بررسی و شناخت گزارش محلّه
دانشجویان:
شکوفه افلاطونی
آرزو بهادری
ساناز کاظمی
شیما میریخچالی
استاد راهنما: مهندس فراهانی
پاییز 1392
فهرست
* موقعیت و استقرار محله در شهر 4
* سازمان فضایی 5
– سازمان فضایی موجود محله 6
* تشخیص و تدقیق قلمرو و طرح حوزه نفوذ 7
– قلمرو مکان محله مورد مطالعه 7
– حوزه نفوذ مستقیم یا حوزه نفوذ بلافصل 8
– حوزه نفوذ غیر مستقیم 9
* تشخیص هسته / حوزه و محورهای مرکزی محدوده طرح 10
– پیرامون فضا 10
– درون فضا 11
* ساختار فضایی 12
– برحسب مشخصات کالبدی 12
– مشخصات عملکردی – زیست محیطی 16
* نظام عملکردی مرکز 18
* نظام کاربری 19
* ابعاد زیست محیطی 20
* دامنه نوسان عملکردها 22
* نظام زیر ساخت ها 23
– نظام دسترسی 23
– نظام زیرساخت شهری 24
* ویژگی های سازمان کالبدی/ ادراکی/ بصری 24
– نشانه ها 24
– نشانه های عملکردی 26
– نشانه های کالبدی 27
* فضای سبز 28
* تحلیل پرسشنامه محله مورد مطالعه 29
* موقعیت استقرار محله 30
* پرسشنامه 31
* تحلیل آماری پرسشنامه 33
* تحلیل گزارش 35
* معرفی تکنیک تحلیلی SWOT 36
– تصویر شماره 1: بررسی بعد کالبدی محله مورد مطالعه 37
– تصویر شماره 2: بررسی بعد اجتماعی محله مورد مطالعه 38
– تصویر شماره 3: بررسی بعد زیست محیطی محله مورد مطالعه 38
– تصویر شماره 4: بررسی بعد اقتصادی محله مورد مطالعه 39
– تصویر شماره 5: بررسی بعد مدیریتی محله مورد مطالعه 39
* کروکی تحلیل SWOT 40
> موقعیّت و استقرار:
محلّه مورد مطالعه شده درمنطقه2 و ناحیه11 شهر قزوین واقع شده است.این محلّه از چهار طرف به خیابانهای اصلی عمران، فلسطین، فلسطین شرقی و عدل محدود میگردد.جمعیّت محدوده در حدوده 5112 نفر برآورد شده و مساحتی معادل با9886 . 115777 مترمربع از سطح شهر را اشغال نموده است.
تصویر شماره 1 :موقعیت محله در شهر
> سازمان فضایی:
مقدّمه:
مفهوم سازمان فضایی در نسبت با ساختار قرار دارد. سازمان فضایی عبارت است از: آرایش( چیدمان) ساخت ها در فضا بر پایه ی عوامل مختلف. سازمان فضایی ساخت ها در شهرهای تاریخی کشور با استقرار عناصر حکومتی در موقعیّت برتر و بازار و مسجد( به عنوان عناصر مرکزی). در میانه ی فضا و محلات به دور آن در ترکیب با یکدیگر تبلور کالبدی می یافته است. در شهرسازی مدرن، سازماندهی این عناصر در فضا بر پایه صرفه جویی های ناشی از تجمع و برپایه تقسیم کار صورت می یابد. در سازمان فضایی دو مفهوم سازمان یابی و سازماندهی، مطرح می شوند؛ که یکی بر نظم دیروزی(ارگانیک) استوار است و دیگری بر نظمی امروزین(طراحی شده) دلالت دارد. این دو مفهوم، در نسبت با سازمان فضایی آنرا جهت دار می کند.
معیارهای شناسایی و عناصر ساختاری و سازمان فضایی عبارتند از:
– راه
– مراکز
– پهنه های عمده فعالیتی
سازمان فضایی موجود در محلّه:
راه(محور):
این محلّه دارای4 محور درجه1 در اطراف محلّه و 2 محور درجه2 در داخل محلّه می باشد. محورهای درجه1 در سطح شهر و محورهای درجه2 در سطح محلّه عمل می کنند.
مراکز(گره):
در این محلّه هر دو نوع گره نیز موجود می باشد. گره های فعالیتی در سطح محورهای اصلی می باشد. گره ی انسانی این محلّه بوستان اندیشه می باشد که در مرکز محلّه واقع گردیده که ساکنان محلّه اوقات فراغت خود را در آن سپری می کنند.
پهنه:
پهنه ی عمده این محلّه مسکونی می باشد. پهنه ی تجاری در سرتاسر لبه های خیابان پراکنده شده اند. در این محلّه پهنه های فرهنگی، درمانی، ورزشی، تجهیزات و ….. نیز به چشم می خورد.
