موضوع:
مقایسه سبک های شوخ طبعی
فهرست مطالب
مقدمه 4
حس شوخ طبعی و سبک های آن 5
سبک شوخ طبعی خودارزنده سازانه 6
سبک شوخ طبعی پیوندجویانه 6
سبک شوخ طبعی پرخاشگرایانه 7
سبک شوخ طبعی خودتحقیرگرایانه 7
مقایسه سبک های شوخ طبعی 8
جمع بندی 9
منابع 10
مقدمه
در چند دهه گذشته، چندین مکانیسم بالقوه که ممکن است در پیوند ویژگی های شخصیتی با سلامت عمومی نقش داشته باشند، پیشنهاد شده است. مانند الگوهای واسطه ای که در آن رابطه ی بین صفات شخصیتی و سلامت عمومی توسط دیگر متغیرهایی نظیر رفتارهای سازگار تعدیل می شود(گرون و همکاران، 2008).
همزمان با گسترش جنبش روانشناسی مثبت نگر1، نیرومندی های سازش یافته انسانی2 مانند رضایتمندی از زندگی، خوش بینی3، شادکامی4، ایمان5، شوخ طبعی6 و غیره به طور فزاینده ای در حال افزایش است. شوخ طبعی از جمله سازه هایی است که اکنون توجه ویژه برخی از روانشناسان را به خود معطوف داشته است.
هدف این تحقیق، بررسی و مقایسه سبک های شوخ طبعی می باشد. این مطالعه کمک شایانی به شناسایی بیشتر پویایی های درون شخصیت افراد و تبیین آن در جهت بهبود رفتارهای انسانی می کند تا سطح بهداشت روانی جامعه ارتقا یابد.
شوخی فعالیتی جهان شمول و به طور کلی مثبتی است که افراد متعلق به بافت های اجتماعی و فرهنگی متفاوت در سراسر جهان آن را تجربه می کنند. این اصطلاح به کیفیتی از عمل، گفتار و نوشتار اشاره دارد که موجب سرگرمی و تفریح می شود(مارتین، 2007).
افراد شوخ طبع مهارت های مدیریت استرس خوبی را نشان می دهند، قادر به ارزیابی، ابراز و مدیریت هیجاناتشان هستند و در تعاملات اجتماعی موفق ترند. مطالعات زیادی نشان داده اند که شوخ طبعی به عنوان یک عامل حمایت کننده و پیش بینی کننده متغیرهای سلامت روانی و بهزیستی روانشناختی، همبستگی منفی با افسردگی، اضطراب و استرس دارد (حاجی وند و همکاران، 1391).
حس شوخ طبعی و سبک های آن
حس شوخ طبعی تک بعدی نیست، بلکه سازه ای چند وجهی است که در یک نگاه جامع، طبقه ای از رگه های مرتبط با یکدیگر را در برمی گیرد و ممکن است به شکل های متفاوت مفهوم سازی شود:
* توانایی شناختی7؛ توانایی خلق، فهم، بازسازی و به خاطر آوردن لطیفه ها
* پاسخ زیبایی شناختی8؛ قدردانی از شوخ طبعی9، لذت بردن از انواع ویژه ای از موضوع های سرگرم کننده
* الگوی رفتاری مثبت10؛ گرایش به خنده زیاد، لطیفه گفتن و سرگرم کردن دیگران و خندیدن به لطیفه هایی که دیگران تعریف می کنند
* رگه مزاجی هیجان مدار11؛ بشاشیت و سرخوشی همیشگی
* نوعی بازخورد؛ بازخورد خاص نسبت به دنیا، بازخورد مثبت به لطیفه گویی
* راهبرد مقابله ای یا مکانیزم دفاعی؛ گرایش به بازخورد مزاح گونه در رویارویی و مقابله با مشکلات و بدبختی ها
مارتین و همکاران (2003) با مرور ادبیات نظری، بالینی و تجربی در مورد رابطه بین شوخ طبعی و بهزیستی، سبک های شوخ طبعی و کنش وری های متعددی را که موجب بهبود بهزیستی می شوند از شوخ طبعی غیرسودمند و سازش نایافته متمایز کردند. این پژوهشگران یک مدل دو در دو از کنش وری های شوخ طبعی را بر مبنای عناصر مطرح شده در ادبیات شوخ طبعی مطرح کردند.
بر طبق این مدل چهار سبک شوخ طبعی متمایز وجود دارد که دو سبک آن سالم12 یا سازش یافته13 (شوخ طبعی پیوندجویانه و خودارزنده سازانه) و دو سبک دیگر ناسالم یا سازش نایافته14 (شوخ طبهی پرخاشگرایانه و خود تحقیرگرایانه) هستند.
