در کنار هم و برقراری ارتباط بین آنهاست. آگاهی مردم به وجود افکارعمومی، گویای اراده آنها در پیوستن به صفوف دیگران و برقراری ارتباط با آنهاست، وسعت پدیده نیز نشانه جمعی بودن آن و در نتیجه رابطه اجتماعی است.
خبر از طریق رسانه های خبری به سرعت در اختیار همه مردم قرار می گیرد. هنگامی که مخاطبان در معرض بمباران خبری قرار می گیرند، ممکن است یک خبر بیش از سایر خبرها توجه آنها را جلب کند. چنانچه این خبر برای مخاطبان جالب باشد، منشاء افکار عمومی می شود و هر قدر این خبر با نیازهای مختلف مردم بیشتر ارتباط داشته باشد و برای آنها سرنوشت سازتر باشد، اصلی تر و مرکزی تر است. خبر یک زلزله، یک ترور سیاسی، یک سانحه هوایی، یک پیروزی انتخاباتی و یا شروع یک جنگ از آن جمله است.
واقعه ای که به افکار عمومی دامن می زند، رویدادی است که به نیاز افراد و یا جامعه پاسخ می دهد. بر اساس "نظریه نیازجویی" (استفاده و رضامندی)، مخاطب به نیاز خود آگاه است و بنابراین فرآیند انتقال پیام پنج ویژگی دارد: مخاطب آغازگر ارتباط است (با انتخاب رسانه)، مخاطب پویاست، رقابت رسانه ها برای تامین نیاز مخاطبان الزامی است، مخاطب جستجوگر است، یعنی برای تامین نیازها و رضایت خود روش های مختلف را تجربه می کند، میزان ابهام و مناسبت داشتن موضوع به کار و زندگی فرد تعیین کننده میزان نیاز او به رویارویی با وسایل ارتباطی برای رفع نیازهای شناختی است.
در جوامع امروزی با ورود رسانه های ارتباط جمعی به عرصه زندگی و انعکاس سریع اخبار، افکار عمومی نیز به ویژه از طریق مطبوعات و خبرگزاری ها گسترش می یابد. مراکز رادیویی، تلویزیونی، مطبوعاتی و خبرگزاری ها، فرستنده هایی هستند که افراد را به منزله گیرندگان خبر بدون وقفه تغذیه می کنند.
افکار عمومی ممکن است به صورت یک شعار یا در قالب یک علامت یا یک مفهوم، نمایش داده شود. با گسترش رسانه های خبری پدیده های روانی اجتماعی مربوط به افکار عمومی نیز هر روز گسترش و اهمیت بیشتری می یابد، تکنیک های بررسی افکار عمومی ظریف تر می شود و به موازات آن پدیده افکار عمومی رشد می یابد، این تکنیک ها مردم را آگاه می سازد، به افکار آنها وسعت می بخشد و گاهی آن را کنترل می کند.
مجهز بودن رسانه های ارتباط جمعی و دستگاه های تبلیغاتی، تکنیک های تبلیغات و تکنیک های قوی و موثر و کارآمد به آنها امکان می دهد در راه تشکیل، هدایت و نیز به اسارت کشیدن افکار عمومی فعالیت کنند.
از سوی دیگر مواد لازم برای تغذیه افکار عمومی هر روز فراوان تر می شود، اخبار و وقایع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی داخلی و خارجی بطور روزمره و حتی دائمی برای مردم خوراک فکری تهیه می کنند و با برجسته سازی برخی محورهای خبری و اولویت دادن به برخی خبرها مورد استقبال شدید واقع می شوند. بر اساس نظریه "برجسته سازی"33، رسانه ها در انتقال پیام ها نوعی اولویت یا برجسته سازی بوجود می آورند.
"برنارد شاو" و "مک کامب" با تحلیل محتوای شعارهایی که توسط نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا مطرح شده بود و همچنین نتایج نظرسنجی از مردم به این نتیجه رسیدند که رسانه ها با بزرگ کردن و اولویت دادن به برخی موضوعات بر اولویت های مردم اثر می گذارند.
هر رسانه از جمله خبرگزاری ها برای آنکه بتوانند بر مخاطبان و افکار عمومی اثر بگذارند، سیاست های خود را برای ارایه اخبار و مطالب به مردم تنظیم می کنند و برای این کار لازم است که به نظر مردم و مخاطبان خود نیز توجه کنند.
"پل لازارسفلد" مطالعات خود را با بررسی مخاطبان آغاز کرد ولی بعد متوجه چگونگی تاثیر تبلیغات در انتخابات آمریکا شد و تحقیقات او به همراه برلسون به طرح الگوی دو مرحله ای بودن ارتباطات انجامید. نتیجه تحقیقات آنها شامل سه نکته مهم است:
1- پیام به صورت یکنواخت اثر نمی کند،
2- برخورد توده مخاطبان با پیام بر اساس ساخت های قبلی است (موضع گیری) ،
3- پیام رسانه از طریق واسطه ها به مخاطبان می رسد .
"ویلبر شرام" هشدار می دهد که وقتی می خواهیم با افراد دیگر رابطهِ موثری برقرار کنیم باید مراقب باشیم که مستقیما با طرز تلقی مخاطبانمان از اوضاع دنیا مخالفت نکنیم. این حرف بدین معنی نیست که نویسنده تنها باید برای خوشایند خوانندگانش بنویسد و رسانه ها وظیفه دارند به مخاطبان دلخوشی بدهند که همواره درست فکر می کنند، معنی این حرف این است که در مخاطب قرار دادن دیگران تا حد معینی می توان با طرز فکرشان مخالفت کرد و منافع آنها را نادیده گرفت.

رسانه و فرهنگ
حضور رسانه ها و تاثیر آن بر فرهنگ و زندگی معاصر، یک تحول گذرا و سطحی نیست، بلکه سایه سنگین این حضور بر همه قلمروهای فرهنگی مشهود است و شاید به همین دلیل رسانه ها را دانش قدرت و استیلا نام نهاده اند.
ارتباطات در شرایطی که از سطح ملی تا جهانی را دربرمی گیرد، هم فرهنگ را می سازد و هم در آن نمود می یابد: مردم بخشی از اندیشه ها، پندار ها، داستان ها و دیدگاه ها را با درآمیختن یادآوری های فرهنگی و تصویرهای فرهنگی تفسیر می کنند و البته رسانه های همگانی نقش بزرگی در این کنش ارتباطی کنونی دارند. (باربرو،1993)
محتوای رسانه ها را می توان یکی از پرحجم ترین و دست یافتنی ترین مجموعه داده هایی دانست که می تواند درباره جوامع بسیار سخن بگوید و به مرور زمان دست یافتنی تر شود و گاه مرزهای ملی را درنوردد.
محتوای رسانه های جمعی به عنوان یک منبع، از این مزیت واضح برخوردار است که در مقابل کاوشگر واکنش نشان نمی دهد، از بین هم نمی رود و در شکل هایی ظاهر می شود که از سایر پدیده های فرهنگی ثبات بیشتری دارد.
به همه این دلایل ، محتوای رسانه برای مورخان، جامعه شناسان، مردم شناسان بسیار ارزشمند است. محتوای رسانه ای از هر نوع که باشد حتما باید بر مصرف کنندگان تاثیر داشته باشد. از آنجا که محتوای رسانه ها توسط افراد یا گروه های معین، تولید یا انتخاب می شود، معقول خواهد بود که تصور کنیم این محتوا از نیات، نگرش ها و فرضیاتی که آنها درباره مخاطبان دارند، آکنده باشد.
همچنین می توان مدعی شد که محتوا ، بازتاب خاستگاه یا طبقه و محیط اجتماعی فعلی آنهاست .
رسانه ها به سبب قدرت و نفوذ خود در انسان ها، قابلیت واژگون جلوه دادن واقعیت، سهل و ساده سازی مسایل به طرز خطرناک و تاثیرگذاری بر روند رخدادهای گوناگون، به غول های پرقدرت، همیشه حاضر و دمدمی مزاج می مانند و درک کامل طبیعت این غول رسانه ها و خطرات نهفته در آن همچنان مجهول و ناشناخته است.

رسانه ها و رفتارهای اجتماعی
رسانه ها به نحوی تاثیرگذار بر رفتارهای اجتماعی تاثیر می گذراند و استفاده از رسانه بطور گسترده همچون یک "عامل جامعه پذیری" مهم نگریسته می شود، یعنی عاملی برای یادگیری اجتماعی و ابزاری برای مشارکت افراد در جامعه پیرامونی. (ویندهال،1989)
جریان محوری در علم ارتباطات ، "استفاده از رسانه" را تلویحا همچون نوعی بسیار خاص از رفتار می داند که الزاما به جابجایی دیگر رفتارها می انجامد.
کاربردهای اجتماعی رسانه ها آن چنان با رفتارهای روزمره درآمیخته اند که ما به ندرت از آنها آگاه می شویم. ارزش هایی که بیشتر در مورد محتوای رسانه ها ابراز می شوند غالبا از قضاوت های سنتی نهفته در فرهنگ یا آموخته شده از نهادهای جامعه (مانند مدرسه، خانواده و مذهب) نشات می گیرند.
این ارزش ها همچنین تا حد زیادی بازتاب تفاوت قدرت اجتماعی است که از طریق سیستم طبقاتی اعمال می شود.
"دیوید گیل" و "بریجت آدامز" در کتاب "الفبای ارتباطات" درباره ارتباط جمعی می نویسند: محققان علوم اجتماعی از جمله "هیمل ویت" و "هلورن" به تفصیل تاثیر رسانه ها را بر رفتار سیاسی و اجتماعی بررسی کردند. اکنون پژوهشگران بیشتر به بررسی تاثیرات احتمالی و بلندمدت رسانه ها می پردازند و می کوشند تا دریابند چگونه رسانه ها دیدگاه ها را نسبت به جهان و نسبت به نقش ما در آن می سازند .
کارکردهای اجتماعی که پژوهشگران معمولا برای رسانه ها قائل می شوند، عبارتند از:
الف) اجتماعی کردن: در جامعه جدید، تفاوت ها و تمایزها افزایش یافته و امکان دوری گزیدن فرد از جامعه افزایش یافته است. رسانه های همگانی می توانند افراد را به دریای عمیق روابط اجتماعی پرتاب کنند.
ب) اطلاع رسانی: رسانه ها مهم ترین وسیله اطلاع رسانی هستند و این اطلاعات به مردم کمک می کند تا با شرایط اجتماعی خود منطبق شوند.
ج) نظارت اجتماعی: رسانه ها با پوششی که دارند می توانند بر آحاد مردم اعمال نظارت کنند.
د) پر کردن اوقات فراغت: رسانه ها باز پرکننده های موثر اوقات فراغت بویژه برای قشر جوان هستند.
ه) ساختن افکار عمومی: رسانه ها می توانند در شکل دادن به افکار عمومی یا انعکاس آنها در مقاطع و موضوعات خاص موثر باشند.
و) تبلیغات سیاسی: تبلیغات سیاسی در جهت افزایش مشروعیت و نفوذ نظام های سیاسی حاکم و کاهش مشروعیت و نفوذ رقبای نظام عمل می کند. این تبلیغات بیشتر از مجرای رسانه های جمعی به علت اثربخش بودن این رسانه ها، صورت می گیرد.
ز) پیوند اجتماعی: رسانه ها می توانند شکاف های جوامع را پر کنند و مردم را به یکدیگر متصل سازند.

رسانه ها و کنترل اجتماعی
مواضع مختلفی در باب رسانه و عنصر کنترل اجتماعی می توان اتخاذ کرد. اول اینکه ، رسانه ها معمولا و نه عمدا ، در جهت حمایت از ارزش های غالب در یک اجتماع یا ملت عمل می کنند که البته این از طریق آمیزه ای از انتخاب های شخصی و نهادی، فشار خارجی و پیش بینی آنچه یک گروه مخاطب بزرگ و نامتجانس انتظار دارد و می خواهد، صورت می گیرد.
موضع دوم اینکه ، اصولا رسانه ها به خاطر ترکیبی از نیروهای بازار، نیازهای عملیاتی و شیوه های عمل جاافتاده، محافظه کارند.
موضع سوم نیز بر این باور است که رسانه ها فعالانه از طرف طبقه حاکم و غالبا مالک رسانه ها یا دولت بورژوایی، به سرکوب یا منحرف کردن مخالفت ها، ممانعت از کژروی سیاسی و به جامعه پذیری مشغولند. این موضع که اساسا دیدگاهی مارکسیستی است رسانه ها را ابزاری برای مشروعیت بخشیدن به سرمایه داری می داند. (میلیبند 1969، وسترگارد 1977) 34
این نظریه های رقیب، از لحاظ مشخص کردن مکانیزم های اعمال کنترل و استناد به قدرت آگاه، با هم متفاوتند اما معمولا مبتنی بر شواهد یکسانی هستند که بیشتر آن به گرایش های نظام دار موجود در محتوا و نه تاثیر مربوط است.
اظهار نظرهای مبتنی بر تحلیل محتوای نظام دار مدعی اند محتوای رسانه هایی که بیشترین مخاطبان را دارند، چه در قالب اخبار و مطالب مستند و چه به صورت داستان و مطالب تخیلی، پشتیبان هنجارها و قراردادهای اجتماعی هستند.
همچنین نشان داده شده است که این رسانه ها از لحاظ پرداختن به چالش های بنیادین رودرو با "دولت ملی" یا نهادهای تثبیت شده، دچار نقیصه اند و وقتی این چالش ها از سوی دیگران مطرح می شود نیز برخورد جدی و امیدوار کننده ای با آن ندارند.
این ادعا که رسانه های جمعی به تایید آنچه واقعا موجود است، گرایش دارند، مبتنی بر شواهدی است که در وهله اول به آنچه در محتوا موجود است و در وهله دوم به آنچه موجود نیست، مربوط می شود.
اولی، شامل پاداش دادن به رفتار میهن پرستانه، اطاعت کننده، توجه زیاد و دسترسی ویژه نخبگان و نقطه نظرهای تثبیت شده، برخورد منفی محسوس و نابرابر با رفتارغیرنهادی یا کژروانه، دل سپردگی رسانه به توافق اجتماعی و گرایش به این که مشکلات را در قالب قواعد جاافتاده جامعه و فرهنگ، قابل حل نشان بدهیم.
"وارن برید"35 (1958) جست و جو به دنبال آنچه در محتوا "موجود نیست" را بر اساس آنچه خود "تحلیل محتوای معکوس" خواند، انجام داد و به این نتیجه رسید که روزنامه های آمریکا مستمرا اخباری را که در تعارض با ارزش های دینی، خانوادگی، محلی، تجارت و میهن پرستی باشند، حذف می کنند و نتیجه منطقی که وی از این مساله گرفت این بود که عملکرد رسانه ها، حفاطت از "قدرت" و "طبقه" است.
مطالعات تفصیلی محتوای اخبار مثل مطالعه گروه رسانه ای گلاسکو36 (1976 ، 1980) یا مطالعه گلدینگ و الیوت37 (1979) اشکال مهم حذف را مستند کرده است. به نظر گلدینگ ماحصل کار، نوعی ایدئولوژی است که جهان را ساکن و غیرقابل تغییر تصویر می کند و "مانع پیدایی نظراتی می شود که ممکن است توزیع قدرت و کنترل را مورد سوال قرار دهند".
مقتضیات و الزامات تولید خبر و جایگاه آن در صنعت رسانه نیز از تبیین کنندگان دیگر این پدیده هستند. هربرت گانز38 (1979) در تحقیقات خود به این نیتجه رسید که گرایش کلی رسانه های خبری بزرگ به محافظه کاری از الزامات سازمانی و حرفه ای است و نه توطئه.
وی تاکید دارد که اخبار همواره نگرش و محیط اجتماعی خاص سازندگان خود را منعکس می کنند که در غیاب اطلاعات بهتر، مخاطبان را نیز بسیار شبیه خود تصور می کنند.
استوارت هال (1977) بر اساس نظریات "پولانزاس" و "آلتوسر"، فرآیندهای ایدئولوژیکی موجود در رسانه ها را تحت عناوین "پنهان کردن و جابجا کردن"، "تجزیه" و "تحمیل وحدت و انسجام خیالی" نامگذاری می کند.
به هر حال بیشتر رسانه ها، ایجاد تغییر در نظام اجتماعی را وظیفه خود تلقی نمی کنند بلکه برعکس در چارچوب ترتیبات موجود، کار می کنند و معمولا خود را در آرمان های مورد توافق جامعه برای اصلاحات اجتماعی شریک می دانند. (مک کوییل،1988)

رسانه ها و توسعه سیاسی
رسانه های جمعی به عنوان یکی از مهم ترین ارکان دمکراسی و منابع قدرت، به منزله ابزاری برای کنترل، مدیریت و نوآوری در جامعه هستند که می توانند جانشینی برای زور باشند و عرصه ای را فراهم آورند که روز به مسایل زندگی عامه مردم چه در سطح ملی و چه در صحنه بین المللی بیشتر متجلی شود.
"لوسین دبلیو پای"39 در مجموعه مقالات خود درباره ارتباطات جمعی و توسعه سیاسی می نویسد: ایجاد وفاق سیاسی در دولت های جدید، تا حدودی با نظام های موجود در ارتباطات جمعی مرتبط است. دولت همواره همچون پدیده طبیعی تولد نمی یابد بلکه باید ساخته شود. نظام ارتباطی جدید دارای دو سطح است، یکی سازمان یافته که همان وسایل ارتباط جمعی می باشد و دیگری مشابه آنچه که در نظام های سنتی وجود دارد و در هدایت کنندگان عقاید شکل می گیرد.
بین نظام های سنتی و جدید، دو مرحله میانه و انتقالی به چشم می خورد. در جوامع انتقالی، جریان های جدید مبتنی بر پیدایی شهرها، به ندرت در روستاها رسوخ می نماید و معمولا فاصله ای بین برجستگان در شهرهای امروزی و آنچه در سنت ها دیده می شد، به چشم می خورد.
بعضی مولفان معتقدند که محتوای غیرسیاسی وسایل ارتباط جمعی به بی تفاوتی توده ها می انجامد و موجبات پیدایش توده هایی را فراهم می آورد که در برابر سیاست های تازه، واکنشی شدید نشان نمی دهند.
تجربه "رازنرن"40 نشان می دهد که شعارهای سیاسی و اجتماعی هنگام صرف ناهار مطبوع داده می شوند و با این اقدام، یعنی ایجاد زمینه های آرام و دلپذیر، از بروز واکنش های خصمانه کاسته شده است. بنا براین می توان پذیرفت که با توجه به پیوند نظام های ارتباطی و نظام های سیاسی با یکدیگر، نقش ویژه وسایل ارتباط جمعی در بروز تحول در جهان سوم حائز اهمیت است.
در کتاب "پای"، که در ارتباط با محتوای سیاسی و تفریحی وسایل ارتباط جمعی نگاشته شده است، سه نوع محتوای ارتباطی را از دیدگاه "ایزنستن41" ملاحظه می کنیم که عبارتند از: شناخت عمومی (اخبار)، فنی (آموزش و ارائه اطلاعات) و انسانی (در جهت حفظ هنجارهای اجتماعی) که تمامی آنها با زندگی سیاسی و اجتماعی پیوند می یابند. محتوای انشایی و دستوری این وسایل بیش از همه در جهت جذب متقابل گروه های فرهنگی متفاوت موثر است.

2-4- قدرت و رسانه
از آنجا که رسانه ها در جوامعی فعالیت می کنند که در آن ها قدرت به شکل نامتوازنی میان افراد، گروه ها و طبقات توزیع شده است و چون رسانه ها به هر حال به طریقی با ساختار قدرت سیاسی و اقتصادی مربوط هستند، مسایلی چند از ماهیت این رابطه مطرح می شود.
نخست اینکه معلوم است هر رسانه هزینه و ارزشی اقتصادی دارد. موضوع رقابت برای کنترل و دسترسی است و تحت نظارت نظام های سیاسی، اقتصادی و حقوقی جامعه عمل می کند و دوم، معمولا رسانه ها را ابزار بسیار سودمندی برای کسب و حفظ قدرت می شناسند. (مک کوییل، 1382)
علت این امر قابلیت های رسانه است برای جلب و هدایت توجه، ترغیب در زمینه عقاید و باورها،
اثرگذاری بر رفتار (مثلا: انتخابات، خرید)، فراهم کردن حیثیت و مشروعیت، تعریف کردن و ساخت دادن به ادراک از واقعیت.
قدرت های تاثیرگذار در فرآیند خبر
قدرت های تاثیرگذار در فرآیند خبر در سازمان های رسانه ای عبارتند از:
– قدرت های درون ساخت ارتباط اجتماعی: مشتریان (تامین کنندگان مالی)، کنترل کنندگان (سلسله مراتب وابسته به انتقال دهنده)، رقبا و کمک کنندگان،
– قدرت های برون ساخت ارتباط اجتماعی: نفوذ و اقتدار قوه مقننه و هر چیزی که نظم اجتماعی را تامین می کند. (سازمان ها، کارشناسان و اربابان)،
هر نوع توصیف نظری از حرفه ها و سازمان های رسانه ای باید روابط مختلف درون و بیرون مرزهای سازمانی را دربر بگیرد. این روابط غالبا شامل مذاکره و مبادله و ندرتا دربرگیرنده تضادهای پنهان یا واقعی است.
"وستلی و مک لین" (1957) در مدل "ارتباط جمعی پرنفوذ" ، معتقدند که ارتباط ساز، نقش میانجی و روابط بین "مبلغان" جامعه که پیام هایی برای منتقل کردن دارند و عامه مردم را که خواهان اطلاعات و دارای نیازها و علایق ارتباطی هستند، ایفا می کند.
"جورج گربنر" (1969) می گوید که ارتباط سازان جمعی تحت فشار نقش های قدرت گوناگون از جمله مشتریان (مثلا تبلیغات چی ها)، رقبا (عمدتا سایر رسانه ها)، مقامات (به ویژه مقامات حقوقی و سیاسی)، کارشناسان، سایر نهادها و مخاطبان عمل می کنند.. وی در این باره می نویسد: هرچند از نظر تحلیلی نقش های قدرت و انواع موازنه موجود بین آنها، از یکدیگر مجزا هستند و نه قابل تفکیک اما اغلب با هم ادغام می شوند و تداخل دارند… جمع شدن نقش های قدرت و امکانات موازنه به برخی نهادها موقعیتی مسلط در ارتباط جمعی جامعه می بخشد.
با استفاده از این مطالب و با اتکا بر نتایج تحقیقات گسترده ای که در این مورد انجام شده است (دیمیک و کیت 1982) می توان جایگاه سازمان رسانه ای و دست اندرکاران داخل آن را به صورت مرکزی تصور کرد که به کار تصمیم گیری مشغولند و تحت فشارها، تقاضاها، یا اعمال نفوذها و قدرت های گوناگون عمل می کنند.
می توان پنج نوع رابطه اصلی اثرگذار بر فعالیت های سازمانی و نقش ارتباط ساز جمعی را مشخص کرد: 1) روابط با جامعه، 2) روابط با مشتریان، صاحبان و عرضه کنندگان،3) روابط با منابع، 4) روابط در درون سازمان بین انواع مختلف نقش ها، 5) روابط با مخاطبان.

دروازه بانی خبر
نگاهی به تاریخچه تئوری دروازه بانی
یکی از شناخته شده ترین نظریه ها در حوزه روزنامه نگاری نظریه "دروازه بانی" است. اما امروزه با ظهور رسانه های جدید و فراهم آمدن این امکان که کاربران این رسانه ها می توانند تنها با فشردن یک کلید تقریبا به همه اطلاعات مورد علاقه و نیاز خود دست یابند، کارکرد این نظریه تا حدودی زیر سوال رفته است.
بشر ، قرنها پیش، همزمان با ابداع اشکال اولیه ارتباط جمعی، به فکر راههای کنترل آن نیز افتاد. در واقع، فرآیند کنترل به قدمت فرآیند ارتباط است. به عنوان مثال، کسانی که در شهرها جار می زدند، تصمیم می گرفتند چه چیزهایی را اعلام کنند و چه چیزهایی را اعلام نکنند، کسانی که در کار چاپ و نشرکتاب بودند، نه تنها تصمیم می گرفتند که چه کتابی چاپ شود ، بلکه تصمیم آنها بر محتوا و عرضه کتاب هم تاثیر داشت. به طورکلی همه کسانی که به نحوی در جامعه صاحب موقعیتی بودند، مثل صاحبان قدرت و سرمایه، معلمان، چاپگران، وتاجران، همه و همه برای به دست آوردن اطلاعات وکنترل آن تلاش می کردند و این کوشش و تلاش برای به دست آوردن اطلاعات، ناشی از شناخت تاریخی بشر از این اصل مهم اجتماعی است که می گوید: "دانایی اساس قدرت اجتماعی است" . فردوسی، حماسه سرای ایرانی، بیش از یک هزار سال پیش چنین سروده بود: "توانا بود هر که دانا بود".
تردیدی نیست که همیشه، همه اخبار به دست ما نمی رسد. همان طورکه "لئو روستن" در سال 1937 یادآوری می کند: "روزنامه یک تقویم، سالنامه یا روز شمار تاریخ نیست. کل فرآیند روزنامه نگاری در انتخاب خلاصه شده است." بیش ازیک دهه بعد (1949) ، ویلبر شرام در این باره نوشت: "هیچ یک از جنبه های ارتباط به اندازه تعداد زیاد انتخاب و عدم انتخاب در شکل دهی افکارگیرنده و ارتباط گر موثر نیست" اما تا زمانی که "کورت لوین" در سال 1947، اصطلاح "دروزاه بان" را مطرح نکره بود، به نظریه انتخاب در فرایند ارتباط پرداخته نشده بود. بعد از لوین، "دیوید منینگ وایت" در سال 1950 به این اصطلاح، تحت نام مستعار "آقای دروازه"، مفهوم تازه ای بخشید. مفهوم "دروازه بان" چارچوبی برای ارزشیابی به متخصصان داد تا مشخص شود که انتخابها چگونه صورت می گیرند وچرا بعضی از عناوین خبری رد می شوند. این مفهوم همچنین ساختاری برای مطالعه فرآیندهایی به جز انتخاب، نظیر چگونگی شکل گیری محتوا و زمان و مکان آن فراهم آورد. نظریه "کورت لوین" برای درک این موضوع مطرح شد که چگونه یک نفر می تواند تغییرات اجتماعی گسترده ای در جامعه به وجود آورد. تحقیقات لوین به حرفه روزنامه نگاری مربوط نبود و مثال اصلی اش شامل تغییر عادات غذایی در یک جمعیت مقروض بود. او نتیجه گرفت که تمام اعضای آن جمعیت مقروض نقش یکسانی در این تصمیم که چه چیزی خورده شود، ندارند و این تغییر اجتماعی به بهترین صورت، توسط کسانی انجام می گیرد که بیشترین کنترل را روی انتخاب مواد غذایی برای منازل دارند. به نظر لوین، غذا از چند مجرا به روی میز غذا خوری می رسد. یک مجرا، فروشگاه مواد غذایی است و یک مجرا نیز باغچه سبزی و میوه موجود در خانه است. لوین که باورداشت این چارچوب نظری در هر سطحی قابل تعمیم است، در این باره چنین گفت: "این وضعیت نه تنها برای مجراهای مواد غذایی، بلکه در مورد عبور خبر از یک مجرای ارتباطی و هم چنین برای نقل و انتقال کالاها و افراد نیز صدق می کند." لوین معتقد بود چگونگی عبور مطالب از مجراهاا به میزان زیادی به عملیاتی که در محل دروازه بر روی آن ها صورت می گیرد، بستگی دارد و در نتیجه نمود مطلب قبل و بعد از محل دروازه کاملاً متفاوت است. بعد ازکورت لوین، "چارلز وایت" که دستیار تحقیقاتی او در دانشگاه آیوا بود، نظریه مجراها و دروازه بانان را به صورت یک طرح تحقیقاتی درآورد. وایت اولین کسی بود که در حوزه روزنامه نگاری به بررسی نقش دروازه بان ها پرداخت.وایت، یک "ادیتور اخبار خبرگزاریها" را انتخاب کرد و او را "آقای دروازه" نامید و از او خواست که تمام خبرهایی که از سه خبرگزاری "یونایتدپرس" و "آسوشیتد پرس" و"خبرگزاری بین المللی" دریافت می کند، نگه دارد. مدت اجرای این طرح یک هفته در فوریه 1949 بود و قرار شد که هرخبری را که "آقای دروازه" رد می کند، علت آن را با یک توضیح کوتاه، روشن سازد. طبق این تحقیق، انتخاب های آقای دروازه کاملا ذهنی بود. یک سوم مطالب انتخاب نشده براساس ارزیابیهای ذهنی آقای دروازه و دو سوم بقیه به علت کمبود یا نبود جا و یا به این علت که مطالب مشابه چاپ شده یا درحال چاپ است، رد شده بودند. جامعه شناسی به نام "والتر گیبر" در پژوهش خود درباره جریان انتقال اخبار از خبرگزاری ها به روزنامه ها به توضیح و تشریح بیشتر نظریه وایت پرداخت و آن را گسترش داد. وی علاوه بر اشاره به عوامل فردی موثر در انتخاب اخبار در روزنامه ها، تلاش نمود تا میزان تاثیر خبرگزاری ها و رسانه های دیگر را در انتخاب این اخبار مورد سنجش قرار دهد. بنابر گفته گیبر در بسیاری از موارد به جای ماهیت خبر، منفعت مالی ناشی از انعکاس رویدادها عامل تعیین کننده در انتخاب اخبار است. سردبیران در انتخاب خبر معمولاً خبرگزاری ها یا خبرنگاران خاصی را بر دیگران ترجیح می دهند که این خود عاملی مهم و تاثیرگذار در عملکرد دروازه بانان خبری است. گیبر در پژوهش خود دریافت که سردبیران مهم ترین وظیفه خود را ارائه آن دسته از اخبار به مخاطبان می دانند که از نظر خودشان مهمترین اخبار روز هستند.گیبر در سال 1960 پژوهشی دیگر در حوزه دروازه بانی خبری انجام داد. گیبر در این پژوهش به مطالعه و بررسی قضاوت ها و استنباط های افرادی پرداخت که در جریان انتقال اخبار به خوانندگان نقش داشتند. در دسترس بودن منبع برای روزنامه ها نکته ای است که از نظر گیبر در دروازه بانی خبری بسیار مهم است. در پژوهش گیبر به اهمیت نقش هیات تحریریه روزنامه ها به عنوان یک گروه در فرایند دروازه بانی خبری اشاره شده است . در سال 1971 "جرج بیلی" و "لاورنس لیچی" عباراتی چون سازمان یا مدیریت را برای اشاره به دروازه بانان خبری به کار بردند. بر اساس تعریف ارائه شده توسط این دو پژوهشگر ، سازمان خبری مهم ترین دروازه یا دروازه بان خبری است که مطالب خبری باید قبل از انتشار از آن عبور کنند. مفهوم دروازه بانی در طول تاریخ دستخوش تغییر و تحولاتی اساسی بوده است. بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که در جریان انتقال اخبار از منبع به خوانندگان چندین دروازه بان خبری در مراحل مختلف دست به گزینش اخبار می زنند. بر اساس این باور دروازه بان خبری در اولین مرحله، منبعی است که سرچشمه خبر یا گزارش بوده است و در آخرین مرحله مخاطب است که این نقش را بر عهده دارد ، زیرا مخاطب قادر است خود از میان مطالبی که در مراحل پیشین از چندین دروازه عبور کرده اند، به دلخواه مطالبی را بر اساس معبارهای خود انتخاب کند.(سلطانی فر، 1385)

فرایند دروازه بانی
خبری که منتشر می شود از دروازه های متعدد و از مسیری طولانی گذشته است. خبری که شما خواننده ، بیننده یا شنونده آن هستید، شما را به عنوان آخرین گزیشنگری محسوب می کند که به آن اجازه ورود یا قرار گرفتن در دروازه نگاه یا گوش خود می دهید. برخی از دروازه های متعددی که خبر پشت سر می گذارد، باز، برخی نیمه باز و تعدادی نیز کاملاً بسته هستند. "استوارت هود"در فصل "سیاست تلویزیون" از کتاب جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی، ویراسته مک کوئیل می نویسد: یک برنامه تلویزیونی حاصل انتخاب طیفی از دروازه بانان (گزینشگران) است. به عبارتی، دبیری که موضوع مورد پوشش را تعیین می کند، سازمان دهنده ای که عکاسان و گزارشگران را برای تهیه موضوع توجیه می کند، تدوین کننده فیلم که دست به انتخاب می زند، سازنده نهایی که مقولات را از نوارها استخراج می کند، معاون فردی که مسوول سوژه است و مسوول طرح که شکل نهایی کار را تایید می کند، از جمله این دروازه بانان است .دروازه بانی خبر، فرآیندی است که طی آن میلیاردها خبر، خلاصه، جمع و جور وخرد ، به صدها پیام تبدیل می شوند و به اشخاص مفروض در یک زمان مفروض می رسند. معمولا تصور می شود که دروزاه بانی، انتخاب خبر برای روزنامه است ولی دروازه بانی خبر، چیزی بیش ازیک انتخاب ساده است. به گفته "دونوهو تیچنر"در کتاب "دروازه بانی : سیستم رسانه های جمعی و اطلاع رسانی"، دروازه بانی "فرایند گسترده ای ازکنترل اطلاعات، شامل تمام جنبه های رمز گذاری پیام: نه فقط انتخاب، بلکه ممانعت از نشر، انتقال، شکل دهی، ارائه وعرضه، تکرار، زمان بندی درطول مسیر انتقال از منبع به گیرنده. به عبارتی دروازه بانی شامل تمام جنبه های انتخاب نگه داشتن وکنترل پیام است. چه با پیام از طریق رسانه ها برقرارشود، چه از طریق مجراهای میان فردی". در یک تعریف دقیق تر می توانیم بگوییم، دروازه بانی، فرآیند دوباره سازی یک چارچوب ضروری برای رویداد و تبدیل آن به خبر است و ارتباط گران، عناصری از پیام را انتخاب و بقیه را رد می کنند و عناصر انتخاب شده را به طور برجسته ای نمایش می دهند. با توجه به اینکه انتقال همه خبرها ممکن نیست و انتقال مواد خامی که شکل و شمایل خبر را نداشته باشد هم غیرممکن است، دروازه بانی در سراسر فرایند انتخاب و تولید خبر ضروری است. "ویلبر شرام" معتقد است دروازه بانان که در سراسر شبکه های خبری جای می گیرند، شامل خبرنگارانند که باید تصمیم بگیرند در جریان یک دادگاه یا یک حادثه خاص یا تظاهرات سیاسی، کدام قسمت را متبلور سازند، کدام خبر را رها ساخته، کدامین را در مجرای ارتباطی جای دهند. محافظین این دروازه ها افراد یا گروه هایی هستند که وظیفه انتخاب بعضی از عناصر واقعیت و یا تمامی فرهنگ قابل انتشار را دارند.
مفهوم دروازه بانی با وجود مفید بودن و قابلیت هایی که برای کاربرد در بسیاری از موقعیت های رسانه ای دارد، از یک محدودیت درونی رنج می برد و آن اینکه تلقی می شود اخبار بصورت داستان و رویداد حاضر و آماده و بدون مشکل به دروازه رسانه می رسد و در آنجا یا پذیرفته و یا حذف می شود.
روشن است که محتواهای خبری مربوط به رویداد از مسیرهای مختلف و به صور گوناگون به رسانه می رسد. ممکن است که برای یافتن آن جست و جویی شده و یا از پیش سفارش داده شده و یا برای کشف آن بطور منظم سرمایه گذاری شده باشد. گاه نیز باید در داخل سازمان ساخته و پرداخته شود. چنین تولیدی مثل انتخاب خبر، تصادفی و ذهنی نیست بلکه عمدتا مطابق الگوهای تفسیر و معنایی صورت می گیرد که به نهادهای بوروکراتیکی که منبع خبر یا پردازش کننده رویدادند تعلق دارد.