.
تصویر شماره2-سازمان فضایی موجود در محلّه
> تشخیص و تدقیق قلمرو و طرح حوزه نفوذ:
هر فضایی تحت تاثیر دو عامل تحرک و تحوّل می یابد:
-عامل درونی:که تابع ویژگیهای مکان طرح است.
-عامل بیرونی:که تابع ویژگیهای فضاهای پیرامونی موثر بر مکان طرح است.
تعریف این عوامل به عنوان مظروف بی گمان وابسته به تعریف ظرف است. به عبارت دیگر در این رابطه،تعریف محدوده هاست که امکان درک ظرف و بستر مکان طرح و فضاهای موثر پیرامونی را فراهم می سازد. امری که ففضا را از حوزه معرفت شناسی،مورد خطاب قرار می دهد. با تعریف این محدوده هاست که نظم فضا در حوزه های عملکردی،زیبایی شناسی و زیست محیطی قبلیت تعریف را بر حسب کمیّت و کیفیت می یابند با این مقد،مه، قلمرو مکان محله و حوزه نفوذ موثر برآن عبارتند از:
الف)قلمرو مکان محلّه مورد مطالعه:
قلمرو مکان محلّه بر پایه ی داده های برنامه ای- در چارچوب نظام تقسیمات کالبدی-تحدید حدود شده است.بر پایه ی این داده،فضا خود را در مقیاس یک محلّه در قالب محلّه 11 (وابسته به منطقه 2) تشخیص مفهومی/موقعیتی می بخشد. بر پایه این تشخصّ فضا قلمرو خود را در محیط پیرامونی از طریق شبکه های زیر، تحدید حدود می نماید:
-محور فلسطین در شمال
-محور عدل در جنوب
– محور عمران در غرب
– محور فلسطین شرقی در شرق
تصویر شماره 3 محدوده مکان طرح را بر حسب محورهای پیرامونی بیان می دارد.
تصویر شماره 3محدوده تدقیق شده مکان محلّه
ب-حوزه نفوذ مستقیم یا حوزه بلافصل:
محدوده مورد مطالعه حوزه تاثیرات خود را در جهات چهارگانه فضا در اشکال زیر در نسبت با مکان محلّه،اعمال نمایند که عبارتند از:
-یکم در لبه های مکان محلّه از حیث نظام اقتصادی
-دوم در مبادی های عمده به واسطه های تعاملات فرهنگی-ورزشی جوامع فرامحلّه ای با جامعه مکان محلّه
تصویر شماره4،محدوده حوزه نفوذ مستقیم و بلافصل موثر بر مکان طرح اراه می دهد. این محدوده به واسطه ی حضور محور استراتژیک و اصلی فلسطین که فعلاً به عنوان محور تجاری مطرح است،مشخص می شود. نظام توسعه فضا از این محور به درون انتقال می یابد که در این بین، پهنه های فعالیتی،عمده ترین مفصل ارتباطی بین درون و پیرامون می باشد.
مورد تاکید قرار گرفتن عنصر مختلف سازمان فضایی در چنین محوری، ارتباط اصلی بین حوزه توسعه ای و اطراف محلّه و محدوده فراگیر و محور اصلی را که به عنوان ستون فقرات محلّی عمل می کند، را تا حدی برقرار کرده است.
تصویر شماره 4: محدوده حوزه نفوذ مستقیم و بلافصل موثر بر مکان
ب-حوزه نفوذ غیر مستقیم:
این محدوده زیر مجموعه ی منطقه2،ناحیه ی 11 بوده که تاثیرات خود را از حیث عملکردی بر لبه ی مکام محلّه و محدوده بلافصل پیرامونی اعمال می نماید. فرا محلّه ای بودن نظام عملکردی مستقر در لبه های خیابان های اصلی محدوده از موارد مهمّی است که دامنه تعریف محدوده را به فراتر از حوزه بلافصل،گسترش می دهد. این حوزه عملکردی،تاثیر مستقیمی بر فضا دارد.
> تشخیص هسته / حوزه و محورهای مرکزی محدوده طرح:
مکان طرح بر حسب مرکزیت ازسه سطح در پیرامون در درون بهره می گیرد که در محدوده های مشخص،قابل تشخیص است که عبارتند از:
یکم – در پیرامون فضا
عناصر مرکزی فرامحلّه ای (ناحیه ای- منطقه ای)
این عناصر در نسبت با استخوان بندی ناحیه ای و منطقه ای قرار داشته و با سازماندهی های پراکنده در ترکیب با مقیاس های فضایی مکان،برحسب عملکردهای تفریحی،آموزشی،اداری و…..نقش آفرینی می نمایند.استقرار فضایی این عناصر در شمال،شرق و غرب فضا قرار گرفته که از طریق دسترسی های زمینی در قلمرو فضاهای پیرامونی قرار می گیرند.
