ملاک های انتخاب همسر مرد و زن یعنی قوام و مقوم

 مرد و زن یعنی قوام و مقوم ملاک های انتخاب همسر
بخش اول : معنا و مفهوم قوام و مقوم
با پنج ملاک مهم انتخاب همسر در فصل قبل آشنا شدید ، در ادمه بحث باز هم به ملاکهای دیگری اشاره می کنیم ، البته ممکن است برخی از این ملاکها ، مشابه ملاکهای قبل باشد اما در اینجا از زاویه دید و منظر دیگری و با دلایل متقن تر و مستقل تری به این مسئله می پردازیم .
تفاوتهای جسمی و روحی بین زن و مرد باعث پدید آمدن مباحث فراوان و سابقه دار در طول تاریخ بشر شده است و نظرگاههای مختلفی درباره هر یک از دو جنس ابراز شده است و مکتبهای متفاوتی پدید آمده است ، گروهی برآنند که جنس مرد را بر جنس زن برتری دهند و برخی در پی آنند که دو جنس را مساوی هم معرفی کنند و بعضی هم تلاش می کنند که اثبات نمایند زنان برتر از مردان هستند ، اما بنظر می رسد که ریشه و پایه این مباحث از اساس دارای اشکالات فراوانی می باشد و مقایسه بین این دو ، اصولاً از لحاظ فلسفی و منطقی دارای نواقصی جدی است ، اما موضوع بحث ما پرداختن به این مسائل نیست ، آنچه که ما به آن می پردازیم پیرامون انتخاب همسر است ، اما ناگزیریم درباره یکی از آیات قرآنی که عنوان این فصل است و یکی از مباحث گسترده تفسیری است و همیشه هم محل اختلاف و نزاع بوده و برداشتهای متعددی هم از آن شده ، وارد شویم .
به دلیل اینکه آیه مورد نظر به موضوع ما ارتباط زیادی دارد ، ابتدا بحثی لغوی و معنایی درباره مهمترین کلمه این آیه که ((قوام))باشد را می آوریم سپس به مسائل مورد نیاز مبحث خودمان می پردازیم . در تفسیر المیزان امده است : ((کلمه(( قیم )) به معنای آن کسی است که مسئول قیام به امر شخص دیگر است و کلمه (( قوام )) و نیز(( قیام ))مبالغه در همین قیام است و مراد از جمله (( بما فضل الله بعضهم علی بعض )) آن زیادتهایی است که خدای تعالی به مردان داده ، به حسب طاقتی که بر اعمال دشوار و امثال آن دارند چون زندگی زنان یک زندگی احساسی و عاطفی است که اساس و سرمایه اش رقت و لطافت است ))1
انسان به هر کاری قیام کند ، یعنی به هر کاری بپردازد و آن کارش استقامت به خرج دهد بطوریکه آن کار بواسطه او پابگیردقوام و قیم همان کار است ، آن کار می تواند مصادیق مختلفی داشته باشد ، هم علم ، هم نماز ، هم زندگی ، هم ظلم ، هم عدالت ، هم … بنابراین هر فردی بواسطه کارهای مستمری که انجام می دهد قائم کننده و قوام همان کار بخصوص است ، با این تعبیر همه قیم اند یا همه جزء قوامین هستند و تنها مصادیق قیمومیت تفاوت دارد ، یکی مثل رضاشاه قوام حکومت پهلوی می شود، و یکی هم مثل امام خمینی ( ره )قوام حکومت جمهوری اسلامی ، یکی بواسطه تلاشهایش درجهت گسترش فرهنگ نماز، قوام نماز می شود و یکی هم بخاطر فعالیتهایش در جهت پخش فیلم های مبتذل ، قوام فحشا می شود، اشرار قوام ناامنی هستندو نیروهای امنیتی قوام امنیت، یکی قوام عدالت و احسان می شود و دیگری قوام ظلم و جنایت ، یکی قوام گسترش علم می شود و دیگری قوام گسترش فقر . در آیات دیگر قرآن از جمله (( کونوا قوامین بالقسط شهداء الله)) ( نساء / 135 ) و (( کونوا قوامین لله شهداء بالقسط )) ( مائده / 8 ) حضرت حق از آدمیان خواسته ، تنها قوام عدالت باشند و یا قوامیتشان برای خدا باشد و در جهت او باشد . بنابراین همه افراد بشر قیم و قوام همان کارهای مستمر و دائمی که انجام می دهند یا اموری مقطعی که به ثمر می رسانند ، می باشند ، نکته ای که در بحث قوامیت لازم به ذکر است اینکه در این بحث ، نمی توان از ارزشها صحبت کرد و نمی توان بین قوام و مقوم مقایسه بعمل آورد و گفت که کدامین افضل و ارزشمندتر است ، گرچه می توان گفت در یک یا چند خصوصیت ، قوام آن خصوصیت را بیشتر از مقوم دارد اما نمی توان استنتاج کرد که قوام مهمتر از مقوم است ، مثلاً اگر برای یک درخت تازه نهال شده یا درختی که محصول زیادی می دهد و در هر دو حالت تنه آن استقامت زیادی ندارد چوبی محکم یا میله فلزی بعنوان محافظ در کنار تنه درخت نصب کنند که تحت عنوان قیم از آن یاد می شود نمی توان استنتاج کرد بدلیل استقامتی که قیم ( که فی المثل چوبی خشک یا میله ای فلزی است ) بیشتر از تنه درخت دارد ، پس از خود درخت بهتر است .
بحث قوام و مقوم مثل بحث علت و معلول نیست که همچنانکه علت در مرحله بالاتر از معلول قرار می گیرد قوام نیز بالاتر از مقوم خویش قرار گیرد .
خلاصه اینکه وقتی بین دو چیز از بعضی جهات تفاوتی بوجود آید و در همان تفاوتها درجه ضعف و قوت وجود داشته باشد و این دو به انضمام هم توانستند نتیجه ای را حاصل کنند ، آنکه در همان جهت بخصوص درجه قوت بیشتری دارد و نقطه اتکاء دیگری باشد قوام محسوب می شود و دیگری مقوم ، مثل قیم برای درخت یا مدیر برای یک سازمان ، یا دیوار و ستون برای سقف و یا لاستیک برای ماشین .
بین مرد و زن نیز همان رابطه قوام و مقومی نیز برقرار است بدلیل تفاوتهایی که هر یک دارند که به اتفاق هم در یک زندگی تلاش و فعالیت می کنند و آن تفاوتها در توانایی بیشتر مرد در فعالیت و تلاش است که هزینه زندگی را تامین می نماید و از طرف دیگر وظایف افزونتری است که زن بر عهده می کشد همچون حمل و پرورش فرزند ، امور منزل ، و … که همچون درختی که بار می دهد نیاز به قیمی برای استحکام بیشتر دارد . در اینجا نیز بحث ارزشی به میان نمی آید و نه می توان گفت که مرد بهتر از زن است و نه می توان گفت زن بهتر از مرد است ، درست است که بالفرض زوربازوی مرد فی المثل بیشتر است اما نمی توان از این خصیصه استنتاج کرد که پس مرد بهتر از زن است چرا که اگر اینطور باشد پس گاو و الاغ هم بهتر از انسان هستند چرا که آنها زور بیشتری از انسان دارند .
بنابراین احتیاج به قوام همیشه ناشی از مطلق ضعف نیست بلکه بواسطه داشتن وظایف سنگین نیز هست ، زنان به چند دلیل از جمله حمل و پرورش فرزند ، بالا بودن احساسات و عواطف ، وظایف سنگین مادری ، خانه داری ، ظرافت بدنی و … نیاز به قوام دارند آنهم نه بخاطر ضعف خودشان بلکه به خاطر خصلتها و صفات افزونتری که دارند ، پس از یک نگاه وظایف و مسئولیتهای زنان بیشتر است از اینرو لازم است که یک نفر متکفل بعضی از کارهای آنان شوند همچنانکه اینان خود متکفل کارهای دیگر هستند و اگر مردان متکفل زنان می شوند ، زنان نیز متکفل فرزندان ، خانه و … می شوند .
نکته دیگر اینکه بیشتر ترجمه های فارسی از کلمه قوام نتوانسته معنا و مفهوم قوام را تمام و کمال برساند ، کلماتی همچون (( سرپرست )) ، (( کاراندیش )) ، (( ریاست )) و … توان رسانایی بار معنایی قوام را تماماً ندارند و معادل فارسی دقیقی هم به ذهن یا نظر نگارنده نرسیده است اما با توجه به توضیحاتی که داده شد و با توجه به نسبتهایی که بین قوام و مقوم هست از جمله اینکه قوام نقطه اتکاء مقوم مسئول آن و موظف به رفع نیازهای آن و … می باشد و مقوم نیز ضمن پذیرش این خصوصیات موظف به انجام وظایف انحصاری و خاص خودش می باشد ، چنانچه خوانندگان ، خود کلمات و مفاهیم قوام و مقوم و تطبیق آن بر مرد و زن را ملاک فهم و استنتاجات خویش قرار دهند ، بهتر می توانند مطالب را درک کنند و آنها را حلاجی کنند ، البته در بخشهای بعدی ، با مثالها و توضیحات بیشتر ، کالبد شکافی بیشتر در مورد معنا و مفهوم قوام و مقوم صورت خواهد گرفت .
این آیه یکی از آیات جامع قرآن است و برداشتهای فراوانی از آن می توان کرد هم نکته های ظریف و دستورالعمل های کاربردی درباره روابط زن و شوهر در آن نهفته است و هم مطالب نغزی در مورد جایگاه زن و مرد در اجتماع – جدای از فضای خانواده – در خود دارد و هم ملاکهای مهمی را در انتخاب همسر به ما معرفی می کند که در اینجا به جهت طولانی نشدن مباحث ، تنها به 2 خصوصیت از قوام و 2 خصوصیت از مقوم که اهمیت زیادی دارند اشاره می کنیم و سپس در ادامه از تناسب بین قوام و مقوم و چگونگی شناخت این تناسب مطالبی را خواهیم آورد .

بخش دوم / خصوصیات قوام : اندیشه و رفتار قوام ( نوع نگاه و رفتار مرد نسبت به زن )

(( لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضّوا من حولک )) ( آل عمران / 159 )
اگر تندخوی و سخت دل بودی مردم از گرد تو پراکنده می شدند .
در زندگی معمولاً مرد سرپرستی و مدیریت زندگی را بر عهده می گیرد از اینرو مرد قوام زن و زندگی می شود ، این فی نفسه کمالی برای مرد نیست چون بحث از اعطای تکلیف و ایجاب وظیفه است اینکه چگونه بتواند این وظیفه را انجام دهد و اسم و مسمی قوامیت تحقق پیدا کند مهم است نه صرف عنوان قوامیت مرد .
(( پدرش هم مردی دیکتاتور و تندخو بود و همیشه می گفت باید با زن با خشونت و جدیت برخورد کرد تا توقع بیجا نداشته باشد ، من نمی دانم آیا خواستن کفش و لباس و خوراک و مسکن جداگانه ، توقع بیجای یک زن به حساب می آید ، شک و بدبینی عیب دیگر شوهرم بود او به بیشتر انسانها بدبین بود و کلاً به همه چیز با بدگمانی نگاه می کرد و معتقد بود بسیاری از افراد چشم ناپاک و زبان بدگو و افکار تاریکی دارند ، بخاطر همین طرز تفکر و روحیه اش بود که اجازه نمی داد با هیچ کس رفت و آمد کنم و یا به تنهایی به جایی بروم ، بارها بخاطر همین رفتار و گفتارش تنم لرزید و اعصابم متشنج شد ، بخاطر یک موضوع کوچک و بی ارزش عصبانی می شد و داد و فریاد می کرد ، زندگی روز به روز برایم سخت تر و عذاب آورتر می شد ، هنوز بعد از سالها نمی توانم زشتی ها و نفرتهایی که از رفتار و گفتار او در دلم باقی مانده است فراموش کنم … اختلاف و کشمکش ها روز به روز بیشتر می شد ، دیگر از زندگی با کسی که فروغ محبت را در چشم هایش نمی دیدم ناامید و مایوس شده بودم ، اعصابم ضعیف شده بود و شب ها خواب به چشمانم راهی نداشت ))2
همه مردان نگرش یکسان و دیدگاه واحدی درباره زن ندارند ، به همین دلیل نوع مدیریتی که آنها برای زندگی اعمال می کنند متفاوت است ، نحوه مدیریت و نوع قوامیتشان ارتباط مستقیمی با نوع اندیشه ها و طرز تفکراتشان دارد .
برخی از آنها دیدگاه بسیار منفی نسبت به زنها دارند ، آنها را موجوداتی خبیث و مشابه شیاطین می دانند ، معتقدند نباید به آنها روی خوش نشان داد و بایستی همیشه از قوه قهریه بر علیه آنها استفاده کرد ، بقول خودشان زن حتی اگر خوب هم باشد هر از چندگاهی نیاز به یک کتک مفصل دارد .
برخی هم بسیارشکاک و بدبین هستند،فکرمی کنندکه زنان افکارپلیدی درسرمی پرورانند یا اینکه معتقدند سایرمردان اینطوری هستند از اینرو همچون یک زندانبان که مواظب زندانی خودش هست اینان نیز چهار چشمی مواظب زنان خود هستند ، همیشه زن را در خانه زندانی می کنند ، روزی چند بارتلفن می زنند تا ببینند زندانیش فرار نکرده ، بسیار مواظب صحبت کردن زنشان با دیگران هستند و …
برخی هم به عنوان شریک زندگی به زن نگاه می کنند اما شریکی که فقط درکارکردن شراکت دارد و در سهم بردن حقی ندارد ، زن را بیشتر به عنوان یک کنیز تصور می کنند ، نه او را شایسته دخالت در امورات زندگی می دانند و نه او را طرف مشورت خود قرار می دهند ، می گویند زن برای کار کردن و زائیدن است ، خود را خدای خانه می دانند ، اینها نسخه های کوچکتر دیکتاتورها هستند .
برخی هم تا وقتی شادند ، که شادند اما به محض بروز اولین اختلاف در زندگی زناشویی و یا سرزدن خطایی از طرف زنشان ، اهل مذاکره و مصالحه نیستند ، همیشه از سیاست (( مشت آهنین )) برای رفع اختلافات یا جلوگیری از اشتباهات استفاده می کنند . برخی هم دیدگاه اقتصادی و باصطلاح بازاری دارند ، بده و بستان در کارشان است ، رفتار آنها تابعی از عملکرد رفتار زنشان است و در کارهایشان حساب سود و زیان را خیلی دارند .
برخی هم اهل عدالت و مساوات هستند ، زن را به معنای واقعی همسر و شریک زندگی قبول دارند ، همانقدر که خود را محق دخالت در زندگی می دانند ، درباره همسرشان نیز همین نظر را دارند ، هر کاری بخواهند انجام بدهند مصالح همسرشان را نیز در نظر می گیرند ، به نیازهای او توجه دارند و در صدد رفع آن هستند .
برخی هم معتقدند زن گل است ، ریحانه است ، باید او را بوئید و مواظبش بود ، نباید کارهای سخت و سنگینی به آنها سپرد و با آنها با خشونت رفتار کرد ، آنها بسیار محترمانه ، مودبانه و موقرانه با همسر خویش رفتار می کنند ، خودشان صاحب روحیه های حساسی هستند و خوش ذوق و لطیفند و از دیدگاه زیبائی ها به همسرشان نگاه می کنند .
همه اینها مردند و همه شان قوامند و هر کدامشان صاحب اندیشه و رفتار خاصی می باشند ، هر چه مرد کج خلق تر و بی فرهنگ تر باشد ، اندیشه های زمخت تر ، تنگ تر و پائین تری دارد و هر چه مرد خوش خلق تر و با فرهنگ تر باشد اندیشه های والا ، دلچسب و زیباتری دارد .
سختی یا آسانی زندگی تا حد زیادی بسته به نگرش و اندیشه های مرد در یک زندگی دارد و پیشرفت یک زندگی تا حد زیادی به میزان کمال طلبی و داشتن اندیشه های والا در مرد است ، مردی که اندیشه های پست ، جهانی کوچک و خلقی تنگ تر دارد زندگی با او نیز به همان میزان دارای سختی و گرفتاری بیشتری است .
میزان خدماتی که قوام ها به مقومین خویش ارائه می کنند ارتباط مستقیمی با نگرش قوام نسبت به مقوم خویش دارد .
(( چهار سال است با یکی از اقوام نزدیک خود ازدواج کرده ام . همسرم بهترین مشوق من در تحصیل بوده است ، اگر تشویق ها و تعریفهای او نبود ، من هرگز نمی توانستم به دانشگاه راه پیدا کنم ، بزرگترین ویژگی همسرم این است که همیشه اشتباهات و عصبانیتهای مرا نادیده می گیرد و سعی می کند با رفتارش مرا متوجه نقاط ضعفم بکند ، همسر مهربان و خوش برخوردم همیشه با تعریفهایش اعتماد به نفس را در من تقویت و شوق زندگی را در جانم بیدار می کند او به هیچ کس اجازه دخالت در زندگیمان را نمی دهد ، همسرم مردی بسیار مهربان و صمیمی است و همیشه می گوید ، اگر به دیگران صادقانه و صمیمانه محبت کنید ، دیگر اثری از نفس و منیت و خودپسندی در خویش نخواهید یافت .))3
آری در هر دو حکایت این بخش ، هر دو مرد هستند و هر دو قوام زندگی هستند .
نتیجتاً برای دختر خانم ها تشخیص نظر و ایده همسر آینده شان درباره زن و زندگی امر لازمی است و بایستی دریابند که مرد آینده شان چه طرز تفکرات و اندیشه ها و رفتارهایی درباره زن و زندگی دارد ، چرا که هر ایده ای که مرد نسبت به جنس زن داشته باشد همان را اجرا خواهد کرد .

بخش سوم / خصوصیات قوام : توانایی پذیرش مسئولیت و مسئولیت پذیری

گفتم که مـرا تـو دلفـروزی بـاشی یا تیره شب مـرا تو روزی بـاشی
کی دانستم که هر دم و هر ساعت دردی و جراحتی و سوزی باشی

با عنایت به اینکه زندگی ترکیبی از مسئولیتها ، مشکلات ، خوشی ها و ناخوشی هاست و با توجه به ظرافت و شکنندگی زن در برابر مشکلات ، شادابی و آرامش زن ، تا حد زیادی بستگی به کیفیت مدیریت مرد در زندگی دارد و اگر مرد در زندگی لیاقت و کاردانی مناسبی را از خود بروز ندهد ، نه تنها زن از وجود چنین قوامی بهره ای نمی برد بلکه بار آن قوام و مدیر نالایق نیز بر جسم و روح ظریف سنگینی می کند و خود بایستی هم زن خانه باشد و هم مرد خانه ، که این برای زن ، کاری بسیار مشکل و طاقت فرساست .
(( 36 ساله هستم ، شوهرم 45 سال دارد و بیکار است ، گاهی هم که جسته و گریخته کار می کند به زحمت خرج خودش را درمی آورد ، شوهرم فقط به فکر خودش است ، 20 سال از ازدواجم می گذرد و چهار فرزند دارم ، یک خانه قدیمی در مجاورت امام زاده داریم که فرسوده است . باران که می آید همه مان زهره ترک می شویم . تنها منبع درآمدم ، کاری است که در یک کارگاه بعنوان مربی گلسازی دارم ، دیوارها از پائین از بین رفته و از بالا مانده اند ، روزگار سختی داریم )) 4
دختری که می خواهد ازدواج کند بایستی در نظر داشته باشد که تنها یک شوهر نمی گیرد بلکه او قوام و مدیر زندگی خویش را انتخاب می کند بنابراین لازم است که دقت و تامل زیادی نماید که سرنوشت خود و زندگی را به دست چه کسی می سپارد .
قوام ها همه یک مدل نیستند ، به یک اندازه استقامت و توانائی ندارند و مسئولیت پذیریشان متفاوت است ، اما گروهی از مردان هستند که توانائی پذیرش مسئولیت زن و زندگی را ندارند – اگر چه این مسئولیت را قبول می کنند – مهمترین این افراد کسانی هستند که به اصطلاح (( خود درمانده ))اند ، معتادها ، دائم الخمرها ، مردان وابسته ، دمدمی مزاجها ، بیکاره ها ، رفیق بازها ، و … از جمله کسانی هستند که نمی توانند زندگی را به شایستگی اداره کنند و رفاه و آسایش را برای همسرشان به ارمغان آورند .
فردی که در تمام کارهایش متکی به والدین یا کسانی دیگر است و دیگران تصمیمات زندگی را برای وی می گیرند ، تا زمانی که نتواند خودش قدرت تصمیم گیری را کسب کنند مدیر لایقی در زندگی نخواهد بود و پشتوانه محکم و مطمئنی برای همسرش نمی تواند باشد .
(( … اشکالش چه بود ؟
ـ اوایل هیچ ، عیب و ایراد بزرگی نداشت . عیب و ایراد او کوچک به نظر می رسید ، ولی بزرگ بود .
ـ چطور ؟
ـ بی دست و پا بود ، بی اراده و ناتوان ، در هر موردی محتاج راهنمایی و تابع نظر دیگران بود . پیش از ازدواج مطیع و وابسته خانواده و بعد از آن محتاج من ، خیلی ها می گفتند ، اتفاقاً مرد اینطوری خوب است .
ـ چرا این حرف را می زدند ؟
ـ عقیده داشتند ، من می توانم او را باب میل خودم بار بیاورم و به اصطلاح همه چیز بر وفق مراد من خواهد بود .
ـ بود ؟!
ـ نبود ، آن طور که باید ، نبود ، من نمی خواستم حرف ، حرف من باشد ، من مردی می خواستم که مرد باشد نه زیر دست و دنباله رو مردم ، می خواستم خودش قاطعانه حرف بزند ، تصمیم بگیرد . حتی به من امر و نهی کند .
ـ چرا نظر شما با دیگران فرق داشت ؟
ـ چون دیگران آواز دهل را از دور می شنوند و من همه چیز را از نزدیک می دیدم . من واقعیت را می دیدم ، واقعیتی که دیگران هم اگر بودند ، به من حق می دادند ، من کسی را نداشتم تا به او تکیه کنم ، من دختر با تجربه ای نبودم ، بنابراین ، گاهی در کاری گیر می کردم گاهی احتیاج به راهنمایی کسی داشتم لازم بود ، تصمیمی جدی و مهم بگیرم ، اما در تمام این روز ها کسی نبود که کمکم بکند . او حرفی برای گفتن نداشت .
ـ اشکال از کجا شکل گرفت ؟
ـ از آنجا که او نه تنها درباره من ، بلکه درباره همکارانش ، خانواده ، بعضی دوستان و خلاصه هر کسی که با ژست حرف می زد ، همینطور بود ، مطیع و سر به راه …))
بنابراین مواظب باشید که گرفتار سست اراده ها نشوید ، کسب اطلاعات در مورد خود فرد و دریافت این نکته که آیا این قوام یا مدیر آینده ، قبل از اینکه بتواند زندگی دیگری را اداره کند آیا توانایی اداره زندگی شخصی و خصوصی خود را دارد یا نه ، مهمترین سوال در این جنبه از قوامیت می باشد ، یعنی بایستی تحقیق شود که آیا فرد خواستگار ، خودش برای خودش زندگی می کند و تصمیم می گیرد یا اینکه دیگران مسیر زندگی او را مشخص می کنند و بجای او تصمیم می گیرند و فرد فقط یک مجری بی اراده است .
هشدار دیگر به دختر خانم ها این است که مواظب باشید به دام معتاد ها نیفتید ، معتاد ها از بدترین نوع قوام ها هستند ، همیشه در خماری به سر می برند ، عشق زندگیشان نعشگی است ،آنها را به حال خود واگذارید که آنها با مواد مخدر ازدواج کرده اند ،مرد معتاد اگر چه عملاً قوام و مدیر زندگی است اما مدیری است که نه تنها حلال مشکلات نیست بلکه خالق مشکلات هم هست . پس چه سودی از زندگی با چنین فردی که خود در کار خویش در مانده و محتاج به سرپرستی و حمایت دیگری است ، خیلی خوب و دقیق به چهره ، رفتار و طرز صحبت کردن خواستگارتان توجه کنید و تحقیق مفصلی هم در این زمینه نمایئد تا مطمئن شوید که معتاد نیست ، حتی اگر به صورت تفننی هم مواد مصرف می کند باز هم از او بپرهیزید ، حتی با سیگاریها نیز با احتیاط و دوراندیشی عمل کنید و تا از عدم اعتیادشان یا عدم احتمال اعتیادشان درآینده مطمئن نشدید پاسخ مثبت به آنها ندهید.
از مردان روان رنجور و عصبی نیز بپرهیزید ، آنها خیلی کم حوصله اند ، طاقت فشارهای زندگی را ندارند ، با مختصر اختلافی یا پیشامدی ناموافق ، بنای دعوا و داد و فریاد راه می اندازند ، حوصله گوش دادن به حرفها و استدلالهای شما را ندارند ، اهل مذاکره و مصالحه هم نیستند ، زبان نیش داری دارند و صاحبان خلق تنگ و تاریک هستند ، آنها به سکوت و تنهایی بیشتر احتیاج دارند تا یک همسر.
مواظب بیکاره ها هم باشید ، آنهایی که دو روز سر کارند و دو هفته بیکارند ، دل به کار نمی دهند و خیلی زود کارها را عوض می کنند ، اگر دیدید خواستگارتان کارهای مختلفی را انجام می دهد و سر یک کار ثابتی نیست قدری تاًمل و احتیاط کنید ، اگر گفت بیکار است تحقیق کنید که آیا به خاطر اینکه کار نیست بیکار است یا بخاطر اینکه اهل کار نیست بیکار است .
معیار و ملاک دوم در ارزیابی قوام ها ، حس مسئولیت پذیری و توانایی انجام وظایف مرد در زندگی است ، رفتار و عملکرد فرد در محیط خانواده و در محیط کار ، نشانه های خوبی از میزان مسئولیت پذیری افراد را ارائه می کند ، میزان وقت آزاد فرد و نوع گذراندن آن نیز خیلی از حرفها و سخنها برای گفتن دارند.
سعی کنید کسانی را انتخاب کنید که وقتی کاری به آنها سپرده می شود ، به بهترین شکل آن را به انجام می رسانند ، اینگونه افراد یک نوع تعهد درونی و وجدان آگاه نسبت به پذیرش مسئولیت دارند از این رو وقتی مسئولیت زندگی را قبول نمایند ، مطمئناً تمام تلاش خود را بکار خواهند بست تا یک زندگی معقول و مناسب را برای همسر و خانواده خویش فراهم نمایند .
و بالاخره از میان قوام ها ، خوبش را انتخاب کنید ، با انسانهای سالمی که می دانند چطور و چگونه زندگی کنند ، چگونه بخندند ، چگونه مهر بورزند و چه موقع گریه کنند ، ارتباط برقرار کنید .
از توانایی های قوام آینده زندگیتان مطمئن شوید و اگر دلتان به این خوش است که بالفرض کارمند هستید و حقوق می گیرید و احتیاجی به حقوق همسرتان ندارید ، معلوم می شود که هنوز معنای قوام را نفهمیده اید .