وستلی و مک لین42 مدلی در زمینه دروازه بانی خبر به عنوان یک فعالیت سازمانی ارائه کردند:

در این مدل، ایکس نشانه هر رویداد و واقعه در محیط اجتماعی است که در مورد آنها از طریق رسانه ها ارتباط صورت می گیرد.
آ، نقش مبلغ و حمایتی و اشاره دارد به افراد یا سازمان هایی که درباره ایکس حرفی برای گفتن دارند. آ، می تواند یک سیاستمدار، تبلیغاتچی یا منبع خبر باشد. بطور کلی، آ یک ارتباط گر هدفمند43 است.
سی، یک سازمان رسانه ای یا افراد داخل آن سازمان است. او بر حسب "نیازهای مخاطب" ایکس های مختلف را مستقیما و یا از طریق آ دریافت می کند و به عبارتی "ارتباط گر غیرهدفمند" است.
بی، یعنی گروه مخاطبان نیز گزینشگری را ادامه می دهد و در میان اخبار ارائه شده با توجه به نیازهای خبری خود، عمل گزینش را انجام می دهد.
دکتر "باقر ساروخانی" در کتاب جامعه شناسی ارتباطات می نویسد: برای تحقق مطلوب این هدف و گزینش از بین انبوه اطلاع ها و خبرها، هر سازمان خبری باید جهات و ملاحظاتی را رعایت نماید. وی در مورد معیارهای گزینش معتقد است قبل از همه، مساله اساسی، تعیین معیارهای گزینش است.
هنگام گزینش اخبار و اطلاعات، ساخت وسیله ارتباطی در برخی موارد چنان شکل می گیرد که تعقیب آشکار خبرنگار، ویراستار خبر و به طور کلی تمامی دست اندرکاران موسسه خبری، جزئی از روند کار رسانه می شوند. در این شرایط، ماموران خاص دولتی، جزئیات اخبار و اطلاعات قابل انتشار را بازبینی می کنند و در اکثر موارد به طرد، رنگ، و حتی توبیخ بسیاری از انسان هایی می پردازند که خواسته یا ناخواسته خبری را در کانال خبرگزاری جای داده اند، این روش را "سانسور" می گویند و در مقابل، شیوه های باز و ساخت دهی بدون کنترل از خارج وسایل ارتباط جمعی قرار می گیرد.
در ساخت های باز وحکومت های دمکراتیک، هر فرد مسوولیت گزینش، ویرایش و در نهایت پخش خبر را بر عهده خواهد داشت. البته در این ساختار اجتماعی نیز وسایل ارتباط جمعی بدون قاعده و حد و مرز حرکت نمی کنند. چرا که به هر حال در وهله نخست کارگزار خبر، خود باید به ناچار از بین انبوه خبرها واطلاعات، تعدادی اندک را که در حد ظرفیت رسانه است برگزیند و زمانی که با کنترل آشکار از خارج مواجه نیست و مسوولیت نهایی با خود اوست می تواند دچار خودسانسوری شود و یا آنکه به شیوه هایی خاص ونامرئی مورد کنترل قرار گیرد.
به نظر "مارک فیشمن"44 (1982) " آنچه رسانه ها می دانند و می توانند بدانند بستگی به منابع گرداوری و پردازش اطلاعات این موسسات دارد."
"استوارت هود" نیز در کتاب "جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی"، درباره دروازه بانی خبر می نویسد: عبور یا عدم عبور یک مقوله خبری به عواملی نظیر پیشینه دروازه بانان از نظر طبقه و لایه اجتماعی، روزامدی، سطح تحصیلات و طرز تلقی آنان از جهان، ارزش ها، هنجارها و برداشت سازمان که دروازه بانان برای آن کار می کنند، بستگی دارد.
وی معتقد است که اکثر دروازه بانان رسانه ای، سیاست های دلخواه طبقات میانه را اجرا می کنند و درحقیقت اجماع و وفاقی را که ایجاد می کنند، معطوف به طبقه میانه است و گزینش و دروازه بانی آنان از همین منظر صورت می گیرد. اطلاعاتی که از دروازه بگذرد جزئی از واقعیت های اجتماعی می شود و توانایی اثرگذاری برنگرش مخاطبان را دارد.
تحقیقات برجسته سازی نشان می دهد مطالبی که به دفعات بیشتری از دروازه ها می گذرند، به نظرمخاطبان مهمتر می آیند.
باید توجه داشت که فرآیند دروازه بانی خبر بر نگرش ها و افکار عمومی اثر می گذارد به شرطی که پیام های حمایت کننده و متضاد، هر دو از دروازه بگذرد. مثلا توانایی ارتش آمریکا در کنترل دسترسی به اطلاعات مربوط به جنگ 1991 خلیج فارس، حجم عظیم مطالب خبری را در مورد درگیری آمریکا در جنگ کاهش نداد اما تعداد بسیار کمی از این مطالب منفی بود و موجب شد پس از جنگ، مقبولیت جورج بوش در افکار عمومی به سطح بی سابقه ای برسد.
"جان هارتلی45" به خبر، به مثابه "نقطه تلاقی مردم و سیاست در خانه و جهان بحث و تصمیم" می نگرد و معتقد است که بسیاری از ارزش های مورد بحث در رمزهای روزنامه نگاری مقولاتی همچون وضوح و بیطرفی هستند اما پیوسته ترین وظیفه گفتمان خبر این رجحان است که مفاهیم ویژه ای در خبرها بالاتر از سایر مفاهیم قرار می گیرند و این امر، حاصل کار دروازه بانان است. (شکرخواه،1378)
"مک شین"46 (1979) برای خط تولید خبر، مدلی ارائه می کند که کل جریان را به سه مرحله تقسیم می نماید: الف) جمع اوری اخبار ب) گزینش اخبار و ج) بررسی اخبار.
وی معتقد است که بیشتر دروازه بانی خبر در مرحلهِ سوم صورت می گیرد اما خبر در این مسیر در پنج نقطه و بدون اطلاع فرد پیشین این زنجیره دستکاری می شود.(گیل و ادامز،1384،126)
صاحبنظران مراحل گوناگونی برای فرآیند دروازه بانی خبری مطرح و برای این عمل چهار مرحله را تبیین کرده اند یعنی اخبار رسانه ها در چهار مرحله دروازه بانی می شوند:
مرحله اول، دروازه بانی منابع خبر: به معنای آن است که نظام سیاسی، گروه های سیاسی سازمان یافته و مردم، منابع خبرهستند و خبرها اغلب نشات گرفته از نظام سیاسی هستند. منابع خبر هر یک تشکیلات درون سازمانی با سلسله مراتب تصمیم گیری دارند و تصمیم گیرندگان هر یک به ایفای نقش دروازه بانی می پردازند و جریان اطلاعات را کنترل می کنند. هرقدر تشکیلات منابع خبری بزرگ و گسترده باشد، دروازه بانی در دروازه های بیشتری انجام می شود.
مرحله دوم، دروازه بانی گرداورندگان خبر: این دروازه بانان در حقیقت خبرنگاران و تصویربرداران رسانه های جمعی هستند که در صحنه های رویدادها حضور می یابند تا آنچه را که روی می دهد به اطلاع مردم برسانند.
مرحله سوم، دروازه بانی تولید خبر: روش کار گروه های تخصصی، تولید خبر است. گروه تخصصی خبر بر حسب موضوع سازماندهی می شود و جمعی از کارمندان خبری زیر نظر مدیر وظیفه دروازه بانی خبرهای دریافتی از گروه های خبری را انجام می دهند.
مرحله چهارم، دروازه بانی پخش خبر: دروازه بانان پخش خبر با دریافت اخباری که از گروه تخصصی دریافت کرده اند در مورد انتشار آن تصمیم گیری می کنند. تصمیم گیری درباره چگونگی پخش خبر را سردبیران، دبیران و گاه مدیران رسانه انجام می دهند.

عوامل موثر در توجه ارتباط گر به یک خبر:
1. راههای ورود خبر به مجرا،
2. نبردهای دو طرف دروازه،
3. مشخصات موضوعات خبری،
4. ارزش ها و نگرش های شخصی فرد گزینشگر (سطح فردی)،
5. شیوه ها ورویه ها ی کار مطبوعاتی،
6. سطح سازمانی،
7. سطح نظام اجتماعی.
در زیربه طور مختصر به توضیح این عوامل پرداخته می شود:
1 – راههای ورود خبر به مجرا: طلاعات از طریق مجراهای گوناگون به سازمان های خبری می رسد. سیگال درسال 1973، راههای ورود خبر به مجرا را به سه دسته تقسیم کرد: 1- مجراهای عادی.
2- مجرا های غیررسمی؛
3- اخبار تولیدی.
1/1. مجراهای عادی: شامل جریانات رسمی مثل محاکمات، مسائل دادگاه ها، مسائل انتخاب ها؛ بیانیه های مطبوعاتی که ازطریق رادیو وخبرگزاری رسمی به اطلاع می رسد؛ کنفرانس های خبری ازجمله خلاصه گزارش های خبری که به وسیله سخنگویان رسمی و مصاحبه هایی که توسط موسسات سخن پراکنی ارائه می شود و وقایعی که جبنه فوریت ندارد مثل سخنرانی ها و جشن ها.
2/1. مجراهای غیررسمی: شامل گزارش های خبری از سایر سازمان های خبری و دستوراتی نظیر بخشنامه ها.
3/1. اخبار تولیدی: اخباری هستند که از سوی کادر خبری یک سازمان ارتباطی تهیه می شوند.
2. نبردهای دو طرف دروازه: یکی از اندیشه های اصلی لوین این بود که عواملی در دو طرف دروازه وجود دارند که تمایل دارند جهت تصمیم راعوض کنند. اگر خبری از دروازه رد شد، عامل منفی تبدیل به مثبت می شود و یا بالعکس. در این رابطه می توان با این مثال به توضیح مطلب پرداخت : رویدادی در منطقه ای دوردست که شبکه تلویزیون در آنجا خبرنگار ندارد، اتفاق می افتد. مساله نداشتن خبرنگار، بعد مسافت و هزینه بالای تهیه خبر از آنجا، در زمره عوامل منفی هستند ولی اگر مقامات اجرایی فکر کنند که این موضوع آنقدر مهم است که ارزش صرف هزینه های گزاف را دارد ، تمام عوامل منفی قبلی تبدیل به عامل مثبت می شوند و با توجه به اینکه هزینه زیادی برای تهیه آن اخبار صرف شده است ، پس این احتمال زیاد است که از دروازه های پیاپی بعدی با موفقیت بگذرد و به صورت برجسته، در بهترین زمان ممکن پخش شود. حال سوال این است که آیا همیشه عوامل مثبت و منفی طرفین دروازه باید جهت خود را بعد از عبور تغییردهند؟ خیر. لزوما همیشه این طور نیست. مثلا اگر یک خبردارای ارزش خبری بالا باشد، در طول مسیر از دروازه های گوناگون رد می شود تا زمانی که کهنه شود.
3. مشخصات "موضوعات خبری" : بعضی از خبرها، به طور مشخص دارای ارزش خبری بیشتری از سایر خبرها هستند. در مورد ارزش های خبری مختلف، فهرست های گوناگون ارایه شده است ولی ارزش های زیر در همه فهرست ها به چشم می خورند: تازگی، مجاورت، اهمیت، دربرگیری، علایق، درگیری، تضاد، احساسات، نوظهوری، استثناء و شگفتی.
4. ارزش ها و نگرش های شخصی فرد گزینشگر: وقتی ما در دروازه بان را به عنوان یک شخص درنظر می گیریم، باید به یک رشته عوامل که با شخص او مرتبط هستند. توجه کنیم که عبارتند از: الگوهای تفکر، استراتژی تصمیم گیری، مشخصات شخصیتی، زمینه ها، ارزش ها و تجارب شخصی. سوال این است که گزینشگر چه نوع ارزش ها و نگرش هایی را به خود به دروازه می آورد؟(ایران ، 1380)
در پاسخ به این سوال، وایت در سال 1950 گفته بود که نگرش ها و ارزش های شخصی "آقای دروازه" تاثیر زیادی بر روی انتخاب دارد. این نظریه به وسیله فلیگل و شفه تایید شد. آنها در مورد دو روزنامه محافظه کار و لیبرال مطالعه کردند. ازگزیشنگران دو روزنامه سوال شد که تحت تاثیر کدام یک از عوامل زیر قرارگرفتند؟ نگرش های شخصی، خواست ها و نیازهای مخاطبان، ادیتورها یا صاحبان آگهی ها. خبرنگاران هر دو روزنامه اذعان داشتند که در درجه اول تحت تاثیر نگرش های خود و در مرحله بعد، ادیتورها و سپس خوانندگان و در مرحله آخر ن صاحبان آگهی ها هستند. به این ترتیب آنها عامل فشار خارجی را منکر شدند. از این گزارش چنین نتیجه گرفته شد که یک گزارشگر (روزنامه نگار) حرفه ای باید اول تعصب های خودش را بشناسد و بعد سعی کند که آنها را درگزارش های عینی مهارکند. به مثالی در زمینه ارزش ها و نگرش های شخصی توجه کنید: وقتی که "جک اندرسون" در سال 1980 درستون معروف "چرخ و فلک واشنگتن"، تقشه محرمانه ایالات متحده آمریکا را برای پیاده کردن نیرو در ایران فاش کرد، بسیاری ازخبرنگاران از انتشار این خبر خود داری کردند. درحالی که توجه عمومی معطوف به این نکته بود که آیا انتشار چنین اخباری، امنیت کشور رابه خطر نمی اندازد؟ ولی تصمیم سردبیران روزنامه درخصوص انتشار آن خبر در این ستون، مبنی بر اعتماد و احساسی بود که آنان نسبت به جک آندرسون داشتند و نیز اهمیتی که خبر برای مردم داشت. به هرحال این مطلب موید اختلاف نظر در پیشداوری ها و شخصیت های فردی روزنامه نگاران مبنی بر این که امر است که دروازه بانان خبری منفعل هستند و خود را فقط با انگاره هایی تطبیق می دهند که فکرمی کنند خوانندگانشان نیاز دارند و یا به فکرهایی می پردازند که عینیت داشته باشد. سبک های مختلف گزارشگری و تفسیرهای فردی نسبت به خواست مدیریت احیاناً منجر به تصمیمات مختلف دروازه بانان خبری می شود.
یک تحلیل مجدد از تحقیق "آقای دروازه" که به وسیله "مک کامب" و "شاو" و "هرش" در سال 1977 انجام شد، یادآور شد که نگرش ها و ارزش های "آقای دروازه" به آن اندازه که "آقای وایت" گفته است ، مهم نیست. این مطالعه نشان می دهد که انتخاب های "آقای دروازه" نشانگر چیزهایی است که خبرگزاریها برای او فراهم کرده اند.
5. شیوه ها ورویه ها ی کار مطبوعاتی، همان طورکه لوین فرآیند دروازه بانی را توصیف کرده است، حرکت در یک مجرا، از دروازه ای به دروازه دیگر به وسیله یک دروازه بان کنترل می شود، که این امر به وسیله یک رشته قوانین بی طرف انجام می شود که به آنها قوانین کار روزمره ارتباطی می گویند. این قوانین عبارتند از: اعمال تکراری، طرح ریزی شده و روشمند که دست اندرکاران رسانه ها برای انجام کار روزانه شان از آنها استفاده می کنند. این قوانین عادی نه تنها برای جمع آوری، پردازش و انتقال خبر به کار می رود، بلکه برای ارتباطات میان فردی هم کاربرد دارد.
6. عوامل سازمانی: اگرچه شیوه های کار مطبوعاتی در بسیاری از سازمان های ارتباطی به صورت مشترک وجود دارد ولی برخی عوامل و شیوه درسازمانهای مختلف متفاوتند. مطالعه دروازه بانی در سطح سازمان ضروری است، چون اگر این سازمان و شیوه های کار هستند که خبر را می سازند، این سازمان ارتباطی است که افراد را استخدام می کند و قوانین را وضع می کند. توانایی استخدام و اخراج یکی از بزرگترین قدرت های سازمان است. و این امکان را به سازمان می دهد که آینده را شکل دهد وگذشته را تغییر دهد.(ایران ، همان)
از نقطه نظر سازمان ، "دروازه بان موفق" کسی است که علایق سازمان را کاملا بفهمد. اگر یک سازمان، طریقی را که "دروازه" عمل می کند، نپسندد، دروزاه بان را اخراج می کند.
7. نظام اجتماعی: دروازه بانی خبر، وابستگیهای مشخصی به نظام اجتماعی دارد. لوین درسال 1947، برای اولین بار، دروازه بانی را فرآیندی دانست که باعث تغییر اجتماعی می شود. بعضی از عواملی که یک دروازه را محاصره کرده اند، بر روی سطح تحلیل نظام اجتماعی اثر می گذارد. و پایه و اساسی برای سایر سطوح تاثیر فراهم می کنند. (ایران، همان)

گروه های دروازه بانی خبر
کارشناسان رسانه ای معتقدند که امروزه دروازه بانان خبر در داخل رسانه ها کمترین نقش دروازه بانی را دارند و به عبارت دیگر در انتخاب و انتشار اخبار مورد نظر مردم اختیار کامل ندارند.
این دروازه بانان برغم تشخیص اینکه انتشار برخی خبرها ضروری یا مورد علاقه مردم است، به دلایل مختلف قادر به انتشار آن ها نیستند. بطور کلی سه گروه را می توان به عنوان دروازه سازان عمده خبر نام برد:
گروه اول، هیات حاکمه و سیاستگذاران هستند، که به انحای مختلف جلوی انتشار آنچه را که به صلاح خود نمی بینند، می گیرند. گرچه این کار بسیاری از اوقات تحت پوشش حفظ منافع ملی صورت می گیرد ولی عملا در اکثر موارد و در اغلب کشورها در خدمت حفظ قدرت و مشروع جلوه دادن وضعیت موجود است.
گروه دوم، به ویژه در عصر ما، سرمایه داران و صاحبان قدرت های مالی و تامین کنندگان هزینه های مطبوعات از طریق اگهِی هاست اما در کشور ما هنوز سرمایه داری آنچنان رشد یافته نیست، نقش تولیدی ندارد و بیشتر وابسته و دلال است. این نقش آنچنان که در غرب هیاهو دارد، نیست اما نمی توان آن را نادیده گرفت.
سوم، مدیران و سردبیران مطبوعات جهان سوم که در بسیاری موارد انتصابی هستند. خطر این عامل از سانسور مستقیم بیشتر است زیرا ظاهرا حکومت را ازادیخواه و مدافع مطبوعات قلمداد می کنند اما در عمل تاثیر منفی بر عملکرد مطبوعات از سانسور بیشتر است.

سایر عوامل تاثیرگذار بر فرآیند گزینش خبر:
– ضعف آموزش روزنامه نگاری و آگاهی های اجتماعی روزنامه نگاران،
– عدم استقلال حرفه ای روزنامه نگاران و وابستگی مالی آنها به سازمان،
– سطح سواد و اگاهی های عمومی جامعه،
– عدم امنیت کامل قضایی و اجتماعی روزنامه نگاران،
– مسایل مشترک اقتصادی حاکم بر جامعه،
گزینش خبر، کار ویراستاران و دروازه بانان خبر است اما فرآیند دروازه بانی در یک نقطه و در یک مقطع صورت نمی پذیرد بلکه عوامل و پدیده هایی بر این فرآیند تاثیر می گذارند که عبارتند از:
سانسور: عملی که به سبب مصلحت گرایی و به ملاحظه حفاظت از منافع ملی و مصالح عمومی صورت می گیرد.
خودسانسوری: فرآیندی که به سبب دریافت اخطارها، سوابق دادگاهی، پیگردهای قانونی (شخصی یا صنفی) در روزنامه نگار پدید می آید. در واقع خودسانسوری عامل شرطی است که روزنامه نگار را داوطلبانه به پرهیز از سانسور وامی دارد.
گروه های فشار: شامل عناصر شاخص اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و.. که نظر خود را به رسانه و روزنامه نگار منتقل می سازند. گاه ممکن است از این گروه نمایندگانی در درون رسانه هم عضو باشند.
گرایش و سلیقه فردی: این فرآیند عکس خودسانسوری است. این فرآیند به سلیقه، علاقه، تجربه، گرایش روزنامه نگار، دبیر، سردبیر و.. (دروازه بانان خبر) بستگی دارد.
گرایش گروهی: مطبوعات، از جمله روزنامه ها، بنابر سلیقه و اراده موسسان آن ممکن است به مکتبی، نظری و رویه ای در سیاست و اقتصاد گرایش یابد. همین گرایش بر چگونگی گزینش ها اثر می گذارد. بنا بر این یک خبر واحد یا عناصر و ارزش های واحد در مطبوعات با گرایش های متفاوت، به شکل های مختلف در می آید.
محدودیت و امکانات: انعکاس رویدادها در رسانه ها، گاه تحت تاثیر امکانات و تجهیزات سازمان خبری قرار می گیرد. بنا بر این رسانه ها خبرهایی را با همین محدودیت عرضه می کنند. مهم ترین لطمه در این بخش وابستگی خبری است.
محدودیت زمانی: فشار زمانی از مهم ترین عوامل و عناصر فشار و گزینش در رسانه هاست. ویراستاران هر روز در زمانی محدود، به جمع اوری و شکل دهی مطالب می پردازند. بنا بر این ممکن است بخش قابل توجهی از یک خبر و بخش قابل اعتنایی از مجموعه رویدادها به این سبب کنار گذاشته شود.
محدودیت کارکرد (حجم): رسانه ها از نظر کارکرد خبرها و رویدادها محدودیت دارند. محدودیت در ساعت پخش و در مطبوعات نوشتاری به صورت محدودیت در حجم صفحه ها، بروز می کند. (قاضی زاده،1374)

معیار عبور خبر و مدل های دروازه بانی
پس به این ترتیب می توان از طریق تعداد زیاد دروزاه بانان به جست و جوی معیارهای عبور خبر از دروازه ها برآمد. عبور یا عدم عبور یک مقوله خبری از دروازه ها نتیجه عوامل گوناگون است: پیشینه دروازه بانان از نظر طبقه و لایه اجتماعی، روزآمدی، سطح تحصیلات و طرز تلقی آنان از جهان، ارزشها، هنجارها و برداشت سازمان که دروازه بانان برای آن کار می کنند. استوارت هود معتقد است که اکثر دروازه بانان رسانه ها، سیاستهای دلخواه طبقات میانه را اجرا می کنند و در حقیقت اجماع و وفاقی که ایجاد می کنند، معطوف به طبقه میانه است و گزینش و دروازه بانی آنان از همین منظر صورت می گیرد. البته مساله دروزاه بانی خبری از دیرباز مطرح بوده است و موضوع تازه ای در ادبیات روزنامه نگاری به حساب نمی آید. دروازه بانی خبری در حقیقت از همان هنگام که خبر توسط فرد، نهاد یا مجموعه ای از عوامل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی و اجتماعی در مجاری و کانالهای خبری جاری شده، مطرح بوده است اما همانطور که گفته شد لوین اولین کسی بود که آن را مطرح کرد و وایت نیز دومین محققی بود که بحث دروازه بانی را به طرزی علمی مطرح ساخت. او در مقاله ای تحت عنوان "دروازه بان: یک مطالعه موردی در انتخاب خبر" به بررسی این فضیه پرداخت و مدلی ارایه کرد که به قرار ذیل است :

همان طور که ملاحظه می شود در این نمونه از منبع خبر، چهار خبر فرستاده شده است، ولی در برخورد با دروازه، خبرهای 1و 4 بخت عبور نیافته اند و دروازه بان مانع عبور آنها شده است و فقط دو مقوله خبری 2 و 3 به مخاطب رسیده اند.البته نمونه یا مدل وایت می تواند شروع خوبی محسوب شود ولی اصلاً کامل نیست. به عنوان نمونه وایت در این مدل به عناصر سازمانی فرایند ارتباط جمعی که دروزاه بانی را محدود و کنترل می کنند، نمی پردازد. ضمن اینکه در این مدل صرفاً یک دروازه و یک دروازه بان مطرح شده است، حال آنکه خبر از دروازه های رسمی و غیررسمی، مستقیم و غیر مستقیم و آشکار و پنهان عبور می کند. "جی.تی.مک نلی" 9 سال پس از وایت، یعنی در سال 1959 مدل تکامل یافته تری از دروازه بانی خبر ارائه کرد (Journalism Quarterly.36.1959).
"گالتونگ" و "روگ" ، شش سال بعد (1965) وارد عرصه دروازه بانی خبری شدند و نمونه خود را ارائه کردند:

در این نمونه، نحوه دریافت دست اندرکاران رسانه در قبال رویداد، اولین دروازه را ایجاد می کند و آن تعیین این نکته است که آیا این خبر ارزش چاپ را دارد یا نه؟ و سپس در دروازه بعد، گزینش بر اساس معیارهای یک تا نه- چه به تنهایی و چه در حالت ترکیبی- صورت می گیرد. آنچه از این پژوهشها به دست آمد، نهایتاً در شخصیت فردی مرسوم به آقای دروازه (Mr. GATE ) (اصطلاحی که وایت به کار گرفت) خلاصه شد. شانزده سال بعد، آقای دروازه یک بار دیگر هم از "پاول اسنایدر" (P. Snider ) مورد آزمایش قرار گرفت و با نتایج مشابهی مواجه شد. بعدها محققان دیگر نظیر گیبر (Giber)، وستلی و مک لین (Westly & Maclean)، ای زد باس (A.Z Bass) (جریان دو مرحله ای دروازه بانی)، هالوران (Halloran )، الیوت (Elliot)، مورداک (Murdock )، چینبال (Chinbal ) در این زمینه آرا و نظرات خود را مطرح ساختند اما باید به این نکته اشاره کرد که نقش آقای دروازه در سال 1977 و در پی پژوهش های مک کامب (McComb )، شاو (Shaw ) و هیرش (Hirsch ) کمرنگ شد. این افراد ثابت کردند که همه چیز زیر سر "آقای دروازه" نیست و خبرگزاریها نقش مهم تری در فرایند دروازه بانی خبر ایفا می کنند و حالا باید این را هم افزود که همه چیز هم به خبر گزاریها ختم نمی شود. اگر بپذیریم که تالار تحریریه هر روزنامه درست مثل یک کارگاه یا کارخانه صنعتی عمل می کند و سلسله مراتب متخصصان خاص خود را دارد، این بحث روشن تر می شود. درون هر تحریریه بخشهایی به نامهای سرویس خارجی، سرویس ورزشی، سرویس فرهنگی، سرویس حوادث و مانند اینها وجود دارند و در درون همین تحریریه ها، دبیران سرویس ها و سردبیر یا سردبیران هم بر روال کارها نظارت می کنند. با گزینش برخی از خبرها و با کنارگذاردن بخشی دیگر، عملاً در پی خبرگزاری ها- که آنها هم دروازه بانی کرده و برخی از خبرها را مخابره نکرده اند- دست به دروازه بانی می زنند. دبیران سرویسها و سردبیران نیز به برخی از خبرها اجازه عبور نمی دهند و در دروازه را بر روی آنها نمی گشایند. حتی خوانندگان هم برخی از خبرها را برای خواندن انتخاب نمی کنند- که وستلی و مک لین چگونگی کارکرد آن را در نمونه خود تشریح کرده اند. (شکل خلاصه شده مدل وستلی و مک لین)

همان طور که دیده می شود X ها رویداد ها هستند و گزینگشر C دو رویداد X2 و X4 را درج نکرده است. X2 به حق به دلیل بی ارزش بودن کنار مانده است اما وضع X4 چنین نبوده و لذا خواننده که چیزهایی درباره آن از طریق ارتباطات بین فردی شنیده است، به سراغ آن می رود تا درباره اش چیزی بخواند و چون در آن را روزنامه نمی یابد به سایر منابع مراجعه می کند.
با این توضیحات می توان گفت که: واژه دروازه بان به کسانی اطلاق می شود که عملاً در مورد درج و پخش خبرها و یا کنار گذاشتن آنها تصمیم می گیرند.
به اعتقاد "باس" (1969) دو گروه دروازه بان وجود دارد: 1- گردآورندگان خبر (News gathers )، 2- گردشگران خبر (News processors ). گروه اول را روزنامه نگاران و گزارشگرانی تشکیل می دهند که به جست و جوی خبر می روند و آن را تهیه می کنند. آنان در این مسیر برخی از خبرها را قابل ارائه و برخی را غیر قابل ارائه ارزیابی می کنند. گروه دوم مشتمل بر همه کسانی است که قضاوت آنان فیلتر یعنی صافی یا غربال عبور یا توقف خبر می شود. گفتنی است که "نوآم چامسکی" و "ادوارد اس. هرمن" (Edward S. Herman ) پژوهشگران ارتباطی رادیکال امریکا، پنج فیلتر را در رسانه های امریکا شناسایی کرده اند و معتقدند که این پنج فیلتر منافع طبقه حاکم بر امریکا راحفظ می کنند و عبارتند از: مالکیت رسانه ها، تبلیغات، منبع، شرکتهای بزرگ و جناح راست و ایدئولوژی ضدکمونیسم.
به هر حال باس در مقاله ای به عنوان "پالایش مفهوم دروازه بانی" the gate keeper Concept Refining " که در ژورنالیسم کوارترلی (1969) به چاپ رسید، نوشت: گزارشگران و دبیران محلی به مواد خام خبری (Raw news ) نزدیکتر هستند (مرحله اول)، حال آنکه سردبیران، نسخه خوانها و مترجمان در فاصله دورتری قرار دارند (مرحله)، اما در عوض به کانونهای قدرت نزدیکترند:

در مدل باس دست اندرکاران مرحله دوم، علاوه بر نزدیکی به کانونهای قدرت، در مقایسه با دست اندرکاران مرحله اول با هنجارها، ارزشها و میثاقهای سازمانی که برای آن کار می کنند، آشناتر هستند. ضعف و اشکال بزرگ مدل باس این است که صرفاً به دروازه های درون رسانه آنهم با ساده سازی می پردازد. ولی به هر حال برای هر دو گروه، عوامل دخیل در دروازه بانی از این قرارند: قضاوتهای شخصی، هنجارها، قوانین و میثاقهای سازمانی که دروازه بانان در استخدام آن هستند، فشار زمان از لحاظ محدودیت زمانی، ضرورت محلوظ داشتن قوانین و بالاخره ضرورت کسب سود (به ویژه در رسانه ها ی غربی) .

