مدیریت پوشش خبری در رسانه ها
خلاصه برداری از کتاب راهنمای پوشش خبری در رسانه ها- دکتر اکبر نصراللهی
مدیریت خبر
خبر مهمترین و جذاب ترین محصول رسانه ها است و مدیریت خبر طیف گسترده ای از وظایف را شامل می شود. مانند سایر بخش ها، برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و نظارت بر مهمترین وظایف مدیر خبر است.
البته مدیریت خبر محدود به موارد فوق نیست و بخش های دیگری را نیز شامل می شود.
مدیریت خبر شامل بخش های زیر است:
* مدیریت موضوع
* مدیریت جملات و واژه ها
* مدیریت تصاویر
* مدیریت چینش اخبار
* مدیریت تکرار
مدیریت موضوع های خبری:
نخستین گام اجرایی در مدیریت خبر مدیریت موضوع است. به این معنی که رسانه ها هر لحظه با انبوهی از رویدادها مواجه هستند که برخی از آن ها کم اهمیت و تعدادی هم از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. اما صرف نظر از اهمیت و نیاز مخاطبان و یا سیاست رسانه برای انتشار موضوع های ختلف و یا منابع تولید با فرض مهم بودن همه موضوع ها، رسانه به دلایل مختلف از جمله محدودیت های عملی نمی تواند همه آن ها را انتخاب و منتشر کند. بنابراین باید موضوع های مختلف را مدیریت کند یعنی از موضوع ها را در دستور کار قرار دهد و بسیاری دیگر را از فیلتر خود عبور ندهد.
* رسانه ای می تواند موفق شود که:
موضوع های مورد نیاز مردم را سریع انتخاب کند.
موضوع های انتخابی را در بسته بندی مناسب عرضه کند.
مدیریت جملات و واژه های خبری:
گزینشگری و انتخاب فقط به انتخاب برخی موضوع ها از میان انبوه رویدادها محدود نمی شود بلکه به حوزه های مختلف از جمله دروازه بانی جملات و واژه ها نیز گسترش می یابد.
یعنی خبرنگار، سردبیر و .. از میان موضوع های مختلف برخی جملات و واژه ها را انتخاب می کنند.
گزینشگری جملات و کلمات همانند گزینشگری موضوعی به دلایل علمی و عملی صورت می گیرد.
برخی مواقع در مدیریت جملات و واژه ها سیاست رسانه غلبه دارد و ممکن است به اقتضا سیاست رسانه تعمدی واژگان و جملات کم معنی و مبهم از عمدتا مخالفان یا رقیبان به کار گرفته شود.
بار معنایی مثبت واژه ها در اخبار
برخی واژه ها و کلمات از یک طبقه و سنخ هستند اما معنای مشابه، متفاوت یا دوگانه و چندگانه دارد. برای مثال واژه اعتراض و شورش هر دو تقریبا از یک سنخ هستند اما اعتراض پذیرفتنی، مثبت و حق اما شورش ناپسند، منفی و جرم تلقی می شود.
مدیریت تصویر:
یکی از شاخه های مدیریت رسانه و خبر مدیریت تصاویر است. انتخاب و انتشار هوشمندانه و عامدانه تصویر و چگونگی انتشار آن یعنی زاویه، اندازه، جای انتشار و… مدیریت تصاویر نام دارد.
اهمیت مدیریت تصویر:
اهمیت مولفه های تصویری در رسانه ها به ویژه در تلویزیون نه تنها کمتر از انتخاب و تنظیم متن های خبری نیست بلکه بیشتر از آن است.
تقریبا تمام اصولی که در خصوص انتخاب و انتشار متون خبری باید رعایت شود در مورد تصاویر نیز مصداق دارد از جمله این اصول می توان به گزینشگری اشاره کرد.
انواع مولفه های تصویری:
* عکس
* کاریکاتور
* انیمیشن
* فیلم
* گرافیک
* دکور و گوینده در تلویزیون
* و..
دلایل استفاده از تصویر:
از مولفه های تصویر به دلایل مختلف استفاده می شود از جمله ضرورت های آن مستند کردن ایجاد جذابیت و تنوع، کمک به مخاطبان برای تسریع و تسهیل در فهم محتوای خبر و افزایش ماندگاری آن مستند کردن و بهره برداری سیاسی است.
مستند کردن:
استفاده از عکس و فیلم برای مستند کردن خبرهای روز از راه های اعتبارزا و موثر خبررسانی است. رسانه های حرفه ای به ویژه در رویدادهای مهم تلاش می کنند بلافاصله پس از انتشار خبر اسناد تصویری مربوط به آن حادثه را نیز منتشر کنند. این اقدام به خصوص در مورد رسانه هایی که مخاطبان به دلایل مختلف به آن ها اعتماد ندارند و یا در خصوص خبرهای بحث برانگیز مهم و با محتوای غیرقابل باور ضرورت بیشتری دارد.
تکمیل خبر:
مولفه های تصویری از جمله عکس در خبرها به ویژه خبرهای تلویزیونی نقش مکمل را دارند به گونه ای که در بسیاری از مواقع با بودن این مولفه ها به نوشتن خبرهای طولانی نیازی نیست.