بخش چهارم / خصوصیات مقوم : میزان پذیرش قوامیت مرد

– خیلی دهن بینه ، فقط منتظره ببینه مادرش چی میگه ، حرف حرف اونه ، من داخل آدم به حساب نمی یام.
– وای وای وای از دست زنم ، حکمش از حکم نادر هم بالاتره ، خدا نکنه چیزی بخواد یا کاری بخواد انجام بده ، اصلاً ول کن معامله نیست .
هر قیم یا قوامی با وجود یک مقوّم معنا پیدا می کند ، در زندگی زناشویی ، زن مقوّم است و مرد قوام ، و گفتیم که این تفکیک نه موجب فضیلت اسن و نه مایه نقص و کسر شان ، بنا به عملکرد و رفتار طرفین است که می توان هر کدام را با همنوع خود ارزیابی کرد.
همچنانکه انواع قوام هست ، انواع مقوم نیز هست و اگر در بحث انواع قوام و خصوصیات قوامین ، طرف صحبت مان با دختران جوان این بود که در کیفیت و خصوصیات قوام آینده شان خوب تامل کنند و در آنجا 2 ملاک مهم ارزیابی را معرفی کردیم ، در بحث انواع مقوم و خصوصیات مقوّمین نیز ، طرف صحبت مان پسران جوان است که آنها نیز بایستی در خصوصیات و کیفیت مقوم آینده خویش ملاک و معیارهایی را در نظر بگیرند چرا که رابطه قوام و مقومی یک رابطه دو طرفه است و صلاح و فساد هر یک ، در دیگری تاثیرمستقیم می گذارد . به یک نمونه مقوم خوب که موجب رشد و تعالی قوام خویش را فراهم کرده است خوب توجه کنید .
هر آن کو خاطر مجموع و یار نازنین دارد
سعادت همدم او گشت و دولت هم قرین دارد .
(( در سال 1359 با دختری ازدواج کردم که سرا پا نیکی ، مهر و صفا بود در آن سالها تا سال دوم راهنمایی درس خوانده بودم و در ادره ای در شهر تبریز مشغول به کار بودم ، همسرم مرا برای ادامه تحصیل تشویق کرد و من در حال حاضر دانشجوی سال دوم رشته حقوق دانشگاه آزاد اسلامی هستم ، سه فرزند دارم که مایه امید و شادی ما هستند و همسرم در نهایت بردباری و فداکاری به امور درسی آنها رسیدگی می کند . در پایان از همه خانمها می خواهم اگر استعداد درس خواندن را در همسرانشان می بینند آنها را با کلام نیکو و پرمهرشان تشویق به ادامه تحصیل کنند ))7
بحث درباره انواع مقوم از جهات متعددی قابل بررسی است اما با توجه به جایگاه جداگانه مرد و زن در زندگی و نوع ارتباطات و وظایفی که شرع یا قانون یا عرف برای هر کدام از آنها قائل است ، اگر قائل شویم که مرد سرپرستی زندگی را بر عهده می گیرد – که این وظیفه هم با روحیه مردانگی مردان سازگار است و هم با خصوصیات زنانگی زنان – و با توجه به تفاوت نوع مدیریت و سرپرستی مردان – که از دیکتاتور بودن تا یک مدیر بی برنامه یا بی توجه یا تسلیم در برابر دیگران تنوع وجود دارد – در اینجا سخن در این که در کیفیت و نوع پذیرش مدیریت و سرپرستی مردان توسط زنان تفاوتهای زیادی وجود دارد که از خود رایی زن و عدم پذیرش شان و جایگاه مرد در زندگی تا تسلیم بی چون و چرا در برابر همسر و حتی هولناک تر ، تاثیر پذیری زیاد از دیگران ، و تنوع و تفاوت وجود دارد .
دو خصلت زنان مایه عذاب مردان است ، یکی خود رایی زنان و دیگری دهن بین و بی رایی آنان .
اگر خود رایی در وجود زن ، آنچنان قوی باشد که جز حرف خویش ، به حرف کس دیگری اهمیتی ندهد و جز آمال و آرزوهای خویش، فکر دیگری را پرورش ندهد ، مرد نه تنها ، یاری برای خود نجسته که باری بر دوش خود نهاده است ، دخترانی که در خانواده ، همچون امیری حکمران بوده اند و با اشارتی ، همه آنچه که در دل می خواستند فراهم می گشته ، همان بهتر که در خانه پدری خویش بمانند و یا شوهری مهربانتر از پدر خویش یابند .
همچنین ، زنی که تصورات خاصی در زندگی دارد و به زن بودن خود راضی نیست ، مقوّم بودن خودش را نمی خواهد و می خواهد قوّام باشد و به جای مرد زندگیش باشد ،خودش تصمیم بگیرد و خودش اجرا کند و به شوهر خویش یا بی اعتنا باشد یا وی را تحت سلطه خود درآورد، او نیز یار ناموافق است .
ما هیچگاه کمال یک زندگی را در فرماندهی مرد و فرمانبری زن نمی دانیم و معتقدیم که این حالت استثمار است اما آنجا که پای عقل و منطق به میان می آید مشارکت هر دو در جایگاه خاص خودشان ، لازمه یک زندگی ایده آل است .
(( مردی 38 ساله هستم ، ثمره 18 سال زندگی مشترک با همسرم سه فرزند دختر است همیشه سعی و تلاشم بر این بود که زندگی خوب و خوشی داشته باشم اما متاسفانه در طول این مدت هیچگاه همسرم موجبات رضایت من را فراهم نکرده است ، شاید باور نکنید اما پس از گذشت این همه سال هنوز هم حرمتی برای من قایل نیست ، هر چه بگویم خلاف آن عمل می کند و این مساله بچه ها را گستاخ تر کرده است ، بطوریکه اکنون بچه ها اصلاً حرف شنوی ندارند ، می خواستم در این زمینه مرا راهنمایی کنید .))8
اما گروه دیگر ، دختران و زنان بی رای و فاقد اراده هستند ، اگر گروه اول هر آنچه را که خود می خواهند را به زور بردیگران تحمیل می کنند ، این گروه ، هر آنچه که دیگران می خواهند را تحمل می کنند و به کار می بندند ، حرف شنوی زیاد و تاثیرپذیری بی حد و حصر از پدر و مادر ، اعضای خانواده ، دوست و … آنجا که پای منطق نیست و احساس جولان می دهد شخصیت فردی را می سازد که تنها تصمیمش این است که تصمیم دیگران را اجرا کند .
مردان بسیاری هستند که اظهار می دارند تا وقتی همسرشان در خانه هست خوب است اما همینکه به خانه پدر و مادرش یا یکی از اعضای فامیل یا دوستانش یا … می رود کلی عوض می شود و هر آنچه که دیگران به وی دیکته می کنند ، او بدون تامل و تعقلی اجرا می کند و زندگی را تلخ می کند . همان نقیصه ضعف تصمیم گیری و فقدان توانایی پذیرش مسئولیت در مردان و تاثیرپذیری فراوان از دیگران ممکن است در زنان نیز رایج باشد ، از اینرو ، اینان نیز تا زمانی که از لحاظ شخصیتی ، قوی و مدبر بار نیامده اند گرچه زندگی را تشکیل می دهند اما با آرامش و نشاط کمی آنرا می گذرانند .
بنابراین یکی از ملاکهای اختصاصی و مهم در انتخاب همسر برای مردان ، میزان پذیرش قوامیت مرد توسط زن است و چنانچه مردی در زندگی از داشتن یک مقوم دلسوز ، دور اندیش ، منطقی و کاردان محروم بماند ، سختی مشکلات زندگی را مضاعف احساس می کند . نتیجتاً جوانی که به خواستگاری دختری می رود باید جواب این سوال را در یابد که طرف مقابلش از لحاظ اندیشه و تصمیم گیری در چه حد و اندازه ای است ، آیا آنچنان خود رای و مستبد است که فقط دوست دارد حاکم باشد یا اینکه اهل منطق و یا اینکه اصلاً اهل تصمیم گیری نیست و هر آنچه که دیگران بگویند اجرا می کند و تاثیرپذیری زیادی از دیگران دارد .