مدیریت در دروازه بانی
یکی از انواع کنترل ها در فرآیند دروازه بانی کنترل فیدبک یا کنترل پس فرست (feedback control) است. رسانه ها چه درون خود و چه در چهارچوب نقش اجتماعی خود فیدبک ها را کنترل می کنند.پژوهشگران متعددی هستند که معتقدند کارکرد کنترل فیدبک رسانه ها در قالب مفاهیمی مثل نظارت (Watchdog) و یا رکن چهارم (fourth estate) تجلی می یابد.(Hocking, 1947 Hachten, 1963, Rucker, 1968).از دیدگاه آنها این نوع کنترل فیدبک در جوامع پلورالیستی نقش مهمی ایفا می کند. در هر صورت این نقش نظارتی (surveillance) که برخاسته از کنترل فیدبک است، یکی از انواع کنترل است که در دروازه بانی طرف توجه قرار می گیرد.
فرآیند دوم در دروازه بانی، کنترل توزیع (distribution control) است. در این نوع از کنترل دانش و اطلاعات می تواند در یک جا جمع شود و یا بطور انتخابی توزیع شود. عدم توزیع و یا بازسازی اطلاعات در مرحله توزیع هر دو می تواند به نحوی از انحا در حفظ یک سیستم موثر واقع شود.
در این مرحله، زمان توزیع اطلاعات نیز نقش مهمی ایفا می کند. دسترسی زودتر به اطلاعات و یا دسترسی دیرتر به آن هر دو پیامدهای ویژه خود را دارد. فرضاً اطلاعات مربوط به درمان یک بیماری یا حل یک مشکل اقتصادی را در این چهارچوب می توان در نظر گرفت که چه تاثیرات عمیقی می توانند بر جای بگذارند.از جنبه مدیریتی هر دو فرآیند کنترل فیدبک و کنترل توزیع در امر دروازه بانی در عرصه تبادل دانش ـ و نه فقط اطلاعات ـ نیز مصداق دارند.فرقی نمی کند که این دانش در قلمرو فرهنگی، علمی، اقتصادی و یا سیاسی و نظامی باشد. کنترل و توزیع این دانشها نسبت به گیرندگان (مخاطبان) آنها یک موضوع مهم و تاثیرگذار به شمار می آید. این امر در تقابل با مفهومی قرار دارد که در ارتباطات به آن "حق مردم درمورد دانستن" می گویند، پدیده یی که در چارچوب دولتها، رسانه ها و مردم قرار می گیرد. دروازه بانان رسانه ها اعم از گزارشگران، دبیران، نویسندگان، ناشران و… در آژانسهای رسانه یی از همین جهت طرف توجه قرار می گیرند، اینها کسانی هستند که هم در کنترل فیدبک و هم در کنترل توزیع اخبار، اطلاعات و دانش نقش می آفرینند.علاوه بر این اینها، مالکان رسانه ها و بطور کلی متغیری به نام مالکیت رسانه یی (Media ownership) نیز در این دو فرایند نقش آفرینی می کند.(ایران ، شکرخواه،1386)

نقش اجتماعی "دروازه بانی خبر"
فرآیند "دروازه بانی" فرآیند خلق واقعیتهای اجتماعی است.اگر یک رویداد توسط دروازه بان رسانه ای که ما ازآن استفاده می کنیم رد بشود، آن رویداد جزء واقعیتهای اجتماعی ما نخواهد شد ولی، اگر یک رویداد از دروازه بگذرد و منتشر شود، نه تنها برای ما به عنوان مخاطب تبدیل به واقعیتی اجتماعی می شود، بلکه به شدت بر جها بینی ما نیز تاثیر خواهد گذاشت. تاثیر برداشتهای دروازه بانان از واقعیتهای اجتماعی بر روی مخاطبان بدیهی ترین تاثیر دروازه بانی بر روی شناخت مخاطبان و شکل دهی جها ن بینی آنان است. این موضوع "نقشه های شناختی" نامیده می شود. اطلاعاتی که از دروازه گذشت، جزئی از واقعیات اجتماعی می شود و توانایی آن را دارد که نگرشهای مخاطبان را تحت تاثیر قرار می دهد.تحقیقات "برجسته سازی" نشان می دهد مطالبی که به دفعات بیشتری از دروازها می گذرند، به نظر مخاطبان مهمتر می آیند. باید به این نکته توجه داشت که فرآیند دروازه بانی خبر بر نگرشها و افکار عمومی اثر می گذارد به شرطی که پیامهای حمایت کننده و متضاد و هر دو از دروازه بگذرند. مثلا توانایی نیروی نظامی امریکا درکنترل دسترسی به اطلاعات مربوط به جنگ 1991 خلیج فارس، حجم عظیم مطالب خبری را در مورد درگیری امریکا در جنگ، کاهش نداد. اما تعداد بسیار کمی از این مطالب منفی بود. نه تنها جنگ در راس مسائل عمومی قرار داشت، بلکه بعد از جنگ میزان مقبولیت جورج بوش در افکار عمومی به سطح بی سابقه ای رسید.بسیاری از مقوله ها یا رویدادهایی که تحت پوشش قرار نمی گیرند. برای بسیاری از اعضای جامعه مخاطبان وجود ندارند. وجود یک صنعت تبلیغاتی گسترده در ایالات امریکا بر پایه این فرض استوار است که پوشش رسانه ای، قدرت موقعیت و اعتبار را به آن افراد و سازمان هایی می دهد که راه خود را در رسانه ها بازکنند. (همشهری ، 1371)

تاکتیک ها و فرا تاکتیک ها، ابزار محتوایی دروازه بانان خبری
در عصری زندگی می کنیم که مخاطبان و شهروندان باهوش، عینیت سیاسی رسانه های نوشتاری و رسانه های الکترونیکی، هر دو را به زیر سوال می برند . اما سطحی عمیق تری از دروازه بانی وجود دارد که کمتر مورد مطالعه قرار گرفته و تحلیل یا ادراک شده است .
در بحرانهای سیاسی حال و آینده که دموکراسی های دارای تکنولوژی پیشرفته با آن مواجه می شوند ، همه طرفهای درگیر – از سیاستمداران و دیوانسالاران گرفته تا ارتش و مامورانی از شرکتها که برای تاثیرگذاری بر نمایندگان مجلس در راهروها می پلکند و موج رو به رشد گروههای شهروندی – همه از تاکتیکهای اطلاعاتی استفاده می کنند . اینها بازیها و تدابیر و مانورهای قدرتی است مبتنی بر دروازه بانی محتوای رسانه ها و دستکاری در اطلاعات ؛ و بخش عمده این کار حتی پیش از آنکه اطلاعات به رسانه ها برسد ، انجام می شود .
تاکتیکهای خبری و اطلاعاتی، هم اکنون به ابزار و بازوی اجرایی دروازه بانی رسانه ها تبدیل شده اند و نقش اساسی را در قابلیت های فنی ، هنری و تاثیرگذاری رسانه های جمعی ایفا می کنند . این تاکتیکها همچنین می توانند در راستای دادن قدرت و سلب قدرت از حاکمان نقش اساسی و مهمی را ایفا کند . الوین تافلر اظهار می کند که ماهیت حقیقی تاکتیکهایی که امروزه توسط رسانه های خبری اعمال می شود، همانا دستکاری در اخبار و اطلاعات می باشد که در اکثر موارد بخش عمده آن پیش از آن که این اطلاعات به رسانه ها برسد ، انجام می شود . از دیدگاه او عرصه نبرد فردا را گستره فرستنده ها ، رسانه ها ، پیام گیران و پیام سازان شکل می دهد .
به محض آنکه دانایی در همه اشکالش در بازی قدرت نقش مهمتر پیدا کند و داده و اطلاعات و دانش روی هم انباشته شود و از کامپیوترها سرریز گردد ، دروازه بانی نوین در حیات سیاسی مان اهمیتی بیشتری خواهد یافت.
درواقع مهمترین محتوای سیاسی هر سندی ممکن است تاریخچه پردازش آن باشد . سیاستمداران و دیوانسالاران تیزهوش قلبا می دانند که داده ها ، اطلاعات و دانایی در منازعات قدرتی که حیات سیاسی را تشکیل می دهند سلاحهای اختلاف برانگیزی هستند که برای شلیک آماده اند . اما آنچه اغلب آنان هنوز نمی دانند، این است که همه این اقدامات را باید اکنون مواد درسی کودکستان تلقی کرد زیرا وقتی اطلاعاتی درباره دانایی منبع اصلی قدرت داده می شود ، منازعه قدرت تغییر شکل می دهد. تصمیم سازان کارخانه های کار فکری که معمولا دولتها هستند باید بدانند اکنون در آستانه ورود به عصر فراتاکتیکها هستیم که تمامی بازی قدرت را در سطحی عالی تر ارتقا داده اند و سیاستگذاران ملزم به آگاهی از آن هستند .
در فراتاکتیکها ما شاهد جابجایی به سطحی عالی تر و کمتر نمایان از منازعه قدرتی هستیم که با گسترش اقتصاد فوق نمادین ، سطح روبه افزایش انتزاع و پیچیدگی را در جامعه به طور کلی منعکس می دارد .این تعالی رو به رشد ، کسانی را که در قدرت هستند مجبور می سازد برای ترغیب و یا کنترل اجتماعی ابزاری جدید و در سطحی عالی تر بیابند .
رسانه های نوین و رسانه های همگانی در عصر رسانه های نوین، ازطریق روشهایی نظیر پخش محدود ، تشخیص سلیقه های خاص ، مخاطب قرار دادن گروههای خوشه ای پیامگیر، شبکه های فوق هوشمند ، رای گیری فوری ، مدل سازی ریاضی و دیگر تکنولوژیهایی از این قبیل در کشورهای مرفه، بخش مسلم محیط سیاسی را شکل می دهند . این تکنولوژیها شیوه های نوینی از دروزاه بانی خبری در اطلاعات کامپیوتری را به همراه می آورند که همه تاکتیکهای اطلاعاتی مرسوم سیاسی یا اداری را خام و ابلهانه جلوه خواهند داد . موضوع فراتاکتیکها چیزی جز این نیست .
وقتی دروازه بانی ها و تحریف های ناشی از آن را که توسط فراتاکتیکها انجام می شوند به همه روشهای مرسوم بازیهای اطلاعاتی که مورد استفاده سیاستمداران است اضافه کنیم ، می توان به یک نتیجه دست یافت : دانایی سیاسی تنها پس از عبور از دالان مارپیچ ، متشکل از دروزاه بانان و آیینه هایی تحریف کننده به دست تصمیمگیران و سیاستگذاران می رسد که فردا خود آیینه های دیگری را منعکس خواهند کرد . (سلطانی فر، 1385)

سوگیری47 در رسانه ها
سوگیری، اصطلاحی است که وقتی درباره رسانه ها به کار می رود، که رسانه ها غیرمنصفانه به یکی از طرفین یک بحث یا مناقشه امتیازی می دهند و این کار را با قلب و تحریف یا کم اهمیت جلوه دادن یا غفلت و نادیده گذاردن سایر دیدگاه ها انجام می دهند.
همچنین اخبار به شکل اجتناب ناپذیری تحت تاثیر برنامه های روزمره سازمانی، قید و بندهای موجود در تهیه اخبار و نیز ارزش های روزنامه نگاری هستند و در نتیجه در این اخبار، سوگیری ها و طرفداری هایی وجود خواهد داشت.
بعضی از جهت گیری ها اجتناب ناپذیر هستند، خبرنگاران و دست اندرکاران امر خبر مانند همه افراد جامعه دارای عقاید و افکار هستند و در نتیجه نمی توانند حوادث را در یک شکل کاملا بی طرفانه و عاری از هرگونه جهت گیری مطرح کنند. اما یک چنین جهت گیری هایی، پیش از آنکه طرفداری عمدی و حساب شده بشمار آیند، پیامدهای غیرعمدی و اجتناب ناپذیر هستند که خود سازمان خبری ایجاد می کند.
جهت گیری می تواند در تمام مراحل فرآیند تهیه خبر از تصمیم گیری و گزینش تا ارائه اعمال شود.

نظریه های مرتبط با سوگیری
الگوی وستلی و مک لین (1957) ارتباط گر را در وضعیت نظام ارتباطی معرفی می کند. در نظام ارتباطی سه نقش وجود دارد:
1) نقش جانبداری: صاحب نقش سعی دارد افراد محیط را بصورت مستقیم یا غیرمستقیم، تحت تاثیر و نفوذ قرار دهد. بنا بر این نقشی مشخصا هدفمند است. در ارتباط جمعی این نقش را ممکن است مراجع هدفداری مثل احزاب سیاسی، بخش روابط عمومی یک شرکت، یا فردی در یک سازمان رسانه ای بر عهده داشته باشد.
2) نقش مجرا: خصلتی کمتر هدفمند دارد و کارش فراهم کردن آگاهی برای مخاطب و واسطه ای بین نقش قبلی و مخاطب است.
3) نقش رفتاری: اعضای همگان یعنی خوانندگان، تماشاگران و شنوندگان برعهده می گیرند.
"سون ویندال"، "بنر سیلنایرز" و "جین اولسون" در تشریح جایگاه قدرت در نظام ارتباطی، امکان نزدیکی قدرت با نقش جانبدارانه را مطرح می کنند به این صورت که فردی سعی دارد تا پوشش رسانه ای مورد نظر خود را دست بگیرند.
این جانبداری در نظام ارتباطی قدرت طلب مطلق مصداق دارد ولی نظام های آزادمنش هم به دور از چنین رویکردهایی نیستند.
"دیویس.ک.دنیس" در مطالعه و سوگیری در خبرها می نویسد: سوگیری تاکنون مورد توجه بسیاری از محققان ارتباطات از جمله مک کوایل بوده است. وی در بحث "عینیت در اخبار" انواع جهت گیری در محتوای رسانه را مخالف اصل عینیت در اخبار می داند. عینیت خبر در سطوح مختلفی از جمله "واقعیت نمایی" دقت و بی طرفی قابل سنجش است.
بی طرفی عمدتا به این دلیل مورد توجه است که بسیاری از رویدادها حاوی کشمکش هستند و در معرض تفسیرها و ارزیابی های گوناگون قرار می گیرند. برای حفظ بی طرفی باید در انتخاب و استفاده از منابع تعادل را حفظ کرد، نظرهای مختلف را انعکاس داد و واقعیات را از عقاید جدا کرد.
احساس گرایی، شکل هایی از خبر است که از حد مطلوب عینیت فاصله دارد. بی طرفی به دوری از جهت گیری و احساس گرایی عمدی می انجامد.
مک کوییل، جهت گیری را نوعی تحریف می داند. جهت گیری در رسانه ها روند روبه رشدی دارد ولی در مجموع مهم ترین و مستندترین کلیات این جهت گیری بطور خلاصه بدین شرح است:
– رسانه در منابع اخبار خود بیش از حد گفته های مقامات رده های بالای اجتماعی را ارائه می دهد.
– اخبار در توجه به نخبگان سیاسی و اجتماعی بطور متفاوت عمل می کند.
– ارزش های اجتماعی که بیش از حد مورد تاکید قرار می گیرند موافق حفظ وضع موجودند.
– اخبار خارجی بر کشورهای نزدیکتر، غنی تر و پرقدرت تر متمرکز است
– اخبار در انتخاب عناوین و عقاید اظهار شده و در نگاه به جهانی که فرض شده و یا به تصویر کشیده می شود دارای جهت گیری ملی گرایانه و قوم مدارانه است.
– اخبار و ارزش ها و توزیع قدرت جامعه ای مردمسالار را منعکس می کند.
– اقلیت ها بطور متفاوت در حاشیه قرار دارند و نادیده گرفته و یا بی آبرو می شوند.
– اخبار خارجی و خشونت شخصی بیش از حد بازنمایی می شود و بسیاری از واقعیات خطیر جامعه نادیده گرفته می شود.
– به لحاظ سیاسی اخبار گرایشی به بی طرفی دارند و یا از احزاب جناح راست حمایت می کنند.
مک کوییل در مورد جهت گیری می گوید: اخبار تمایل دارند با ملل دوردست و آنهایی که از نظر سیاسی فاقد اهمیت هستند، غیرنخبگان، ایده ها، موسسات و ساختارها و فرآیندهای غیرنمایشی بلندمدت (از قبیل تغییرات اجتماعی) با بسیاری از خبرهای خوب کاری نداشته باشند.
سوگیری اجتماعی
یکی از سوگیری ها، سوگیری در خبرهای داخلی یا ملی است.
"ریچارد پل" و "کنت آدامسون" در "کاربرد تفکر انتقادی در تشخیص سوگیری خبری" در سال 1990 می گوید: سوگیری ملی یکی از اشکال مختلف سوگیری اجتماعی است که در آن اغلب مردم از ایده های مشترک در مورد خود، کشورشان و جهان برخوردارند. اینگونه تصاویر بدست آمده در مورد کشورهای دیگر به اندازه تصویر کشور خود دلپذیر نیست.
"سام کین" می گوید: متاسفانه اکثر طوایف و ملتها با خلق دشمن و تصور او به شیوه های سیستماتیک، در خود نوعی احساس همبستگی اجتماعی و احساس تعلق ایجاد می کنند. هویت جمعی اغلب ملتها به تقسیم جهان به صورت یک "آنتا گونیسم اولیه" (پایه ای) بستگی دارد. ما در مقابل آنها، خودی ها در مقابل خارجی ها و هم قبیله ای در مقابل دشمن هستیم.
سوگیری اجتماعی و ملی در جهت سوگیری فردی است با این تفاوت که من به ما تبدیل شده و قضاوت بر اساس دیدگاه گروه و نه فرد شکل می گیرد. اعتقادات، ارزش ها، مواضع و اعمال گروهی ما از گروه های دیگر بهتر است. اینگونه تمایلات در مفهومی وسیعتر که ملت نامیده می شود، مصداق می یابد. می توان از تحقیقات سام کین برای تشخیص این سوگیری ملی در مطبوعات ذکر کرد. وی دستورالعملی برای آموزش به دانشجویان تهیه کرد که نکات مهم آن عبارتند از:
– مشخص کردن نوع سوگیری قبل از پژوهش اینکه به دنبال کدام نوع سوگیری (ملی، منطقه ای، حرفه ای، مذهبی و..) هستیم.
– داشتن تصویری روشن از جهان بینی کشور خودی و کشوری که دشمن تلقی می شود
– تمایز میان سوگیری های مشترک و سوگیری های انحصاری که فقط در یک کشور ایجاد می شود.
– دنبال کردن اطلاعات کلیدی در سراسر خبر، یافتن اطلاعات مورد نظر در ابتدا و انتهای خبر، به عنوان مثال ممکن است رسانه ای با آوردن برخی اطلاعات در لید و ابتدای متن به آن برجستگی دهد و با نقل نکاتی دیگر در پایان خبر از اهمیت آن بکاهد.
– توجه به انتخاب کلمات، بویژه کلمات پرمعنا و دارای بار مثبت یا منفی
– توجه به منطق کلی ارتباطات مبتنی بر سوگیری ملی:
الف) به نکات مثبت در مورد دوستان تاکید می شود ،
ب) آنچه در مورد ما دوستانمان منفی است کمرنگ جلوه داده می شود،
ج) نکات منفی در مورد دشمنانمان و طرفداران آنها پررنگ جلوه داده می شود،
د) نکات مثبت در مورد دشمنان و طرفداران آنها کمرنگ جلوه داده می شود،
معمولا جهت گیری با استفاده از کلمات و عباراتی که معانی مثبت یا منفی دارند صورت می گیرد. تحقیقات نشان می دهد که لغاتی مانند "آرام، مدافع، باهوش و برنامه ریز" بار مثبت دارند و برای تایید موضوع استفاده می شوند اما لغاتی مانند "کسل کننده، مهاجم، آب زیرکاه، توطئه گر" درست بجای همین کلمات و برای تقبیح موضوع استفاده می شود."ما فعالیت می کنیم تا به دیگر کشورها کمک کنیم اما آنها هجوم می برند. ما از منافع خود دفاع می کنیم اما آنها تعرض می کنند. ما از مبارزان آزادی طلب حمایت می کنیم، اما آنها از تروریست ها.

سوگیری سیاسی
سوگیری یا جانبداری سیاسی به بخش های خبری و گزارش ها نیز سرایت می کند و بنابراین اغلب تشخیص تفاوت های میان گزارشگری و افکارسازی کاری دشوار و مرز میان این دو مخدوش می شود. از آنجا که ما قدرت رسانه های جمعی را حس می کنیم نسبت به سوگیری سیاسی آنها نیز حساس هستیم. مثلا دست کم در هنگامه انتخابات، تمامی روزنامه های انگلیسی سوگیری سیاسی آشکاری به نفع یکی از احزاب دارند. تا چند سال پیش بیشتر روزنامه ها، طرفدار محافظه کاران بودند اما اکنون که ورق برگشته بسیاری از آنها نیز چرخش سیاسی کرده اند ( روزنامه "سان" که زمانی طرفدار خانم تاجر بود، اکنون از حزب کارگر طرفداری می کند.) مساله گرایش سیاسی به مالکیت رسانه ها ربط پیدا می کند. 85 درصد روزنامه های انگلیسی در مالکیت هفت شرکت است، و بیش از نیمی از مطبوعات کشور در کنترل بنگاه ترافالگار، شرکت نیوز (روبرت مرداک)، رید اینترنشنال و گروه میرور ( که رابرت مکسول تا زمان مرگ، مدیر آن بود) هستند. اما بی بی سی را دولت اداره می کند و باید برنامه هایی در جهت منافع عموم پخش کند. به هر رو شرکت های تجاری خصوصی که برای کانال های مستقل برنامه تهیه می کنند مایلند با هم ادغام شوند، و مساله نگران کننده تر این که امپراطوری های رسانه ای با یک کاسه کردن مجلات عمومی، روزنامه ها و کانال های تلویزیونی، به صحنه آمده اند. تمرکز بر مالکیت رسانه ها پیامدهای جدی تری از دخالت های سیاسی است که گاهی مالکان به همراه دارد. گفته می شود که خصوصی سازی و حذف نظارت دولت از صنعت رسانه ها نه تنها به تنوع بیشتر در برنامه ها نیانجامیده، بلکه همسانی بیشتری نیز ایجاد کرده است. تلویزیون های خصوصی به دنبال سود هستند و این سود نه در برنامه های خاص مورد توجه گروه های اقلیت، بلکه در برنامه های عامه پسند و سرگرم کننده نهفته است. اگر به تهیه کنندگان و سردبیران قدیمی تر که در ایجاد کانال های تلویزیونی جدید نقش داشته اند نپردازیم، این شرح مختصر درباره رسانه های جمعی ناقص می ماند. آنها در جریان کار، ویژگی های روزنامه های ریشه داری از قبیل گاردین و دیلی تلگراف را حفظ کرده اند و در این راستا تولیدات جدی رسانه ای عرضه کرده اند. آنها به بهای حذف برخی حوزه ها بر حوزه های دیگری تاکید می گذارند. آنان تا حدودی در مقام دروازه بان خبر عمل می کنند، اما فعال تر هستند و در واقع برنامه روزانه اعم از برنامه های سرگرم کننده، اطلاعات و اخبار را تعیین می کنند.

برجسته سازی
"راجرز" و "دیرینگ" در رابطه با سه اولویت سیاست، رسانه ها و همگان خاطر نشان می سازند که فرآیند برجسته سازی از اولویت و رابطه بین این سه عنصر شکل می گیرد. در اولویت رسانه ها، متغیر اصلی، اهمیت یک موضوع در رسانه هاست. در اولویت همگان، متغیر اصلی، اهمیت یک مجموعه مسایل در منظر مردم است و اولویت سیاست، واکنش های سیاسی مربوط به یک موضوع می باشد. (دیرینگ،1992،5) آنان از رابطه میان این سه اولویت الگویی به شکل زیر ارائه کردند:

سه عنصر اصلی در فرآیند برجسته سازی: اولویت رسانه، اولویت همگان و اولویت سیاست راجرز و دیرینگ (1988) (دیوید گیل، 1989).
این محققان میزان تاثیر هر کدام از اولویت ها را به این شکل بیان می کنند: در اولویت همگان، معمولا با بررسی افکار عمومی، به پاسخ این سوال اصلی که "مهمترین مسایل امروز کشور چیست"، پی برده می شود. این ایده به وسیله "جورج گالاپ"48 مطرح شدو پاسخگویی به این سوال، نشان دهنده اهمیت نسبی یک موضوع در منظر عموم است.
در اولویت رسانه ها ، معمولا اندازه گیری با استفاده از تحلیل محتوای رسانه های خبری در تعیین تعداد مطالب خبری در مورد یک موضوع یا مجموع موضوعات صورت می گیرد. محتوای مورد بررسی شامل میزان مطالب مرتبط با یک موضوع در نشریه ، تعداد مطالب در صفحه اول روزنامه و یا تعداد سکانس های مربوط به یک موضوع در فیلم می شود و این تحلیل محتوا ، برجستگی های نسبی یک موضوع را در اولویت های رسانه نشان می دهد. در بررسی اولویت های سیاسی یک موضوع، واکنش های سیاسی در مورد مسایل مختلف مثل مباحث پارلمانی، احزاب و نظیر آن اندازه گیری می شود. در اولویت سیاست، محققان به چگونگی تبدیل یک موضوع به اولویت در جامعه می پردازند.
راجرز و دیرینگ،"شاخص جهان واقعی" را به عنوان متغیر چهارم که اغلب در بررسی های برجسته سازی مورد مطالعه قرار گرفته است، مطرح می کنند. شاخص جهان واقعی به عنوان متغیری است که کمابیش درجه شدت خطرپذیری یک مساله اجتماعی را اندازه گیری می کند. (همان،23) به عنوان مثال موضوع محیط زیست که شامل آلودگی هوا، ریختن روغن و زباله های جامد می باشد، مورد بررسی قرار می گیرد.