سبک شوخ طبعی خودارزنده سازانه15: افرادی که از این سبک شوخ طبعی استفاده می کنند، نگاه کلی و خاصی به زندگی دارند، شوخ طبعی خودافزایی به فرد کمک می کند تا خود را بپذیرد و به دیگران آسیبی نرساند. افرادی که از این سبک استفاده می کنند مسائل عجیب و غریب زندگی را سرگرم کننده می دانند و یک دیدگاه کاملاً خنده آوری از دنیا دارند. این سبک به فرد کمک می کند تا بر عوامل استرس آور زندگی غلبه کند و بیشتر به خود فرد مربوط می شود تا تعاملات میان فردی.
سبک شوخ طبعی پیوندجویانه16: افرادی که از شوخ طبعی پیونددهنده استفاده می کنند هنگام برخورد با موقعیت های استرس آور، با بیان جوک و لطیفه سعی می کنند به دیگران را آرامش بدهند و چشم انداز شوخی گونه ای نسبت به موقعیت هایی که با آن مواجهه می شوند دارند. این سبک بیشتر به تعاملات میان فردی مربوط می شود.
سبک شوخ طبعی پرخاشگرایانه17: این سبک شوخی متمرکز بر دیگران است و با استفاده از سخن های طعنه آمیز، ریشخند، تحقیر و سر به سر گذاشتن و دست انداختن دیگران یا به عبارت دیگر شوخی توهین آمیز صورت می پذیرد. شوخ طبعی پرخاشگرانه یک سبک ناسازگارانه شوخ طبعی که در آن فرد سعی می کند خودپنداره خویش را به هر طریقی بدون نگرانی درباره بهزیستی دیگران تقویت کند و به صورت مسخره کردن و خوارشمردن دیگران سعی می کنند به این احساس درباره خود دست یابند. این سبک اگر چه به صورت مقطعی مفید است، اما استفاده مکرر از آن روابط میان فردی را تضعیف می کند و فرد بدون حمایت اجتماعی موثر طرد می شود.
سبک شوخ طبعی خودتحقیرگرایانه18: افرادی که دارای سبک شوخ طبعی خودکاهنده هستند دستاوردهای خود را ناچیز و حقیر می شمارند و دیگران را مثبت ارزیابی می کنند. این گونه افراد شوخ طبع باخوار و ذلیل کردن خود از طریق گفتن لطیفه یا جوک، سعی می کنند دیگران را سرگرم کنند. این سبک نیز یک سبک ناسازگارانه شوخ طبعی است(مارتین و همکاران، 2003).
پژوهش های متعدد نشان می دهد که سبک های شوخ طبعی سالم و مثبت به طور کلی با مقیاس هایی که سلامت روانشناختی و بهزیستی را اندازه گیری می کنند مانند؛ حرمت خود، عاطفه مثبت، خوش بینی، حمایت اجتماعی، صمیمیت، رضایتمندی از زندگی، هوش هیجانی و صلاحیت بین شخصی رابطه مثبت و با افسردگی، اضطراب، حساسیت بین شخصی، عاطفه منفی، هراس، بدنی سازی، وسواس، پرخاشگری، تنهایی، کم رویی، ابعاد سه گانه فرسودگی شغلی و دلبستگی اجتنابی رابطه منفی دارند.
سبک های شوخ طبعی ناسالم و منفی با استیصال و نارسا کنش روی روانشناختی مانند افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، خصومت، عاطفه منفی، دلبستگی ناایمن، تنهایی، کمرویی، ابعاد سه گانه فرسودگی شغلی رابطه مثبت و با حرمت خود، حمایت اجتماعی، عاطفه مثبت، انگیزش در مدرسه، سلامت روان شناختی و رضایتمندی از زندگی رابطه منفی دارند.
همچنین هریک از سبک های شوخ طبعی با ابعاد شخصیت (برونگردی، مقبولیت، وظیفه شناسی، نوروزگردی، گشودگی نسبت به تجربه ) و رگه شخصیتی مرتبط با فرهنگ (فردگرایی و جمع گرایی) رابطه معنادار و متفاوتی دارند.
مقایسه سبک های شوخ طبعی
چهار سبک شوخ طبعی که مارتین و همکاران (2003) در مطالعات خود به آن پرداختند، نشان می دهد که دو سبک شوخ طبعی پیوند دهنده و سبک شوخ طبعی خود افزایی، سبک های مثبت و سازگار و دو سبک شوخ طبعی پرخاشگرانه و سبک شوخ طبعی خودکاهنده، سبک های منفی و ناسازگار هستند.
از این رو افرادی که جامعه پذیرند به احتمال بیشتری از شوخی پیوند دهنده که دارای یک جز اجتماعی قوی است، استفاده می کنند. همچنین افرادی که از شوخی برای افزایش ارتباط با دیگران استفاده می کنند، از شوخی برای افزایش و ارتقاء احساس درونی خویش نیز استفاده می کنند(حاجی وند و همکاران، 1391).