بخش پنجم / خصوصیات مقوّم : سنگینی مقوّم

شب تار و بیابان ، دور منزل خوشا آن کس که بارش کمترک بی
باباطاهر
درختی که بر قیمی تکیه می کند مقوّم است ، سقفی که بر ستونها و دیوارها قرار می گیرد مقوّم است ، ماشینی که بر لاستیکها استوار است مقوم است ، سازمانی که تحویل یک مدیر می شود نیز در حکم مقوّم است .
تناسب بین قوام و مقوّم اهمیت زیادی دارد وگرنه عیب و نقص ها هویدا می شود ، اگر سنگینی درخت بیش از استقامت قیم باشد یا اگر سنگینی سقف یا ماشین بیش از توان پایه ها و لاستیکها باشد ، هم درخت ، هم سقف ، هم ماشین فرود می آیند ، یا اگر کثرت و سنگینی کار یک سازمان بیش از توان مدیر آن باشد آن سازمان نمی تواند به پیشرفت و موفقیتهای چندانی نائل شود و همیشه با مشکلات فراوانی همراه خواهد بود از اینرو توان قوام بایستی متناسب با سنگینی و فشار مقوّم باشد .
مرد نیز که می خواهد قوامیت بر زن را به عهده بگیرد ، بایستی هم از توان خویش اطلاع داشته باشد و هم از سنگینی مقوّم با خبر باشد و اگر این نسبت را رعایت نکند هم خودش را به زحمت انداخته و هم به دیگری ضربه زده است .
یک بعد از مسائل زندگی ، جنبه های اقتصادی آن است و این وظیفه مرد است که هزینه های زندگی را تامین نماید ، هزینه زندگی یک میزان ثابتی نیست که بتوان آن را به عدد و رقم در آورد ، هر طبقه اجتماعی دارای سطح متفاوتی از هزینه های زندگی است . از اینرو فرد بایستی که به وسع مالی خود توجه داشته باشد و حتی المکان همسرش را از طبقه هم سطح خود انتخاب نماید و اگر هم بالاتر از سطح خویش همسری را انتخاب می کند بایستی به قناعتگری همسرش مطمئن باشد .
چنانچه در اثر ازدواج ، تنش اقتصادی به طرفین وارد نشود و یا حد تحمل افراد فراتر از میزان اثرات تنش باشد به دوام آن ازدواج بیشتر می توان مطمئن بود ، اما اگر یک طرف که معمولاً مرد است احساس کند که فشار اقتصادی زیادی را متحمل می شود و خانم خانه هم تصور کند که به سختی معیشت دچار شده است ، این اختلاف و مشکل اقتصادی به مرور نطفه اختلافات دیگری را می بندد که فرجام ناخوشایندی را در پی خواهد داشت .
تشبیه این موضوع به وزنه برداری می تواند بهتر مطلب را بفهماند ، از جنبه مسائل اقتصادی ، زن گرفتن ، مشابه وزنه برداری است ، میزان هزینه های اقتصادی همچون وزنه هایی است که بایستی مرد زندگی بردارد ، بنابراین اگر واقعاً میزان هزینه های اقتصادی ( یا سنگینی وزنه ها ) بیشتر از توان مرد است نبایستی اقدام به وزنه برداری کند چرا که در غیر اینصورت هم زور بیخودی زده و هم وزنه ها را بالا نبرده ، هم پولش می رود و هم زنش ناراضی است ، نتیجتاً همسانی اقتصادی معیار مهمی است که مردان در انتخاب همسربایستی به آن توجه تام و کامل نمایند .
حکایت زیر خیلی از حرفها برای گفتن دارد و خیلی نکته ها برای پند گرفتن در آن نهفته است .
(( سه سال قبل ، برای فرار از گرمای تابستان همراه خانواده ام به شمال رفته بودیم ، در آنجا با خانواده ای آشنا شدیم که برای استفاده از هوای تمیز و روح پرور و استفاده از دریا به شمال آمده بودند ، آن خانواده دختری اجتماعی و شوخ طبع و خوشرو داشتند که نامش نسیم بود . هر وقت من در کنار ساحل قدم می زدم ، نسیم را هم می دیدم که با اعضای خانواده اش به کنار دریا می آمد و با تمام شکوه و عظمت دریا را تماشا می کرد . از دیدن نسیم قلبم از شادی و شوق به هیجان می آمد .
مرد جوان مکث کوتاهی کرد و سپس ادامه داد :
– ما یک هفته آنجا بودیم و من به مرور احساس کردم که به شدت به نسیم علاقه مند شده ام . وقتی به تهران آمدم مادرم که قلب پر مهری داشت نشانی خانه آنها را گرفت تا به قول خودش زنجیر این دوستی از هم گسسته نشود . بنابراین موضوع علاقه ام به نسیم را با مادر در میان گذاشتم . مادرم همین که از موضوع با خبر شد ، مانند عقرب گزیده ها از جا پرید و خیلی جدی و محکم گفت اصلاً حرفش را هم نزن .
از این حرفش یکه خوردم و با تعجب گفتم ، چرا مادر ؟ او بدون لحظه ای درنگ گفت ، نسیم دختری است که در پول و ثروت و تجملات بزرگ شده است و نمی تواند خودش را با حقوق کارمندی تو هماهنگ کند .
با اطمینان خاطر گفتم ، مادر مطمئنم نسیم هم دوست دارد با من زندگی کند ، اگر با مشکل مالی هم روبه رو شدیم من فعالیتم را بیشتر می کنم ، مادرم گفت ، امید ، نسیم را فراموش کن ، این دختر نمی تواند تو را خوشبخت کند .
به او گفتم : مادر اگر من با نسیم ازدواج نکنم ، با هیچ کس دیگری ازدواج نمی کنم سرانجام مادرم قبول کرد برخلاف میل و رضایت درونی خودش به خواستگاری دختری برود که به قول خودش از نظر اجتماعی و مالی چند پله بالاتر از ما بود .
مرد نفس عمیقی کشید و ادامه داد :
– سرانجام من و نسیم با هم نامزد شدیم و بعد از دوماه نامزدی به بازار رفتیم تا خرید کنیم ، نسیم بدون اینکه وضع مالی ام را در نظر بگیرد یک گردنبند طلا ، چند النگو ، یک گوشواره و انگشتر شیک و گران قیمت برداشت و در آنجا بود که من به یاد حرفهای مادرم افتادم اما افسوس که دیگر دیر شده بود .
پس از عقد به پیشنهاد او در طول هفته چند مرتبه برای صرف شام به رستوران های گرانقیمت می رفتیم ، یک روز به نسیم گفتم :
– بهتر نیست که کمتر به رستوران برویم و مقداری پول خود را پس انداز کنیم ؟
نسیم چهره اش را در هم کشید و گفت ، دوستان من با وجود آن که چند سال است ازدواج کرده اند ، هنوز هم در هفته چند مرتبه برای صرف شام به رستوران و هتل می روند .
یک هفته به عروسی مانده بود که او به من گفت ، امید مراسم جشن را در کجا بر پا کنیم ؟ گفتم : اگر موافق باشید در یکی از همین تالارهای اطراف مراسم را بر پا کنیم ، از این پیشنهاد من ناراحت شد و گفت :
– باید مراسم را در یکی از هتل های معروف تهران بگیریم . زمانی که با ناراحتی به او گفتم : اما نسیم من چنین پولی ندارم ، با عصبانیت گفت : امید ، من جلو دوستان و اقوام آبرو دارم . این مراسم باشکوه فراموش نشدنی هم در عمرم یک مرتبه بیشتر انجام نمی شود . بنابراین دوست دارم در یکی از بهترین و شیک ترین رستوران ها بر پا بشود .
– پدرم که در صداقت و انسانیتش شکی ندارم موافقت کرد که به من کمک کند . او فردای همان روز به یک بنگاه فروش اتومبیل رفت و پیکانش را فروخت و پولش را در اختیار من گذاشت ، من هم بخشی از آن را در اختیار صاحب هتل گذاشتم تا آبروی همسرم نزد دوستان و اقوامش نرود . بعد از مراسم عروسی انتظار داشتم همسرم از پدرم که به خاطر ما اتومبیل خود را فروخته بود قدردانی و تشکر کند اما حتی یک تشکر خشک و خالی هم نکرد . این شد که فهمیدم نسیم زنی مغرور و خودخواه است و به اقوام و اطرافیان من هم زیاد علاقه ندارد و دوست دارد فقط با دوستان و اقوام خودش معاشرت داشته باشد .
مرد جوان ، پس از سکوت کوتاهی ادامه داد :
– برای تهیه ودیعه منزل در شمال شهر که خواسته نسیم بود مجبور شدم از برادرم حدود یک میلیون تومان قرض کنم . و به صاحب خانه بدهم .
چرا به طور جدی با همسرتان صحبت نمی کردید !
مرد روی صندلی جابجا شد و جواب داد :
– به خاطر اینکه به او علاقه مند بودم نمی خواستم ناراحتش کنم . به همین خاطر هر چه او می گفت قبول می کردم .
– خب ادامه بدهید ؟
– یک شب خسته و کوفته به خانه رفتم . نسیم با خوشحالی گفت . زود لباسهایت را عوض کن می خواهیم امشب به میهمانی برویم . با تعجب گفتم ، کجا ؟ نسیم که چشمهایش از فرط شادمانی می درخشید گفت ، می خواهیم به جشن تولد دوستم شراره برویم ، گفتم اما من خسته ام .
نسیم با ناراحتی گفت ، فکر روحیه مرا نمی کنی ، من هم نیاز به گردش و تفریح دارم .
با همه خستگی ، لباس پوشیدم و همراه نسیم به آن مجلس رفتیم تا نیمه های شب آنجا بودیم و بعد خسته و خواب آلود به خانه برگشتیم ، صبح زود در حالی که هنوز نیاز به خواب داشتم به اداره رفتم .
چون دیر هم به اداره رسیده بودم با چهره اخم آلود مدیرمان مواجه شدم .
فردای آن شب وقتی به خانه آمدم نگاهم به سه چهار نفر از دوستان خانوادگی نسیم افتاد . از دیدن آنها یکه خوردم . وقتی به آشپزخانه رفتم به نسیم گفتم ، نسیم من خسته هستم و می خواهم کمی استراحت کنم ، با خشم و عصبانیت گفت ، تو اصلاً به فکر من و نیازهایم نیستی ، من نمی توانم دوستانم را فراموش کنم . در حالی که ناراحتی و فشار روحی رنجم می داد نزد دوستان بی خیال نسیم برگشتم و بعد از صرف شام هم مجبور شدم به خاطر آنها تا حدود ساعت دو بعد از نیمه شب بیدار بمانم .
مرد سکوت کرد و من پرسیدم :
– خب الآن در چه وضعی هستید ؟
– نسیم در پاریس زندگی می کند و من در اینجا .
– یعنی از هم جدا شده اید ؟
– بله چون دیدم که او اهل زندگی و خانه داری نیست و حتی زمانی هم که ما صاحب یک پسر شدیم ، رفتار او تغییر نکرد ، یک روز که از کارهایش به شدت عصبانی شده بودم ، گفتم ، نسیم کلید خوشبختی زندگی در دست توست ، تو یک زن هستی و باید بیشترین وقت و نیروی خود را صرف تربیت فرزندانت کنی ، اما او گفت ، من نمی توانم گردش و تفریحات و دوستانم را فراموش کنم .
گفتم اگر روش خودت را تغییر ندهی حاضر به ادمه این زندگی نخواهم بود .
یک مرتبه در دیدگانش برق تصمیمی درخشید و با قاطعیت گفت :
– اگر طلاقم بدهی ، خوشحالم ، می توانم با کسی ازدواج کنم که همفکر و هم عقیده خودم باشد .
چندی بعد به طور توافقی از یکدیگر جدا شدیم .
دادگاه حضانت فرزندمان را به من سپرد . او هم اکنون با پدر و مادرش به پاریس رفته است و من در اینجا با پسرم زندگی می کنم . آنها تا یک ماه دیگر به تهران برمی گردند اما من دیگر حاضر نیستم برای یک لحظه او را ببینم ))9
نکته دیگری که علاوه بر هم سنگی اقتصادی بایستی به آن توجه داشت صفت قناعتگری یا ولخرجی زنان است ، زنان اصناف مختلفی دارند ، گروهی کم خرج و قانع اند و به حد معقول و معمولی از خوراک و پوشاک راضیند ، اما گروهی دیگر پر توقع و حریص اند ، همیشه دنبال لباسهای نو ، غذاهای رنگارنگ ، دکوراسیونهای جدید ، اسباب و اثاثه تازه مد شده و … هستند ، اینها بار سنگینی را بر دوش مردان می گذارند ، پس بهتر است کسی قوام این مقوّم ها شود که وضع اقتصادی او توان پاسخگویی به این توقعات را می دهد و دیگران هم عطای اینها را به لقایشان ببخشند و خود را درگیر زندگی با آنها ننمایند و گرنه اگر بخواهند بار زندگی آنها را به دوش بکشند جز بیچاره کردن خود ، نتیجه ای دیگر حاصل نمی شود .
زنان ولخرج و حریص تنها در قشر ثروتمندان نیستند ، همچنانکه زنان قناعتگر تنها در طبقات ضعیف یا متوسط اقتصادی نیستند ، اینها ممکن است در هر طبقه ای باشند ، اما نصیب هر کسی شوند همچون افتادن آتش در خرمن می باشند و خیلی سریع مرد را از لحاظ اقتصادی به زانو در می آورند .
البته تناسب بین قوام و مقوّم منحصر در مسائل اقتصادی نیست ، نیازهای فکری ، روحی ، علایق و عادات اجتماعی ، فرهنگی ، مسائل خانودگی و سبک زندگی زنان هر کدام از فردی به فرد دیگر متفاوت است که مردان بایستی این امور را در نظر بگیرند و شعری نگویند که در قافیه اش ، لنگ بمانند .