نظریه برجسته سازی49 و تعاریف
کلمه (Agenda) در لغت به معنای "برنامه کار"، "دستور جلسه" و "اولویت بندی" می باشد و مفهوم عبارت (Agenda-Setting) به معنای برجسته سازی است. این عمل، روشی است که گردانندگان رسانه های جمعی برای انتشار قدرتمندانه دیدگاه های خود بکار می برند. برای برجسته سازی تعاریف مختلفی ارائه شده است.
برجسته سازی در کتاب "مطالعات ای.بی.سی" به عنوان روش هایی توصیف شده است که در آن رسانه های جمعی تصمیم می گیرند که چه اطلاعاتی و چه موضوعاتی برای مباحثه و مصرف، مهم تلقی می شوند. (گیل،1989)
پژوهشگران و دانشمندان عرصه ارتباطات از دو منظر، وسایل ارتباط جمعی را مورد مطالعه قرار داده اند. محور مطالعات و نظریات برخی از آنها نقش وسیله ارتباطی، بدون توجه به محتوا و متن پیام ها بوده و برخی دیگر وسایل ارتباط جمعی را به عنوان پدیده ای اجتماعی و انتقال دهنده پیام، مورد توجه قرار داده اند.
در ارتباطات برنامه ریزی شده، فعل و انفعال میان ارتباط جمعی و دیگر انواع ارتباطات حایز اهمیت اساسی است. همچنین با توسعه تکنولوژی ارتباطی، مرزهای قاطع میان ارتباط جمعی و انواع دیگر ارتباطات بیش از پیش ناپدید خواهد شد.
"هارولد لاسول" زنجیره ارتباطات را در قالب سوالی درباره کلیه اجزای ارتباطی مطرح می کند: چه کسی (ارتباط گر و فرستنده) از چه چیزی (پیام) در چه مجرایی (رسانه) با چه کسی (گیرنده یا مخاطب) و با چه تاثیری سخن می گوید؟
نظریه برجسته سازی از نظریاتی است که به بررسی تاثیر پیام های ارتباطی با توجه به محتوا می پردازد.
برجسته سازی، فراگردی است که طی آن رسانه های جمعی اهمیت نسبی موضوعات مختلف را به مخاطب انتقال می دهند. هرچه رسانه ها اهمیت بیشتری به موضوع یا رویداد بدهند، مخاطبان نیز اهمیت بیشتری برای آن قائل می شوند.
عبارت "رسانه ها به مردم نمی گویند که چگونه بیندیشند، ولی به آنها می گویند که درباره چه بیندیشند" حاکی از جوهره این نظریه است.(ویندال،1378)
پیش از پرداختن به نظریه برجسته سازی، به چند نظریه که در شکل گیری آن موثر بوده است، اشاره می کنیم.
"نظریه تزریقی" ، نامی است که محققان ارتباط به نخستین فرضیه هایی که در باره رسانه های جمعی اراده شد، دادند. به این تئوری ، نظریه "سوزنی" نیز گفته می شود. طرفداران این نظریه مدعی بودند که قادرند تاثیر قوی و همگانی پیام رسانه ای را روی تمام افرادی که در معرض چنین پیامی قرار می گیرند، صرف نظر از نوع پیام، پیش بینی کنند.(مهرداد،1380)
این نظریه بین دو جنگ جهانی شکل گرفت و در جنگ جهانی دوم که حزب نازی آلمان به رهبری هیتلر و وزیر تبلیغات وی، "گوبلز" از طریق "رادیو" برای اقناع و تحریک مخاطبان استفاده می کرد، شدت و فراگیری بیشتری پیدا کرد.
نظریه تزریقی ، تاثیر کوتاه مدت را هدف قرار می داد و مخاطبان را افرادی مجزا و منفعل در نظر می گرفت که در مقابل پیام های ارسالی واکنشی مستقل از خود نشان نمی دهند. در واقع نظریه مذکور به تاثیر مطلق پیام از طریق رسانه تاکید داشت.
شاید تحت تاثیر همین نظریه بود که مارکسیست ها معتقد بودند رسانه های جمعی سرکوبگرند و از یک سو باور داشتند که مالکیت رسانه ها عموما در دست روسا متمرکز است، به طوری که این رسانه ها صرفا سخنگوی آن روسا هستند. از سوی دیگر معتقد بودند که پرولتاریای فقیر و استثمار شده با ترس و قلدری وادار می شوند تا هر چه رسانه ها می گویند، باور کنند. (انگلس، 1378)
این نظریه از یک سو به دلیل ضعف و کمبودهایی مثل توجه نکردن به ارتباط بین افراد، منفعل فرض کردن مخاطبان، تاثیرات کوتاه مدت پیام و از سوی دیگر طبق نتایج تحقیقات افرادی مثل "کارل هاولند" و "پل لازارسفلد"50 مبنی بر تاثیرات محدود رسانه ها و فعال بودن مخاطبان حداقل به خاطر اعتقادات قبلی، مورد انتقاد قرار گرفت.
نظریه ای که از این نوع دیدگاه شکل گرفت به "نظریه تاثیر محدود" معروف شد. این نظریه که به نظریه استحکام شهرت یافت، برخلاف نظریه قبلی به ارتباط بین افراد باور دارد. طبق این نظریه، کنش و واکنش بین افراد، هم در گروه های رسمی و هم در گروه های غیررسمی ایجاد می شود، لذا وقتی افراد در معرض پیام های رسانه ای قرار می گیرند، تحت تاثیر اعتقادات و تجربیات قبلی خود و حتی اجبارهای اجتماعی دیدگاه و کنش های آنان فعال تر می شود.
تحقیق "کارل هاولند" نشان داد که پیام های اقناع کننده ، فراگردهای روانشناختی ناپیدا را تغییر می دهند، آن را فعال می کنند و از این طریق کنش های مطلوب را به دست می آورند. با این استدلال، اهمیت پیام ها کمتر می شود و عواملی دیگر مثل ویژگی های گیرنده، اهمیت بسیار می یابند و در فراگرد میان محرک ها و واکنش ها دخالت می کنند. (ویندال،1378)
از طرف دیگر ، تحقیق پل لازارسفلد با همکاری "برلسون" و "گدت" با عنوان "انتخاب مردم"، این فرضیه را مطرح کرد که پیام های انتقال یافته از طریق ارتباط، مستقیما به همه گیرندگان غایی نمی رسد. این پیام ها گاه از راه فرآیندی دو مرحله ای، ابتدا به بخشی از جامعه می رسد و از آنجا برای بقیه ارسال می شود. (بلیک،1378)
در حقیقت، بر اساس این نظریه، به ویژه نتیجه مطالعات تحقیقی لازارسفلد، اطلاعات و پیام های رسانه ها ، از طریق رهبران افکار به مردم می رسد.
از سوی دیگر طبق این نظریه، رسانه ها در تقویت و استحکام عقاید قبلی مخاطب موثرند و مخاطب را فعال و پویا می سازند. از این رو، مخاطب فقط پیام های منطبق با افکار و باورهای خود را می پذیرد و از دریافت پیام مغایر با تفکرش خودداری می کند.
انتقادات متعددی بر این نظریه هم وارد شد. مارکسیست ها از جمله کسانی بودند که استدلال می کردند رسانه های جمعی به صورت هدفمند از طبقه حاکم حمایت می کنند و مانع از تغییرات ریشه ای می شوند. آنها می گفتند: رسانه های جمعی جدید کاملا و با موفقیت به توده ها می گویند که به چه فکر کنند. (انگلس، 1378)
یکی از دلایل نپذیرفتن این نظریه، ورود تلویزیون به بازار بود که ظاهرا برای زندگی اجتماعی دارای نتایج اساسی بیشتری بود.
به دنبال این گونه اعتقادات و گسترش استفاده از تلویزیون، مجددا مبحث تاثیرات قوی و سریع رسانه ها مطرح شد. اما این دیدگاه به گونه ای دیگر مطرح شد و آن اینکه رسانه ها با بزرگنمایی رویدادها برای مخاطبان خط مشی تعیین می کنند یا به آنان می گویند که به چه فکر کنند. این دیدگاه در دهه 1970 باعث شکل گیری نظریه برجسته سازی شد.
البته پیش از آن، "نورتن لانگ" در مقاله ای در سال 1958 موضوع برجسته سازی را به این شکل مطرح کرده بود که در یک معنا ، روزنامه محرک اول در تعیین اولویت های ملی است، روزنامه در تعیین آنچه که بیشتر مردم راجع به آن حرف خواهد زد، آنچه بیشتر مردم آن را واقعیت می دانند و آنچه بیشتر مردم آن را راه برخور با مشکلات می دانند، سهم بزرگی دارد. (دهقان،1378)
"کورت لنگ" و گلادیز اینگل لنگ" نیز در مورد تاثیرات رسانه و نظریه برجسته سازی گفته بودند که "رسانه های جمعی، توجه را به موضوعات خاص سوق می دهند، از چهره های سیاسی، تصاویر عمومی می سازند و آنها مدام موضوعاتی را عرضه می کنند که نشان دهنده چیزهایی است که توده مردم باید راجع به آن فکر کنند، بدانند و احساس داشته باشند".(همان،30)
"برنارد کوهن" نیز در سال 1963 گفت : "مطبوعات زمانی که به مردم می گویند چگونه فکر کنند، ممکن است موفق نباشند ولی بطور شگفت آوری در اینکه به مردم بگویند در مورد چه چیزی فکر نکنند، موفقند.جهان با توجه به نقش هایی که توسط نویسندگان، سردبیران و ناشران روزنامه ها به خوانندگان ارائه می شود، در نظر افراد مختلف متفاوت جلوه می کند." این گفتار کوهن به عنوان جوهره نظریه برجسته سازی مطرح شده است.
این محققان اگرچه در مورد تعیین اولویت همگان توسط رسانه سخن گفته اند اما نظریه برجسته سازی در دهه 70 با تحقیقات "مک کامبز" و "دونالدو شاو" مطرح شد و پیش از تحقیقات این دو، بر تاثیرات کوتاه مدت رسانه ها تاکید می شد.
به دنبال تحقیقات تجربی مک کامبز و شاو، به ویژه در زمینه مبارزات انتخاباتی، توجه به تاثیرات درازمدت رسانه ها معطوف شد. مک کامبز در این زمینه می نویسد: "عبارت برجسته سازی که اخیرا مورد توجه محققان ارتباط جمعی قرار گرفته است، عبارتی موجز و گویا در خصوص اثرات اجتماعی رسانه های گروهی است."
نظریه تاثیر شگرف رسانه های گروهی بر کانون تمرکز ما و آنچه بدان می اندیشیم، مدت های طولانی موضوع مورد علاقه و توجه دانشمندان جامعه شناس بوده است.
"مک کامبز" و "شاو" در سال 1972 در اولین پژوهش درباره برجسته سازی، به نقش رسانه های جمعی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 1968 پرداختند و این دیدگاه را مطرح کردند که رسانه ها با بزرگ کردن و اولویت دهی به برخی موضوعات و قرار دادن موضوع مورد نظر در تیتر اول و صفحه اول، ذهن مخاطب را به سمت موضوع سوق می دهند و بر اولویت های مخاطب تاثیر می گذارند.
بر اساس تحقیقات این دو محقق، همان چیزی که مطبوعات برجسته می کنند، معیار قضاوت مخاطبین و چه بسا رهبران کشور هم قرار می گیرد.
تحقیق آنان، اولین کوشش تجربی در تحقیق عملکرد برجسته سازی از سوی رسانه های جمعی بود که در جریان انتخابات ریاست جمهوری در میان رای دهندگان نامصمم در شهر "چیل هیل" کارولینای شمالی اجرا شد و ارتباط مشترک قابل توجهی بین مسایل مورد تایید در رسانه های گروه و آنچه رای دهندگان آن را مسایل کلیدی انتخاب تصور می کردند، نشان داد.
"ری فنک هوزر" و "اوژن شاو" نیز در مقاله خود برجسته سازی را در دو سطح عنوان می کنند: "برجسته سازی خرد" و "برجسته سازی کلان"
در سطح برجسته سازی خرد، روشی را توصیف می کنند که رسانه ها قادرند با تاکید بر یک موضوع آن را در ادراک امور برجسته سازند.
در سطح برجسته سازی کلان، توانایی بالقوه رسانه های الکترونیک در استفاده از رنگ، تحریف و حتی تحقیر، یک دیدگاه و فرهنگ جهانی و ارائه تصاویری از جهان متناسب با اولویت و خط مشی رسانه خود بکار گرفته می شود. (مانند فیلم های خبری بی بی سی و تصاویر چهره مردم مسلمان به ویژه رهبران آنها، که از نزدیک و بزرگ نشان داده می شود تا چهره ای خشن از آنها نمایش داده شود یا تصاویر مساجد و عبادات آنها که اغلب از بالا و یا پشت سر گرفته می شود تا عظمت آن دیده نشده و تحقیر شوند.)
"علیرضا دهقان" در رابطه با برجسته سازی می نویسد: در تحقیقات اولیه، سخن از تاثیر رسانه ها بر افکار عمومی یا اولویت عموم بود و اکنون سخن از تاثیر و روابط چندجانبه رسانه ها، افکار عمومی و اولویت سیاسی است.
رسانه ها بر افکار عمومی و افکار عمومی بر سیاستمداران اثر می گذارند و متقابلا سیاستمداران بر دولت، احزاب و گروه های سیاسی بر افکار عمومی و رسانه ها اثر می گذارند.
مک کامبز و شاو در تعریف برجسته سازی می نویسند: "نویسندگان روزنامه ها و پخش کنندگان برنامه های تلویزیونی نقش مهمی در شکل دادن به واقعیت اجتماعی دارند و این نقش را از طریق وظایف روزانه خویش که انتخاب و نمایش خبر می باشد، انجام می دهند.
این نقش رسانه ها یعنی توانایی اثر و تغییر شناختی در میان افراد و ساخت دادن به تفکر افراد، برجسته سازی رسانه های جمعی خوانده می شود." (دهقان، 1378)
مک کامبز در تعریف دیگری، می نویسد: "نظریه تاسیس رسانه های گروهی یک مفهوم وابسته است. مفهومی که یک رابطه مثبت و در حقیقت علی و معلولی را میان آنچه مورد توجه و تاکید ارتباط جمعی است و آنچه تمامی مخاطبان مهم قلمداد می کنند، مشخص می کند. به بیان دیگر برجستگی و اولویت یک موضوع در رسانه های جمعی بر میزان اهمیت آن در بین مخاطبان تاثیر می گذارد."
"راجرز و دیرینگ" برجسته سازی را چنین تعریف می کنند: "فراگردی که به واسطه آن رسانه های جمعی، اهمیت نسبی موضوعات و تاثیرات گوناگون را به مخاطب منتقل می کنند."
در برجسته سازی، اطلاعات درباره موضوعات معین و نه همه مسایل در دسترس عموم قرار می گیرد. مطالعه در این زمینه نشان می دهد که چگونه عقاید عمومی شکل می گیرد و چرا مسایل معینی مورد توجه قرار می گیرند و دیگر مسایل مورد توجه نیستند. مطالعه برجسته سازی، مطالعه در تغییرات اجتماعی و ثبات اجتماعی است.
راجرز و دیرینگ اولویت بندی رویدادها و موضوعات را چنین تعریف می کنند: اولویت بندی، فهرستی از موضوعات و رویدادهایی است که در یک نقطه زمانی بر حسب سلسله مراتب تنظیم شده اند.
"رویدادها" را وقایع معین و محدود به زمان و مکان تعریف کرده اند و "موضوعات" رشته ای از رویدادهای مرتبط به هم هستند (1977).
در فرآیند برجسته سازی ، با بزرگ و کوچک نمایی رویدادها و درجه بندی موضوعات در رسانه ها سعی در برجسته کردن برخی رویدادها در ذهن مخاطب می شود که این عمل در مسیر القای دیدگاه رسانه به مخاطب تلقی می شود.
نظریه پردازان طرفدار این تئوری معتقدند که اگر رسانه های جمعی نتوانند با استفاده از بزرگنمایی رویداد، تغییری در رفتار مخاطب ایجاد کنند، می توانند بر معرفت و دانش افراد تاثیر بگذارند، تغییرات شناختی در مخاطبان بوجود آورند یا توجه آنان را به موضوعات مورد نظر خود جلب کنند و آنان را وادار نمایند به موضوعات مورد علاقه آن رسانه فکر کنند.
اولویت و متغیرها در فرایند برجسته سازی
کارکرد برجسته سازی رسانه ها عبارت است از گرایش رسانه ها به تاثیر گذاشتن بر آنچه مردم درباره آن فکر خواهند کرد، یا آنچه مهم تلقی می کنند. نظریه برجسته سازی بر این دیدگاه تکیه می کند که رسانه ها تعیین می کنند چه رویدادهایی باید مهم جلوه داده و برجسته شود. خصلت دروازه بانی گزارشگران و نویسندگان رسانه ها عامل مهمی در برجسته سازی است. این رسانه ها هستند که تصمیم می گیرند چه چیزی در چه زمانی و چگونه منتشر شود.(دهقان، 1378،22)
مک کوییل (1987) خاطرنشان می کند که فراگرد برجسته سازی نه به یک اولویت، بلکه به سه اولویت متفاوت مربوط می شود. یک اولویت در گروه سیاسی یا سایر گروه های ذینفع جای می گیرد. دیگری، اولویت رسانه هاست که ارزش های خبری و سلیقه های ملموس مخاطبان بر آن تاثیر می گذارد و به آن ساخت می دهد. اولویت سوم از آن همگان است که تصور می شود تحت تاثیر رسانه هاست. راجرز و دیرینگ (1988) از رابطه میان این سه اولویت الگویی ساخته اند. مک کامبز در زمینه اولویت ها برجسته سازی می گوید: "مفهوم اساسی نقش برجسته سازی وسایل ارتباط جمعی که با اصطلاح "تاثیرات51" بیان شده است، فرضیه ای با دو متغیر است.
آنچه نخستین ذرات پیچیدگی و درک این پدیده و آثار تحقیقی گسترده اش را آشکار کرد، توسعه مفهومی و عملکرد این دو متغیر شامل پوشش خبر مطبوعاتی و افکار عمومی بود، دو متغیری که مفاهیم اصلی برجسته سازی را تعریف می کنند." (مک کامبز،1993) گمان می رود که شماری از عوامل، ازجمله رویدادهای گزارش شده در رسانه ها که به صورت "مسایل" در می آیند، بر اولویت رسانه ها اثر می گذارند. گزارشی درباره یک رویداد ممکن است موجب گزارش درباره رویدادهای مشابه شود و به شناخت یک مساله مهم در رسانه ها بیانجامد. آگاهی از اولویت رسانه ها، برنامه ریزان ارتباطی را یاری می دهد تا راهبردهای ارتباطی را تنظیم کنند. مثلا کارشناس برنامه ریزی که برای یک سازمان طرفدار محیط زیست کار می کند، از بحث درباره نیروی هسته ای در رسانه ها استفاده می کند. از آنجا که روابط عمومی ها کارشان "مدیریت مساله" است، سازمان محیط زیست مذکور و کارورزان روابط عمومی آن ممکن است بخواهند بجای اینکه به اولویت کار رسانه ها فقط واکنش نشان دهند، بر آن تاثیر بگذارند.این نوع فعالیت در شکل، با پیکانی که جهت آن از اولویت سیاست به اولویت رسانه هاست، نشان داده شده است.

دریافت کننده52 برون فردی درون فردی
پژوهش ها نشان می دهد که اولویت رسانه ها، اغلب بازتاب اولویت سازمان هایی است که از روابط عمومی قوی برخوردارند.
تحولات بطئی ممکن است با تلاش های خاصی از جانب رسانه ها، حالت برجسته پیدا کند. اولویت های گوناگون به تاثیرگذاری بر یکدیگر گرایش دارند. اولویت رسانه ها، بر اولویت همگان و اولویت سیاسی، هر دو تاثیر می گذارد. اولویت همگان در اولویت سیاسی نفوذ می کند و اولویت سیاسی بر اولویت رسانه ها اثر می گذارد. اما معقول به نظر می رسد که رابطه اولویت همگان با اولویت رسانه ها رابطه ای دوسویه باشد.
مطالعات مربوط به پیکارهای ارتباطی عموما اشاره می کند که اولین گام برای برنامه ریز ارتباطی می تواند این باشد که موضوع مورد بررسی را برجسته نماید. وقتی این عمل صورت گرفت، در میان گذاشتن پیام بسیار آسانتر خواهد بود زیرا مخاطبان از موضوع و اهمیت آن آگاهند.
در این حالت ، مفهوم زمینه چینی قابل توجه است. زمینه چینی یعنی بالا بردن اثرات رسانه ها از طریق ارائه یک زمینه قبلی به مخاطب – زمینه ای که برای تفسیر ارتباط آتی به کار خواهد آمد. (فیسک و تیلور، 1984)
رسانه ها کمک می کنند تا مخاطب به موازین و مبانی داوری دست یابد. برجسته سازی عمدتا به اهمیت یک موضوع اشاره می کند ولی زمینه چینی به ما می گوید که آیا موضوعی خوب است یا بد. آیا انتقال آن موضوع به خوبی صورت گرفته است یا خیر و مواردی از این قبیل. رسانه ها به مخاطب زمینه داده اند تا بداند برنامه خبری چیست، یک شخص معتبر چه کسی است و نظایر این. به عنوان یک قاعده، برنامه ریزان ارتباطی باید دقت داشته باشند که از نتایج زمینه چینی تخطی نکنند. چنین تخلفاتی گاه ممکن است منجر به تاثیرات نامطلوب شود.

عوامل موثر بر برجسته سازی
در برجسته سازی، دو دسته عوامل درون سازمانی و برون سازمان دخالت دارند، البته شاخص سومی که ماهیت ذاتی خبر باشد، بیش از هرچیز بر انتخاب رویداد خبری و برجسته سازی آن موثر است و مهمترین مقیاس سنجش این عامل، ارزش های خبری در رویدادهاست. ترکیب این ارزش در رویدادها، سبب افزایش شانس انتخاب هر رویداد برای خبر شدن می شود، بنا بر این ارزش های خبری از عوامل بسیار موثر در گزینشگری خبر محسوب می شوند.
در زمینه عوامل درون سازمانی و برون سازمانی موثر در برجسته سازی، علیرضا دهقان می نویسد: "عوامل درون سازمانی حکایت از ارزش ها و نحوه عمل روزنامه نگاران و سیاست های سازمان رسانه ای دارد." (دهقان،1378،22)
عوامل درون سازمانی شامل دروازه بانان خبری، معیارها و اهداف سازمان رسانه ای که شامل مهلت زمانی تهیه خبر یا گزارش، ارزش های خبری، معیار عینی در تهیه اخبار و گزارش ها، استفاده از هرم وارونه در ارائه خبر و اهدافی دیگر چون پولسازی و درآمد می باشد.
عوامل بیرون سازمان شامل رسانه های پرنفوذ، فعالیت و واکنش رهبران افکار و عواملی مثل ایدئولوژی و گروه های ذینفع می باشد.
راجرز و دیرینگ در مورد عوال موثر در برجسته سازی عنوان می کنند که: "تنوعی از فاکتورها که شامل خصوصیات شخصیت ها، ارزش های خبری، هنجارها و سیاست های سازمان و منابع خارجی است در تصمیم گیری پیرامون اینکه "چه چیزی خبر است" تاثیر می گذارند. بررسی ها نشان می دهد که نیویورک تایمز و کاخ سفید، روزنامه نگاری علمی و نتایج نظرسنجی افکار عمومی نقش مهمی در قرار دادن یک موضوع در اولویت رسانه های آمریکا دارند."
راجرز و دیرینگ به نقش مهم "حوادث برانگیزاننده" در برجسته سازی رویداد اشاره و بیان می کنند که برجسته سازی اغلب در زمینه تراژدی های بشری صورت می گیرد. برای مثال، در حالی که مرگ و میر بر اثر مواد مخدر افزایش یافته بود، ابتدا در نیویورک تایمز مطرح شد، ولی با مرگ یک ستاره بسکتبال آمریکا بر اثر استعمال مواد مخدر، این موضوع در اولویت اخبار رسانه ها قرار گرفت. این امر نه به دلیل تعداد مرگ و میر، بلکه به دلیل یک تراژدی بود. به عبارتی "هیچ آماری نمی تواند یک مطلب دراماتیک همچون حضور یک مادر در کنار جسد پسرش را بسازد."(همان،29)
همچنین نقش ارتباط برون فردی و تجربیات مستقیم را از عوامل موثر در برجسته سازی رویداد معرفی می کنند. زمانی که در ارتباط برون فردی در مورد موضوع برجسته شده در رسانه ها مباحث بیشتری مطرح می شود، برجسته سازی افزایش می یابد و زمانی که مسایل دیگر مطرح می شود، برجسته سازی در زمینه موضوع قبلی کاهش می یابد.
در این میان، اگر فردی موضوعی را تجربه کرده باشد، توجه وی به این مسایل افزایش می یابد. همچنین زمانی که شخص توانایی دسترسی و تجربه مستقیم را ندارد متکی به رسانه های جمعی خواهد بود و رسانه ها در ساخت اولویت او موثرند. به همین دلیل است که ساخت اولویت او از طریق رسانه ها در مورد مسایل بین المللی خارجی نسبت به امور داخلی بیشتر است.
راجرز و دیرینگ همچنین می گویند که برخی از رویدادها به دلیل تلاش های خاص رسانه ها یا افراد، برجسته می شوند. به عنوان نمونه مساله رانندگان مست که یکی از مهم ترین علل تصادفات و مرگ و میر ناشی از این حوادث در آمریکا بود، توسط تلاش های فردی "کی وینستن" در رسانه های آمریکا برجسته شد.
وی در دیدار با فیلمنامه نویسان و گویندگان ارشد در لس آنجلس، پیام های این نکته را در برنامه خود وارد کرد و منجر به اولویت آن در رسانه ها شد. سپس این اولویت رسانه ها به حوزه اولویت سیاسی و عموم وارد شد و قوانینی برای ممنوعیت استفاده از مشروبات الکلی در زمان رانندگی تصویب شد.
آنان همچنین در زمینه تلاش های رسانه ای برای برجسته کردن به دو رویداد خشکسالی و قحطی اتیوپی و برزیل اشاره کردند که هر دو دارای شرایط یکسانی از نظر گرسنگی و مرگ و میر کودکان و نوجوانان در این کشورها داشتند ولی خشکسالی اتیوپی برجسته شد و خشکسالی برزیل برجسته نشد.
این امر به این دلیل بود که مراکز تغذیه در اتیوپی متمرکز و امکان تصویربرداری از کودکان در حال مرگ ممکن بود و پخش برنامه های پنج دقیقه ای از این کودکان باعث شد این رویداد در سطح اولویت های رسانه های آمریکا و جهان قرار گیرد. اما در برزیل مراکز تغذیه حکومت در قلمرو وسیعی پراکنده شده بود و مانند اتیوپی نبود که تصویر تلویزیونی بتواند کودکان در حال مرگ را نشان دهد. بنا بر این خبر این رویداد برجسته نشد. آنان می گویند در فرآیند برجسته سازی، زمانی که یک یا چند موضوع در اولویت باشد به کاهش سایر اولویت ها می انجامد.
مک کامبز، فرآیند برجسته سازی را به یک پیاز تشبیه می کند که هر لایه از این پیاز بیانگر یک چیز و نشان دهنده عوامل موثر در برجسته سازی استعاره پوست کندن پیاز را بدین شرح بیان می کند: " خارجی ترین لایه دربرگیرنده منابع اطلاعاتی وسیعی است که روزنامه نگاران به طور معمول برای کسب خبر به کار می برند. لایه دیگر از این پیاز استعاری به انتشار مطالب خبری مربوط است که دربرگیرنده جوانب و بحث های مرتبط با آن می باشد که به آن برجسته سازی میان رسانه ای می گویند. درونی ترین لایه این پیاز استعاری شامل بطن حرفه ای روزنامه نگاری، کارهای مربوط به ارزش ها و هنجارهایی است که روزنامه نگار از بدو ورود به این حرفه و تمرین در دانشکده، تجربه لازم را به دست می آورد. این مورد آخرین فیلترهای اصلی شکل دهنده به ماهیت اولویت های خبری هستند."
زمان، نیز یکی از عوامل موثر در برجسته سازی می باشد. مک کامبز و "گیلبرت" در مورد چند عامل وابسته به زمان که در برجسته سازی تاثیر دارند بیان می کنند که: "یکی ازمهمترین جنبه ها درمفهوم برجسته سازی ارتباط جمعی، چهارچوب زمانی این پدیده است. در تجزیه و تحلیل این مفهوم، باید ببینیم چه چیزی چهارچوب زمانی را تعیین می کند. از جمله عواملی را که باید در نظر گرفت عبارتند از:
الف) چهارچوب زمان کلی، که کل دوره زمانی مورد نظر است.
ب) زمان تاخیر که زمان مقتضی برای ظهور یک موضوع در اولویت رسانه ها (متغیر مستقل) و ظهور آن در اولویت همگان (متغیر وابسته) است.
ج) مدت عملیات برجسته سازی رسانه ها
د) مدت اقدام به برجسته سازی از سوی همگان
ه) حد نهایی تاثیر، که اوج همگرایی میان تاکید رسانه ها و اهمیت دادن همگان به یک موضوع است." (ویندال، 1376)
برجسته سازی در نظریات جدید ارتباطی با مسایل مرتبط با گزینشگری خبر، ارتباطی تنگاتنگ یافته است. امروزه صاحبنظران علوم ارتباطات، برجسته سازی را فرآیندی می دانند که می تواند بر موضوع و نحوه تفکر مخاطبان رسانه ها اثر بگذارد. بدین ترتیب آن را یک قاعده برای سمت گیری نسبت به یک موضوع خاص و ایجاد عقاید مشترک نسبت به آن تعریف می کنند.
به طور کلی برجسته سازی، فراگرد پیچیده ای است که نه تنها رسانه های خبری را دربر می گیرد، بلکه سایر گروه ها و نهادهای دیگر اجتماعی را نیز شامل می شود. با این وجود، رسانه ها اغلب تقویت کننده عقاید ونگرش های پیشین می باشند و از طریق اولویت بخشیدن به موضوعات، به شکل گیری و هدایت افکار عمومی مبادرت می ورزند.

2-5- آشنایی با آژانس های خبری و خبرگزاری ها
شکل گیری آژانس های خبری
حوزه اطلاعاتی با استفاده از خطوط تلگرافی و گسترش کابل های تلگراف، توسعه منظمی یافت و با رشد روزنامه ها بازار اخبار داغ تر و منجر به پدید آمدن خبرگزاری ها شد. بیشتر خبرگزاری ها در مکانی کوچک کار خود را آغاز کردند.
رشد وسایل ارتباط جمعی و پیشرفت آنها در زمینه فنی باعث رشد و تحرک خبرگزاری ها شد که به نشریات خدمات مختلفی را عرضه کردند.
خدمات این مراکز خبری در طیفی گسترده به انواعی از مخاطبان و مشترکان ارائه می شود و بر این اساس می توان گفت که بخشی قابل توجهی از اخبار و اطلاعات انتشار یافته از طریق این مشترکان برگرفته از دیدگاه ها و ایده های خبرگزاری ها است.
"بارون روچیلد" بانکدار مشهور انگلیسی در سال 1815 از طریق اطلاعاتی که یک سوار از منطقه جنگ واترلو به لندن آورد، بورس لندن را دستخوش تحول کرد. او ابتدا به سرعت شروع به فروش کرد. شاید هر کس بر این باور بود که ولینگتون ناپلئون را شکست داده است اما در این میان فقط روچیلد بود که نتیجه را می دانست. اضطرابی که در بازار تجارت پدید آمد، باعث شد تا قیمت اوراق کاهش یابد. پس روچیلد شروع به خرید و جمع آوری سهام کرد و دارایی خود را به هزار برابر افزایش داد. فقط به این دلیل که "اولین خبر را دریافت کرده بود". بدین ترتیب دریافت خبر آن هم در حداقل زمان ممکن، اهمیت دارد.
در سال 1832 "چارلز اگوست هاواس" در فرانسه با ترجمه روزنامه های خارجی، اطلاعات و اخبار را به روزنامه های این کشور می داد. وی بتدریج بسیاری از دفاتر مشابه را که به این کار مبادرت می کردند در خود جذب و در دسامبر 1835 اولین آژانس خبری جهان را ایجاد کرد و بیش از یک قرن با نام خبرگزاری هاواس به فعالیت پرداخت. این خبرگزاری با کمک دولت فرانسه به سرعت رشد کرد و پس از چندی انحصار خدمات تلگرافی را به دست آورد. هاواس با بسیاری از خبرنگاران در فرانسه و خارج از کشور ارتباط داشت و به وسیله کبوتران نامه بر از اخبار مالی بورس لندن باخبر می شد. (علی آبادی، اسدی،1381)
خبرگزاری دیگری که در قرن نوزدهم در اروپا فعالیت خود را آغاز کرد، توسط "برنارد وولف" کارمند خبرگزاری هاواس و ناشر روزنامه برلین شکل گرفت و به انتشار اخبار سهام بورس در بازار و ارسال گزارش هایی از پاریس، لندن، آمستردام و فرانکفورت پرداخت. خبرگزاری وولف، اولین سازمان خبری بود که برای جمع آوری و ارسال اخبار از تلگراف الکتریکی استفاده کرد. این خبرگزاری، روزنامه های آلمان را نزدیک به یک قرن یعنی تا سقوط نازی ها در جنگ دوم جهانی تغذیه می کرد.
یکی دیگر از کارکنان پایه گذار هاواس، ژولیوس رویتر بود که در سال 1849 دفتری را برای عرضه خدمات تجاری تاسیس کرد. او پایه گذار روش حمل نامه توسط کبوتران بود. کبوتران تربیت شده او نامه ها را از بروکسل، به آخن و بالعکس ظرف مدت هفت ساعت می رساندند. در سال 1851 هنگامی که خطوط تلگرافی در بیشتر شهرها گسترده شد و از مرزها گذشت، رویتر نیز به استفاده از خط تلگرافی روی آورد. وی در اکتبر سال 1851 خبرگزاری رویتر را در لندن تاسیس کرد. این خبرگزاری، اخبار مالی را از برلین به پاریس ارسال می کرد. این خبرگزاری بسرعت پیشرفت کرد به طوری که اخبار را از سراسر جهان به لندن می فرستاد. از سال 1858 اقدام به ارسال گزارش های عمومی تر کرد. با تبدیل شدن لندن به مرکز بزرگترین شبکه تلگرافی، خبرگزاری رویتر به رشد بیشتری دست یافت.
در آغاز سال 1856 سه آژانس خبری مبادلات سهام بازار را مخابره می کردند. اما در سال 1859، رویتر، هاواس وولف موافقتنامه ای را امضا کردند که مبادله اخبار را از سراسر جهان در اختیار خود بگیرند. در آمریکا نیز روزنامه های نیویورک در نیمه قرن نوزدهم برای پوشش مناسب اخبار، اقدام به تاسیس یک آژانس خبری کردند. شش روزنامه این شهر برای جمع آوری اخبار در ماه مه 1848 شریک شدند و ثمره این شرکت، بزرگترین غول خبری، یعنی آسوشیتدپرس را پدید آورد. در سال 1872 خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز به جرگه سه خبرگزاری اروپایی برای مبادله خبر پیوست. (علی آبادی، اسدی،1381، 19،22)
در چند سال گذشته توسعه فنی آنچنان بوده است که خبرگزاری های بزرگ اکنون قادر به تهیه و تنظیم و انتشار مقادیر زیادی خبر با سرعت روزافزون هستند. با بهره گیری از پرتو کاتد، اکنون تحریر، تصحیح و ویرایش یک متن برای مخابره فوری و خودکار امکانپذیر شده است. برای ذخیره، بازیابی، ویرایش و مخابره اخبار و اطلاعات تجاری، کامپیوتر نصب شده است. سیستم های سیم دار و بی سیم بهبود یافته، خدمات تلفنی و چاپ از راه دور و مدارهای رادیویی در داخل کشورها و بین قاره ها تکمیل و حتی با سیستم های ماهواره ای جایگزین شده اند. بنابر این ایستگاه های زمینی قادرند به نوبه خود، اطلاعات سیستم های زمینی به دفاتر مرکزی خبرگزاری ها، روزنامه و ایستگاه های سخن پراکنی منتقل کنند.