مرکزیت بین محلّه ای:
این مرکزیت بر حسب سطح عناصر عملکردی آن می تواند به عنوان مرکزیت بین محلّه ای،تعریف گردد. فرم این مرکز، محوری بوده و لبه های شمالی-شرقی خیابان فلسطین را متاثر می نماید. نقش عملکردی عمده این مرکز،تجاری و …. است.
دوم- درون فضا
دردرون فضا نظام مرکزیت در دو مقیاس،قابل تشخیص است:
– مرکزیت محلّه:
عناصر عملکردی این مرکزیت در امتداد محور سطح یک درونی(شهید مهجور)استقرار یافته است. فرم این مرکز محوری بوده و نقش آن در موزه های تجاری و درمانی قابل تعریف است.
– مرکزیت مجموعه:
عناصرعملکردی این مرکزیت با سازماندهی های نقطه ای در گروه های مسکونی،توزیع شده اند. عنصر شاخص این مرکزیت،درمانی بوده و عناصر تجاری با سازماندهی های پراکنده یا متمرکزدرنسبت با این عنصر شاخص، جز عناصر تبعی آن محسوب می شوند.
تصویرشماره5-عناصمرکزیپیرامونفضا با عملکرد منطقه ای و ناحیه ای
تصویر شماره6: نظام مرکزیت بین محله ای تصویر شماره 7: نظام مرکزیت مجموعه ای
> ساخت و ساختار فضایی
الف) بر حسب مشخصات کالبدی: نظام شالوده و استخوان بندی فضا بر حسب ابعاد کالبدی مرتبط با آن، در حوزه های متعددی قابل بازشناسی است که در ذیل به تفکیک مورد بازشناسی قرار میگیرد:
الف-1- نظام استقرار:
نظام استقرار ساختار و شالوده فضایی در نسبت با محدوده مورد مداخله از ویژگی پیرامونی نظام استقرار عناصر و فضاهای خدماتی در سطح محله متاثر است. بر این اساس استخوان بندی فضا در امتداد محور خیابان فلسطین و محور خیابان فلسطین شرقی در میانه ی آن واقع شده است. چنین نظامی از استقرار از یک سو بر نظم درونی فضا افزوده و از سوی دیگر فضا را با سطوح فراتر مراتب فضایی پیوند می دهد.
تصویر شماره 8: نظام استقرار شالوده در سطح فضا
الف-2-اجزا و عناصر کالبدی:
ساختار فضایی محله ترکیبی از عناصر مرکزی خیابان فلسطین و فلسطین شرقی با نظام دسترسی است که در وضع موجود فاقد هرگونه عنصر مذهبی شاخص بوده و به طور عمده از عناصر تجاری و معابر دسترسی سواره و پیاده متشکل است.این ساختار دارای کمبود فضاهای باز شهری بوده و عناصر مصنوع آن نیز بر حسب نوع فعالیت بیشتر در حوزه های تجاری- ورزشی دسته بندی می گردد.
الف-3-ساختار کالبدی:
شالوده محله بر حسب نوع و تمرکز عناصر، در تقاط مختلف واجد ارزش های یکسانی نبوده و مراتبی را در خود می پذیرد. از این رو برخی از عناصر شاخص ورزشی – فرهنگی تبدیل به نقاط عطفی می گردند که ارزش های بیشتری در آن ها مستقر است.
ترکیب و تلفیق این عناصر اصلی با یکدیگر از طریق عناصر فعالیتی بین آن ها صورت می گیرد که در مجموع ساختار نسبتا یکپارچه ای را به عنوان استخوان بندی و ساختار فضایی محله شکل می دهند.
الف-4-فرم کالبدی:
ساختار فضایی محله از دو محور فعالیتی / خدماتی عمود بر یکدیگر شکل میگیرند که در یک مرکز با یکدیگر تلاقی می کتتد. بدین ترتیب فرم کلی ساختار شعاعی می باشد که خیابان فلسطین به عنوان عنصر و هسته مرکزی این ساختار در چهار سوی خود محورهای خدماتی / فعالیتی را با مراتب عملکردی مختلف سازمان داده و انتظام می بخشد.
الف-5-بافت:
شناخت نظام بافت در نسبت با شالوده و ساختار موجود در دو بخش نظام بافت بر حسب عناصر تشکیل دهنده شالوده و نظام بافت بر حسب عناصر و بافت دریرگیرنده آن مورد بازشناسی قرار می گیرد.