بخش ششم / لزوم تناسب بین قوّام و مقوّم

حضرت علی ( علیه السلام ) :
(( کلّ جنس یمیل الی جنسه )) 10
هر چیزی ، هم جنسش را خواهان است .
(( زنی 19 ساله هستم ، یک سال است ازدواج کرده ام وصلت ما بر اساس توافق والدین صورت گرفت و چون من و همسرم ، هر دو مطیع خانواده بودیم پذیرفتیم ، اینک زندگی بی روح و خسته کننده ای داریم ، چرا که هیچ وجه مشترکی بین من و همسرم نیست ، سلیقه هایمان کاملاً متفاوت است و هرگز نشده موضوعی موجب شادی یا ناراحتی هر دو ما شود ، هیچکدام تمایلی به ادامه این زندگی نداریم ، اما بخاطر بزرگترها ناچار به سکوت شده ایم ، بنظر شما ما چه باید بکنیم ؟))11
در مباحث قبل ، ما از خصوصیات قوّام و مقوّم بطور جداگانه صحبت کردیم و ملاکهایی را معرفی کردیم و بیان شد که مهمترین صفات مورد نیاز برای یک قوام خوب و مقوّم نیکو ، چه خصوصیاتی هستند اما وقتی این دو کنار هم قرار می گیرند ، خود مبحثی جداگانه و مسائل منحصر بفردی را ایجاد می کنند و آنچه که از همه مهمتر است لزوم وجود تناسب بین قوام و مقوّم است .
صرف وجود صفات خوب در هر کدام از قوام و مقوّم ، مجوز این نیست که آنها می توانند در کنار هم قرار گیرند و پیوند زناشویی را تشکیل دهند ، پارامترهای دیگری هم نیاز به در نظر گرفتن است که اهمیت آن بیشتر از خصوصیات قوام و مقوّم است .
مرد قوام زندگی است لذا رشته خیلی از مسائل به دست اوست ، زن هم مقوّم زندگی است و اجرای خیلی از مسائل هم به دست اوست ، اما اگر این دو ، هر کدام اندیشه های متفاوت و منش های ناهمسانی داشته باشند ، مطمئناً در مورد انجام هر کاری با هم اختلاف می ورزند ، روی هر مسئله ای بحث و جدل زیادی می کنند تا به توافق برسند ، از اینرو بخاطر اینکه زندگی آرامش و پیشرفتی داشته باشد بایستی که بین بینش ها و منش های قوام و مقوم – مرد و زن – یکسانی و همگونی باشد و گرنه چرخ این زندگی به کندی می چرخد .
(( ازدواج نوعی (( ترکیب بین دو انسان و دو خانواده )) است ، زندگی مشترک یک (( پدیده مرکب )) است که اجزاء اصلی و اساسی آن (( زن و مرد )) می باشند ، هر قدر بین این دو عنصر هماهنگی ، همفکری ، تناسب و سنخیت روحی و اخلاقی و جسمی باشد این (( ترکیب )) استوارتر ، مستحکمتر ، پر ثمرتر ، شیرین تر ، لذتبخش تر و جاودانه تر خواهد بود و هر چه این تناسب و هماهنگی کمتر باشد ، زندگی سست تر ، تلختر ، کم ثمرتر و ناپایدارتر خواهد بود . علت عمده بیشتر ناهنجاریها و آشوبزدگیهای خانواده ها (( عدم تناسب )) و (( ناهماهنگی )) بین زن و شوهر است .
دو انسانی که در کنار هم قرار می گیرند و می خواهند یک عمر با هم زندگی کنند و در همه امور شریک باشند و تصمیمهای مشترک بگیرند و فرزندانی را به وجود آورند و ترکیب کنند و به سعادت برسانند حتماً باید هماهنگ و هم سنخ و کفو هم باشند )) 12
خیلی از کارها و امورات زندگی نیاز به تشریک مساعی توامان زن و مرد دارد ، هر دو باید در باره آن بیندیشند ، هر دو باید در انجام آن کوشش کنند ، مسائلی همچون چگونگی تنظیم روابط بین خودشان ، اطرافیان و اقوام ، نحوه تهیه و تنظیم مخارج زندگی ، نحوه وقت گذرانی در هنگام فراغت ، کیفیت و کمیت صحبتهای مشترک ، تعداد بچه ها و چگونگی تربیت آنان ، نحوه نگرش به مسائل فرهنگی و مذهبی خانواده ، کیفیت سبک زندگی ، برنامه ریزی برای آینده و خیلی موضوعات دیگر ، همه آنها منوط به توافق طرفین است ، وابسته به داشتن اشتراک نظر و دیدگاههای نزدیک به هم است اما اگر هر کدامشان صاحب ایده ای متفاوت با دیگری باشند نمی توانند کاری را شروع نمایند و با فرض شروع کاری مطمئناً آن را با خوشی ختم نمی کنند . از اینرو یکسانی در اندیشه ها ، آمال و آرزوها و همسانی در خلقیات و روحیات طرفین ، امری بسیار بسیار مهم برای تشکیل یک زندگی سعادتمندانه است .
(( برای زوجها شباهت ها در حکم سپرده پس انداز و اختلافها در حکم بدهی های بانکی هستند … وقتی دو نفر زمینه های به هم شبیه داشته باشند . از موضع قدرت برخورد می کنند و زندگی مشترک آنها تحت تاثیر باورها و سنت های مشترک آنها به خوبی بسیار بیشتری برگزار می شود ، آنها می دانند که از یکدیگر چه انتظاری را باید داشته باشند … این ویژگیهای مشترک به آنها وجوه تشابه فراوانی می دهد و بر قدرت و نیرویشان می افزاید ، اینها در حکم منابعی هستند که زن و شوهر به وقت نیاز میتوانند به آن متکی شوند ، شباهتها در حکم سپرده در حساب پس انداز هستند )) 13
هر چه همسانی بین قوام و مقوم بیشتر باشد نه تنها باعث جذب یکدیگر می شوند بلکه پیوند و وصلتشان استوارتر می گردد ، بر اساس تحقیقات انجام شده ، با ثبات ترین ازدواجها ، آنهایی است که زن و شوهر بیشترین شباهتها را به هم داشته باشند . اینگونه زوجها در زمینه های مختلفی از جمله اعتقادات و مسائل مذهبی ، عادات و خوی های فرهنگی و اجتماعی و روابط شخصی ، نوع تربیت فرزندان ، مسائل اقتصادی و … شباهتهای فراوانی به هم دارند ، و بر عکس اولین و مهمترین علت طلاق ، نداشتن توافق در زمینه های مختلف زندگی است ، حدود 70% کسانی که سر از دادگاه در می آورند به علت نداشتن زمینه های مشترک در زندگی زناشویی است ، آنها احساس می کنند که با یک بیگانه که کمترین شباهت را به هم دارند زندگی می کنند ، علاوه بر آن نداشتن همین شباهتها و همسنگیها در میان خانواده هایی که به طلاق روی نمی آورند اما به سختی آن را ادامه می دهند از عمده ترین علل ناراحتی زوجین از یکدیگر و زندگیشان است .
اما چراباید اینگونه باشد ؟ (( زیرا در ازای هر اختلاف پای مذاکره و سازگار شدن مطرح شود ، یکی از شما یا هر دوی شما باید تا اندازه ای گذشت کنید و در هر دو مورد نیاز فراوانی به تغییر وجود دارد ، اگر زن و شوهر علاقه ای به انعطاف نداشته باشند ، اغلب با احساس رنجش و ناراحتی روبرو می شوند ، اما حتی وقتی تغییرات لازم را ایجاد کنید در معرض هر تغییر دچار استرس شدید می گردید ، این استرس است که می تواند روابط شما را تهدید کند ، اگر تفاوتها بیش از اندازه باشند ممکن است نتوانید زیر فشار دوام بیاورید و خود را با یکدیگر سازگار کنید )) 14
اگر تفاوتهای بین زوجین از حد مجاز بیشتر شود آن وقت این تفاوتها باعث از هم بیگانگی می شود ، چرا که هر تفاوت نوعی خاص از نگرش ، احساس و رفتار را به همراه دارد ، از اینرو ممکن است دو فرد هر کدام در دو دنیای مجزا سیر کنند ، دنیایی که برای دیگری ناشناخته است ، نتیجتاً خوشی ها و غم ها در این دو دنیا متفاوت می شود و هر کدامشان تفسیر و برداشت متفاوتی از رنج و لذت دارند ، آن وقت یک موضوع برای هر دو ، احساس یکسانی را به همراه نمی آورد ، ممکن است باعث رنجش یکی از آنها یا بی احساسی و یا حتی شادی دیگری شود ، در این صورت این تفاوتها منجر به تنش هایی در زندگی می شود و با گذشت زمان که از احساسات و هیجانات سرکش اوایل ازدواج هم کاسته می شود ، آنها احساس می کنند که از هم بیگانه اند و به هم تعلق ندارند لذا کشمکشها و ناسازگاریها روز بروز ابعاد گسترده تری می یابد .
اما به همان مقدار که تفاوتها خطرآفرین هستند شباهتها نوید بخش یک زندگی سعادتمندانه هستند ، هر شباهتی نوعی نزدیکی به زوایای درونی شخصیت طرف مقابلتان است ، هر شباهت رشته ای جدید بر پیوند زناشویی می افزاید و آن را مستحکم تر می کند ، قوامی که در یابد اندیشه ها و آرمانهایش نزدیکی زیادی با ایده ها و اعتقادات مقومش دارد انرژی بیشتری در خود احساس می کند و استقامت بیشتری از خود نشان می دهد و تلاش افزونتری برای بهبود زندگی می کند ، همچنین مقوّمی که در یابد هر آنچه که او از آن لذت می برد و یا از آن گریزان است مطابق با شادی و رنج قوام خویش است احساس آرامش بیشتری در زندگی پیدا می کند ، به تکیه گاهش مطمئن تر می شود و سعی بیشتری در نزدیکی و هماهنگی با قوام خویش می نماید ، از اینرو روز بروز پیوند بین این اقوام و مقوّم افزونتر می شود و تلاششان در جهت استحکام آن بیشتر می گردد چرا که می دانند هدفهایشان یکسان است ، به آینده یکسانی می اندیشند و از راهی یکسان برای رسیدن به هر آنچه که آرزوی آنرا دارند طی طریق می کنند .
(( زوجین که به احساسات و عواطف هم سطحی و برابر نایل می شوند به مفهوم واقعی کلمه هم سطح و هم سنگ و برابر می گردند ، بعنوان طرفین هم سنگ ، با هم کار می کنند و با هم نیز رشد و ترقی می نمایند ، بطور کامل و مساوی در مسئولیتها و وظایف زناشویی شریک می باشند و امتیازات و حقوق ناشی از این ازدواج نیز بصورت مساوی و برابر به آنها تعلق می گیرد ، به همدیگر کمک می کنند تا هویتهای شخصی هدیگر را حفظ کنند و در همین حال بواسطه اصل مشارکت کامل در گذشتها و فداکاریها ، اعتماد کامل دو سویه عشق و محبت پایا ، بهم نزدیک می گردند در واقع بعبارتی در هم ذوب می شوند و در هم عجین می گردند و فردیت معنا و مفهوم خویش را از دست خواهد داد )) 16
حضرت علی علیه السلام :
(( الصاحب کالرّقعه فاتخذه مشا کلا ))
یار همچون پنبه جامه است . پس او را همرنگ انتخاب کن .