تعریف خبرگزاری
واژه "خبرگزاری" اسم مرکبی متشکل از دو بخش عربی و فارسی و معنای لغوی آن "ابلاغ و رسانیدن خبر"، "اطلاع و گزارش دادن خبر" و "عمل خبرگزار" است. دهخدا در فرهنگ لغت خود "خبرگزاری" را "عمل مخبر" و خبرگزار را "مخبر" می نامد و می گوید: "خبرگزاری، عمل فراهم آوردن خبر و در اختیار منابع پخش چون رادیو، روزنامه یا اداره ای گذاردن است که خبرها را به دست می آورد و منتشر می کند".
در تعریف دهخدا، خبرگزاری منابع خبری "رادیو" و "روزنامه" تلقی شده است. علت این امر را باید در توسعه نیافتگی و فراگیر نشدن دیگر وسایل ارتباط جمعی بویژه تلویزیون در زمان او دانست.
دکتر معین نیز در فرهنگ خود برای این واژه یک تعریف کلی و تاحدی مبهم عرضه می کند. او می نویسد: خبرگزاری "اداره و موسسه ای است که خبرها را کسب و منتشر می کند". هرچند در این تعریف بین سازمان خبرگزاری و دیگر موسسات خبری و اطلاع رسانی هیچگونه مرزبندی مشاهده نمی شود اما در فرهنگ عمید تا حدودی این مرز روشن است. در این فرهنگ، خبرگزاری یعنی "اداره یا بنگاهی که خبرهای دنیا را با وسایل مختلف جمع آوری می کند و برای روزنامه ها و سایر موسسات می فرستد."
خبرگزاری در زبان لاتین با واژه هایی چونNews.Press agency.Wire service.Agency شناخته می شود. در دایره المعارف بریتانیکا خبرگزاری چنین تعریف شده است:
خبرگزاری سازمانی است که گزارش های خبری را برای روزنامه ها، نشریات، ایستگاه های رادیو و تلویزیونی و دیگر کاربران تهیه می کند اما نمی تواند اخبار را برای مشترکان خود چاپ و منتشر می کند. در این تعریف بر گردآوری اخبار توسط خبرگزاری ها تاکید شده و به دیگر وظایف اشاره ای نشده است.
در کتاب ژورنالیسم تودی (روزنامه نگاری امروز) تعریفی که از خبرگزاری شده، مشابه تعریف فرهنگ عمید است. در این تعریف خبرگزاری، سازمانی تلقی شده است که "خبرها را از سراسر جهان تهیه، در قبال نگارش و انتشار آن حق الزحمه دریافت می کند."
در میان تعاریف مختلف خبرگزاری تا حدودی کاملترین تعریف را می توان در کتاب "وسایل جمعی، مقدمه ای بر ارتباطات نوین" یافت. این کتاب خبرگزاری را این گونه تعریف کرده است: "سازمانی که مطالب خبری را جمع آوری می کند، آنها را در شکل مناسب تهیه می نماید و (از طریق سیم یا ماهواره) سراسر کشورهایی که برای این خدمات پول می پردازند، می فرستد."
خبرگزاری ها تهیه کننده مطالب خبری، سوابق، جزییات خبر یا حتی مقالات توام با تفسیر و تحلیل هستند. از این رو بسیاری از نشریات و بویژه روزنامه ها برای دریافت اطلاعات می توانند مشترک خبرگزاری ها شوند. درخواست روزافزون مطالب همراه با تصویر، باعث ایجاد خبرگزاری های تخصصی و تهیه خبرهای ضبط شده بر نوار ویدیو یا فیلم برای تلویزیون شده است. در اواخر دهه 1960 و طی دهه 1970 تحقیق درباره خبرگزاری ها و نقش آن ها در جریان بین المللی اطلاعات رشد گسترده ای یافت.
اواخر دهه 1970 و 1980 محققان عمدتا درگیر پژوهش های کمی و مبتنی بر جزییات شدند و از مقالات تحلیلی فاصله گرفتند. به دنبال این جریان، محدوده پژوهش درباره خبرگزاری ها گسترش یافت و فضای حاکم بر پژوهش ها به سه عامل اصلی در این عرصه متمرکز شد:
1- خبرگزاری های جهانی و موسسات چندملیتی گردآورنده و منتشر کننده خبرها در سراسر جهان
2- خبرگزاری های ملی که توزیع خبرها را در داخل یک کشور و نیز انتشار خبرهای داخلی برای خارج از کشور را برعهده دارند.
3- خبرگزاری های منطقه ای و هماهنگی آن ها برای همکاری در مبادلات اطلاعات و ارتقای نقش جهان سوم در جریان بین المللی خبرها (علی آبادی، اسدی،1381،23)

ممیزه های خبری خبرگزاری ها
خبرگزاری ها نسبت به سایر رسانه ها دارای ویژگی هایی هستند که مهمترین آنها عبارتند از:
– سرعت عمل،
– وابستگی رادیو و تلویزیون و مطبوعات به خبرگزاری ها از لحاظ تهیه اخبار، زیرا هیچیک قادر نیستند به تنهایی شبکه اطلاعاتی وسیعی را در سطح جهان برای انجام کارهای خبری خود تاسیس کنند،
– خبرگزاری ها فروشندگان عمده اخبار و پیام های مطبوعاتی هستند،
– خبرگزاری ها سبب رشد اقتصادی و عامل صرفه جویی در سازمان های مطبوعاتی بشمار می روند (در ازای آبونمانی که دریافت می کنند)،
محدودیت های خبرگزاری ها
مخاطبان (استفاده کنندگان مستقیم) پیام های خبرگزاری ها محدودند، همه اخبار و پیام های خبرگزاری ها قابل انتشار نیستند وپیام های خبرگزاری ها معمولا عینا به مردم عرضه نمی شوند. مطبوعات، رادیو و تلویزیون، اخبار، گزارش ها، پیام ها و اطلاعاتی را که خبرگزاری ها در اختیارشان قرار می دهند، با توجه به سیاست و هدف مشخص خود به صورت یک محصول نهایی تولید و عرضه می کنند. (قندی،1372،23)

مالکیت خبرگزاری ها
خبرگزاری ها در گذشته به سه گروه اصلی تقسیم می شدند:
1- خبرگزاری های خصوصی با مالکیت یک فرد یا سازمان،
2- خبرگزاری های تعاونی با مالکیت گروهی از سازمان های رسانه ای ،
3- خبرگزاری های دولتی .
مهم ترین وجه تمایز میان انواع گوناگون خبرگزاری ها "ساختار مالکیت" آنهاست. قضاوت های گسترده و فراگیر درباره فعالیت ها و خدمات خبرگزاری ها غالبا بر مبنای شکل مالکیت آنها صورت می گیرد. اغلب اوقات، خبرگزاری های رقیب برای بدنام کردن و بدگویی از رقیبان به ویژگی های ساختار مالکیت متوسل شده اند.
از زمان پیدایی خبرگزاری ها در بیش از 170 سال پیش، بحث های فراوانی درباره شکل آرمانی مالکیت آنها وجود داشته است. نخستین خبرگزاری اروپایی عمدتا خصوصی و غالبا به نام بنیانگذاران خود مثلا فابر در اسپانیا، هاواس در فرانسه، رویتر در انگلیس، استفانی در ایتالیا، توورا در اتریش و ولف در آلمان بودند.
سابقه خبرگزاری های دولتی تقریبا به قدمت سایر اشکال مالکیت است. دولت ها یا حکومت ها در بیشتر کشورها، اگرنه در همه آنها، به سرعت در گردآوری و انتشار خبر به صورت خبرگزاری درگیر شدند. آنها به این منظور از ابزارهای گوناگونی مانند مالکیت، کنترل، امتیازات تعرفه ای برای استفاده از تاسیسات ارتباطی دولتی، مداخله در محتوای خبر، و پرداخت یارانه علنی یا پنهانی یا تامین مالی خبرگزاری ها استفاده کردند.
در میان سه نوع مالکیت مورد بحث، مالکیت دولتی بیش از دیگران مورد انتقاد قرار گرفته است. این موضوعی بود که کوپر و "سر رودریک جونز" رییس رویتر را در دهه 1930 متحد کرد. اگرچه برغم این واقعیت انجمن "پرس" نمایندِ روزنامه های محلی انگلیس، ازجمله نماینده مالکان رویتر بود، کوپر بشدت به خصوصی بودن مالکیت رویتر انتقاد داشت و جونز به منظور دریافت کمک مالی از دولت برای خبرگزاری خود فعالیت می کرد و بعد نیز برای دولتی شدن آن تلاش کرد. از اواخر دهه 1970 تا اوایل دهه 1980 بار دیگر خبرگزاری های دولتی در معرض انتقاد قرار گرفتند و آن هنگامی بود که دولت های آمریکا و انگلیس از آنچه که به نظر آنها حمایت یونسکو از تقاضا برای نظم اطلاعاتی و ارتباطی جدید جهانی، بشمار می رفت، به خشم آمدند و سرانجام اقدام به براندازی آن کردند. این جنبشی بود که دو کشور فوق و جریان رسانه ای اصلی آنها، آن را همدستی و تبانی در تضمین کنترل دولت ها بر خبرها بشمار آوردند.

خبرگزاری های دولتی
نادیده گرفتن خبرگزاری های دولتی صرفاً به این دلیل که ممکن است احساس کنیم آنها نسبت به شکل های دیگر تا حدی پایین تر هستند، منطقی نیست. تحقیق درباره خبرگزاری های دولتی درک ما را از خبرگزاری های خصوصی و تعاونی نیز بهبود می بخشد، زیرا خبرگزاری ها به طور سنتی از نزدیک با یکدیگر کار کرده و شبکه ای جهانی را شکل داده اند.
در زمانی که بسیاری از خبرگزاری ها در سراسر جهان با چالش و دشواری های چشمگیر در مورد نقش، درآمد، حمایت ونفوذ مواجه می شوند و بعضی از خبرگزاری های دولتی در حال نابودی هستند، قطعاً مناسب است بپذیریم که اشکال اصلی مالکیت خبرگزاری سابقه ای طولانی دارد و هر یک موفقیت ها و شکست هایی داشته اند. خبرگزاری های دولتی مانند خبرگزاری های تعاونی، شکلی از مالکیت است که نه فقط دوام آورده، بلکه تغییر نیز یافته است.
یک خبرگزاری دولتی را شاید بتوان به درستی چنین تعریف کرد که تمام یا قسمتی از مالکیت یا بودجه آن دولتی است. با این حال، کارکنان، شیوه کار و قضاوت هایش برغم تغییرات دولت، دست نخورده باقی می ماند. شاید این الگویی امیدبخش تر باشد، اگر چه، به خودی خود محافظت در برابر مداخله سیاسی را تضمین نمی کند.
کنترل ها وهماهنگی های نهادی بالقوه گوناگونی وجود دارد که بر شیوه تنظیم روابط بین دولت ها و خبرگزاری ها تاثیر می گذارد. (بارت، 1382)

مداخله دولت ها در خبرگزاری ها
اگرچه نخستین خبرگزاری ها در اروپا سازمان های خصوصی بودند، دولت ها و حکومت ها در کشورهای گوناگون به سرعت در انتقال اخبار درگیر شدند. اولاً دولت ها برای تصمیم گیری آگاهانه تر به خبر سیاسی و اقتصادی، داخلی و خارجی، نیاز داشتند. ثانیاً، آنها برای انتشار اخبار و دیدگاه های خود نیز به وسیله پخش و انتقال آنها احتیاج داشتند، ثالثاً و از همه مهمتر، دولت ها نفعی عمیق در کمک به ارائه و نمایش تصویری مثبت از خود در داخل و خارج داشتند. یافتن حتی یک کشور در جهان که دولت یا حکومت آن گاهی، مخصوصاً در مواقع بحران های داخلی یا خارجی، در پخش و انتقال اخبار درگیر نشده باشد، دشوار است.
به همین دلیل، رابطه بین دولت ها و خبرگزاری ها دوطرفه بود. خبرگزاری ها به چند دلیل به دولت ها نیاز داشتند. اولاً، خبرگزاری ها طبیعتاً دولت ها را به عنوان مشتری و ارباب رجوع می خواستند. ثانیاً، آنها غالباً به کاهش نرخ هزینه ها از طرف دولت ها امیدوار بودند، زیرا این اولویتی مهم برای تشکیل انتقال اخبار بیشتر وطولانی تر بود. ثالثاً، آنها خواهان حقوق انحصاری برای برخورداری از خبرهای رسمی دولت بودند. رابعاً ، به اقتدار دولت برای حمایت از خود در برابر رقبا، اعم از بازارهای داخلی یا خارجی نیاز داشتند.
اهمیت وجود خبرگزاری های دولتی
در شرایط بازرگانی شدن سریع رسانه ها، شامل مقررات زدایی از رسانه های خصوصی و خصوصی سازی موسسات و نهادهای قدیمی تر پخش رادیو و تلویزیون دولتی، مسلماً دلیلی برای حمایت دولت از خروجی های رسانه های (رادیو و تلویزیون و خبرگزاری ها) وجود دارد. آنها در عین حال که نباید ابزار صرف دولت یا حکومت باشند باید بتوانند حداقل در مقابل زد و بندهای تبلیغاتی به ظاهر اطلاع دهنده و سرگرم کننده، بعضی از رسانه های خبری تجاری برای ارائه مجموعه های خبری فراگیر که بنیاد و ساختارشان بر اساس منافع همگانی استوار است، قابل اتکا باشند.
در محیط رسانه ای خبری که با ظهور شبکه های فراوان رادیو و تلویزیون خصوصی، اینترنت و همچنین رسانه های چاپی جدید به صورت فزاینده در حال تقسیم شدن است، محیطی که بسیاری از منافع سیاسی آن متکی بر اقتصاد نوین یا فاقد شفافیت می باشد، اگر حداقل در بعضی از کشورها، برای تداوم فعالیت خبرگزاری های ملی تحت حمایت دولت، نقشی وجود داشته باشد، شاید بتوان برای ارائه دیدگاهی منسجم و فراگیر از اولویت ها، نگرانی ها، علایق و مواضع دولت، و همچنین پوشش خبری کل جامعه، از دیدگاه خدمات عمومی یا منافع عمومی، به آنها متکی بود.

خبرگزاری ها و جهت گیری
شبکه گسترده و پیچیده ای که اخبار و اطلاعات را از ابتدا یعنی محل وقوع رویداد به تحریریه روزنامه ها و حتی ایستگاه های رادیو و تلویزیونی هدایت می کند، اهمیت نقش گزارشگران و سپس گزینشگران را مشخص می سازد. فعالیت بی وقفه صدها آژانس خبری در سراسر جهان که خود به نوعی نقش گزینشگر را ایفا می کنند نیز قابل توجه است . همان گونه که پیشتر نیز اشاره شد گزینشگری یکی از مراحل مهم در خبرگزاری هاست . خبرگزاری ها با در اختیار داشتن خبرنگاران متعدد در پهنه جهان به گردآوری رویدادها می پردازند، چرا که کسب و نشر اخبار مهم روز در سراسرجهان از مهم ترین فعالیت آنها محسوب می شود.
عده ای بر این باورند که اخبار منتشر شده از طرف خبرگزاری ها بدون غرض نیست ، چرا که گاه دیده شده است، اخباری که از این آژانس ها به نقاط مختلف جهان ارسال می شود بیشتر جنبه های منفی یک رویداد را در نظر دارند تا اصل مطلب را. برای مثال از انتقاداتی که به پوشش خبری رسانه های امریکایی می شود، "عدم انعکاس اخبار توسعه وپیشرفت در جهان سوم و انتشار اخبار حوادث و درگیری ها، بحران ها و کودتاها در این مناطق است که خود نشانگر تاکید منفی آنها به رویدادهای خارجی است ."
"ژاک الول"53 به این نکته اشاره دارد که هر رسانه ای برای نوعی تبلیغ مناسب است . تغییراتی که از دهه 1980 تا امروز در فن آوری ها و نحوه استفاده از آنها پدید آمده، نقش خبرگزاری ها را نیز دستخوش دگرگونی ها کرده است. برپایی شبکه های تلویزیونی ماهواره ای همچون سی.ان.ان و یا گسترش ساختاری بنگاه سخن پراکنی بریتانیا در سطح جهانی از طریق ماهواره باعث شد تا برخی از خبرگزاری ها نیز به ایجاد شبکه های تلویزیونی مبادرت ورزند یا آن را گسترش دهند و حتی از طریق اینترنت، سایت هایی برای خود راه اندازی کنند. با توجه به این موارد، اطلاع رسانی در هر زمان وجود دارد. در عین حال تحریک و هدایت افکار عمومی نیز شکل دیگری به خود گرفته است.

سازمان وسایل ارتباط جمعی به طور اعم
گسترش علوم ارتباطات و نیاز بشر به کسب اخبار و آگاهی های روزمره جهانی در حداقل زمان و ارزش گذاری خبر در گذر ثانیه ها سبب شده است تا ضمن توسعه سازمان های ارتباط جمعی(Mass Communication Organisations ) ، تخصص های گوناگونی نیز با توجه به این نیازها به وجود آید.
تشکیلات و سازمان وسایل ارتباط جمعی در هر کشور با توجه به نیازهای فرهنگی – اجتماعی آن به وجود آمده است و هر چند تفاوت هایی در ساختار سازمان های خبری آمریکا، اروپا ، آسیا و آفریقا وجود دارد اما با این حال ، شباهت های آن نیز کم نیستند. طبعا سازمان خبری (News Organisatio ) هر چقدر گسترده تر و عظیم تر باشد ، بی شک به تعداد بیشتری از روزنامه نگاران و خبرنگاران نیازمند است و به همین دلیل از شعبه یا سرویس های بیشتری بهره می گیرد.
صرفنظر از تفاوت های اندک موجود بین تحریریه سازمان خبری نوشتاری اعم از روزنامه ها و مجله ها با سازمان خبری شنیداری یا گفتاری ، بطور کلی می توان گفت که سازمان تحریریه در روزنامه ها ، مجله ها و خبرگزاری ها و رادیو و تلویزیون از عوامل زیر تشکیل شده اند که با توجه به نوع رسانه خبری و همچنین مخاطبین آن می تواند تغییراتی را شامل شود :
1- سردبیر : وظیفه سردبیر که در راس سازمان خبری یا تحریریه قرار می گیرد، هماهنگ کردن عوامل اجرایی و فعالیت های آنان با خط مشی رسانه ، ایجاد ارتباط و هماهنگی بین گروه ها ، شعب یا سرویس های گوناگون و اعمال مدیریت در کلیه بخش های خبری ، نظارت بر امور خبری و تعیین برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت برای حسن اجرای کار است . به همین خاطر ، سردبیر ، روزنامه نگار آگاه و خبره ای است که بر تمام امور روزنامه نگاری آگاهی و اشراف دارد و با یاری گرفتن از علم مدیریت در وسایل ارتباط جمعی ، بهترین و بیشترین بهره را از عوامل خبری خود می گیرد.
2- معاون سردبیر : معاون سردبیر در حکم جانشین و قائم مقام سردبیر فعالیت می کند و در واقع همراه و همگام سردبیر ناظر بر حسن اجرای کار است . به عبارت دیگر، وظیفه معاون سردبیر در حضور یا حتی غیاب سردبیر اجرای امور تحریریه و نظارت و مدیریت بر مراحل فنی است .
3 – دبیر سرویس : سازمان های خبری از سرویس های گوناگون تشکیل یافته اند که با توجه به نیازهای خبری مخاطبان شکل می گیرد. هر سرویس خبری مرکب از خبرنگاران ، گزارشگران ، مصاحبه گران ، نویسندگان (ستون نویس ها) است که در راس آنان دبیر سرویس در محدوده ای کوچکتر ، وظایف سردبیر را در حوزه سرویس خود به عهده دارد و اعمال مدیریت می کند .

سرویس های مختلف:
– سرویس سیاسی،
– سرویس اقتصادی ،
– سرویس خارجی ،
– سرویس اجتماعی و حوادث،
– سرویس شهرستان ها ،
– سرویس هنری ، فرهنگی و آموزشی ،
– سرویس گزارش و نظرسنجی ،
_ سرویس مقاله و نامه های وارده ،
تعداد سرویس ها بستگی به گستردگی سازمان خبری از یک سو و احساس نیاز، به وجود می آید. به همین خاطر ، بسیاری از همین سرویس های نامبرده شده می تواند به چند بخش دیگر تقسی شود . مثلا در مورد سرویس خارجی ، می توان به وجود بخش های مختلفی مانند بخش آسیا، آمریکا، اروپا و حتی جزیی تر مانند عراق ، افغانستان و … اشاره کرد.
4- دبیر فنی : دبیر فنی مسوولیت بخش صفحه آرایی ، صفحه بندی و بطور کلی امور فنی را از لحظه حروف چینی تا مرحله چاپ و نظارت بر چاپ به عهده دارد که در راس سرویس جداگانه ای با عنوان سرویس فنی قرار می گیرد. در این سرویس ، صفحه آرا، گرافیست ، طراح ، خطاط ، نقاش و کاریکاتوریست ، هر یک بنا به هنر خود ، عضویت دارند.
5- ویراستاری یا هیئت ویراستاران : ویراستاران جایگاهی شاخص در تحریریه ها دارند ، آنان هستند که وظیفه تطبیق فعالیت خبرنگاران و روزنامه نگاران را با مشی روزنامه ارزیابی و به عنوان کانال پالایش اخبار عمل می کنند . تعداد ویراستاران نیز بستگی تام با حجم کار خبری و گستردگی تحریریه دارد. گاه در یک تحریریه کوچک به یک نفر ویراستار بسنده می شود و حتی پاره ای اوقات خود سردبیر یا دبیر سرویس ، وظیفه ویراستار را انجام می دهند و در تحریریه های بزرگ از چند ویراستار در قالب یک هیئت و تحت عنوان سرویس ویرایش یا سرویس ویراستاران بهره گرفته می شود.
6- سرویس عکس : در برخی از سازمان های خبری که خبرنگاران آشنایی با عکاسی خبری ندارند، سرویس جداگانه ای به نام سرویس عکس ، تامین قسمت های تصویری را به عهده می گیرد. این سرویس از عکاسان آشنا به امور خبری در زمینه های مختلف سیاسی ، اقتصادی ، هنری ، ورزشی و … تشکیل می شود.
7- آرشیو عکس و خبر : مخزن و گنجینه اطلاعاتی و تکمیل کننده اخبار و یادآورنده آگاهی ها و رویدادهای گذشته در هر سازمان خبری ، آرشیو است . سازمان های موفق خبری پیش از هر اقدامی به ایجاد گسترش و تکمیل آرشیو خود همت می گمارند و به اهمیت آن به خوبی آگاهند . بانک اطلاعاتی یا آرشیو به اعضای تحریریه ها برای غنا بخشیدن به مطالب تهیه شده ، رفع بسیاری از ابهام ها و تکمیل مطالب خبری کمک شایانی می کند . اکنون که بهره گیری از کامپیوتر و طبقه بندی آسان اطلاعات در آرشیو مرسوم شده است ، تحریریه ها به سهولت قادر به استفاده سریع از منابع اطلاعاتی هستند.
8- اتاق خبر : اصطلاحی است که به مرکز دریافت و ارسال اخبار توسط دستگاه های تلکس و نمابر گفته می شود. هر اتاق خبر ، مسوولان خبری و فنی دارد که مسوولان خبری وظیفه پخش اخبار دریافتی از تلکس و نمابر را به سرویس ها دارند و مسوولان فنی به تعمیر و مراقبت از دستگاه ها می پردازند.
9- کتابخانه : در کنار تحریریه ها به عنوان مرکز مطالعات آزاد و تخصصی وجود کتابخانه ها نه تنها لازم بلکه حیاتی است . اعضای یک مرکز فرهنگی چون سازمان های خبری بیش از هر مرکزی نیازمند مطالعه روزمره و کتابخوانی برای رشد دانش و بالا بردن بینش خود هستند و به همین دلیل، بنیانگذاران سازمان های خبری در وهله اول تاسیس سازمان ، مکانی مناسب را برای تاسیس کتابخانه برمی گزینند.(بدیعی، قندی، 1382،22،19)
سردبیری : علم و تجربه
روزنامه نگاری علم و تجربه است . فراگیری دانش روزنامه نگاری ، استعداد و قریحه را بارور می کند و تجربه ، خلاقیت می آورد. خبرنگاری که پس از فراگیری آموزش های دانشگاهی به کار حرفه ای می پردازد، در حین کار، تجارب مختلف و در عین حال گرانقدری می آموزد و باید سلسله مراتبی را طی کند تا به عنوان دبیر ِا پس از پختگی و کامل شدن به مقام سردبیری برسد. ناکامی بزرگی است که ناشری ، فردی ناآزموده را به عنوان دبیر یا سردبیر روزنامه ای برگزیند و از او انتظار داشته باشد که بتواند در راس هیات تحریریه مثمر ثمر باشد و از عهده مدیریت رسانه خبری برآید.
آنچه به عنوان "ویراستاری و مدیریت اخبار" مورد بحث است ، دقیقا مربوط به حوزه وظایف مدیر تحریریه یا سردبیر رسانه خبری است . "ویراستن" معادل "پیراستن" به معنای زینت دادن به کاستی ، کم کردن برای خوبی و زیبایی و آراستن" است . ویراستار که در دستور زبان فارسی ، اسم یا صفت فاعلی محسوب می شود، به معنای کسی است که عمل ویراست را انجام می دهد.

ویراستار(سردبیر) کیست ؟
در هر سازمان تحریریه ، ویراستار به عنوان سیاستگذار، کانال پالایش خبر، هماهنگ کننده فعالیت تحریریه ، انطباق اخبار و مطالب با خط مشی رسانه ، انتخاب کننده اخبار ، اولویت گذاری خبر در صفحات ، انتخاب کننده نهایی عکس ، طرح و کاریکاتور و اعمال مدیریت در تمامی سرویس ها و بخش های خبری و فنی ، حساس ترین نقش را داراست . در بسیاری از تحریریه ها ، این نقش و مسوولیت به معاون سردبیر محول می شود اما ناگفته نماند که ویراستار در سازمان تحریریه به عنوان دبیر سرویس یا در کنار معاون سردبیر به عنوان هیئتی از ویراستاران انجام وظیفه می کند.

ویژگی ویراستار (سردبیر)
ویراستار ورزیده و ماهری که بتواند با عقل و درایت و با استفاده از تکنیک های حرفه ای روزنامه نگاری همه امور را تحت تسلط درآورد ، دست پرورده آموزشی دقیق و حرفه ای است که بدون کسب آموزش لازم به احراز چنین مسوولیتی نائل نمی آید. چنین شخصی باید در رشته های مختلفی چون سیاست ، هنر ، اقتصاد، تاریخ ، جغرافی و جامعه شناسی مطالعات وسیعی داشته باشد تا بتواند به اعمال مدیریت بپردازد ، گزینشگری خبر کند و هر مطلبی را که به صورت مقاله ، خبر ، گزارش ، مصاحبه و … در مقابلش قرار گیرد، مورد رسیدگی و حک و اصلاح قرار دهد. ویراستار نیازمند قضاوت صحیح ، کاردانی و کاربری، فهم و ادراک بالایی است و باید واجد معلوماتی باشد که به آن نام "اگاهی های روز" نهاده اند که با مطالعه مداوم وقایع روزانه حاصل می شود.
روزنامه نگاری که درصدد نیل به مقام سردبیری است باید برای پرداختن به مقدمات کار در وهله اول در تیترنویسی سریع و درست ، شیوه نگارش و شناخت انواع عکس خبری مطلوب، عکس شناسی و فتوژورنالیست ، صفحه آرایی و شناخت اندازه حروف و موارد فنی و چاپ تبحر داشته باشد و با آگاهی از اصول مدیریت و آشنایی با منش و اخلاق و مهارت یکایک اعضای تحریریه ، میزان قدرت و توانمندی هر یک را در نظر داشته باشد و ذوق و قریحه هر یک را در راه صحیح به کار گیرد.

وظایف ویراستار(سردبیر)
ویراستار علاوه بر تطبیق فعالیت هیئت تحریریه با مشی روزنامه و نکات مذکور در بالا ، دو وظیفه "تحریری" و "فنی" را به عهده دارد.
ویراستار و وظایف خبری
وظیفه تحریری ویراستار از دو جنبه قابل بررسی است : یکی ویرایش و دومی گزینش . ویرایش به معنی حک و اصلاح اخبار و مطالب است که از نظر فرم یا واژگانی و محتوا صورت می گیرد.
ویرایش واژگانی
ویراستاری که روزانه دهها خبر را از نظر می گذراند، از نظر فرم ملزم به رعایت سبک خاص روزنامه است . این غیر از رسم الخط واحدی است که همه خبرنگاران و نویسندگان روزنامه موظف به رعایت آن هستند. هر روزنامه برای نگارش مطالبش سبک ویژه ای دارد و بسِاری از جراید دارای فهرست مشروحی از کلمات و عبارات ممنوعه اند که نباید از آنها در روزنامه استفاده شود. در این مورد بطور کلی می توان توصیه کرد که ویراستاران در ویرایش واژگانی به اصلاح این نکات توجه کنند:
– اصلاح جمله های درهم و شلوغ و مقلوب .
– بکار نبردن بیش از اندازه صفت .
– جلوگیری از اطناب کلام و طول و تفصیل زائد.
– حذف عبارات غیراخلاقی و مبتذل .
وظیفه گزینشگری ویراستار علاوه بر انتخاب سبک تنظیم خبر ، انتخاب تیترهای اصلی ، سوتیترها، زیر تیتر، روتیتر و میان تیترها ، گزینش خبرهای ضروری از میان صدها خبر، تشخیص برای تلفیق خبر ، تغییر جهت خبر و … است .