جذاب کردن خبر:
از جمله کارکردهای دیگر مولفه های تصویری، جذاب کردن و ملموس کردن خبر است.
تسهیل و تسریع در فهم مخاطب:
برای تسریع و تسهیل در فهم مخاطب از مولفه های تصویری، معمولا از گرافیک استفاده می شود. در واقع گرافیک در خبر نقش راه میان بر را دارد.
ماندگاری بیشتری پیام:
از مولفه های تصویری همچنین برای ماندگاری بیشتر پیام استفاده می شود. اگرچه در این دوام نوع رویداد خبری بسیار مهم است اما نوع عکس و فیلم شکار لحظه ها و زاویه تصویر نیز نقش مهمی دارد.
جلب توجه:
به طور معمول به این مولفه های تصویری بیش و پیش از متن یا کلام گویند توجه می شود.
بهره برداری سیاسی:
بسیاری از پیام های سیاسی نه از طریق کبام و یا متن خبری بلکه از طریق عکس و فیلم منتقل می شوند. زیرا هم کم هزینه تر است و هم اینکه پیام غیرمستقیم، مستند، اثرگذار و در ظاهری بی طرفانه انتشار می یابد.
تکنیک های مدیریت تصاویر:
* تقدم و تاخر
* استفاده از زمان برای کوچک نمایی یا بزرگ نمایی
* زاویه تصاویر
* محل انتشار یا پخش تصاویر
* گزینشگری تصویری
انواع عکس و فیلم:
* خبری
* تزیینی
* آرشیوی
مدیریت تکرار:
تکرار یکی از شیوه های برجسته سازی و افزایش اثرگذاری و ماندگاری پیام از جمله پیام خبری است. همچنین یادگیری، درک و فهم پیام تا حد زیادی به تکرار برمی گردد.
بحث تکرار بیشتر در روانشناسی و تبلیغات تجاری و ارتباطات سیاسی کاربرد دارد.
در نظریه های مربوط به یادگری از جمله شرطی سازی کلاسیک نیز به اهمیت تکرار توجه شده است.
تکرار پیام می تواند به یادگری نگرش ها و معنای عاطفی کلمات کمک کند زیرا تداعی مکرر دو محرک بخشی از فرآیند شرطی شدن است.
علل تکرار:
* اثرگذاری پیام
* جلب توجه یا برجسته سازی
* نیاز مخاطب
* آموزش و یادگیری
* فهم و درک پیام
* افزایش ماندگاری
از تکرار گریزی نیست. تکرار وقایع مهم نه فقط اشکال ندارد بلکه ضرورت دارد.همان طور که اشاره شد تکرار و برجسته سازی شدیدا مفاهیمی در هم تنیده و به هم نزدیک هستند و شاید بتوان تکرار را ابزاری برای برجسته سازی و دومی را نتیجه ای منطقی برای اولی خواند.
انواع و شکل های ارائه پیام:
* تکرار موضوع، محتوا و فرم ( تکرار صد در صدی)
* موضوع متنوع و بسته بندی و فرم مختلف ( کاملا جدید)
* موضوع واحد اما فرم و بسته بندی و محتوا متفاوت ( تکرار نسبی)
عوامل تعیین کننده میزان و حجم تکرار:
* موضوع
* نیاز مخاطب
* سیاست رسانه
* اقتضائات و شرایط محیطی
* فاصله تکرار با زمان وقوع
* نوع رسانه
چگونگی تکرار:
* همه محتوا
* بیشتر محتوا
* تنظیم و محتوای متفاوت
* چگونگی تکرار موضوع واحد
* در حد اشاره به سابقه
* بخشی از محتوا
* تغییر نوع گفتار
* تغییر نوع قالب ( ارتباط زنده و…)
* تغییر نوع رسانه
* تغییر منبع نقل
مدیریت چینش اخبار:
روزانه هزاران خبر از بخش های خبری پخش می شوند که هر کدام از آن ها جای خاصی از یک بخش خبری را به خود اختصاص می دهند.
چینش اخبار، اولویت، تقدم و تاخر پخش اخبار از رادیو و تلویزیون را دربرمی گیرد. این اقدامات از کارهای معمول و عادی سردبیران اخبار است که بعد از انتخاب و تنظیم اخبار صورت می گیرد.
سردبیران با چینش و اولویت بندی اخبار دیدگاه و برخی مواقع جهت گیری خود را به مخاطبان اعلام می کنند.
الگوها یا مدل های چینش اخبار:
* بستن خبرها براساس الگوی داخلی و خارجی
* بستن خبرها بر اساس الگوی داخلی، خارجی، داخلی
* بستن خبرها براساس مدل داخلی، خارجی، ورزشی
* بستن خبرها براساس الگوی داخلی، خارجی، علمی، فرهنگی، ورزشی
عوامل موثر بر چینش اخبار:
* عوامل فردی
* عوامل سازمانی
* عوامل خارج از سازمان