(( … ما هر دو کم سن و سال بودیم و بی تجربه ، بطوریکه تا قبل از نامزدی ، حتی یک بار هم به این مسئله فکر نکرده بودیم که آیا ما واقعاً با همدیگر تفاهم داریم ؟ در حقیقت ما فقط از ظاهر همدیگر خوشمان آمده بود ، این حقیقت تلخ را خیلی زود در یافتیم ، شاید یکماه هم از نامزدیمان نگذشته بود که حس کردیم به اندازه یک دنیا از هم فاصله داریم ، ما اصلاً نمی توانستیم همدیگر را درک کنیم ، دنیایمان با هم مغایر بود ، اندیشه هایمان در مورد زندگی آینده آنقدر با هم تفاوت داشت که … اما در کنار همه این ضعفها هر دو دارای یک شجاعت مشترک بودیم و آن اینکه ، باور کنیم به درد هم نمی خوریم ، اولین بار پریسا به این حقیقت اعتراف کرد و گفت :
– امیر فکر نمی کنی ما به درد همدیگر نمی خوریم ؟
و من هم که مدتی بود به این نتیجه رسیده بودم اما از آن هراس داشتم گفتم :
– چرا منم همین طور فکر می کنم ، به همین خاطر بهتره قبل از اینکه دیر بشه قضیه رو خاتمه بدیم .
– موافقم
وقتی این حقیقت تلخ را بـه خانواده هایمان هم گفتیم ، آنها نیـز پذیرفتند و درست 42 روز بعد از انجام مـراسم نامزدی همه چیز تمام شد !)) 18
افرادی که دنیاهای متفاوتی از هم دارند با خیر و خوشی نمی توانند زیر یک سقف زندگی کنند ، از اینرو هر چه در پیوندی زمینه های تشابه آن بر زمینه های تفاوت و اختلاف آن فزونی یابد به همان میزان ثبات در ازدواج افزایش می یابد اما در این میان بعضی از تشابهات اهمیت و تاثیر بیشتری دارند .
1- ارزشها :
بسیار مهم است که نحوه ارزشگذاری زوجین به مسائل و موضوعات مختلف یکسان و به هم نزدیک باشد ، اگر در این زمینه وحدت نظری وجود نداشته باشد بروز اصطکاک میان آنها حتمی است ، توافق داشتن در مورد اینکه چه چیز خوب است ، و چه چیزهایی بد ، چه مسائلی زشت است و چه اموری زیبا ، یکسانی حلال و حرامها در نزد طرفین و … باعث نزدیکی زیاد طرفین به یکدیگر می شود و ناباوریها یا بی توجهی های یکی از طرفین ، دشواریهای فراوانی را برای آنها فراهم میکند و باعث ایجاد بگومگوهای دائمی می گردد ، زناشوئی میان زن و مردی که سیستم ارزشگذاریشان با هم متفاوت است و خوب و بد در نزد هر دو یکسان نیست به دشواریهای شخصی و خانوادگی گوناگون می انجامد و تنها با اراده ای استوار نمی توان از آن پرهیز کرد زیرا باورهای ارزشی ، ریشه در عمیق ترین لایه های شخصیتی فرد دارند و به راحتی نمی توان از آن چشم پوشی کرد .
2- علایق :
نزدیکی علاقه ها و یکسانی سلیقه ها باعث استحکام هر چه بیشتر زندگی زناشویی می شود ، موارد مورد علاقه اهمیت زیادی ندارند ، مهم داشتن علاقه های یکسان است ، اگر مردی علاقه به مطالعه و علم اندوزی داشته باشد اما همسرش به دکوراسیون منزل ، زندگی تشریفاتی و … بیندیشد اینها همیشه گرفتار بحث و جدل خواهند بود ، عاقلانه تر این است که افراد ، همسرانی را اختیار کنند که نظام سلیقه ای آنها با گستره علایق آنها تطابق و نزدیکی داشته باشد تا مجبور نباشد وقت خود را در اینکه علم بهتر یا ثروت ، شهرت بهتر است یا قدرت و … صرف نمایند .
3- نوع برداشت و توقع از جایگاه ویژه فرد در زندگی زناشویی :
بدین معنا که زن و شوهر درباره وظایف و مسئولیتهای یکدیگر در رابطه زناشویی وحدت نظر داشته باشند ، مرد به قوامیتش عمل نماید و زن به مقوّمیتش راضی باشد و نه مردسالاری ونه زن سالاری بلکه حق سالاری حاکمیت داشته باشد و رابطه قوامیت و مقوّمیت بین زن و مرد – که این رابطه ناشی از روحیات متفاوت هر یک از طرفین است – استقرار یابد و اگر هر یک از زوجین در جایگاه خویش به وظائفش عمل نماید رابطه قوام و مقوّمی ، بهترین الگوی رفتاری برای زوجین خواهد بود .
4- سطح تحصیلات :
تفاوتهای زیاد زوجین از نظر سطح تحصیلات ، به دلیل اینکه هر کدام ممکن است بینش و منش جداگانه ای داشته باشند می تواند در مسائل مختلف زندگی باعث بوجود آمدن تنشها و کشمکشها شود ، به اعتقاد برخی از محققین ، میان سعادت خانوادگی و همگونی تحصیلات ، همبستگی مستقیمی وجود دارد ، وجود یک موقعیت تحصیلی همسان یا نزدیک تر به هم ، به ایجاد توافق و یکسان اندیشی بین زن و مرد کمک زیادی می کند .
5- مسائل دیگر :
مسائل دیگری نیز در رابطه با همسانی زوجین اهمیت دارند که بطور خلاصه به برخی از آنها اشاره می شود .
(( سن )) موضوع مهم و قابل توجهی است ، معمولاً توصیه بر این است که سن مرد کمی از سن زن بیشتر باشد اما این تفاوت نباید خیلی زیاد باشد تفاوت وسیع سنی بین زن و شوهر ، با خود تفاوتهای فکری و احساسی را به همراه خواهد آورد و تاثیرش بر زندگی آینده زوجین زیاد خواهد بود .
میزان (( انرژی )) نیز موضوع دیگری است ، وقتی یکی از طرفین ازدواج ، پر انرژی و همسر او کم انرژی باشد با مشکلات عدیده ای برخورد می کنند ، میزان انرژی به جنبه های مختلفی می تواند ارتباط داشته باشد از جمله معاشرتهای اجتماعی ، فعالیتهای مختلف فرهنگی ، مذهبی ، اقتصادی ، برقراری روابط جنسی و …
(( عادتهای شخصی )) هم مسئله قابل توجهی است ، عاداتی مثل وقت شناسی ، نظافت ، نظم و تربیت ، وابستگی ، مسئولیت پذیری و … می تواند در اثر فقدان وحدت رویه طرفین باعث بروز اختلافاتی شود .
نگاهی که زوجین به (( مسائل اقتصادی )) زندگی دارند نیز اهمیت فراوانی دارد ، چنانچه زوجین بتوانند در میزان در آمد و استفاده از پول و کم و کیف آن به وحدت نظر برسند ریشه خیلی از بحث و جدلها را خشکانده اند .
مسائل و موضوعات مختلف دیگری هم هستند که قابل بحثند و اهمیت آن ، نسبت به افراد مختلف ، متفاوت است که در اینجا از بحث درباره آن صرفنظر می شود ، در اینجا تنها به فهرستی از تشابهات و همسانیها که می تواند در زندگی آینده تاثیر داشته باشد بسنده می شود این فهرست شامل موارد از قبل ذکر شده نیز می باشد .
1- سیستم ارزشی 2- همتایی دینی و ایمانی 3- هماهنگی فکری و فرهنگی 4- همتایی اخلاقی 5- زمینه های اقتصادی و اجتماعی 6- هوش 7- تحصیلات رسمی 8- انتظار از نقش و یکدیگر 9- همتایی جسم و جنسی 10- تناسب سنی 11- تناسب مالی 12- تناسب خانوادگی 13- هماهنگی و تناسب در اهداف و آینده فکری 15- مهارتهای کلامی 16- هماهنگی در مدیریت خانواده 17- تعداد فرزندان مورد نظر 18- زمان بچه دار شدن 19- سلیقه و سبک تربیت فرزندان 20- میزان ارتباط با خانواده همسر 21- وقت شناسی 22- وابستگی – اتکا 23- طرق حل و فصل مسائل 24- طرز برخورد با خشم 25- دوستی با دیگران 26- مهارتهای آزاد 27- هدفهای زندگی 28- میزان توجه و مشارکت در مراسم مذهبی 29- سرگرمیها و علایق 30- نگرش درباره پول و مسائل اقتصادی خانواده 31- انتخاب محل زندگی 32- مسافرت ، تعطیلات 33- برگزار کردن مناسبتها 34- میزان صرف وقت با هم 35- میزان انرژی .
((… پسر بزرگم الآن نزدیک چهل سال دارد .
– او خیلی دیر ازدواج کرد . با ما هم دوست نداشت مشورت کند به دختری علاقمند شد و بعد یک روز به خانه آمد و گفت :
– فلان دختر را پسندیده ام ، خواستگاری کنید ، به او گفتم فریبرز جان او را خوب می شناسی یا نه ؟
گفت : خیلی خوب او را می شناسم ، گفتم ، اجازه می دهی راجع به او تحقیق کنیم ، گفت ، نه !… با اینکه او اجازه نداده بود ، من به عنوان پدری که دوست ندارد فرزندش را در اندوه ببیند ، تحقیق گسترده ای انجام دادم و به این نتیجه رسیدم که به درد پسرم نمی خورد .
– چرا به درد پسرتان نمی خورد ؟
– از نظر فرهنگی با هم فرق داشتیم ، آن ها به چیزهایی اعتقاد داشتند که ما نداشتیم ، آن دختر میانه خوبی با خانواده اش نداشت ، می گفتند ، گستاخ و تندخو است و خلاصه کلی حرف برایش در آورده بودند .
– به استناد حرف مردم او را شایسته پسرتان ندانستید ؟
پیرمرد گفت :
– روحیه پسرم را می دانستم و اطمینان داشتم فوری دلش را خواهد زد .از اینرو با تلاش زیاد نظر پسرم را تغییر دادم و به جای او دختری را که فکر می کردم مناسب باشد ، معرفی کردم و پسرم نیز پذیرفت .
– بعد چه شد ؟
– آنها با هم ازدواج کردند ، من هم برای حل مشکلات آغاز زندگی از هیچ کمکی فروگذار نکردم ، پسرم و همسرش زندگی خوبی را شروع کردند .
پیرمرد بغضش را فرو خورد و گفت :
– حساب همه چیز را کرده بودیم ، الا این که او و همسرش ممکن است از نظر فکری و توقعاتی که دارند ، با هم سازگار نشوند
چطور ؟
– راستش پسرم از زن انتظار داشت که در نوع خودش درست بود ، اما همسر او انتظاراتش را برآورده نمی کرد ، همسرش نیز انتظاراتی داشت که پسرم از عهده انجام آنها بر نمی آمد .
– مثلاً چه انتظاراتی ؟
– مثلاً پسرم دوست داشت همسرش خانه دار باشد ، اما او حاضر نبود کار نکند ، ان زن دوست داشت شوهرش – یعنی پسر من – خوش اخلاق و صبور باشد و پسر من نبود . همین مسئله میان آن دو را با وجود یک فرزند شکرآب کرد . فرزندی که من با همه وجود دوستش دارم .
– خوب بعد چه شد ؟
– آنها بعد از شش یا هفت سال زندگی ، در عین ناباوری از هم جدا شدند .
– عجب !
– حق داری تعجب کنید ، اما تعجب و ناباوری من و همسرم بیشتر بود ، زیرا در انتخاب خودمان شک نداشتیم … )) 19
تفاوتها و اختلافها را دست کم نگیرید ، گاهاً حتی یکی دو مورد تفاوت نیز – آنجا که طرفین توان یا حوصله کنار آمدن با یکدیگر را ندارند – می تواند بنای یک زندگی را در هم فرو ریزد ، سعی کنید برای زندگی کردن فردی را بیابید که بیشترین شباهتها به شما داشته باشد و بسیار بپرهیزید از اینکه با کسی بخواهید زندگی کنید که وجوه اشتراک کمی با هم دارید و سلیقه ها و علاقه هایتان با هم متفاوت است و هر کدامتان اهداف متفاوتی در سر می پرورانید .