ویرایش محتوا
ویرایش محتوا به معنی اطمینان از صحت و سقم اطلاعات ارائه شده در اخبار و مطالب مورد ویرایش است . سردبیری به تشخیص این مهم دست می یابد که معلومات و اطلاعات گسترده ای داشته باشد . در برخی اخبار ممکن است چاپ گفته ای که به طرز ناصحیح از قول یک مقام مسئول بیان شده ، به عواقب و خیمی بیانجامد. تسلط بر رویدادها و احاطه بر گردش کار به ویراستار قدرت تشخیص می دهد تا بتواند واقعی را از غیر واقعی و صحیح را از ناصحیح تمیز دهد.
برای ویرایش خبر باید بدون پیشداوری ، به بازخوانی خبر پرداخت اما باید توجه داشت که این دقت نباید به سرعت کار لطمه بزند. ویراستار با بازخوانی خبر به سبک خبر و نحوه نگارش آن پی می برد و چنانچه سبک مورد نظر رعایت نشده باشد و نتوان با اصلاحات جزیی خبر را به سبک مورد لزوم تغییر داد، به تهیه کننده خبر باز می گرداند.
تلفیق اخبار
بسیار اتفاق می افتد که یک خبر از منابع و کانال های مختلف خبری به روزنامه ارسال می شود. خبرگزاری ها ، خبرنگاران اعزامی ، منابع مکتوب و غیر مکتوب از کانال های رایج خبری محسوب می شوند. هرگاه اخبار رسیده از این کانال ها ، بطور یکسان و بدون تفاوت با یکدیگر باشند ، طبعا از موثق ترین منابع باید استفاده شود اما مواقعی پیش می آید که خبر ارسالی هر منبع خبری دارای یک آگاهی و اطلاعات ویژه است یا این که پیرامون یک رویداد ، وقایع جنبی رخ می دهد که هر منبع خبری ، یک جنبه از آن را ارسال می کند . به عنوان مثال ، در جنگ خلیج فارس، حمله نیروهای متحدین به عراق ، یک رویداد محوری است که در عین حال ، رویدادهای دیگری نظیر حمله موشکی عراق به عربستان و اسرائیل ، آتش گرفتن چاه های نفت کویت ، آلودگی های زیست محیطی و … از آن منشا می گیرد. در این حالت ، روزنامه گنجایش چاپ همه این رویدادها را در یک شماره ندارد و باید از میان دهها یا صدها خبر ، دست به گزینش بزند. در این موقع ، ویراستار از میان اخبار گزینش می کند و اخبار گزینش شده را نیز با تلفیق ، به صورت یک خبر واحد با تیتر واحد در می آورد یا دستور تنظیم آن را صادر می کند.

بازآفرینی و تکمیل خبر
روزنامه نگاری پیشرفته در مرز روزنامه نگاری عینی و روزنامه نگاری تشریحی، جایگاه تازه ای می یابد. دیگر، پاسخ به عناصر خبر، تکافوی نیاز خبری خوانندگان را نمی کند و پرسش ها نیز باید پاسخ های مناسب و درخور نیاز مخاطبان در برداشته باشد.
برخی از اخبار با وجود آنکه به عناصر خبر پاسخ می گویند اما در عرف روزنامه نگاری پیشرفته به اخبار خنثی معروفند. پرداخت اطلاعات درست در این گونه اخبار نه تنها به نیاز خبری مخاطبان پاسخ می گوید ، بلکه تصویری تازه از خبر پیش روی مخاطب قرار می دهد.
بدین منظور می توان از اطلاعات آرشیوی ، محفوظات خبری که بر اثر استمرار کار روزنامه نگاری در ذهن خبرنگار جمع شده و سایر منابع برای تکمیل خبر استفاده کرد و با استفاده از این اطلاعات به بازآفرینی خبر پرداخت و خبری با توجه به مشی روزنامه به خوانندگان ارائه کرد. البته باید توجه داشت که اطلاعات آرشیوی به نحوی در تنظیم و بازآفرینی خبر بیاید که حالت کهنگی آن بر خوانندگان مشهود و معلوم نشود. اطلاعات تکمیلی هرچند که با مشی روزنامه سازگار است اما باید بدون اظهارنظر و تفسیر باشد. (همان،318،320).

تغییر جهت در خبر
تبلیغات با روزنامه نگاری عجین شده است و به همین دلیل است که تیترها ، عکس ها، خبرها و بطور کلی مطالب درج شده در مطبوعات بر افکار عمومی اثر می گذارند ، تهییج و تحریک می کنند ، به سکون می کشاند یا افکار عمومی را برای اجرای سیاستی خاص آماده می کند . همین امر سبب می شود که خبر سمت و سو و جهت خاصی را داشته باشد. با توجه به حجم اخبار مخابره شده در طول بیست و چهار ساعت ، اگر قرار باشد خبرنگاران و روزنامه نگاران خبرهای منابع مختلف خبری را بدون هیچ گونه تغییری به چاپ برسانند، در واقع به کپی برداری پرداخته اند . تغییر در خبرهای دریافتی به معنای قلب واقعیت خبری نیست بلکه نکته در اینجاست که خبرنگار دارای حس، درک و از همه مهمتر ، مسوولیت در قبال مخاطب است و در عین حال باید مشی رسانه ای را در آن کار می کند، رعایت نماید.

ویراستار (سردبیر) و وظایف فنی
آشنایی ویراستاران به امور فنی از جمله شناخت اندازه و نوع حروف متن و تیترها و کاربد آن ، اندازه گیری عکس و شناخت عکس های مطبوعاتی به منظور انتخاب بهترین ها ، داشتن دید ، بینش و تبحر در زیبایی شناسی به منظور گزینش نوع و روش صفحه آرایی و مهارت در شرح عکس نویسی و گرافیک خبری ، امری ضروری است ، زیرا این سردبیر است که در امور فنی ، تصمیم نهایی را باید بگیرد و به همین دلیل باید آگاه به حیطه مدیریت خود باشد .
دبیر سرویس فنی در این وظایف به عنوان بازوی اجرایی سردبیر و انتقال دهنده نظرات و تصمیم های وی به قسمت های مختلف فنی ، حروف چینی ، اعمال مدیریت سردبیر به عنوان مدیر خبر در تحریریه و بخش فنی بسیار وسیع و متنوع است . سردبیر باید از مرحله اول مسلط باشد و هنگام ارسال خبر به قسمت فنی ، اندازه حروف متن و تیترها را در کنار آنها بنویسد.
اندازه گیری عکس ، طرح ، نقشه و کاریکاتور ، ویرایش عکس ، مونتاژ عکس ، کولاژ (ترکیب عکس با سایر عوامل مانند طرح یا کاریکاتور) و شرح عکس نویسی از دیگر وظایف فنی سردبیر است .

خبرگزاری ها در ایران
کثرت رسانه‎های جمعی و افزایش منابع و مراکز اطلاع رسانی برای جامعه یک امتیاز است و می‎تواند پدیده ای مبارک تلقی شود. اکنون نیز در کشور ما با توجه به فضای ایجاد شده، به دلیل امکان انتشار اخبار و اطلاعات از طریق شبکه اینترنت، علایق زیادی برای انتشار اخبار و اطلاعات از طرف نهادها، سازمان‎ها یا تشکلها و گروه های مختلف بوجود آمده و این روند رو به رشد و توسعه است اما این که تا چه حد می‎توان نام خبرگزاری بر روی این سایت ها گذاشت، بحث دیگری است‎. یعنی آیا این مراکز خبری و اطلاع رسانی یا سایت های خبری ویژگی های خبرگزاری را دارند یا نه‎؟ تعداد زیادی مرکز اطلاع رسانی به عنوان خبرگزاری خود را معرفی و سایت هایی را راه‎اندازی کرده‎ یا در حال راه اندازی آن هستند. به نظر می رسد این پدیده فروکش کند زیرا اساسا بسیاری از اینها به دلیل اینکه زیرساختها و مولفه‎های لازم را برای فعالیت به عنوان یک خبرگزاری ندارند، مخاطبی نیز نخواهند داشت و بتدریج فراموش خواهند شد‎.
بسیاری از این مراکز با استفاده از امکانات سازمان های دولتی ایجاد شده اند و یا تشکل های سیاسی برای پیشبرد اهداف حزبی و گروهی درصددند که اخبار و اطلاعات را متناسب با گرایش های خاص خود منتشر کنند. می توان این مراکز اطلاع رسانی را حمایت و تقویت کرد تا به عنوان مراکز اطلاع رسانی و خبررسانی احزاب، گروه ها و سازمان ها همان کاری را که روابط عمومی‎ها انجام می‎دهند، در یک حوزه جدید و گسترده تری ادامه دهند‎. اما به طور قطع نام خبرگزاری را بر روی این ها نمی‎توان گذاشت‎.
خبرگزاری‎ها وظیفه کسب، تولید، پردازش و انتشار اخبار و اطلاعات را بر عهده دارند‎. آنچه که اکنون کار را آسان کرده، امکانات سخت افزاری است. با سهولت انتشار اطلاعات از طریق اینترنت، بسیاری بر این باورند که می توانند اخبار و اطلاعاتشان را از این طریق منتشر کنند و اسم آن را خبرگزاری بگذارند بدون آنکه مولفه‎هایی مثل کسب، پردازش و تولید را داشته باشند. صرفا یک سلسله اطلاعات و اخباری را که مربوط به یک حوزه خاص اداری یا کار سیاسی خودشان است در معرض دید مخاطبان قرار می‎دهند که بسیاری از اینها اطلاعات خامی است که تبدیل به خبر نشده است.
خبرگزاری باید زیرساختهایی داشته باشد و امکان کسب اخبار و اطلاعات از منابع مختلف برایش فراهم باشد که بسیاری از اینها این امکان را در اختیار ندارند. دفاتر مختلف یا حداقل رابطین خبری در شهرستان های مختلف در داخل کشور یا در مراکز خارج از کشور باید داشته باشند که در حوزه تعریف شده خودشان خبر را پوشش دهند. اگر یک خبرگزاری، خبرگزاری فرهنگی است و خود را به عنوان یک خبرگزاری فرهنگی ملی معرفی می‎کند اگر مثلا در نقاط مختلف کشور یک اتفاق فرهنگی می‎افتد باید قدرت پوشش آن واقعه را داشته باشد نه اینکه صرفا یک سازمان و یک نهاد خاص هر فعالیت فرهنگی انجام داد آن را منتشر کند. اگر نام خبرگزاری فرهنگی، سیاسی یا اقتصادی بر روی خودش گذاشت هر رویداد مهم فرهنگی، سیاسی یا اقتصادی به تناسب آن تعریفی که خبرگزاری دارد، در حیطه تعریف شده خودش که ملی یا منطقه‎ای یا جهانی است باید بتواند این اخبار را پوشش دهد.
غیر از آن مساله تولید خبر است که یک خبرگزاری باید بتواند انجام دهد . زیرا تنها اخبار دریافتی مثلا کسب خبر از روابط عمومی‎ها یا سازمان ها و قرار دادن آن بر روی یک سایت را نمی‎توان کار یک خبرگزاری دانست. امکان تولید خبر، گزارش و مصاحبه در رسانه باید وجود داشته باشد که بسیاری از مراکز اطلاع‎‎رسانی این امکان را ندارند. خبرنگاران مجرب، دبیران، سردبیران، مفسران و تحلیلگرانی باید در خبرگزاری باشند که بتوانند این کار را انجام دهند. بحث دیگر پردازش خبر است، هر خبری که منتشر می‎شود متناسب با عوامل درون سازمانی و برون سازمانی مربوط به آن مجموعه خبری منعکس می‎شود و این کار پردازش بر عهده دبیران و سردبیرانی است که مسئول ویرایش، پردازش و ارسال خبر هستند. اگر رسانه‎ای صرفا اطلاعات خامی را بدون پردازش لازم در اختیار مخاطب قرار دهد، کار یک مرکز اطلاع رسانی را انجام داده است و نه یک خبرگزاری.(خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1383)

تاریخچه خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)
در سال 1313 ، اداره ای به نام "آژانس پارس" در وزارت امور خارجه ایران در جایگاه یک مرکز خبری ملی و رسمی تاسیس شد. این اداره زیر نظر وزارت ر خارجه به انتشار اخبار ملی و بین المللی پرداخت و روزانه دو بار بولتن خبری به زبان فارسی و فرانسه منتشر و میان مسوولان، ادارات دولتی، خبرگزاریهای بین المللی در تهران و مطبوعات ملی توزیع می کرد.
در اردیبهشت 1319 اداره کل تبلیغات تاسیس شد و سازمان خبری پارس به صورت بخشی وابسته به این تشکیلات در آمد.
توسعه آژانس پارس تا سال 1336 تحت نظارت بخش های مختلف در ادارات دولتی و وزارتخانه هایی چون وزارت فرهنگ، وزارت پست و تلگراف و تلفن، نخست وزیری و وزارت کار ادامه یافت.
در سال 1342 وزارت اطلاعات تاسیس و فعالیت آژانس پارس به این وزارتخانه واگذار شد و به نام خبرگزاری پارس یا "پانا" تغییر نام یافت. سال 1354 پس از تاسیس وزارت اطلاعات و جهانگردی، وضعیت پانا تغییر کرد و به یک شرکت سهامی عام با سرمایه ای نزدیک به 300 میلیون ریال تبدیل شد. اساسنامه پانا در 33 بند مورد تایید مجلس شورای ملی ایران قرار گرفت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب در سال 1357 تصمیم به تغییر نام وزارت اطلاعات و جهانگردی به وزارت ارشاد ملی گرفت. درپی آن در آذر 1360 طی مصوبه ای در مجلس شورای اسلامی، نام خبرگزاری پارس به خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) تغییر یافت.

ارکان ایرنا
سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی، ایرنا، یک شرکت سهامی و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
ارکان این سازمان عبارتند از مجمع عمومی، شورای عالی، مدیرعامل و بازرس.
مجمع عمومی سازمان که اهم وظایف آن بررسی و تصویب بودجه، بررسی و تصویب گزارش سالانه و ترازنامه، حساب سود و زیان و تعیین اعضای انتخابی شورای عالی می باشد، مرکب از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر امور اقتصاد و دارایی و رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی است و ریاست آن به عهده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
شورای عالی سازمان شامل وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر امور خارجه یا نماینده او و پنج نفر از شخصیت های برجسته مطبوعاتی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور است و تعیین سیاست ها و روش های کلی سازمان، بررسی و تصویب گزارش عملیات سالانه سازمان در زمینه طرح و برنامه ها را برعهده دارد.

اهم وظایف ایرنا
مهمترین وظایفی که در اساسنامه ایرنا برای این سازمان تعیین شده است عبارتند از:
– جمع آوری، پردازش حرفه ای و انتشار اخبار و گزارش های خبری از رودیدادهای ایران و جهان در سطح ملی و انعکاس اخبار ایران در سطح بین المللی
– تهیه، تولید و انتشار عکس های خبری از رویدادها و وقایع
– خرید و فروش خبر، گزارش ، مقاله، تفسیر و عکس در سطح ملی و بین المللی
– انجام فعالیت های پژوهشی و تحقیقاتی در موضوعات مختلف
– مشارکت در ایجاد و تقویت سازمان ها و ائتلاف های خبری، منطقه ای و بین المللی

ساختار تشکیلاتی ایرنا
بر اساس آخرین تغییرات تشکیلاتی ایرنا در سال 1370، این سازمان در سطح بالا دارای مدیرعامل و سه معاونت خبری، اجرایی و فنی است. معاونت خبری سه مدیریت "اخبار داخلی"، "اخبار خارجی" و "پژوهش و بررسی های خبری" را مدیریت و هماهنگ می کند. معاونت اجرایی، مدیریت های "امور اداری"،"امور مالی"، "طرح و برنامه" و "بازرگانی" را شامل می شود. معاونت فنی نیز دارای مدیریت های "مهندسی و ارتباطات" و "خدمات رایانه و ماهواره" است.
بر اساس آخرین تغییرات تشکیلاتی، "ایرنا" دارای 50 دفتر در مراکز استان ها و شهرستان های مختلف کشور و 30 دفتر خارجی است. علاوه بر دفاتر خارجی، ایرنا در برخی کشورهای خارجی از خبرنگاران آزاد و رابطین خبری، برای کسب خبر بهره می برد.
چگونگی انتشار اخبار ایرنا
اخبار عمومی کشور و حوزه های مربوط به قوای سه گانه، در مرکز توسط خبرنگاران گروه های خبری سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، ورزشی و علمی گردآوری، تولید و تنظیم می شود و دبیران و سردبیران هر گروه مسوولیت بازبینی نهایی و ارسال آن را برای مشترکان و کاربران برعهده دارند.
اخبار استان ها نیز توسط دفاتر مستقر در مراکز استان گردآوری و با مسوولیت دبیران استانی مستقیما بر روی خروجی اخبار ایرنا قرار می گیرد.
اخبار دفاتر خارجی ایرنا شامل خبرهای تولیدی، گزارش ها و ترجمه مطالب رسانه های خارجی، توسط دبیران مستقر در دفاتر خارجی به تهران ارسال می شود و توسط دبیران یا سردبیران در مرکز روی خروجی قرار می گیرد.
خروجی های خبری ایرنا عبارت از خروجی های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی ، اجتماعی، گزارش، خارجی، ورزشی، علمی،استانی، اخبار انگلیسی و اخبار عربی است.
اخبار ایرنا از دو طریق خطوط مخابراتی و شبکه اینترنتی در اختیار کاربران و مشترکان قرار می گیرد. همچنین در بخش اخبار گویا، مهم ترین خبرهای روز به صورت صوتی از طریق اینترنت به سمع مخاطبان می رسد.
سایر فعالیت های حوزه خبری ایرنا عبارت است از:
– تولید بولتن ها و نشریات تحقیقی، پژوهشی و ترجمه مقالات سیاسی و اقتصادی نشریات تخصصی برای استفاده مراکز مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی کشور
– شنود صوتی و تصویری که برنامه های فرستنده های مهم رادیویی و تلویزیونی جهان و شبکه های مختلف ماهواره ای را ضبط و مطالب مهم آن را ترجمه می کنند و در اختیار مشترکان قرار می دهند.

وظایف سردبیر در ایرنا
سردبیر تحت نظر مدیر کل اخبار (داخلی یا خارجی) و معاون وی انجام وظیفه می کند و وظایف سردبیر بر اساس وظایف سازمانی که در دی ماه 1377به تایید سازمان امور اداری و استخدامی کشور رسید، به شرح زیر است :
برنامه ریزی و هدایت امور تحقیقاتی و مطالعاتی کارکنان تحت سرپرستی در زمینه اطلاعات تخصصی مورد نیاز اعم از تحلیل ها وو وقایع اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی ، سیاسی ، علمی ، هنری ، نظامی و غیره متناسب با موضوعات حوزه خبری ذیربط به منظور افزایش توان شغلی و توان تحلیلی آنان در تنظیم اخبار و تفسیر رویدادها و اتفاقات خبری .
انجام تحقیقات و مطالعات مستمر در جهت ارایه نظرات تخصصی برای بهینه سازی امور خبری و بهبود روش هاب جریان کار در حوزه خبری ذیربط .
ترغیب و ارشاد کارشناسان و کارکنان تحت سرپرستی نسبت به تسلط هرچه بیشتر به زبان های بیگانه مرتبط و فراگیری واژه های جدید و سبک ها و آئین نگارش و تحلیل نویسی .
ارتقای دانش علمی و فنی در جهت آشنایی با فناوری ها و تجهیزات رایانه ای موجود و بهره برداری بهینه از آنها و ترغیب کارکنان تحت سرپرستی در خصوص مورد.
انتقال سیاست ها و خط مشی های خبری و برنامه های سازمان به کارکنان تحت سرپرستی در خصوص مورد.
خلاقیت ، ابتکار و نوآوری در سوژه یابی و شناخت و افزایش منابع و کانون های موثق و مطلع خبری و ارایه شیوه ها و روش های مناسب جهت بهبود کمی و کیفی کار نظیر ایجاد انگیزه به طرق مختلف در بین کارکنان ، نحوه سرعت ، صحت و دقت بخشیدن به خبرها ، تنظیم برنامه ها و تبیین خط مشی های خبری و چگونگی استفاده از امکانات و تجهیزات .
نظارت بر تهیه ، تنظیم ، ویرایش و ترجمه اخبار توسط کارکنان گروه تحت سرپرستی و مطالعه و بررسی آنها به منظور رفع نواقص و اشکالات محتوایی و ادبی مربوطه .
انتخاب و گزینش نهایی اخبار تهیه شده توسط کارکنان تحت سرپرستی و نمایندگی های تحت پوشش با توجه به سیاست های خبری سازمان و ویژگی خبر بین المللی .
عندالزوم و بنا بر حساسیت های موردی حضور در مجامع خبری و اقدام به تهیه خبر حسب سیاست ها و برنامه های سازمان و یا اقدام به ترجمه متون خبری در مواقع اضطراری .
نظارت و کنترل نهایی در ارسال اخبار گروه مربوطه که شامل اخبار نمایندگی ها نیز می گردد.
مطالعه مستمر قوانین و مقررات حرفه ای درون مرزی و برون مرزی و توجه به قانون افشای اسرار اداری و اسناد طبقه بندی شده و هدایت کارکنان تحت سرپرستی در جهت آگاهی از آنها.
سازماندهی شیفت های مختلف گروه و نظارت بر گردش کار آنها و انجام اقدامات اداری ، مالی ، تدارکاتی مربوطه حسب اختیارات تفویضی .

تحصیلات دانشگاهی سردبیران گروه های خبری داخلی ایرنا
در حال حاضر، سردبیران گروه های اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی ، علمی ، فرهنگی و ورزشی ایرنا به ترتیب دانش آموخته های رشته روزنامه نگاری(کارشناسی)، مدیریت (کارشناسی)، ادبیات عرب و خبرنگاری با گرایش علوم استراتژیک(کارشناسی)، مدیریت (کارشناسی)، علوم سیاسی (کارشناسی ارشد) و جامعه شناسی (کارشناسی ارشد) هستد.

مقدمه
در هر پژوهشی تبیین روش تحقیق و مولفه های آن از اهمیت بالایی برخوردار است. از آنجا که تکرار پذیری پژوهش‎های علمی از ارکان تغییر ناپذیر آن بشمار می رود و بر ارزش و بهای آن می افزاید پژوهشگر بایستی مواردی را که این مهم را امکان پذیر می کند در گزارش خود ذکر نماید. در این راستا، این فصل به تبیین روش پژوهش ، جامعه ، نمونه ، روش اندازه گیری ، ابزار اندازه گیری ، روش تجزیه و تحلیل داده ها و…. می پردازد. همچنین در این بخش چارچوب کلی روند کار پژوهش نیز ارائه گردیده است.

3-1- روش پژوهش
پژوهش حاضر در دو سطح کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. در سطح کتابخانه ای به بررسی پیشینه تحقیق پرداخته شده است و نظریات جامعی در این زمینه جمع آوری شده است و در سطح میدانی نیز روش پیمایشی مورد استفاده قرار گرفته است. علت استفاده از روش پیمایشی این است که پژوهشگر قصد داشت تا دیدگاه ها و نظرات نمونه ای از یک جامعه آماری را بررسی نماید. "ترزال بیکر" (1988) معتقد است تحقیق پیمایشی توصیفی است از نگرش و رفتار جمعیتی براساس انتخاب نمونه ای تصادفی و معرف از افراد آن جمعیت و پاسخ آنها به یک رشته سوال. پیمایش غالباً با تعیین افرادی که نماینده و معرف گروه مورد بررسی می باشند (نمونه) و طرح سوالاتی که باید از آنها پرسیده شود، آغاز می شود.

3-2- جامعه آماری
در پژوهش حاضر جامعه آماری عبارت است از کلیه خبرنگاران گروه های خبری داخلی که در سال 1386 در خبرگزاری ایرنا مشغول بکار بوده اند. بر اساس آمار بدست آمده حجم جامعه آماری برابر 98 نفر بوده است.

3-3- نمونه آماری و روش نمونه گیری
اصولا تعمیم در علوم اجتماعی بر مبنای اطلاعات جمع آوری شده از کلیه مشاهدات ، تمام پاسخ دهندگان یا تمام رویدادهای مربوط به موضوع تحقیق نیست. تعداد نسبتا کمی از حالات و موارد ( نمونه ) به کار می رود و به تمام موارد( جامعه )تعمیم داده می شود.( ایران نژاد ، 1378 )
در پژوهش حاضر نیز از تعدادی از خبر نگاران خبرگزاری ایرنا به عنوان نمونه مورد بررسی استفاده شده است.
3-4- حجم نمونه و روش نمونه گیری
احتمالا بهترین نوع شناخته شده نمونه گیری احتمالی، نمونه گیری تصادفی است. در نمونه گیری تصادفی، هر شخص در جامعه شانس مساوی را برای انتخاب شدن در نمونه دارد. بدون توجه به وجوه تشابه و افتراق در میان افراد نمونه، تا زمانی که آنها عضو همان جامعه هستند، همه افراد شانس مساوی برای انتخاب شدن دارند. به عبارت دیگر، اگر انتخاب نمونه ها به گونه ای صورت گیرد که هیچ یک از وا حدهای نمونه نتواند بیش از یک بار در نمونه ظاهر شود، نمونه ها را تصادفی ساده می نامند. در اینجا نیز به هرواحد نمونه ممکن، از N واحد جامعه آماری، شانس برابر با واحدهای دیگر داده می شود. بنابر این کلیه اعضای جامعه مورد نظر از شانس برابری برای قرار گرفتن در نمونه، بر خوردار هستند.(همان، 1378 )
درباره اندازه نمونه پیشنهاد های متعددی وجود دارد. یکی از این پیشنهاد ها این است که اندازه نمونه، یک نسبت عادی (اغلب 5 درصد ) از جامعه باشد.پیشنهاد دیگر، رقم 2000 را توصیه می کند. و سرانجام گفته شده است که هر افزایشی در اندازه نمونه ، دقت در نتایج حاصل از نمونه را زیاد می کند. چنین پیشنهادهایی کافی نیست.اندازه نمونه به ماهیت جامعه و هدف بررسی بستگی دارد. بعضی از بررسی ها با جامعه کوچک سرو کار دارند ( مثلا برندگان جایزه نوبل در یک کشور). برای چنین بررسیهای ممکن است کل جامعه از 10 نفر تجاوز نکند و 100 درصد آن مطلوب باشد. (همان، 1378)
در پژوهش حاضر نیز از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است.
برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. (رفیع پور،1370)

t =1/96 توزیع نرمال t با درصد احتمال بیش از 95 %
p =0/5وجود صفت در نمونه آماری
q =0/5عدم وجود صفت در نمونه آماری
d =0/05درجه اطمینان در سطح احتمال بیش از 95 %
N =98حجم نمونه آماری

با توجه به اینکه عدد 78 کمترین میزان حجم نمونه است برای اطمینان 79 نفر به عنوان نمونه مورد بررسی تعیین شده است.

3-5- ابزار سنجش متغیرها
در پژوهش حاضر جهت سنجش متغیر های مورد بررسی و بدست آوردن اطلاعات لازم از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. این پرسشنامه که با مطالعات جانبی و با استفاده از نظرات صاحبنظران امر سنجش طراحی شد دارای 31 سوال بوده و دو حیطه ی وضعیت و وضعیت موجود را مورد سنجش قرار داده است. در سوالات آن از مقیاس ‎لیکرت استفاده شده به نحوی که در 18 گویه ی مربوط به وضعیت مطلوب که در مورد شرایط و ویژگی های یک سردبیر موفق و کارآمد سوال شده از طیف های 1)بسیار زیاد، 2)زیاد، 3 )تا حدودی، 4)کم، 5)بسیار کم و 6)اصلاً و در13 گویه ی مربوط به وضعیت موجود نیز که در مورد میزان دارا بودن ویژگی های مطلوب برای سردبیران انتخابی در 2 سال گذشته سوال شده است از طیف های 1) کاملا موافقم، 2) موافقم، 3) نظری ندارم، 4) مخالفم و5) کاملا مخالفم استفاده شده است. این پرسشنامه در مجموع 36 مقوله- اعم از مشخصات فردی ، متغیر های مورد بررسی و متغیر های جانبی- را مورد سنجش قرار داده است.
در ضمن یک دستورالعمل مختصر نیز ضمن جلب اعتماد پاسخ دهندگان درمورد محرمانه بودن پاسخ ها ، آنها را با شیوه پاسخ دادن آشنا نموده است. نمونه ای از پرسشنامه مذکور در بخش ضما‎ئم ارائه شده است.
3-6- سنجش روایی و اعتبار پرسشنامه
دو ویژگی اساسی اندازه گیری که باید در بررسی تناسب و مفید بودن ابزارهای اندازه گیری مورد توجه قرار گیرد پایایی ( اعتبار54 ) و روایی55 است (خوی نژاد ،1380). در ادامه این دو مقوله به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است.

3-7- روایی پرسشنامه
روایی اندازه گیری عبارت از میزانی است که ابزار مورد نظر آنچه را برای اندازه گیری آن تخصیص یافته اندازه می گیرد. به بیان ساده تر روایی با این سوال سروکار دارد که " آیا ابزار ویژگی ، صفت و یا هر چیزی را که برای آن ساخته شده است می سنجد؟( خوی نژاد، 1380 ) در این پژوهش جهت رسیدن به روایی محتوایی مناسب اقداماتی در چند مرحله بدین شرح زیرصورت گرفته است که ابتدا بر اساس اطلاعاتی که در این ارتباط در کتابها و نشریات مربوط ، تحقیقات و پایان نامه های مختلف جمع آوری شده بود مفاهیم اولیه محتوای پرسشنامه انتخاب شد و سپس با یاری اساتید محترم دانشگاه (استاد راهنما و مشاور) نسبت به بررسی و اصلاح آنها اقدام گردید و در یک جمع بندی منطقی 31 سئوال که نزدیکی مفهومی با موضوع قابل سنجش ، داشته است به عنوان سئوالات پرسشنامه انتخاب شد. از این میان 18 سوال به وضعیت مطلوب و 13 سوال به وضعیت موجود اختصاص داشته است.

3-8- اعتبار پرسشنامه
به طور خلاصه اعتبار به معنای همسانی است یعنی همسانی اندازه گیری در آنچه اندازه می گیرد. پایایی درجه ای است که بر اساس آن ابزار اندازه گیری در افراد مشابه در زمانی دیگر نتایج مشابهی را بدست می دهد.کرانباخ (915 ) فرمولی را تدوین کرده است که بر اساس دو یا چند بخش آزمون قرار دارد و فقط مستلزم یک بار اجرای آزمون است.( خوی نژاد ، 1380 ) همچنین زمانی که مقیاسی از نوع لیکرت وجود داشته باشد و محقق بخواهد از طریق گویه های مختلف یک مفهوم پیچیده را اندازه گیری کند برای سنجش انسجام درونی مقیاس می تواند از آماره آلفای کرونباخ استفاده کند.(کلانتری ،1382، 74)
از آنجا که پرسشنامه خودساخته در این پژوهش بر اساس رتبه بندی مقیاس لیکرت طراحی شده بود ، برای بررسی اعتبار و همسانی درونی آن پس از اجرای آزمایشی برای حجم نمونه ای معادل 19 نفر، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج حاصل از محاسبات حاکی از آن است که ضریب آلفای کرونباخ برای سوالات مربوط به وضعیت مطلوب معادل 809/0 و برای وضعیت موجود 784/0 بوده است که نشانگر این است که پرسشنامه در دو حیطه ی وضعیت مطلوب و وضعیت موجود از اعتبار مناسب و لازم برخوردار است.

3-9- روش جمع آوری اطلاعات
در پژوهش حاضر پس از تدوین پرسشنامه تعدادی به صورت آزمایشی و برای اعتبار یابی ، توسط نمونه مورد نظر تکمیل گردید و پس از اعتبار یابی پرسشنامه ها در اختیار نمونه مورد بررسی قرار گرفت و پس از تکمیل ، جمع آوری شد. داده های بدست آمده وارد رایانه شده و با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

3-10- روش تجزیه و تحلیل داده ها
در پژوهش حاضر داده های بدست آمده از پرسشنامه ها وارد رایانه شده و با استفاده از نرم افزار SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در سطح توصیفی،داده ها با استفاده از شاخص های فراوانی( فراوانی ، درصد فراوانی ، درصد تراکمی و … ) و نمودار ستونی و دایره ای توصیف شده اند و در سطح استنباطی نیز جهت بررسی رابطه بین متغیر ها و بررسی فرضیه ها از آزمون "خی دو" تک متغیری و آزمون "ویلکاکسون" استفاده شده است.
در روند تجزیه و تحلیل استنباطی در بررسی هر فرضیه ، ابتدا سوالات مربوط به هر متغیر جمع بندی شده و در یک مقیاس لیکرت با 5 گزینه، معادل سازی شده اند. سپس در مورد هر متغیر با استفاده از آزمون خی دو تک متغیری وضعیت مطلوب و وضعیت موجود به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و سپس با استفاده از آزمون ویلکاکسون، وضعیت موجود و وضعیت مطلوب مورد مقایسه قرار گرفته است.