الف-5-1-بر حسب استخوان بندی:
استخوان بندی فضا بر حسب نوع دانه بندی از ترکیب عناصر درشت دانه و ریز دانه و میان دانه تشکیل شده است که عناصر ریزدانه در این ترکیب عمدتا به عنوان مفصل و محور های پیوند دهنده عناصر درشت دانه هستند. پراکنش عناصر دانه دشت عمدتا در لبه خیابان فلسطین و به ویژه میدان عدل بیشتر بوده و از چهار راه فلسطین به سمت کوچه ی شهید مهجور عناصر ریزدانه تر می گردند. همچنین تراکم کالبدی قطعات شکل دهنده شالوده بالا بوده و ترکیب کلی آن حاکی از غلبه عناصر کالبدی (پر) به فضای باز (خالی) است.
الف-6-نظام ارتفاعی:
محله مورد مطالعه دارای میانگین ارتفاعی 3-4 طبقه میباشد.این بافت جز در لبه های خیابان های محله، عموما بافتی مسکونی است که در لبه خیابان های فوق تسلط عملکرد تجاری، بافتی مختلط را سامان داده و با تمایلی قابل ملاحظه روند بلند مرتبگی را طی می نماید.
باید توجه داشت که قدمت ساختمان های موجود در سطح محدوده محله، به گونه ای است که بخش عمده ای از آن دارای میانگین ارتفاعی 3-4 طبقه می باشد.و ابنیه بلندتر از 5طبقه غالبا به دوره های جدیدتر باز می گردند. لیکن در نحوه توزیع بلند مرتبگی ها، عواملی چون جاذبه های اقتصادی، عملکرد موجود و … موثر می باشند.
در نقشه توزیع ارتفاعی (طبقات) محدوده مورد مطالعه به هشت دسته زمین های بایر، ابنیه یک طبقه و دو طبقه،ابنیه سه طبقه، چهار طبقه، پنج طبقه و نهایاتا شش طبقه و بیشتر تقسیم و مورد بررسی قرار گرفته است.هدف از طبقه بندی فوق تشخیص حوزه انتظام ابنیه بلند مرتبه ای است که در تداوم یکدیگر نوعی تجمع ارتفاعی را تشکیل داده اند و علاوه بر آن موجب ارتقاء خوانایی بافت گردیده اند.
نقشه شماره 10: تعداد طبقات
ب-مشخصات عملکردی – زیست محیطی
ب-1-نظام مسکن:
بافت شهری یکی از مشخصات کالبدی سکونتگاه ها است که کوچکترین اجزای تشکیل دهنده آن یا به عبارت دیگر سلول های تشکیل دهنده کالبد شهر، مسکن می باشد و این دو برخوردار از تاثیر متقابل هستند؛ یعنی بافت شهر متاثر از نظام مسکن بوده و در عین حال مسکن نیز به لحاظ قرارگیری در همان بافت شهری دارای محدودیت بسیاری است.
نظام مسکن از دو وجه کمی و کیفی بررسی می گردد.در بخش مربوط به بررسی الگوی مسکن از لحاظ کیفی تاکید بر ویژگی های بصری و کیفیت مسکن مورد توجه می باشد. اما در این بخش که بررسی الگوی کمی مسکن را در بر میگیرد، نظام غالب الگوی مسکن و یا به عبارت دیگر گونه شناسی مسکن از نظر فراوانی مورد بررسی قرار میگیرد. شاخص های ارزیابی در این بخش عبارتند از تعداد، کیفیت و طبقات نظام مسکن.
تعداد:
در محله مورد مطالعه تعداد طبقات برداشت شده 246 قطعه می باشد که تعداد قطعات مسکونی آن میباشد.
محله
تعداد قطعات مسکونی
11
188
کیفیت:
در این قسمت نظام مسکن از لحاظ کیفیت ابنیه بر حسب محله مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، کیفیت ابنیه در چهار دسته نوساز، مرمتی، قابل قبول و در حال ساخت ارزیابی شده اند. همان طور که در نقشه شماره 11 مشاهده می شود در کلیه گروه های قطعات که از لحاظ کیفیت ابنیه قابل قبول ارزیابی شده اند، بیشترین آمار را به خود اختصاص داده اند . تعدادی نیز نوساز، مرمتی و تخریبی می باشد که در مقایسه با تعداد ابنیه قابل قبول ناچیز شمرده می شود.
نقشه شماره 11: کیفیت ابنیه موجود در سطح محله
> نظام عملکردی مرکز:
درک سازمان یابی نظام عملکردی – فعالیتی در هر فضا از عوامل محوری و سازماندهی آن فضاست، تشخیص نظام فعالیتی علاوه بر تعیین نقش و کارکرد عمده فضا، بر جنبه های گوناگون فضا از لحاظ زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی و … تاثیر گذار است. تغییرات ساختار فعالیت می تواند موجب دگرگونی در نظام جمعیت، زیست محیطی، اسکان، نوسازی، حمل و نقل و حتی نظام کالبدی شود.