بنابراین می توان بیان داشت که شوخی های سازگار باعث افزایش ارتباطات می شوند. در روابط اجتماعی تعارضات را کاهش می دهند و همچنین به افزایش احساس بهزیستی خود و دیگران، افزایش اخلاق، پیوند و هویت درون گروهی، ایجاد جو لذت بخش و صمیمی و در نهایت تقویت هنجارهای گروهی کمک می کنند(بوچرت، 2002).
جمع بندی
پژوهشگران سبک های شوخ طبعی را از نظر سازگار و مثبت (شوخ طبعی ملایم، لطیف و خیراندیش که سلامت عمومی را ارتقا می دهد و شامل شوخ طبعی های خودارزنده سازانه و پیوندجویانه است) و ناسازگار و منفی (شوخ طبعی ای که به طور بالقوه به خود یا دیگران آسیب می رساند و موجب اختلال در سلامت عمومی می شود و شامل شوخ طبعی های خودتحقیرگرانه و پرخاشگرانه است)، از جنبه درونی(سبک های شوخ طبعی متمرکز بر دیگران که جهت ارتباط با دیگران به کار برده می شود و شامل پیوندجویانه و پرخاشگرانه است) و بیرونی(شوخ طبعی ای که متمرکز بر خود شخص است و در حد ارتباط فرد با خودش باقی می ماند و شامل خودارزنده سازانه و خودتحقیرگرانه است) طبقه بندی کرده اند. افراد دارای شوخ طبعی خودارزنده سازانه دیدگاه شوخی آمیز اصیلی دارند و تضادهای زندگی برای آنها سرگرم کننده و جالب است. شوخ طبعی پیوندجویانه روابط را تسهیل می کند و تنشهای بین شخصی را کاهش می دهد، در شوخ طبعی خودتحقیرگرانه فرد عبارات تحقیرآمیز در مورد خودش بیان می کند و شوخ طبعی پرخاشگرانه به نوع خشونت آمیز شوخ طبعی اشاره می کند که فرد با آن دیگران را آزار می دهد و مسخره می کند(قلعه شاهی و همکاران، 1393).
بررسی و مطالعه ی تحقیقات پیشین در زمینه مقایسه سبک های شوخ طبعی می توان اظهار داشت که جنسیت در استفاده از سبک های شوخ طبعی نقش دارد. مردان در مقایسه با زنان، سبک های شوخ طبعی سازش نایافته را بیشتر به کار می برند. استفاده از شوخ طبعی ناسالم بوسیله ی جنس مذکر در همه فرهنگ ها، جنبه تکاملی دارد و در راستای تحکیم و وسعت بخشیدن به پایگاه جنس مذکر در سلسله مراتب پایگاه و منزلت اجتماعی است که به زیان دیگران (شوخ طبعی پرخاشگرایانه) و یا به زیان خود(شوخ طبعی خودکاهنده) تحقق می یابد(مارتین، 2007).
منابع
* جمشیدیان قلعه شاهی، پروین و همکاران (1393). بررسی رابطه بین سبک های شوخ طبعی با ابعاد فرسودگی شغلی پرستاران شهرنجف آباد. فصلنامه مراقبت های نوین، دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 11(3): 203-210.
* علی نیا کروئی، رستم و همکاران (1387). سبک های شوخ طبعی، بهزیستی فاعلی و هوش هیجانی در دانشجویان. فصلنامه روانشناسان ایرانی، 5(18): 159-169.
* قالبی حاجیوند، رستم و همکاران (1391). بررسی سبک های شوخ طبعی به عنوان تعدیل کننده های ارتباط میان پنج عامل شخصیتی و سلامت عمومی. فصلنامه علوم رفتاری، 6(1): 76-85.
* Greven, C., Chamorro-Premuzic, T., Arteche, A.,& Furnham, A. (2008). A hierarchical integration of dispositional determinants of general health in students: The big five, trait emotional intelligence and humour styles. Personality and Individual Differences, 44, 1562-1573.
* Martin, R. A. (2003). Sense of humor. In S. J. Lopez & C. R. Snyder (Eds.), Positive psychological assessment: A handbook of models and measures (pp. 313-326). Washington, DC: American Psychological Association.
* Martin, R. A. (2007). The psychology of humor: An integrative approach (Chapter 1 and 7). Burlington, MA: Elsevier Academic Press.
* Martin, R. A., Puhlik-Doris, P., Larsen, G., Gray, J., & Weir, K. (2003). Individual differences in uses of humor and their relation to psychological well-being: Development of the Humor Styles Questionnaire Journal of Research in Personality, 37, 48-75.
1 . positive psychology
2 . adaptive human strengths
3 . optimism
4 . happiness
5 . faith
6 . humor
7 . cognitive ability
8 . aesthetic response
9 . humor appreciatio
10 . habitual behavior pattern
11 . emotion-related temperament trait
12 . healthy
13 . daptive
14 . maladaptive
15 . self-enhancing humor style
16 . affiliative humor style
17 . aggressive humor style
18 . self-defeating humor style
—————
————————————————————
—————
————————————————————
3