مقدمه
تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده به منزله پل ارتباطی برای رسیدن به نتایج پژوهش است که معمولا در فصل چهارم گزارش می آید. در این فصل از گزارش پژوهشگر به توصیف حجم نمونه بر اساس اطلاعات بدست آمده پرداخته و با اجرای آزمون آماری مناسب در مورد معناداری رابطه ها و تفاوت ها و تعمیم نتایج بدست آمده به جامعه مورد نظر اقدام می کند.
در این فصل از پژوهش حاضر نیز در دو سطح توصیفی و استنباطی به تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده پرداخته شده است در سطح توصیفی از شاخص های فراوانی ( فراوانی مطلق ، درصد فراوانی ، فراوانی تراکمی ) و نمودار دایره ای و ستونی استفاده شده است. و در سطح استنباطی نیز با استفاده از آزمون خی دو تک متغیری و آزمون ویلکاکسون به تجزیه و تحلیل استنباطی پرداخته شد شایان ذکر است که فصل حاضر در دو بخش زیر ارائه شده است :
بخش اول): تجزیه و تحلیل توصیفی و
بخش دوم): تجزیه و تحلیل استنباطی.

4-1- تجزیه و تحلیل توصیفی
الف): بررسی ویژگی های فردی پاسخگویان

جدول 4-1: شاخص های گرایش مرکزی وپراکندگی سن نمونه مورد بررسی
شاخص ها
مقدار
میانگین

40.06
میانه

39
نما

38
انحراف استاندارد

6.574
واریانس

43.214
دامنه تغییرات

32
مینیمم

25
ماکزیمم

57

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود میانگین سن نمونه مورد بررسی 06/40 و میانه 39و دامنه تغییرات 32، دارای انحراف معیار 574/6 و واریانس 214/43 بوده است.

جدول4-2 :توزیع فراوانی پاسخگویان برحسب سن

سن پاسخگویان
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
21-25
1
1.3
1.3

26-30
3
3.8
5.1

31-35
15
19.0
24.1

36-40
27
34.2
58.2

41-45
21
26.6
84.8

46-50
6
7.5
92.4

51-55
3
3.8
96.2

56-60
3
3.8
100.0

مجموع
79
100

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود بیشترین فراوانی سن پاسخگویان به طبقه 36 تا 40 سال و کمترین فراوانی به طبقه 21 تا 25 سال اختصاص داشته است ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-3 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت

جنسیت
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی
تراکمی
زن
41
51.9
51.9

مرد
38
48.1
100.0

مجموع
79
100

جدول فوق نشان می دهد که از کل حجم نمونه مورد بررسی 9/51 درصد از افراد زن و 1/48 درصد مرد بوده اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-4 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تاهل

سن ازدواج
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی
تراکمی
مجرد
16
20.2
20.2

متاهل
62
78.5
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100

یافته های جدول فوق حاکی از آن است که از کل حجم نمونه مورد بررسی 3/20 درصد از افراد مجرد و 5/78 درصد متاهل بوده اند و 3/1 درصد وضعیت تاهل خود را ذکر نکرده اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-5 : توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات

میزان تحصیلات
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی
تراکمی
کارشناسی
61
77.2
77.2

کارشناسی ارشد
16
20.3
97.5

دکترا
2
2.5
100.0

مجموع
79
100

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود از کل حجم نمونه مورد بررسی 2/77 درصد کارشناسی ، 3/20 درصد کارشناسی ارشد و 5/2درصد دکترا بوده اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4- 6: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سابقه کار

میزان تحصیلات
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
0-5
3
3.8
3.8

6-10
13
16.5
20.3

11-15
13
16.5
36.7

16-20
32
40.4
77.2

21-25
8
10.1
87.3

26-30
10
12.7
100.0

مجموع
79
100

جدول فوق نشان می دهد که از کل حجم نمونه مورد بررسی 5/3 درصد از افراد سابقه کارشان زیر 5 سال ، 5/16 درصد بین 6 تا 10 سال ، 5/16 درصد 11 تا 15 سال ، 5/40 درصد بین 16 تا 20 سال ، 1/10 درصد بین 21 تا 25 سال و 7/12 درصد بین 26 تا 30 سال ذکر کرده اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-7 : شاخص های گرایش مرکزی و پراکندگی سابقه کار نمونه مورد بررسی

شاخص ها
مقدار
میانگین

16.77
میانه

17
نما

16
انحراف استاندارد

6.359
واریانس

40.435
دامنه تغییرات

25
مینیمم

5
ماکزیمم

30

یافته های جدول فوق حاکی از آن است که میانگین سابقه کار نمونه مورد بررسی 77/16 و میانه 17 و دامنه تغییرات 25، دارای انحراف معیار 359/6 و واریانس 435/40 بوده است.

ب): توصیف نظرات پاسخگویان در مورد وضعیت مطلوب
جدول4-8 : توزیع فراوانی داشتن تحصیلات کارشناسی ارشد رشته روزنامه نگاری
گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
3
3.8
3.8

بسیار کم
5
6.3
10.1

کم
3
3.8
13.9

تا حدودی
19
24.1
38.0

زیاد
31
39.2
77.2

بسیار زیاد
18
22.8
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود از کل حجم نمونه مورد بررسی 8/3 درصد از افراد داشتن تحصیلات کارشناسی ارشد رشته روزنامه نگاری را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 3/6 درصد نیز بسیار کم ، 8/3 درصد کم ، 1/24 درصد تا حدودی ، 2/39 درصد زیاد و 8/22 درصد داشتن تحصیلات کارشناسی ارشد رشته روزنامه نگاری را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-9 : توزیع فراوانی داشتن مهارت در برقراری تعامل اینترنتی با رسانه ها

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
1
1.3
1.3

بسیار کم
5
6.3
7.6

کم
2
2.5
10.1

تا حدودی
11
13.9
24.1

زیاد
36
45.6
69.6

بسیار زیاد
24
30.4
100.0

مجموع
79
100.0

جدول بالا حاکی از آن است که 3/1 از افراد مهارت در برقراری تعامل اینترنتی با رسانه ها را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 3/6 درصد بسیار کم ، 5/2 درصد کم ، 9/13 درصد تا حدودی ، 6/45 درصد زیاد و 4/30 درصد نیز مهارت در برقراری تعامل اینترنتی با رسانه ها را موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-10 : توزیع فراوانی داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با مدیر مستقیم

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
29
36.7
36.7

بسیار کم
17
21.5
58.2

کم
3
3.8
62.0

تا حدودی
15
19.0
81.0

زیاد
6
7.6
88.6

بسیار زیاد
6
7.6
96.2

بدون پاسخ
3
3.8
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 7/36 درصد از افراد داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با مدیر به صورت مستقیم را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 5/21 درصد بسیار کم ، 8/3 درصد کم ، 19 درصد تا حدودی ، 6/7 درصد زیاد و 6/7 درصد نیز داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با مدیر به صورت مستقیم را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-11 : توزیع فراوانی آشنایی با فن آوری های نوین ارتباطی

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
2
2.5
2.5

بسیار کم
0
0
2.5

کم
4
2"5
7.6

تا حدودی
8
10.1
17.7

زیاد
28
35.4
53.2

بسیار زیاد
35
44.3
97.5

بدون پاسخ
2
2.5
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 5/2 درصد از افراد آشنایی با فن آوری های نوین ارتباطی را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 1/5 درصد کم ، 1/10 درصد تا حدودی ، 4/25 درصد زیاد و 3/44 درصد نیز آشنایی با فن آوری های نوین ارتباطی را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-12 : توزیع فراوانی آشنایی با امور حیطه ی فعالیت سردبیری خود
گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
1
1.3
1.3

بسیار کم
6
7.6
8.9

کم
1
1.3
10.1

تا حدودی
8
10.1
20.3

زیاد
14
17.7
38.0

بسیار زیاد
49
62.0
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 3/1 درصد از افراد آشنایی با امور حیطه ی فعالیت سردبیری خود را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 6/7 درصد بسیار کم ، 3/1 درصد کم ، 1/10 درصد تا حدودی ، 7/17 درصد زیاد و 62 درصد نیز آشنایی با امور حیطه ی فعالیت سردبیری خود را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-13 : توزیع فراوانی زن بودن به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
38
48
48.1

بسیار کم
10
12.7
60.8

کم
10
12.7
73.4

تا حدودی
18
22.8
96.2

زیاد
2
2.5
98.7

بسیار زیاد
0
0
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 1/48 درصد از افراد زن بودن را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 7/12 درصد بسیار کم ، 7/12 درصد کم ، 8/22 درصد تا حدودی و 5/2 درصد زیاد نیز زن بودن را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-14:توزیع فراوانی همسویی گرایش سیاسی فرد باسیاستهای دولت به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
15
19.0
19.0

بسیار کم
5
6.3
25.3

کم
13
16.5
41.8

تا حدودی
24
30
72.2

زیاد
14
17.7
89.9

بسیار زیاد
7
8.9
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 19درصد از افراد همسو بودن گرایش سیاسی فرد با سیاست های دولت را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 3/6 درصد بسیار کم ، 5/16 درصد کم ، 4/30 درصد تا حدودی ، 7/17 درصد زیاد و 9/8 درصد نیز همسو بودن گرایش سیاسی فرد با سیاست های دولت را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-15 : توزیع فراوانی آشنایی با اینترنت به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
1
1.3
1.3

بسیار کم
0
0
1.3

کم
2
2.5
3.8

تا حدودی
11
13.9
17.7

زیاد
39
49.4
67.1

بسیار زیاد
26
32.9
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 3/1 درصد از افراد آشنایی با اینترنت را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 5/2 درصد کم ، 9/13 درصد تا حدودی ، 4/49 درصد زیاد و 9/32 درصد نیز آشنایی با اینترنت را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-16: توزیع فراوانی همسویی گرایش سیاسی فرد با سیاستهای وزارت ارشاد به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
23
29
29.1

بسیار کم
10
12.7
41.8

کم
6
7.6
49.4

تا حدودی
16
20.3
69.6

زیاد
12
15.2
84.8

بسیار زیاد
11
13.9
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 1/29 درصد از افراد همسو بودن گرایش سیاسی فرد با سیاست های وزارت ارشاد را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 7/12 درصد بسیار کم ، 6/7 درصد کم ، 3/20 درصد تا حدودی ، 2/15 درصد زیاد و 9/13 درصد نیز همسو بودن گرایش سیاسی فرد با سیاست های وزارت ارشاد را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-17: توزیع فراوانی داشتن تحصیلات کارشناسی ارشد رشته ارتباطات به عنوان ملاک انتخاب سردبیر
گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
3
3.8
3.8

بسیار کم
6
7.6
11.4

کم
7
8.9
20.3

تا حدودی
22
27.8
48.1

زیاد
23
29.1
77.2

بسیار زیاد
17
21.5
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 8/3 درصد از افراد داشتن تحصیلات کارشناسی ارشد رشته ارتباطات را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 6/7 درصد بسیار کم ، 9/8 درصد کم ، 8/27 درصد تا حدودی ، 1/29 درصد زیاد و 5/21 درصد نیز داشتن تحصیلات کارشناسی ارشد رشته ارتباطات را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4 -18 : توزیع فراوانی داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با مدیر عامل سازمان به عنوان ملاک انتخاب سردبیر
گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
30
38.0
38.0

بسیار کم
13
16.5
54.4

کم
6
4"7
62.0

تا حدودی
16
20.3
82.3

زیاد
9
11.4
93.7

بسیار زیاد
4
5.1
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 38 درصد از افراد داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با مدیر عامل سازمان را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 5/16 درصد بسیار کم ، 6/7 درصد کم ، 3/20 درصد تا حدودی ، 4/11 درصد زیاد و 1/5 درصد نیز داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با مدیر عامل سازمان را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-19: توزیع فراوانی داشتن تسلط به یکی از زبانهای خارجی به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
0
0
0

بسیار کم
2
2.5
2.5

کم
2
2.5
5.1

تا حدودی
26
32.9
38.0

زیاد
14
17.7
55.7

بسیار زیاد
34
43.0
98.7

بدون پاسخ
1
4"1
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 5/2 درصد بسیار کم ، 5/2 درصد کم ، 9/32 درصد تا حدودی ، 7/17 درصد زیاد و 43 درصد نیز داشتن تسلط به یکی از زبان های خارجی را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-20: توزیع فراوانی داشتن سرعت عمل دراطلاع یافتن ازبازتاب اخبار مهم داخلی درسطح بین المللی وانعکاس آن به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
0
0
0

بسیار کم
2
2.5
2.5

کم
5
6.3
8.9

تا حدودی
8
2 "10
19.0

زیاد
15
19.0
38.0

بسیار زیاد
49
62.0
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 5/2 درصد بسیار کم ، 3/6 درصد کم ، 1/10 درصد تا حدودی ، 19 درصد زیاد و 62 درصد نیز سرعت عمل دراطلاع یافتن ازبازتاب اخبار مهم داخلی درسطح بین المللی وانعکاس آن را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-21: توزیع فراوانی داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با وزیر ارشاد به عنوان ملاک انتخاب سردبیر
گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
36
45.6
45.6

بسیار کم
8
10.1
55.7

کم
6
7.6
63.3

تا حدودی
16
20.3
83.5

زیاد
8
10.1
93.7

بسیار زیاد
5
6.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 6/45 درصد از افراد داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با وزیر ارشاد را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 1/10 درصد بسیار کم ، 6/7 درصد کم ، 3/20 درصد تا حدودی ، 1/10 درصد زیاد و 3/6 درصد نیز داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با وزیر ارشاد را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-22 : توزیع فراوانی دارا بودن سابقه کار حرفه ای مناسب به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
0
0
0

بسیار کم
0
0
0

کم
3
3.8
3.8

تا حدودی
8
10.1
13.9

زیاد
35
44.3
58.2

بسیار زیاد
33
41.8
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 8/3 درصد از افراد دارا بودن سابقه کار حرفه ای مناسب را در موفقیت سر دبیری را کم ، 1/10 درصد تا حدودی ، 3/44 درصد زیاد و 8/41 درصد نیز دارا بودن سابقه کار حرفه ای مناسب را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-23 : توزیع فراوانی داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با معاونت خبر به عنوان ملاک انتخاب سردبیر
گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
29
36.7
36.7

بسیار کم
11
13.9
50.6

کم
6
7.6
58.2

تا حدودی
23
29.1
87.3

زیاد
6
7.6
94.9

بسیار زیاد
4
5.1
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 7/36 درصد از افراد داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با معاونت خبر را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 9/13 درصد بسیار کم ، 6/7 درصد کم ، 1/29 درصد تا حدودی ، 6/7 درصد زیاد و 1/5 درصد نیز داشتن ارتباطات فردی یا خانوادگی با معاونت خبر را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-24 : توزیع فراوانی مرد بودن به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
21
26.6
26.6

بسیار کم
2
2.5
29.1

کم
6
7.6
36.7

تا حدودی
23
29.1
65.8

زیاد
9
11.4
77.2

بسیار زیاد
17
21.5
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 6/26 درصد از افراد مرد بودن را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 5/2 درصد بسیار کم ، 6/7 درصد کم ، 1/29 درصد تا حدودی ، 4/11 درصد زیاد و 5/21 درصد نیز مرد بودن را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-25 : توزیع فراوانی داشتن ارتباطات نزدیک و قوی با دولتمردان و سیاستگذاران به عنوان ملاک انتخاب سردبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
اصلاً
12
15.2
15.2

بسیار کم
9
11.4
26.6

کم
3
3.8
30.4

تا حدودی
14
17.7
48.1

زیاد
14
17.7
65.8

بسیار زیاد
27
34.2
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 2/15 درصد از افراد داشتن ارتباطات نزدیک و قوی با دولتمردان و سیاستگذاران را در موفقیت سر دبیری اصلاً موثر ندانسته اند ، 4/11 درصد بسیار کم ، 8/3 درصد کم ، 7/17 درصد تا حدودی ، 7/17 درصد زیاد و 2/34 درصد نیز داشتن ارتباطات نزدیک و قوی با دولتمردان و سیاستگذاران را در موفقیت سر دبیری بسیار زیاد موثر دانسته اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

ج): توصیف نظرات پاسخگویان در مورد وضعیت موجود
جدول4-26 : توزیع فراوانی میزان آشنایی سردبیران با اینترنت درحد نیاز یک سر دبیر

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
13
16.5
16.5

موافقم
19
24
40.5

نظری ندارم
25
31.6
72.2

مخالفم
21
26.6
98.7

کاملاً مخالفم
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 5/16 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب در حد نیاز یک سر دبیر با اینترنت آشنا بوده اند ، کاملاً موافق بوده اند ، 1/24 درصد موافق ، 6/31 درصد نظری نداشته اند ، 6/26 درصد مخالف و 3/1 درصد کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-27 : توزیع فراوانی عمدتاً مرد بودن سردبیران

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
23
29
29.1

موافقم
24
30.4
59.5

نظری ندارم
15
19.0
78.5

مخالفم
10
12.7
91.1

کاملاً مخالفم
7
8.9
100.0

مجموع
79
100.0

یافته های جدول فوق حاکی از آن است که 1/29 درصد از افراد در مورد با این موضوع که سردبیران منتخب عمدتاً مرد بوده اند کاملاً موافق بوده اند ، 4/30 درصد موافق ، 19 درصد نظری نداشته اند ، 7/12 درصد مخالف و 9/8 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-28 : توزیع فراوانی میزان آشنایی سردبیران با فن آوری های نوین ارتباطی

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
4
5.1
5.1

موافقم
14
17.7
22.8

نظری ندارم
23
29.1
51.9

مخالفم
25
31.6
83.5

کاملاً مخالفم
12
15.2
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 1/5 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب در با فن آوری های نوین ارتباطی آشنا بوده اند ، کاملاً موافق ، 7/17 درصد موافق ، 1/29 درصد نظری نداشته اند ، 6/31 درصد مخالف و 2/15 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4 -29 : توزیع فراوانی میزان تسلط سردبیران با یکی از زبان های خارجی

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
6
5"7
7.6

موافقم
16
20.3
27.8

نظری ندارم
13
16.5
44.3

مخالفم
26
32.9
77.2

کاملاً مخالفم
18
22.8
100.0

مجموع
79
100.0

جدول فوق نشان می دهد که 6/7 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب حداقل به یکی از زبان های خارجی تسلط داشته اند ، کاملاً موافق بوده اند ، 3/20 درصد موافق ، 5/16 درصد نظری نداشته اند ، 9/32 درصد مخالف و 8/22 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-30 : توزیع فراوانی داشتن ارتباط فردی یا خانوادگی سردبیران با یکی از مسئولین ذیربط

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
17
21.5
21.5

موافقم
13
16.5
38.0

نظری ندارم
28
35.4
73.4

مخالفم
11
13.9
87.3

کاملاً مخالفم
10
12.7
100.0

مجموع
79
100.0

یافته های جدول فوق حاکی از آن است که 5/21 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب با یکی از مسئولین ذی ربط ارتباط فردی یا خانوادگی داشته اند کاملاً موافق بوده اند ، 5/16 درصد موافق ، 4/35 درصد نظری نداشته اند ، 9/13 درصد مخالف و 7/12 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-31 : توزیع فراوانی اکثرا زن بودن سردبیران

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
7
8"8
8.9

موافقم
4
5.1
13.9

نظری ندارم
16
20.3
34.2

مخالفم
27
34.2
68.4

کاملاً مخالفم
23
29.1
97.5

بدون پاسخ
2
2.5
100.0

مجموع
79
100.0

جدول فوق نشان می دهد که 9/8 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب اکثرا زن بودن کاملاً موافق بوده اند ، 1/5 درصد موافق ، 3/20 درصد نظری نداشته اند ، 2/34 درصد مخالف و 1/29 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-32 : توزیع فراوانی دارا بودن سابقه کار حرفه ای مناسب سردبیران

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
3
7"3
3.8

موافقم
25
31.6
35.4

نظری ندارم
13
16.5
51.9

مخالفم
30
38.0
89.9

کاملاً مخالفم
7
8.9
98.7

بدون پاسخ
1
1.3
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 8/3 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب دارای سابقه کار حرفه ای مناسب بوده اند ، کاملاً موافق ، 6/31 درصد موافق ، 5/16 درصد نظری نداشته اند ، 38 درصد مخالف و 9/8 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-33 :توزیع فراوانی دارا بودن مهارت لازم در برقراری تعامل اینترنتی با رسانه ها

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
2
2.5
2.5

موافقم
17
21.5
24.1

نظری ندارم
20
25.3
49.4

مخالفم
28
35.4
84.8

کاملاً مخالفم
12
3"15
100.0

مجموع
79
100.0

یافته های جدول فوق حاکی از آن است که 5/2 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب در برقراری تعامل اینترنتی با رسانه ها از مهارت لازم برخوردار بوده اند ، کاملاً موافق بوده اند ، 5/21 درصد موافق ، 3/25 درصد نظری نداشته اند ،4/35 درصد مخالف و 2/15 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-34 : توزیع فراوانی دارا بودن سردبیران تحصیلات مرتبط با روزنامه نگاری و ارتباطات

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
8
10.1
10.1

موافقم
14
17.7
27.8

نظری ندارم
10
12.7
40.5

مخالفم
37
46.8
87.3

کاملاً مخالفم
10
12.7
100.0

مجموع
79
100.0

یافته های جدول فوق حاکی از آن است که 1/10 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب دارای تحصیلات مرتبط با روزنامه نگاری و ارتباطات بوده اند ، کاملاً موافق ، 7/17 درصد موافق ، 7/12 درصد نظری نداشته اند ، 8/45 درصد مخالف و 7/12 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-35 : توزیع فراوانی میزان ارتباط نزدیک و قوی سردبیران با دولتمردان و سیاستگذاران

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
10
6"12
12.7

موافقم
14
17.7
30.4

نظری ندارم
23
29.1
59.5

مخالفم
19
24.1
83.5

کاملاً مخالفم
13
16.5
100.0

مجموع
79
100.0

جدول فوق نشان می دهد که 7/12 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب ارتباط نزدیک و قوی با دولتمردان و سیاستگذاران داشته اند ، 7/17 درصد موافق ، 1/29 درصد نظری نداشته اند ،1/24 درصد مخالف و 5/16 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-36 : توزیع فراوانی میزان آشنایی سردبیران با امورحیطه فعالیت خود

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
3
7"3
3.8

موافقم
32
40.5
44.3

نظری ندارم
19
24.1
68.4

مخالفم
18
22.8
91.1

کاملاً مخالفم
7
8.9
100.0

مجموع
79
100.0

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود 8/3 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب در مورد میزان آشنایی با امور حیطه ی فعالیت خود در حد نیاز یک سر دبیر کاملاً موافق بوده اند ، 5/40 درصد موافق ، 1/24 درصد نظری نداشته اند ،8/22 درصد مخالف و 9/8 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-37 : توزیع فراوانی سرعت عمل داشتن سردبیران دراطلاع یافتن ازبازتاب اخبار مهم داخلی درسطح بین المللی وانعکاس آن

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
5
6.3
6.3

موافقم
21
26.6
32.9

نظری ندارم
21
26.6
59.5

مخالفم
28
35.4
94.9

کاملاً مخالفم
4
5.1
100.0

مجموع
79
100.0

یافته های جدول فوق حاکی از آن است که 3/6 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب دراطلاع یافتن ازبازتاب اخبار مهم داخلی درسطح بین المللی وانعکاس آن سرعت عمل لازم را داشته اند ، کاملاً موافق ، 6/26 درصد موافق ، 6/26 درصد نظری نداشته اند ، 6/26 درصد مخالف و 1/5 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند ، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

جدول4-38 : توزیع فراوانی همسو بودن سردبیران با سیاست های دولت یا وزارت ارشاد

گزینه ها
فراوانی
درصد فراوانی
درصد فراوانی تراکمی
کاملاً موافقم
18
22.8
22.8

موافقم
25
31.6
54.4

نظری ندارم
20
25.3
79.7

مخالفم
5
4"6
86.1

کاملاً مخالفم
11
13.9
100.0

مجموع
79
100.0

جدول فوق نشان می دهد که 8/22 درصد از افراد با این موضوع که سردبیران منتخب با سیاست های دولت یا وزارت ارشاد همسو بوده اند کاملاً موافق ، 6/31 درصد موافق ، 3/25 درصد نظری نداشته اند ،3/6 درصد مخالف و 9/13 درصد نیز با این موضوع کاملاً مخالف بوده اند، نمودار زیر توزیع فراوانی فوق را نشان می دهد.

4-2- تجزیه و تحلیل استنباطی
در روند تجزیه و تحلیل استنباطی در بررسی هر فرضیه ، ابتدا سوالات مربوط به هر متغیر جمع بندی شده و در یک مقیاس لیکرت با 5 گزینه ، معادل سازی شده اند. سپس در مورد هر متغیر با استفاده از آزمون خی دو تک متغیری وضعیت مطلوب و وضعیت موجود به طور جداگانه مورد بررسی قرارگرفته و سپس با استفاده از آزمون ویلکاکسون ، وضعیت موجود و وضعیت مطلوب مورد مقایسه قرار گرفته است.
بررسی فرضیه اول
بنظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی ایرنا ، داشتن تحصیلات تکمیلی دانشگاهی یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران ایرنا است.

الف): بررسی وضعیت مطلوب
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.

جدول4-39 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه اول

میزان مطلوبیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار کم و اصلاً
5
15.8
-10.8

کم
6
15.8
-9.8

تاحدودی
17
15.8
1.2

زیاد
33
15.8
17.2

بسیار زیاد
18
15.8
2.2

مجموع
79
79

جدول 4-40 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت مطلوب در فرضیه اول

مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
32.582
4
.001

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا داشتن تحصیلات تکمیلی دانشگاهی مرتبط یکی از ملاک های انتخاب سردبیران می باشد. چرا که مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 65 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده است.

ب): بررسی وضعیت موجود
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.

جدول4-41 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت موجود در فرضیه اول

میزان موجودیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار زیاد
8
15.8
-7.8

زیاد
14
15.8
-1.8

تاحدودی
10
15.8
-5.8

کم
37
15.8
21.2

بسیار کم و اصلاً
10
15.8
-5.8

جدول 4-42 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت موجود در فرضیه اول
مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
36.759
4
.001
همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا تحصیلات تکمیلی دانشگاهی مرتبط ، یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران نیست. چرا که مجموع کم و بسیار کم حدود 59 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 28 درصد از فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده اند.
ج): مقایسه وضعیت موجود و مطلوب
جدول 4-43 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه اول
مقایسه ها
تعداد موارد
میانگین رتبه ای
مجموع رتبه ها
برتری وضعیت مطلوب
55
36.46
2005.50

برتری وضعیت موجود
15
31.97
479.50

تساوی دو وضعیت
9

مجموع
79

جدول 4-44 : نتایج آزمون ویلکاکسون درمقایسه وضعیت مطلوب و موجود در فرضیه اول
مقدار Z آزمون ویلکاکسون
سطح معناداری
-4.530
.001
نتایج جدول فوق نشان می دهد که با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این می توان گفت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از لحاظ ملاک بودن تحصیلات تکمیلی دانشگاهی مرتبط ، تفاوت معناداری وجود دارد. و با توجه به بررسی میزان برتری وضعیت مطلوب و موجود باید گفت که وضعیت موجود به طور معناداری از وضعیت مطلوب فاصله دارد.

بررسی فرضیه دوم
بنظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی ایرنا ، داشتن سابقه کار حرفه ای یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران ایرنا است.

الف): بررسی وضعیت مطلوب
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.
جدول 4-45 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه دوم

میزان مطلوبیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
کم
1
19.8
-18.8

تاحدودی
6
19.8
-13.8

زیاد
31
19.8
11.3

بسیار زیاد
41
19.8
21.3

مجموع
79
79

جدول 4-46 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت مطلوب در فرضیه دوم

مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
56.646
3
.001

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا داشتن سابقه کار حرفه ای یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران می باشد. چرا که مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 91 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده است.

ب): بررسی وضعیت موجود
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.

جدول 4-47 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت موجود در فرضیه دوم

میزان موجودیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار زیاد
6
15.8
-9.8

زیاد
23
15.8
7.2

تاحدودی
15
15.8
-.8

کم
27
15.8
11.2

بسیار کم و اصلاً
8
15.8
-7.8

مجموع
79

جدول 4-48 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت موجود در فرضیه دوم
مقدار بحرانی خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
21.190
4
.001
همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا داشتن سابقه کار حرفه ای یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران نیست. چرا که مجموع کم و بسیار کم حدود 44 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 37 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است.

ج): مقایسه وضعیت موجود و مطلوب
جدول 4-49 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه دوم
مقایسه ها
تعداد موارد
میانگین رتبه ای
مجموع رتبه ها
برتری وضعیت مطلوب
63
35.69
2248.50

برتری وضعیت موجود
5
19.50
97.50

تساوی دو وضعیت
11

مجموع
79

جدول 4-50 : نتایج آزمون ویلکاکسون در مقایسه وضعیت مطلوب و موجود در فرضیه اول
مقدار Z آزمون ویلکاکسون
سطح معناداری
-6.662
.000

نتایج جدول فوق نشان می دهد که با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این با اطمینان 99 درصد می توان گفت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از لحاظ ملاک بودن سابقه کار حرفه ای ، تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به میزان برتری دو وضعیت می توان گفت که وضعیت موجود به طور معناداری با وضعیت مطلوب فاصله دارد.

بررسی فرضیه سوم
بنظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران ایرنا آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران باشد.

الف): بررسی وضعیت مطلوب
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.
جدول4-51 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه سوم
میزان مطلوبیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار کم و اصلاً
1
15.8
-14.8

کم
2
15.8
-13.8

تاحدودی
6
15.8
-9.8

زیاد
20
15.8
4.2

بسیار زیاد
50
15.8
34.2

مجموع
79
79

جدول 4-52 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت مطلوب در فرضیه سوم
مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
107.139
4
.001

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران می باشد. چرا که مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 89 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده است.

ب): بررسی وضعیت موجود
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.
جدول 4-53 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت موجود در فرضیه سوم

میزان موجودیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار زیاد
7
15.8
-8.8

زیاد
11
15.8
-4.8

تاحدودی
29
15.8
13.2

کم
26
15.8
10.2

بسیار کم و اصلاً
6
15.8
-9.8

مجموع
79

جدول 4-54 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت موجود در فرضیه سوم
مقدار بحرانی خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
30.051
4
.001

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران نیست. چرا که مجموع کم و بسیار کم حدود 41 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 23 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است.