بر این اساس در این گزارش سعی شده که با توجه به آمار و مطالعات موجود و نیز به طور عمده بر پایه مشاهدات و مطالعات میدانی، تصویر لازمی از ساختار فعالیت در محدوده مورد نظر با رویکرد های زیست محیطی، اجتماعی و … در سطوح مختلف ارائه شود.
> نظام کاربری:
بررسی نظام توزیع کاربری ها در وضع موجود محله نشان می دهد که تمرکز و پیوستگی بیشتر از کاربری های غیر مسکونی عمدتا در لبه خیابان های فلسطین و فلسطین شرقی بوده است.
نقشه شماره 12: کاربری وضع موجود محله
همچنین بررسی ابعاد کمی کاربری وضع موجود از فزونی نسبی کاربری مسکونی بر سایر کاربری ها حکایت دارد.
کاربری
مساحت
سرانه
سهم
تجاری
5023.8151
0.98
4%
ورزشی
6114.4244
1.19
5%
آموزشی
314.2667
0.06
2%
زمین بایر
10777.7526
2.1
9%
درمانی
1432.7487
0.28
1.20%
اداری-خدماتی
970.3679
0.7
0.80%
فرهنگی
2141.087
0.41
1%
فضای سبز
7524.792
1.47
6%
تجهیزات
2997.8791
0.58
2.50%
تاسیسات
319.4024
0.06
0.20%
تجاری-درمانی
115.3432
0.02
0.09%
اداری-خدماتی
257.4055
0.05
0.20%
گردشگری-پذیرایی
777.8233
0.15
0.60%
> ابعاد زیست محیطی:
نظام فعالیت ها به عنوان یکی از عناصر اصلی فضا، نقش بسزایی را از لحاظ زیست محیطی بر عهده دارند. امروزه در بسیاری از فضاهای شهری شاهد استقرار فعالیت ها و عملکردهایی بدون توجه به نقش و اثرات آلودگی ناشی از آنها می باشیم که این امر، سکونت در فضاهای شهری را مخاطره انگیز ساخته است. این آلودگی را می توان بر حسب نوع آنها در سه گروه آلودگی زمین، هوا و صدا طبقه بندی نمود.
جهت تعیین میزان هر یک از آلودگی های پیش گفته می توان آنها را برحسب شدت در سه گروه زیاد،متوسط و کم بررسی نمود.
در محدوده مورد مطالعه، الودگی از نوع آلودگی صوتی می باشد گه دلیل این امر ناشی از استقرار بیمارستان در داخل محدده و تردد شبانه روزی ماشین های آمبولانس در سطح محله است.
از دیگر آلودگی موجود در محله، ساخت و سازهای برج های چند طبقه اشاره نمود.
آلودگی های بیان شده به طور عمده در سطح محله موجود است و از لحاظ شدت آلودگی عمدتا متوسط ارزیابی می شود.
نقشه شماره 13: آلودگی وضع موجود محله
> دامنه نوسان عملکردها:
ساختار هر شهر از سطوح مراتبی مختلف با مقیاس های گوناگون شهری، منطقه ای، ناحیه ای، محله ای، زیرمحله ای و … تشکیل یافته است. هر فعالیت و عملکردی نیز دارای مقیاس است و چنانچه دو مقیاس پیش گفته با یکدیگر منطبق باشند از یک سو عملکرد و فعالیت به خوبی انجام شده و از سوی دیگر سطح مورد نظر از ساختار شهر نیز به نحو موثری از خدمات و فعالیت بهره مند می شوند، اما اگر دو سطح مذکور با یکدیگر انطباق نداشته باشند، مشکلات عدیده ای را برای هر دو به دنبال خواند داشت. این امر بر آن مفهوم است که وجود تناسب و سلسله مراتب در مقیاس فعالیت ها با ساختار فضایی شهری (زیر محله، محله و …) امری ضروری و در خور توجه می باشد.
در محله مورد مطالعه، فعالیت ها بر حسب مقیاس عملکرد شهری، فرامحله ای، محله ای و کوی مشخص شده اند. عملکرد های محور خیابان فلسطین و فلسطین شرقی به طور عمده شهری و در مواردی نیز فرامحله ای می باشند. محور فعالیتی خیابان عدل در بر گیرنده فعالیت ها و عملکردها در مقیاس فرامحله ای می باشد. همچنین خیابان عمران از عملکرد محله ای بهره می برد.
عملکردهایی نیز در مقیاس کوی که در سطح محله پراکنده شده اند همچون نانوایی و بقالی و … برای تامین خدمات روزانه ساکنین کوی در سطح محله استقرار یافته است.