بخش هفتم / شناخت تناسب بین قوام و مقوّم

اگر از شما که می خواهید ازدواج کنید بپرسم که دنبال چه جور آدمی هستید چه جوابی می دهید ؟
خیلی ها در پاسخ به این سوال به سرعت یک لیست بلند بالایی را ردیف می کنند : (( خوش تیپ باشد ، پولدار باشد ، خانواده دار باشد ، خوش اخلاق باشد ، تحصیلکرده باشد ، با کلاس باشد و …))
اما اگر از همین افراد پرسیده شود که خودتان چه جور آدمی هستید ، بیشترشان برای پاسخ دادن ابتدا یک مکث طولانی می کنند ، بعد هم می مانند که چه بگویند ، شما خودتان لحظه ای به این سوال فکر کنید و ببینید که چه پاسخی می توانید بدهید .
اما شما حتماً لازم است که به این سوال دوم پاسخ دهید ، یعنی اگر می خواهید یک انتخاب خوب و مناسبی داشته باشید پاسخ دقیق به این سوال برای شما ضرورت دارد . حتماً می پرسید چرا ؟
اگر شما می خواستید مثلاً ماشین یا هر چیز دیگری را بخرید ، نه طرح این سوال ضرورتی داشت و نه شما لازم بود که به این سوال پاسخ دهید ، چون که شما صرفاً استفاده کننده بودید و وسیله مورد استفاده شما هم یک موجود مختار و صاحب عقل و اندیشه نبود . اما چون شما می خواهید ازدواج کنید آنهم با یک انسان که او هم مثل شما یک سری خواسته ها ، هدفها ، آرزوها ، افکار ، اخلاق و رفتار و اعمال خاصی دارد و اگر شما به هر روشی بخواهید زندگی کنید او نیز برای خودش روش خاص خودش را در زندگی دارد . خلاصه به علت اینکه شما با یک موجود انتخابگر می خواهید ازدواج کنید بنابراین لازم است بین انتخابها و روش شما در زندگی با همسرتان یک تناسب و همگونی باشد .
می خواهم حقیقتی را به شما بگویم که اگر کمی تامل کنید آنرا تصدیق می کنید . شما فقط با افراد معدودی می توانید خوش باشید و با آنها دمخور و دمساز باشید ، یعنی هر چقدر که شما آدم خوش مشرب و اجتماعی هم که باشید برای مدت طولانی فقط با افراد خاص می توانید کنار بیائید و اگر هم بخواهید ازدواج کنید فقط افراد خاصی به درد شما می خورند و با بقیه مشکل پیدا می کنید .
اما چرا اینگونه است ؟ علت این است که شخصیت شما از این لحاظ که طی سالیان متعدد قالب گرفته و دارای ابعاد مشخصی است توان جذب همه شخصیتها را ندارد و نمی تواند آماده پذیرش هر شخصیتی در کنار خود باشد ، شخصیت شما نسبت به برخی ، دفع کننده است و نسبت به عده ای بی تفاوت ، اما برخی را به سرعت جذب خود می کند .
افرادی که شخصیتهای متضاد یا بسیار متفاوت از هم دارند به طرز غیر ارادی همدیگر را دفع می کنند و افرادی که شخصیتهای همسان و یکسانی دارند ، به سرعت جذب یکدیگر می شوند ، این عمل در ضمیر ناخودآگاه اتفاق می افتد و معمولاً از عملکرد آن بی خبریم ، اما هر چه هست قدرت آن بسیار زیاد است و معمولاً افراد توان مقابله با آن را ندارند .
انتخاب همسر نیز از این قاعده مستثنی نیست ، شما نمی توانید در کنار هر شخصیتی و با صاحب هر بینش و منشی قرار گیرید و احساس شادمانی داشته باشید ، لایه های قوی و زیرین شخصیتتان ، این اجازه را به شما نمی دهد که بتوانید با هر نوع شخصیتی پیوند محبت و دوستی را برقرار کنید ، از اینرو لازم است که به دنبال شخصیتی باشید که شخصیت شما ، توان جذب آنرا داشته باشد .
اما قدم اول این است که بدانید خودتان چگونه شخصیتی هستید ، به همین دلیل است که از شما می پرسم ، شما چه جور آدمی هستید ؟
آیا هیچ فکر کرده اید که چرا با افراد معینی دوست دارید معاشرت داشته باشید و آیا دریافته اید چرا از برخی کارها بیشتر خوشتان می آید و از بعضی از کارها ، کراهت دارید و یا بیزار هستید ، آیا اندیشیده اید چرا نسبت به بعضی چیزها ( انسانها ، اشیاء ، مکانها و … ) حب دارید و نسبت به بعضی امور دیگر اکراه یا بغض دارید و آیا هیچ شده از بیرون خود به مجموعه رفتار و احوال خود نظر کنید – همچون نگریستن به خیابان از پشت پنجره – مسلماً اگر بتوانید به این سوالها جواب دهید بیشتر از شخصیت خود آگاهی می یابید .
تنها زمانی می توانید به یک انتخاب صحیح دست بزنید که از حب و بغضتان ، از آمال و آرزوهایتان ، از خوبیها و بدیها در نزدتان ، از صحیح و غلطها در فکرتان و کلاً از ابعاد شخصیت خود آگاهی یابید ، باید بتوانید شخصیت خود را تجزیه و تحلیل کنید و مهمتر اینکه بتوانید شکله شخصیتتان را در یابید ، یعنی فهم همه آن چیزهایی که به رفتار شما شکل می دهند و منشا شکل گرفتن اعمال و احوال شما می شوند .
اگر نتوانید خود را تعریف روانشناسی کنید و نتوانید خود را بشناسید ، دقیقاً نمی دانید که به دنبال چه هستید ، نمی دانید که به دنبال همسری با چه سطح افکاری باشید ، نمی دانید با چه خانواده ای وصلت کنید ، نمی توانید درباره وضعیت اقتصادی همسرتان ، موضع خود را مشخص کنید ، نمی دانید که درباره کدام اخلاق و رفتار همسرتان باید بیشتر دقت و تحقیق کنید و خلاصه نمی فهمید که آیا همسر آینده تان ، تناسبی با شما خواهد داشت یا خیر و آیا شما می توانید در کنار هم پیوند شخصیتی – نه پیوند محضری – تشکیل بدهید یا خیر ، وقتی از نیازهای اصلی خود آگاهی نداشته باشید ، وقتی از آمال و آرزوهای خود اطلاعی نداشته باشید نمی دانید که چه شرط و شروطها و چه معیارهایی برای انتخاب همسر در نظر بگیرید .
مطمئناً شما بعد از ازدواج این نکته را خواهید فهمید که آیا همسرتان مناسب شما هست یا خیر ، این تشخیص از قرار گرفتن دو شخصیت در کنار هم و از به ظهور رسیدن لایه های زیرین تر شخصیتتان در اثر اصطکاک و برخورد با شخصیت طرف مقابلتان به دست می آید ، وقتی قرار باشد در زندگی تصمیمی بگیرید ، نیازها و اعتقادات درونی تان ، تصمیم شما را شکل می دهند ، شخصیت فرد مقابل هم در مقابل تصمیم شما هویدا می شود ، آن وقت است که جاذبه یا دافعه رخ می دهد ، یا وقتی قرار باشد کار مشترکی را انجام دهید ، دیدگاه مشترکی را داشته باشید یا لازم باشد در مورد موضوعی به توافق برسید و یا … آن وقت لایه های پنهانی شخصیت شما و دیگری بروز و نمود پیدا خواهد کرد ، آن وقت احساس خویشی یا بیگانگی با طرف مقابلتان را کاملاً لمس می کنید اما آن موقع دیگر کاری نمی توانید بکنید چرا که انتخابتان را انجام داده اید و کار را به اتمام رسانده اید .
پس قبل از اینکه ابعاد پنهانی شخصیت شما در اثر برخورد و همنشینی با شخصیت همسر فردایتان بروز پیدا کند ، خودتان به سراغ او بروید و با نگاهی دقیق و عمیق دریابید که او – یعنی (( من )) واقعی خودتان – چگونه شخصیتی است ، چگونه قالبی دارد و جاذب چه شخصیتهایی می تواند باشد ، وقتی دریافتید که شخصیتتان به چه عواملی بها می دهد ، به چه چیزهایی ارزش می دهد و چه چیزهایی را نفی می کند ، به چه می اندیشد ، به چه روی می آورد و از چه چیزهایی رویگردان است ، و … این کلید به دست شما قرار خواهد گرفت که شخصیت شما مناسب چه شخصیتهای دیگری است و در کجاها و در برخورد با چه کسانی به احساس آرامش و رضایت می رسد .
نتیجه مهمی نیز از این خود شناسی عایدتان می شود ، به همان میزان که شخصیت واقعی خود را کشف می نمائید و حد و حدود آن را رسم می کنید ، بطور ناخودآگاه شخصیت همسر آینده تان نیز ترسیم می شود یعنی شما با کشف شخصیت خودتان ، در می یابید که پذیرای چگونه همسری می توانید باشید ، وقتی فهمیدید که چه کسی هستید ، می فهمید که به دنبال چه کسی باشید .
سرگذشت زیر را با دقت بخوانید خیلی از گفتنیهای ما در این سرگذشت بیان شده است ، شما هم اگر مطمئناً همین راه را بروید سرانجام خوبی خواهید داشت .
(( خواستگاران زیادی داشتم ، یادم هست از وقتی به سن شانزده سالگی رسیدم ، کمتر روزی توی خانه مان خواستگار پیدا نمی شد . من اما هنوز خیلی کوچک بودم و این را پدر و مادر نیز درک کرده بودند ، از این روی یکی ، دو سال همه را به بهانه این که می خواهم درس بخوانم ، رد کردم ، وقتی دیپلم گرفتم و متاسفانه نتوانستم در کنکور قبول بشوم ،همه بهانه ها برای این که خواستگارها را رد کنم ، تمام شد با این حال هنوز هم احساس می کردم ، نمی توانم با هر کسی که خانواده می گوید ازدواج کنم .
– این یکی خوب است تحصیلات بالایی دارد . خانواده اش هم خوب هستند .
– نه مادر … فکر نمی کنم بتوانم به او عادت کنم .
– چرا ؟
مردد مانده بودم چه بگویم اما انگار یک دفعه چیزی به ذهنم رسید که تا مدتها می توانست مرا از پاسخ به مادر راحت کند .
– من باید خودم او را بپسندم می خواهم یک عمر زندگی کنم ، شوخی بردار که نیست ، هر وقت کسی را پسندیدم به شما می گویم .
از آن پس به واقع سعی کردم کسی را انتخاب کنم که موافق میل خودم باشد اما راستی چه کسی موافق میل من بود . من چه میلی داشتم که یک نفر را موافق و مطابق با آن انتخاب کنم .