ج): مقایسه وضعیت موجود و مطلوب
جدول 4-55 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه دوم
مقایسه ها
تعداد موارد
میانگین رتبه ای
مجموع رتبه ها
برتری وضعیت مطلوب
61
40.28
2457.00

برتری وضعیت موجود
11
15.55
171.00

تساوی دو وضعیت
7

مجموع
79

جدول 4-56 :نتایج آزمون ویلکاکسون در مقایسه وضعیت مطلوب و موجود در فرضیه اول

مقدار Z آزمون ویلکاکسون
سطح معناداری
-6.502
.001
نتایج جدول فوق نشان می دهد که با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این با اطمینان 99 درصد می توان گفت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از لحاظ ملاک بودن آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی ، تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به میزان برتری دو وضعیت می توان گفت که وضعیت موجود به طور معناداری با وضعیت مطلوب فاصله دارد.

بررسی فرضیه چهارم
بنظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران ایرنا گرایش های سیاسی یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است .
الف): بررسی وضعیت مطلوب
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.

جدول 4-47 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه چهارم
میزان مطلوبیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار کم و اصلاً
19
15.8
3.2

کم
21
15.8
5.2

تاحدودی
14
15.8
-1.8

زیاد
13
15.8
-2.8

بسیار زیاد
12
15.8
-3.8

مجموع
79
79

جدول 4-58 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت مطلوب در فرضیه چهارم

مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
3.975
4
.409

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 05/0 بزرگتر است فرضیه صفر رد نشده است. بنابر این می توان گفت که بین فراوانی های مشاهده شده و فراوانی های مورد انتظار تفاوت معناداری وجود ندارد. این به این معناست که در اینکه گرایش های سیاسی یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران است یا خیر ، اتفاق نظری وجود ندارد. به عبارت دیگر افرادی که این متغیر را ملاک می دانند و کسانی را آنرا ملاک نمی دانند به یک اندازه اند.
ب): بررسی وضعیت موجود
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.

جدول 4-59 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت موجود در فرضیه چهارم
میزان موجودیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار زیاد
18
15.8
2.2

زیاد
25
15.8
9.2

تاحدودی
20
15.8
4.2

کم
5
15.8
-10.8

بسیار کم و اصلاً
11
15.8
-4.8

مجموع
79

جدول 4-60 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت موجود در فرضیه چهارم
مقدار بحرانی خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
15.620
4
.004

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا گرایش های سیاسی یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است. چرا که مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 54 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است. در حالیکه مجموع کم و بسیار کم حدود 20 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است.

ج): مقایسه وضعیت موجود و مطلوب
جدول 4-61 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه چهارم
مقایسه ها
تعداد موارد
میانگین رتبه ای
مجموع رتبه ها
برتری وضعیت مطلوب
14
23.54
329.50

برتری وضعیت موجود
40
28.89
1155.50

تساوی دو وضعیت
25

مجموع
79

جدول 4-62 : نتایج آزمون ویلکاکسون در مقایسه وضعیت مطلوب و موجود در فرضیه چهارم
مقدار Z آزمون ویلکاکسون
سطح معناداری
-3.619
.000

نتایج جدول فوق نشان می دهد که با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این با اطمینان 99 درصد می توان گفت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از لحاظ ملاک بودن گرایش های سیاسی ، تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به میزان برتری دو وضعیت می توان گفت که وضعیت موجود به طور معناداری با وضعیت مطلوب فاصله دارد.

بررسی فرضیه پنجم
بنظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران ایرنا جنسیت یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است.
الف): بررسی وضعیت مطلوب
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.

جدول4-63: جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظاروضعیت مطلوب درفرضیه پنجم (زن بودن)
میزان مطلوبیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار کم و اصلاً
48
19.8
28.3

کم
10
19.8
-9.8

تاحدودی
19
19.8
-.8

زیاد
2
19.8
-17.8

مجموع
79
79

جدول4-64: جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و موردانتظار وضعیت مطلوب درفرضیه پنجم(مرد بودن)
میزان مطلوبیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار کم و اصلاً
32
19.8
12.3

کم
25
19.8
5.3

تاحدودی
21
19.8
1.3

زیاد
1
19.8
-18.8

مجموع

79
79

جدول 4-65 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت مطلوب در فرضیه پنجم
جنسیت
مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
زن بودن
61.203
3
.001
مرد بودن
26.873
3
.001

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه در میزان مطلوبیت زن بودن و مرد بودن سردبیر ، سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در صطح معناداری 01/0رد شده است. بنابر این با اطمینان 99 درصد می توان گفت که بین فراوانی های مشاهده شده وفراوانی های مورد انتظار تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به فراوانی های مشاهده شده ، می توان گفت که جنسیت به عنوان یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیر مطلوب نیست چرا که مجموع کم و بسیار کم در مطلوبیت زن بودن 73 درصد و در مطلوبیت مرد بودن حدود 72 درصد فراوانی های مشاهد شده را به خود اختصاص داده است.
ب): بررسی وضعیت موجود
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.
جدول4-66:جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت موجود درفرضیه پنجم (زن بودن)
میزان موجودیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار زیاد
7
15.8
-8.8

زیاد
4
15.8
-11.8

تاحدودی
16
15.8
.2

کم
29
15.8
13.2

بسیار کم و اصلاً
23
15.8
7.2

مجموع
79

جدول 4-67:جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و موردانتظاروضعیت موجود درفرضیه پنجم (مرد بودن )

میزان موجودیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار زیاد
23
15.8
7.2

زیاد
24
15.8
8.2

تاحدودی
15
15.8
-.8

کم
10
15.8
-5.8

بسیار کم و اصلاً
7
15.8
-8.8

مجموع
79

جدول 4-68 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت موجود در فرضیه پنجم

جنسیت
مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
زن بودن
28.025
4
.001
مرد بودن
14.608
4
.006

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا اکثر سردبیران مرد هستند به عبارت دیگر می توان گفت که جنسیت یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است چرا که در مرد بودن سردبیران ، مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 59 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است. در حالیکه در زن بودن سردبیران ، مجموع کم و بسیار کم حدود 66 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است.

ج): مقایسه وضعیت موجود و مطلوب
جدول4-69:جدول توزیع فراوانی مشاهده شده وموردانتظاروضعیت مطلوب درفرضیه پنجم(زن بودن)
مقایسه ها
تعداد موارد
میانگین رتبه ای
مجموع رتبه ها
برتری وضعیت مطلوب
13
18.35
238.50

برتری وضعیت موجود
31
24.24
751.50

تساوی دو وضعیت
35

مجموع
79

جدول4-70:جدول توزیع فراوانی مشاهده شده وموردانتظار وضعیت مطلوب در فرضیه پنجم (مرد بودن)

مقایسه ها
تعداد موارد
میانگین رتبه ای
مجموع رتبه ها
برتری وضعیت مطلوب
6
19.50
117

برتری وضعیت موجود
63
36.48
2298

تساوی دو وضعیت
10

مجموع
79

جدول4-71: نتایج آزمون ویلکاکسون درمقایسه وضعیت مطلوب و موجود در فرضیه پنجم
جنسیت
مقدار Z آزمون ویلکاکسون
سطح معناداری
زن بودن
-3.053
.002
مرد بودن
-6.612
.000

نتایج جدول فوق نشان می دهد که در زن بودن با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است بنابر این با اطمینان 99 درصد می توان گفت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از لحاظ ملاک بودن زن بودن ، تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به میزان برتری دو وضعیت می توان گفت که وضعیت موجود به طور معناداری از وضعیت مطلوب فاصله دارد. همچنین در مورد مرد بودن نیز با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 05/0 رد شده است. بنابر این با اطمینان 99 درصد می توان گفت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از لحاظ ملاک بودن مرد بودن ، تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به میزان برتری دو وضعیت می توان گفت که وضعیت موجود به طور معناداری نسبت به وضعیت مطلوب از لحاظ مرد بودن برتری دارد.

بررسی فرضیه ششم
بنظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران ایرنا مناسبات و ارتباطات فردی یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است.
الف): بررسی وضعیت مطلوب
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.
جدول 4-72 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه ششم
میزان مطلوبیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار کم و اصلاً
38
15.8
22.2

کم
8
15.8
-7.8

تاحدودی
18
15.8
2.2

زیاد
9
15.8
-6.8

بسیار زیاد
6
15.8
-9.8

مجموع
79
79

جدول 4-73 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت مطلوب در فرضیه ششم
مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
44.354
4
.001
همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا مناسبات و ارتباطات فردی یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران می باشد. چرا که مجموع کم و بسیار کم حدود 58 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 19 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده است.

ب): بررسی وضعیت موجود
توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار متغیر مورد بررسی و نتایج آزمون خی دو در جداول زیر آمده است.
جدول 4-74 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت موجود در فرضیه ششم
میزان موجودیت
فراوانی مشاهده شده
فراوانی مورد انتظار
تفاوت فراوانی ها
بسیار زیاد
17
15.8
1.2

زیاد
13
15.8
-2.8

تاحدودی
28
15.8
12.2

کم
11
15.8
-4.8

بسیار کم و اصلاً
10
15.8
-5.8

مجموع
79

جدول 4-75 : نتایج آزمون خی دو جهت بررسی وضعیت موجود در فرضیه ششم
مقدار خی دو
درجه آزادی
سطح معناداری
13.595
4
.009

همانگونه که در جدول فوق ملاحظه می شود با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این و با توجه به فراوانی های مشاهده شده می توان اظهار داشت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا مناسبات و ارتباطات فردی یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است. چرا که مجموع کم و بسیار کم حدود 27 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 38 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است.

ج): مقایسه وضعیت موجود و مطلوب
جدول 4-76 : جدول توزیع فراوانی مشاهده شده و مورد انتظار وضعیت مطلوب در فرضیه ششم
مقایسه ها
تعداد موارد
میانگین رتبه ای
مجموع رتبه ها
برتری وضعیت مطلوب
16
24.09
385.50

برتری وضعیت موجود
36
27.57
992.50

تساوی دو وضعیت
27

مجموع
79

جدول4-77:نتایج آزمون ویلکاکسون در مقایسه وضعیت مطلوب و موجود در فرضیه ششم
مقدار Z آزمون ویلکاکسون
سطح معناداری
-4.179
.001

نتایج جدول فوق نشان می دهد که با توجه به اینکه سطح معناداری محاسبه شده از 01/0 کوچکتر است فرضیه صفر در سطح معناداری 01/0 رد شده است. بنابر این می توان گفت که از دیدگاه خبرنگاران ایرنا بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از لحاظ ملاک بودن تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به میزان برتری دو وضعیت می توان گفت که وضعیت موجود به طور معناداری با وضعیت مطلوب فاصله دارد.

مقدمه
سازمان وسایل ارتباط جمعی با توجه به نیاز بشر به کسب اخبار و آگاهی های روز جهان در حداقل زمان و ارزشگذاری خبر در گذر ثانیه ها به وجود آمده و گسترش یافته است . بدون تشکیلات منظم و سلسله مراتب و تقسیم وظایف ، هیچ وسیله ارتباط جمعی نمی تواند به کار بپردازد و در عرصه رقابت سالم خبری موفق شود. آنچه به عنوان "ویراستاری و مدیریت اخبار" مورد بحث است ، دقیقا مربوط به حوزه وظایف مدیر تحریریه یا سردبیر رسانه خبری است. از طرفی امروزه زمان بازتاب و انعکاس خبر بسیار کم شده است. شاید ، زمانی ، ارزش خبری یک خبر را به لحاظ زمانی تا بیست و چهار ساعت محاسبه می کردند اما امروزه ، با توجه به تعدد رسانه های مکتوب و چاپ مکرر آنها در روز و پیدایش و رشد رسانه های الکترونیکی ویژه پخش اخبار ، ارزش زمانی برخی از خبرها مانند ترور یا مرگ شخصیت های معروف ، اعلام وقوع یا پایان جنگ ، سقوط قیمت ارز ، شاید به ثانیه محدود شود، بنابراین ، کمترین تعلل و تاخیر در انعکاس سریع رویدادها به کاهش اعتبار رسانه و ادامه این روند در دراز مدت به مراجعه مخاطبان به رسانه های رقیب ، کاهش میزان آگهی ها و در نتیجه به مرگ رسانه یا حداقل به کم و بی خاصیت شدن آن منجر می شود. از دگر سو تخصصی شدن مشاغل ، بکارگیری نیروهای متخصص ، مطلع و کارآمدی را می طلبد که با استفاده از تخصص ، اطلاعات و دانش خود کار را با صرف کمترین هزینه و با بیشترین سرعت ارایه کنند. جهان امروز ، جهان رقابت ، سرعت و انجام کارها در کمترین زمان ممکن است . حوزه اطلاع رسانی نه تنها از این امر مستثنی نیست بلکه سرعت در انتقال خبر و اطلاع رسانی یکی از ویژگی های اساسی در خبرنویسی است و حساسیت کار اطلاع رسانی ، نیاز مخاطبان به دسترسی سریع و به موقع به خبرها برای اتخاذ تصمیم درست ، افرایش تعداد رسانه ها به ویژه رسانه های جدید و قدرتمند الکترونیکی و رقابت میان آنها بر ضرورت سرعت در کار خبررسانی افزوده است. بنابر این یک سردبیر باید علاوه بر دانش و تخصص لازم ، باید چیرگی ها و مهارت های خاصی داشته باشد. ایرنا نیز به عنوان پیشکسوت خبرگزاری های ایران ، سرعت ، دقت و صحت را در سرلوحه کار خود قرار داده است .اما سوال این است که ایرنا تا چه اندازه توانسته است با اعمال ضوابط حرفه ای در انتخاب سردبیران گروه های خبری خود به این شعار تحقق بخشد و در واقع ، ضوابط موجود برای انتخاب سردبیران گروه های خبری در ایرنا کدامند و شکل مطلوب آن از نظر خبرنگاران هر گروه چیست ؟ بنابر آنچه بیان شد ، پژوهش حاضر با هدف پاسخگویی به این سوال و اهداف دیگری نظیر 1) شناخت ضوابط موجود و مطلوب انتخاب سردبیران گروه های خبری در ایرنا از دیدگاه خبرنگاران 2) تاثیر اعمال این ضوابط در تحقق شعار سرعت ، دقت و صحت ایرنا در اطلاع رسانی و 3 ) شناخت ضعف ها و کاستی های موجود در زمینه ضوابط تعیین سردبیران و 4) ارایه راهکاری مناسب برای ارتقای سطح اطلاع رسانی ایرنا در جامعه آماری خبرنگاران ایرنا و در نمونه ای به حجم 79 نفر که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند طراحی و اجرا شد.
پژوهش حاضر در دو سطح کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. در سطح کتابخانه ای به بررسی پیشینه تحقیق پرداخته شده است و نظریات جامعی در این زمینه جمع آوری شده است و در سطح میدانی نیز روش پیمایشی مورد استفاده قرار گرفته است ؛ برای تحلیل داده ها نیز از روش های مختلف توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در پژوهش حاضر که به روش پیمایشی انجام شده ، جهت سنجش متغیر های مورد بررسی و بدست آوردن اطلاعات لازم از یک پرسشنامه محقق ساخته در مقیاس لیکرت که در مجموع 36 مقوله- اعم از مشخصات فردی ، متغیر های مورد بررسی و متغیر های جانبی- را مورد سنجش قرار داده در دو حیطه وضعیت موجود ( 13 سوال ) و وضعیت مطلوب(18 سوال) استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ برای اعتبار یابی سوالات وضعیت مطلوب معادل 809/0 و برای وضعیت موجود 784/0 بوده و داده های بدست آمده وارد رایانه شده و با استفاده از نرم افزار SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و یافته های بدست آمده در ادامه آمده است.

5-1- یافته های پژوهش
پیش از پرداختن به یافته ها مناسب بنظر می رسد که توصیف وضعیت نمونه مورد بررسی به طور خلاصه بیان شود. نمونه مورد بررسی که 79 نفر بوده اند میانگین سن آنها 06/40 و انحراف استاندارد آن 574/6 بوده و بیشترین فراوانی سن پاسخگویان به طبقه 36 تا 40 سال و کمترین فراوانی به طبقه 21 تا 25 سال اختصاص داشته است. همچنین از لحاظ جنسیت 9/51 درصد از افراد زن و 1/48 درصد مرد بوده و 3/20 درصد مجرد و 5/78 درصد متاهل بوده اند. از لحاظ تحصیلات نیز 2/77 درصد کارشناسی ، 3/20 درصد کارشناسی ارشد و 5/2درصد دکترا بوده اند. از جهت سابقه کار 5/3 درصد از افراد سابقه کارشان زیر 5 سال ، 5/16 درصد بین 6 تا 10 سال ، 5/16 درصد 11 تا 15 سال ، 5/40 درصد بین 16 تا 20 سال ، 1/10 درصد بین 21 تا 25 سال و 7/12 درصد بین 26 تا 30 سال بوده و میانگین سابقه کار آنها 77/16سال و انحراف استاندارد آن 359/6 بوده است.
یافته های حاصل از جمع بندی سوالات مربوط جهت آزمون فرضیه های پژوهش و بررسی وضعیت مطلوب ، وضعیت موجود و مقایسه دو وضعیت مذکور عبارتند از :
1- در بررسی وضعیت مطلوب ملاک بودن تحصیلات دانشگاهی مرتبط مجموع فراوانی های زیاد و بسیار زیاد حدود 65 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده و در نتیجه از دیدگاه خبرنگاران ایرنا داشتن تحصیلات دانشگاهی مرتبط یکی از ملاک های مطوب انتخاب سردبیران می باشد. در بررسی وضعیت موجود ملاک بودن این متغیر نیز مجموع کم و بسیار کم حدود 59 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 28 درصد از فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده اند. در نتیجه از دیدگاه خبرنگاران ایرنا تحصیلات دانشگاهی مرتبط ، یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران نیست. همچنین یافته های فوق با مقایسه ی وضعیت مطلوب و موجود تایید شده و بین وضعیت موجود و مطلوب تفاوت معناداری مشاهده شده به نحوی که وضعیت موجود به طور معناداری از وضعیت مطلوب فاصله دارد.
2- در بررسی وضعیت مطلوب ملاک بودن داشتن سابقه کار حرفه ای مجموع فراوانی های زیاد و بسیار زیاد حدود 91 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده است بنا بر این از دیدگاه خبرنگاران ایرنا داشتن سابقه کار حرفه ای یکی از ملاک های مطولب انتخاب سردبیران می باشد. در بررسی وضعیت موجود ملاک بودن این متغیر نیز مجموع فراوانی های کم و بسیار کم حدود 44 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 37 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است در نتیجه از دیدگاه خبرنگاران ایرنا داشتن سابقه کار حرفه ای یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران نیست. همچنین یافته های فوق با مقایسه ی وضعیت مطلوب و موجود تایید شده و بین وضعیت موجود و مطلوب تفاوت معناداری مشاهده شده به نحوی که وضعیت موجود به طور معناداری با وضعیت مطلوب فاصله دارد.
3- در بررسی وضعیت مطلوب ملاک بودن آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی مجموع فراوانی های زیاد و بسیار زیاد حدود 89 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده است. در نتیجه از دیدگاه خبرنگاران ایرنا آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران می باشد در بررسی وضعیت موجود ملاک بودن این متغیر نیز مجموع فراوانی های کم و بسیار کم حدود 41 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 23 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است. بنا بر این از دیدگاه خبرنگاران ایرنا آشنایی و مهارت در فن آوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران نیست. همچنین یافته های فوق با مقایسه ی وضعیت مطلوب و موجود تایید شده و بین وضعیت موجود و مطلوب تفاوت معناداری مشاهده شده به نحوی که وضعیت موجود به طور معناداری با وضعیت مطلوب فاصله دارد.
4- در بررسی وضعیت مطلوب ملاک بودن گرایش های سیاسی بین فراوانی های مشاهده شده و فراوانی های مورد انتظار تفاوت معناداری وجود ندارد بنا بر این در مورد اینکه گرایش های سیاسی یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران می باشد یا خیر، اتفاق نظری وجود ندارد در بررسی وضعیت موجود ملاک بودن این متغیر نیز مجموع فراوانی های زیاد و بسیار زیاد حدود 54 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع فراوانی های کم و بسیار کم حدود 20 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است در نتیجه از دیدگاه خبرنگاران ایرنا گرایش های سیاسی یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است. همچنین یافته های فوق با مقایسه ی وضعیت مطلوب و موجود تایید شده و بین وضعیت موجود و مطلوب تفاوت معناداری مشاهده شده است به نحوی که وضعیت موجود به طور معناداری با وضعیت مطلوب فاصله دارد.
5- در بررسی وضعیت مطلوب ملاک بودن جنسیت مجموع فراوانی های کم و بسیار کم در مطلوبیت زن بودن 73 درصد و در مطلوبیت مرد بودن حدود 72 درصد فراوانی های مشاهد شده را به خود اختصاص داده است بنا بر این جنسیت به عنوان ملاک مطلوب انتخاب سردبیر نیست. در بررسی وضعیت موجود ملاک بودن این متغیر نیز در مرد بودن سردبیران ، مجموع فراوانی های زیاد و بسیار زیاد حدود 59 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است. در حالیکه در زن بودن سردبیران ، مجموع کم و بسیار کم حدود 66 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است در نتیجه جنسیت یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است همچنین یافته های فوق با مقایسه ی وضعیت مطلوب و موجود تایید شده و بین وضعیت موجود و مطلوب تفاوت معناداری مشاهده شده به نحوی که وضعیت موجود به طور معناداری نسبت به وضعیت مطلوب از لحاظ مرد بودن برتری دارد.
6- در بررسی وضعیت مطلوب ملاک بودن مناسبات و ارتباطات فردی مجموع فراوانی های کم و بسیار کم حدود 58 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 19 درصد فراوانی ها را به خود اختصاص داده است. در نتیجه از دیدگاه خبرنگاران ایرنا مناسبات و ارتباطات فردی یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران می باشد.. در بررسی وضعیت موجود ملاک بودن این متغیر نیز مجموع کم و بسیار کم حدود 27 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده در حالیکه مجموع زیاد و بسیار زیاد حدود 38 درصد فراوانی های مشاهده شده را به خود اختصاص داده است بنا بر این از دیدگاه خبرنگاران ایرنا مناسبات و ارتباطات فردی یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران است همچنین یافته های فوق با مقایسه ی وضعیت مطلوب و موجود تایید شده است به نحوی که بین وضعیت موجود و مطلوب تفاوت معناداری مشاهده شده و وضعیت موجود به طور معناداری با وضعیت مطلوب فاصله دارد.

پیشنهادها
همانگونه که در مبحث اهداف تحقیق ذکر شد، هدف از انجام این تحقیق ، شناخت ملاک ها ی موجود و مطلوب انتخاب سردبیران گروه های دخلی خبری ایرنا ، میزان اعمال این ملاک ها، تاثیر اعمال این ضوابط در تحقق شعار سرعت ، دقت و صحت ایرنا در اطلاع رسانی و شناخت ضعف ها و کاستی های موجود در زمینه ملاک های تعیین سردبیران و ارایه راهکاری مناسب برای ارتقای سطح اطلاع رسانی ایرناست . بنابراین با توجه به یافته های این تحقیق، موارد زیر پیشنهاد می شود:
– استفاده از نیروهای متخصص، متعهد و مستقل دانش آموخته در رشته های مرتبط با روزنامه نگاری که ضمن استفاده از آموخته های دانشگاهی برای بهبود و تسریع در روند عملکرد حرفه ای ، با لحاظ کردن اصول اخلاقی حرفه ای و استقلال فکری در فعالیت های خود ، شعارهای ایرنا را در زمینه سرعت ، دقت و صحت تحقق بخشند. برخورداری از تخصص حرفه ای ، تعهد و استقلال فکری ، فرد را از قید وابستگی فردی به مسوولان ذیربط و توسل به گرایش های سیاسی برای پیشرفت حرفه ای می رهاند و در نتیجه مانع از لحاظ کردن این قیود در امر اطلاع رسانی به موقع ، درست و بیطرفانه می شود. اتکا به تخصص حرفه ای در کنار تعهد به اصول حرفه ای روزنامه نگاری و اطلاع رسانی و استقلال فکری ، از مهمترین محورهای فعالیت در زمینه اطلاع رسانی است که با رعایت آن، تحقق شعار صحت ، دقت و سرعت در امر خبر رسانی نیز محقق خواهد شد.
– به کارگیری نیروهای باسابقه در زمینه کار خبری که با استفاده از تجربیات حرفه ای خود به تحقق شعار مذکور کمک کنند. استفاده از نیروهای باسابقه و مجرب علاوه بر بهبود روند اطلاع رسانی و عملکرد حرفه ای ، موجب انتقال تجارب حرفه ای به زیردستان و در نتیجه ایجاد انگیزه و آمادگی در آنها برای تلاش بیشتر و پذیرش مسوولیت های حرفه ای در آینده می شود. استفاده از نیروهای غیر مجرب ، ضمن از بین بردن انگیزه زیردستان، موجب منفک شدن آنها از رسانه و در نتیجه جذب آنها به سایر رسانه ها می شود.
– استفاده از نیروهای توانمند و آشنا با فناوری های نوین ارتباطی و یکی از زبان های خارجی تا با استفاده از این فناوری ها و زبان خارجی و امکانات ناشی از آن ، ایرنا را در تحقق شعارهایش یاری کنند. جهان امروز، جهان اطلاعات و فناوری هایی است که اطلاعات به واسطه آنها در سراسر جهان منتشر می شود. آشنا نبودن با این فناوری ها به مثابه از دست دادن فرصت ها در عرصه اطلاع رسانی است . زبان این فناوری ها ، زبان بومی کشورهایی مانند کشور ما نیست ، بنابراین ، لازمه استفاده و بکارگیری این فناوری ها نیز آموختن یکی از زبان های خارجی است تا بتوان با استفاده از این پنجره , علاوه بر دسترسی به اطلاعات در سراسر جهان ، به شاهراه اطلاع رسانی در عرصه جهانی نیز وارد شویم.
– چشم بستن بر مساله جنسیت و لحاظ کردن توانمندی های افراد صرفنظر از زن یا مرد بودن آنها. امروزه ، اصل بر شایسته سالاری و بکارگیری افراد مسوولیت پذیر، توانمند و فعالی است که با استفاده از حس مسوولیت پذیری و توانایی های حرفه ای شان ، اخبار و اطلاعات را در اسرع وقت ، در کمال صحت و درستی در اختیار مردم قرار دهند.
– درنظر نگرفتن گرایش های سیاسی افراد. هرچند لحاظ کردن گرایش های سیاسی موجب تسریع در روند اطلاع رسانی می شود اما، در نهایت می تواند رسانه را از پرداختن به بسیاری از واقعیات موجود دور کند و با تاثیر گذاری در روند گزینش اخبار ، سبب حذف بسیاری از مواردی شود که در راستای سیاست های موجود نیست اما ، حذف آنها به منزله زیرپا گذاشتن اصل رعایت بیطرفی در اطلاع رسانی است .
– لحاظ نکردن ارتباطات و مناسبات فردی . ارتباطات و مناسبات فردی در بسیاری از موارد موجب تسریع در روند اطلاع رسانی می شود اما، متاسفانه صرف در نظر گرفتن این ارتباطات برای انتخابات سردبیران ممکن است موجب انتخاب افرادی شود که از توانمندی های حرفه ای بی بهره اند و در نتیجه رسانه را از تحقق شعار صحت ، دقت و سرعت در عرصه اطلاع رسانی بازدارد.
– تامین مالی مناسب و مقتضی سردبیران به منظور جلوگیری از جذب آنها به سایر موسسات و استفاده از حداکثر توان آنها برای تحقق شعارهای ایرنا.
– برگزاری مستمر کارگاه های آموزشی با حضور اساتید فن به منظور آموزش سبک های جدید خبر نویسی ، گزارش و اطلاع رسانی و رفع ضعف ها و کاستی های موجود در این رابطه .
– تعامل و تبادل تجربیات حرفه ای با سردبیران و روزنامه نگاران سایر کشورها از طریق دعوت آنها به کشور یا اعزام سردبیران به سایر کشورها در قالب ماموریت های کوتاه مدت آموزشی .
– برگزاری دوره های آموزش زبان خارجی و آشنایی با فناوری های نوین ارتباطی در داخل کشور یا اعزام سردبیران به خارج کشور برای آموزش یا آشنایی با این فناوری ها.
گزارش هر پژوهشی به امید ادامه یافتن راه تحقیق و پژوهش در مورد آن موضوع نگارش و به جامعه پژوهشگران ارائه می شود ، بنابر این لازمه هر گزارش پیشنهادهایی است که راه را برای پژوهش های آتی هموار سازد. این پژوهش نیز از این امر مستثنی نیست و پیشنهادهایی به شرح زیر ارائه می شود :
– با توجه به محدود بودن جامعه آماری به خبرنگاران ایرنا ، پیشنهاد می شود پژوهش مشابهی در جامعه آماری وسیعتری انجام شود. با این کار می توان از نظرات سایر صاحبنظران و دست اندرکاران ایرنا نیز بهره مند شد و به نظر می رسد برایند نظرات گروه های مختلف نتایج قاطع تری به دنبال داشته باشد.
– پیشنهاد می شود برای بررسی وضعیت موجود در صورت امکان از نظرات افراد صاحبنظر امر انتخاب سردبیران استفاده نمود که البته به نظر می رسد محدودیت های این کار کمتر از رجوع به خبرنگاران نیست.
– با توجه به اینکه در پژوهش حاضر خبرنگاران ایرنا جامعه آماری را تشکیل داده اند ، پیشنهاد می شود پژوهش مشابهی در مورد سایر خبرگزاری ها انجام شده و نتایج آن با پژوهش حاضر مقایسه شود.
– پیشنهاد می شود با ترفند های کاربردی سعی کرد تا از نمونه گیری کاملا تصادفی استفاده شود تا روایی بیرونی تحقیق تامین گردد.
– با توجه به اینکه در پژوهش حاضر به دلیل محدودیت های خاصی وضعیت مطلوب و موجود در 2 سال اخیر مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت مناسب به نظر می رسد که پژوهش مشابهی برای دوره های قبلی نیز انجام شده و نتایج آن با یافته های پژوهش حاضر مقایسه و تغییرات و یا عدم تغییرات به واسطه تغییر مدیریت مورد بررسی قرار گیرد.
– پیشنها می شود در صورت در اختیار داشتن وقت بیشتر از پرسشنامه ای جامعتر استفاده شود.
– پیشنهاد می شود در صورت در اختیار داشتن وقت بیشتر علاوه بر پرسشنامه از مصاحبه نیز جهت سنجش متغیر ها استفاده شود.

1 – Harold Lasswell
2- Wilbur Schram
3- Charles Cooly
4 -Clued E. Schannon
5- Worren weaver
6- Edwin emery
1 -George Miller
1 -Mass communication
2 – Jean Cazeneu
3- Mass Media
1 – Klapper
2 – The effects of mass communication
1- Charles R. Wright
2 -Divertissement
3-Mendelsohn

1- Etzioni
17 -Walter Lippmann
1- William Geiber
19 – Mark Fishman
20 – P. Golding
4 – Midlletone
22 – R. Clausse
23- L. Spencer
24 – McBride Commission
25 – Juhan Galtung
26 – Marry Ruge
1 – Daniel G. Tuchman
28 – Noam Chomsky
29 -Edward. S. Herman
30 – Routine news
31 – Scandal
32 – accident
33 -Agenda-setting
34 – Miliband R. and Westergaard J.
35 – Warren Breed
36 -Glsgow Media Group
37 – Golding P. and Elliott P.
38 – Herbert Gans
39 – Pye, LW
40 – Rosengren
41 – Eisenstein
42 . Westly and MacLean
43 . Purposive Communicator
44 – Mark Fishman
45 – John Hartley
46 – Mc Shane
47 – Bias
48 -George Gallup
49 – Agenda- Setting Theory
50 – Paul Lazarsfeld
51. Effects

52.Perceived Community
1. Jacques Ellul
54- reliability
55 – Validity
—————

————————————————————

—————

————————————————————

215