نقشه شماره 14: مقیاس عملکرد محورهای موجود در محله
> نظام زیر ساخت ها
نظام دسترسی:
بازشناسی نظام دسترسی در سطح شالوده و پیرامون آن مبتنی بر شناخت سلسله مراتب دسترسی های درونی و بیرونی، گره گاه های ترافیکی و مبادی ها است. بر پایه موارد مذکور، سطح عملکردی محورهای شالوده ای فضا (خیابان فلسطین، فلسطین شرقی، عمران و عدل) درجه یک و شهری است که از طریق محورهایی با سطح عملکردی شریانی درجه دو (کوچه شهید مهجور) مربوط می گردد و شبکه دسترسی های اصلی فضای مورد مداخله را شکل می دهند.
در چار چوب نظام معابر موجود برخی از مفصل ها و گره گاه های ترافیکی در سطح محله و پیرامون آن اهمیت بیشتری می یابند که بر حسب موقعیت و استقرار، سطح عملکرد معابر و نوع فعالیت های پیرامونی از مراتب مختلفی برخوردار هستند. بر این اساس، گره گاه هایی چون میدان عدل، تقاطع فلسطین و فلسطین شرقی، تقاطع فلسطین و عمران و میدان میرعماد که سطح عملکردی فرامحله ای در آن ها غالب بوده و عرصه تردد سواره هستند، اهمیت بیشتری دارند.
نقشه شماره 15: نظام دسترسی محله
نظام زیرساخت های شهری:
بازشناسی نظام زیر ساختی فضا بر حسب شالوده و بافت دربرگیرنده آن در چهار حوزه نظام آبرسانی، نظام برق رسانی، نظام گاز رسانی و نظام دفع فاضلاب و بر اساس نظام توزیع و نطام کیفی به شرح زیر مورد توجه قرار میگیرند:
در این محله شبکه های آب و برق و گاز و فاضلاب از کیفیت بسیار مطلوبی برخوردار می باشند که نیاز ساکنین آن را به طور کامل پوشش میدهد.
> ویژگی های سازمان کالبدی / ادراکی / بصری
نشانه ها:
در بررسی عناصر سازمان فضایی، نشانه ها را به لحاظ تاثیری که در خوانایی محدوده دارند، میتوان در غالب انواع زیر دسته بندی نمود:
الف) نشانه های ادراکی:
مصادیقی نظیر سازمان تبلیغات استان قزوین و بیمارستان دهخدا در ذهن ساکنین محله تعریف مشخصی به خود گرفته است.
تصویر شماره 16: سازمان تبلیغات استان قزوین
تصویر شماره 17: بیمارستان دهخدا
ب) نشانه های عملکردی:
حضور کانون های بارز عملکردی که بسیاری از آن ها در سطحی فرا محله ای به ارائه خدمات مشغولند، از سوی دیگر بسیاری از این کانون ها به عنوان نشانه های عملکردی خود بر خوانایی محدوده افزودند. (پاساژ ایرانیان و پاساژ نور)
تصویر شماره 18: پاساژ نور استان قزوین
ج) نشانه های کالبدی:
نشانه های کالبدی عموما به صورت عناصری که از نظر ارتفاع موجب خوانایی و شاخص شدن در محدوده اطراف خود می شوند، مطرح هستند.
تصویر شماره 19: برج تجارت
> فضای سبز:
از فضاهای سبز عمده درون محدوده مطالعاتی می توان به بوستان اندیشه در مقیاس درون محله ای و واحدهای همسایگی اشاره کرد.
تصویر شماره 20: بوستان اندیشه در مقیاس درون محله ای
تحلیل پرسشنامه محله مورد مطالعه
> موقعیت استقرار محله
محله مورد مطالعه در منطقه2 و ناحیه 11 شهر قزوین واقع شده است که از چهار طرف به خیابان های فلسطین، فلسطین شرقی، عدل و عمران محدود می گردد.این محله دارای جمعیتی بالغ بر 5112 نفر و مساحتی در حدود 11577709886 متر مربع را داراست.