این سوالی بود که همیشه ذهنم را مشغول می کرد . چه کسی می تواند مرا خوشبخت کند ؟ کم کم این سوال چنان برایم مهم جلوه کرد که تصمیم گرفتم ابتدا خودم را خوب بشناسم و بعد ، دیگری را انتخاب کنم .
من ، دختری حساس بودم که علاقه داشتم درسم را ادامه بدهم . دوست داشتم مستقل باشم . به رفت و آمد خانوادگی اهمیت می دادم و از همه مهم تر اعتقادات مذهبی زیادی داشتم . بنابراین باید کسی را انتخاب می کردم که مثل من باشد . از وقتی این معیارها را در ذهن داشتم ، می توانستم نسبت به خواستگارانم بیشتر فکر کنم . همین شناخت باعث شده بود که بدون دغدغه خواستگارانم را محک بزنم .
یکی از روزها ، وقتی علی ، به همراه خانواده اش به خواستگاریم آمد پدر و مادر مطابق معمول ، همه چیز را به خودم واگذار کردند .
– باز هم نظر خودت مهم است ، ببینیم ، این یکی را با چه بهانه ای رد می کنی ؟
از خانواده خواستم اجازه بدهند ، یک ساعت با علی صحبت کنم .
– از نظر ما ایراد ندارد .
در آن یک ساعت ، بدون این که به او بگویم من ، چگونه فکر می کنم ، پرسیدم :
– روحیه تان چطور است ؟
– یک مقدار حساس هستم .
– با اقوام و آشناها چطور هستید ؟
– میانه خوبی دارم . من عاشق رفت و آمد هستم . دوست ندارم توی خانه کز کنم و یا در تنهایی باشم .
– به درس علاقه دارید ؟
– بله و دوست دارم همسرم نیز به درس علاقه داشته باشد ، من درسم را تا آنجا که در توان دارم . ادامه می دهم و همسرم نیز باید این کار را بکند .
– بعد از ازدواج با چه کسی زندگی می کنید ؟
– یک زندگی مستقل ، به دور از خانواده را می پسندم ، دوست دارم خودم در مورد زندگی خودم تصمیم بگیرم .
– از همسرتان چه انتظاری دارید ؟
– دوست دارم او هم مثل من فکر کند .
من و علی مثل هم فکر می کردیم ، بنابراین ، او می توانست زوج خوبی برای من باشد ، ولی یک نکته هنوز باقی بود .
نماز که می خوانید ؟
وقتی این سوال را پرسیدم ، علی خنده ای کرد و گفت :
– با نماز و نیایش با خدا زندگی می کنم .
او دست توی جیبش برد و جانماز کوچکی را بیرون آورد و گفت :
– نماز آنقدر برایم مهم است که اگر در محیط شلوغ هم باشم و موقع ادای فریضه نماز برسد . بدون هیچ رودربایستی به نماز می ایستم .
از نظر من هیچ منعی برای ازدواج وجود نداشت ، البته من نظر خودم را نگفتم و تصمیم را به عهده پدر و مادر گذاشتم ، فکر می کردم آنها مخالفتی نداشته باشند ولی اینطور نشد ، کار علی موقت بود و پدر نمی توانست این مسئله را نادیده بگیرد .
– دوست ندارید یک کار دائم پیدا کنید؟
– درآمد خوبی دارم ، از طرف دیگر میل دارم درس بخوانم ، نمی خواهم زیر بار تعهد کارفرما بروم و از درس بمانم .
– هر آن ممکن است کارتان را از دست بدهید .
– خوب … یک کار دیگر ، برای مرد کار فراوان است ، فقط باید جربزه داشت .
آنها که رفتند پدر بدون تامل گفت :
– کله این جوان خیلی باد دارد ، می ترسم تو هم به دردسر بیفتی ، من که فکر نمی کنم مناسب باشد .
مادر هم با او همکلام بود . او به خاطر داشت که روزهای سختی را بدون کمترین درآمد پدر چگونه به سختی گذرانده بود ، از این رو اصرار داشت ، دامادی را انتخاب کند که مشکل مادی نداشته باشد .
– من هم موافق نیستم .
– اما من موافقم . برایم مهم نیست که کارش با دوام هست یا نه .
پدرم گفت :
– تو هنوز احساساتی هستی و نمی توانی خوب تصمیم بگیری .
– پس به من فرصت بدهید .
حرف پدر شک و تردید را به دلم انداخت و برای این که اطمینان بیشتری پیدا کنم ، سعی کردم راجع به او تحقیق کنم .
دایی احمد به خوبی می توانست از عهده این مسئله بربیاید ، او به هر جا که می توانست رفت و از علی پرسید و یک روز به من گفت :
– جوان با اراده و مهربانی است . همه به نیکی از او یاد می کنند . در محل زندگی و محیط کار به خوشنامی معروف است . فکر نمی کنم آدم بدی باشد .
قوت قلبی که از این حرف گرفتم ، چنان روحیه ام را تقویت کرد که همان روز به پدر گغتم :
– من فقط با علی ازدواج می کنم ، اگر موافقت نکنید قید ازدواج را می زنم .
پدر نگاهی به من انداخت و گفت :
– حالا که اینطور است هر طور صلاح می دانی عمل کن ، اما خودت باید مشکلات را حل کنی ، از روزی که به عقد علی درآمدم با خود عهد بستم که به هیچ عنوان اجازه ندهم مشکلی به وجود بیاید . اگر هم مشکلی پیش آمد ، باید خودم و او مشکلات را حل کنیم . خوشبختانه با این که ده سال از ازدواجمان می گذرد و صاحب یک فرزند شده ایم ، کمتر روزی را بدون شادی و نشاط گذرانده ایم ، من وارد دانشگاه شده ام و سال آخر رشته مامایی را می گذرانم و علی چندی پیش در امتحان فوق لیسانس قبول شد . من هم قصد دارم تحصیلم را همچنان ادامه بدهم . امروز احساس خوشبختی می کنم و این را به پدر و مادرم نیز گفته ام ، آنها هم که روز اول مخالف بودند ، امروز به وجود علی افتخار می کنند .)) 22
شما هم لازم است به چنین خود شناسی دست بزنید ، لازم است هدفهایتان را در زندگی مشخص کنید ، لازم است بفهمید معیارها و ملاکهایتان که ناشی از شکل خاص شخصیتتان است کدامها هستند ، لازم است که با نگاه دقیق به شخصیت خود و شناخت آمال و آرزوهایتان ، بتوانید شرط و شروط ازدواج را مشخص کنید و لازم است با شناختن شخصیت خود بتوانید افراد را محک بزنید سبک و سنگین کنید و مناسب را از نامناسب تشخیص دهید .
بهترین روانکاوی را خودتان می توانید انجام دهید اما از روش زیر نیز می توانید جهت خود کاوی بیشتر و انتخاب مناسب تر کمک بگیرید .
مرحله اول : به 3 سوال زیر پاسخ های دقیق بدهید .
1 – چه اعتقاداتی دارید : نگرش و اعتقاداتتان را نسبت به مذهب ، زندگی ، انسانها ، مسائل اجتماعی ، اقتصادی و خیلی چیزهای دیگر را معین کنید ، آنها را سعی کنید حتماً بنویسید و به خوبی یا بدی آن کاری نداشته باشید .
2 – چه اهدافی دارید : چه اهدافی دارید که می خواهید به آنها برسید ، اهداف شغلی ، تحصیلی ، مذهبی ، شخصیتی ، مالی و … را مشخص کنید و اینها را نیز دقیقاً تشریح کنید .
3- چه علایق و حساسیتهای ویژه ای دارید : از هر چیزی که خوشتان می آید یا بدتان می آید را بنویسید ، نسبت به هر چیزی هم که حساسیت دارید و سریع متاثر می شوید را نیز بیان کنید .
مرحله دوم : در این مرحله پاسخ های سوالات قبل را دست چین می کنید با پاسخ به همان 3 سوال قبل منتهی با کمی تغییر
1 – چه اعتقاداتی دارید که حاضر نیستید از آنها دست بردارید : اعتقادات همه ارزش یکسانی ندارند بنابراین مهمترین آنها را مشخص کنید مثلاً اگر به حجاب یا برخی مسائل شرعی اعتقاد دارید این اعتقاد چقدر برایتان اهمیت دارد ؟ و آیا حاضر هستید بخاطر همسر آنها را کنار بگذارید و یا بی توجه باشید . همینطور تکلیف بقیه اعتقاداتتان را مشخص کنید .
2 – چه اهدافی دارید که به هیچ وجه آنها را نمی خواهید رها کنید : مثلاً اگر هدف تحصیلی دارید آیا بخاطر زندگی حاضرید آنرا رها کنید . آیا حاضرید از شغل مورد نظرتان دست بردارید و …
3- نسبت به چه مسائلی بیشترین علاقه یا حساسیتها را دارید : مثلاً آیا به نظم خیلی اهمیت می دهید یا آداب معاشرت برایتان خیلی مهم است ؟ آیا احساس منفی نسبت به قوم و طایفه خاصی ندارید ؟ و…
اگر این دو مرحله را خوب طی کنید خودتان را بیشتر خواهید شناخت و خط سیر زندگیتان مشخص تر خواهد شد .
مرحله سوم : وقتی خواستید همسری را انتخاب کنید همین سوالات را مد نظر داشته باشید و جواب آنها را بیابید . یعنی اعتقادات افراد را ارزیابی کنید ، اهداف آنها را شناسایی کنید و از علاقه ها و حساسیتهایشان مطلع شوید سپس با اطلاعاتی که از فرد مقابل به دست می آورید و با اطلاعاتی که از خود دارید خواهید فهمید که آیا اشتراکاتی با هم دارید و آیا گروه خونی تان یکی هست و آیا بدرد هم می خورید یا خیر ؟

کتاب یک انتخاب مناسب / نویسنده : محمود یزدانی

پاورقیها
1- ترجمه تفسیر المیزان ، ج4 ، ص542
2- مجله خانواده ، شماره 113 ، صفحه 13
3- مجله خانواده ، شماره 128 ، صفحه 29
4- مجله خانواده ، شماره 114 ، صفحه 52
5- مجله خانواده ، شماره 119 ، صفحه 31
6 – در جستجوی عشق زندگی ، صفحه 94
7- مجله خانواده ، شماره 121 ، صفحه 21
8- مجله خانواده ، شماره 136 ، صفحه 7
9 – مجله خانواده ، شماره 166 ، صفحه 10 و 11
10-غررالحکم و دررالکلم، صفحه 545
11-مجله خانواده ، شماره 151 ، صفحه 7
12-جوانان و انتخاب همسر ، علی اکبر مظاهری ، ص 129
13-در جستجوی عشق زندگی ، صفحه 64 و 65
14-همان مدرک ، صفحه 66
15-همان مدرک ، صفحه 6 و 7
16-راهنمای ازدواج ، جورج اونیل و نینااونیل، ترجمه بهزاد رحمتی ، صفحه 297
17-غررالحکم و دررالکلم ، صفحه 40
18-مجله خانواده ، شماره 79 ، صفحه 50
19-مجله خانواده ، شماره 77 ، صفحه 13
20-غررالحکم و دررالکلم ، صفحه 216
21-در جستجوی عشق زندگی ، صفحه 18
2-مجله خانواده ، شماره 86 ، صفحه 14 و 15

1