پرسشنامه تهیه شده توسط 50 نفر از ساکنین محله به عنوان نمونه تکمیل گردیده که نتایج آن به شرح زیر می باشد:
جنسیت: مرد زن وضعیت تاهل: مجرد متاهل سایر
سن: 15-20 20-25 25-30 30-40 40 به بالا
تحصیلات: بیسواد زیردیپلم دیپلم فوق دیپلم لیسانس فوق لیسانس دکترا
منطقه: محله:
1.چند خانوار در منزل شما سکونت دارند؟
یک دو سه سه به بالا
2.تعداد اعضای خانوار شما چند نفر است؟
دو سه چهار چهار به بالا
3.شغل شما چیست؟
آزاد کارمند کارگر خانه دار
5.میزان استفاده شما از امکانات فرهنگی و مذهبی محله خود چفدر است؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
6.میزان امنیت محله شما در شب چقدر است؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
7.آیا در محله شما محلی برای بازی کودکان در نظر گرفته شده است؟
بله خیر
8.تعامل هم محله ای ها و همسایه ها با هم چگونه است؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
9.نوع مالکیت منزل شما چیست؟
رهن اجاره مالک سایر
10.میزان درآمد ماهیانه شما چقدر است؟
زیر 500.000 تومان 500-700 هزار تومان 700-1000000 یک میلیون به بالا
11.مایحتاج روزانه شما از کجا تامین می گردد؟
محله بازار سایر
12.آیا از تسهیلات بانکی استفاده می کنید؟ بله خیر
13.آیا در محله شما جمع آوری منظم زباله و پسماندهای جامد صورت میگیرد؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
14.آیا در محله شما از فضای سبز، درختان، بوستان ها و فضای سبز بلوار ها نگهداری می شود؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
15.آیا در محله خود از آرامش روانی برخوردار هستید؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
16.تا چه اندازه از مشکلات و معضلات محله سکونت خود آگاهی و شناخت دارید؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
17.آیا در محله شما به وضعیت کفپوش پیاده روها رسیدگی می شود؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
18.آیا از زیبایی محله خود رضایت دارید؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
19.میزان مبلمان شهری در محله ی شما چقدر است؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
20.سرعت و جدیت مسئولین شهرداری در رسیدگی به مشکلات محله شما چگونه است؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
21.آیا علاقه مند هستید در محله شما شورای محله تشکیل گردد؟ بله خیر
22.تا چه اندازه با این گفته موافقید که: "کارشناسان شهرداری به تنهایی میتوانند به خوبی طرح های بزرگ شهری را برنامه ریزی نمایند و لزومی ندارد شهروندان عادی در این امر مشارکت داشته باشند".
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
23.تا چه اندازه اعتقاد دارید چنانچه پیشنهاد خوبی به شهرداری بدهید، پیشنهادتان بررسی شده و در صورت امکان اجرایی میشود؟
کم متوسط زیاد خیلی زیاد
> تحلیل گزارش
طبق پرسشنامه نمونه، ساکنین محله مورد مطالعه، متشکل از 26 نفر زن و 23 نفر مرد می باشد که اکثرا متاهل بوده و دارای تحصیلات بالای دیپلم هستند.دارای شغل آراد، کارمند و بازنشسته دولت می باشند. بعد خانوار در این محله 4 نفر به بالا می باشد.ساکنین این محله مالک هستند و درآمدی بالاتر از حد میانگین (700.000 تومان) دارند. این میزان درآمد را میتوان ناشی از سطح سواد و منزلت اجتماعی آنان دانست. ساکنین محله اغلب از تسهیلات بانکی استفاده نمی کنند و مایحتاج روزانه خود را از محله خو تامین می نمایند.از موارد ذکر شده برداشت می گردد که از نظر اقتصایدی،این محله را میتوان مرفه نشین و متوسط رو به بالا معرفی نمود.
طبق برداشت های انجام شده، ساختمان های این محله دارای قدمت 30-10 سالو نوساز هستند و بنا به پرسش های تکمیل شده توسط ساکنین زیبایی بصری قابل قبولی دارد.
از نظر کالبدی، با توجه به وضعیت نامطلوب پیاده روها و نارضایتی ساکنین از کفپوش، شهرداری اقدام به بازسازی پیاده روها کرده است.از دیگر معضلات این محله از دید کالبدی می توان به کمبود مبلمان شهری، اماکن مذهبی-فرهنگی و محل هایی مناسب و نوستالوژیک برای بازی کودکان در سطح محله اشاره نمود.
محله مورد مطالعه از نظر زیست محیطی دارای شرایط نسبتا مطلوبی می باشد.نگه داری فضای سبز به خوبی انجام گرفته و جمع آوری زباله به صورت منظم انجام میشود.
از معضلات زیست محیطی این محله میتوان به کمبود فضای سبز با توجه به مقیاس محله و از معضلات اجتماعی، داشتن فضای سبز نامطلوب که ناهنجاری های اجتماعی در آنرخ می دهد، اشاره نمود.
تعاملات اجتماعی (بعد اجتماعی) محله را باتوجه به اقتضای شغلی و سطح درآمدی ساکنین میتوان متوسط دانست.آرامش روانی این محله از دید ساکنین نسبتا مطلوب است و اندک نارضایتی موجود نیز ناشی از استقرار بیمارستان در محله و عدم وجود پارکینگ در آن می باشد.
از بعد مدیریتی نیز استنباط می گردد که اهالی محله تا حدودی از مشکلات و معضلات محله خود آگاهی دارند و خواستار تشکلیل شورای محله هستند و معتقدند که "شهرداری نمیتواند طرح ها و پروژه های شهری را به تنهایی به مرحله اجرا رساند" و خواستار ارائه طرح های مشارکتی از سوی نهادهای شهری هستند. با این اوصاف اکثریت جامعه انتخاب شده معتقدند که اگر پیشنهادی به نهاد های شهری ارائه دهند، پیشنهاد آنها بررسی نشده و در صورت خوب بودن نیز اجرا نمیشوند.
از نظر امنیتی محله را میتوان متوسط رو به بالا دانست که ناشی از تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و … میباشد.
نتیجه گیری کلی:
محله مورد مطالعه را میتوان از نظر اقتصادی و اجتماعی مطلوب واز لحاظ کالبدی، زیست محیطی ومدیریتی نامطلوب شمرد و مستلزم اقداماتی در این زمینه ها توسط سازمان های مربوطه دانست. (ایجاد فضاهای سبز مطلوب، اقداماتی در زمینه بهبود وضعیت کالبدی و مبلمان شهری، پیگیری و رسیدگی بیشتر شهرداری به مشکلات و معضلات محله و مشارکت بیشتر مردم در اجرای طرح ها.
> معرفی تکنیک تحلیلی SWOT
تحلیل SWOT ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و توانایی های درونی سازمان است. پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک، شناخت محیط پیرامونی سازمان است. حروف SWOT که آن را به شکل های دیگری مانند TOWS هم می نویسند، ابتدای کلمات Strength به معنای فوت، Strength به معنای ضعف، Opportunity به معنای فرصت و Threatبه معنای تهدید است. ماهیت قوت و ضعف به درون سازمان مربوط می شود و فرصت و تهدید معمولا محیطی است.
SWOT محله مورد مطالعه به شرح زیر است:
جدول شماره 1: بررسی بعد کالبدی محله مورد مطالعه
قوت
ضعف
فرصت
تهدید
درصد بالای ساختمان های نوساز و قابل قبول در سطح محله
مجاورت بناهای فرسوده و نوساز
بازسازی بافت های فرسوده
تخریب بافت های فرسوده بر اثر بلایای طبیعی
استقرار بیمارستان دهخدا در سطح محله
عدم وجود پارکینگ اختصاصی برای بیمارستان
احداث پارکینگ اختصاصی برای بیمارستان
____
دسترسی مطلوب محله به مرکز اصلی شهر
– وجود ترافیک در سطح محله
– عدم رعایت سلسله مراتبی راه ها
____
____
استقرار مراکز عمده خرید
عدم تناسبات ارتفاعی بناها در داخل محدوده
____
____
____
فقدان فضای آموزشی (مدارس ابتدایی و راهنمایی)
وجود زمین بایر و امکان ایجاد فضای آموزشی در آن
____
وجود پارکینگ در جنوب محله
عدم آماده سازی اولیه جهت تسهیل استفاده
آماده سازی و ارتقاء بعد زیبایی شناسی
____
مطلوبیت مناسب تاسیسات زیرساختی
____
توسعه هرچه بیشتر زیرساختها
سهم نسبتا قابل توجه واحدهای آپارتمانی
____
____
– کاهش تعاملات و روابط اجتماعی بین ساکنین محله
– عدم شکل گیری خاطرات جمعی
____
وضعیت نامناسب کفپوش پیاده روها و کوچه ها
بهبود وضعیت کفپوش پیاده روها در صورت رسیدگی سازمان های مربوطه
____
____
فقدان فضای مذهبی و فرهنگی
احداث فضای مذهبی و فرهنگی با توجه به پتانسیل محله (وجود زمین های بایر)
____
جدول شماره2: بررسی بعد اجتماعی محله مورد مطالعه
قوت
ضعف
فرصت
تهدید
حضور افرادی تحصیل کرده
____
ارتقاء سطح علمی محله مورد مطالعه
____
سکونت متوسط یک خانوار در واحد مسکونی
____
____
____
نزدیک بودن انداره نفر در واحد مسکونی به شاخص بعد خانوار (6-3 نفر)
____
شکوفایی و زشد علمی نسل های آینده
____
____
بروز ناهنجاری اجتماعی در فضای سبز موجود در محله
نظارت ارگان های مربوطه و فضای سبز
افزایش نا امنی محله در صورت عدم رسیدگی مسئولین
جدول شماره 3: بررسی بعد زیست محیطی محله مورد مطالعه
قوت
ضعف
فرصت
تهدید
وجود فضای سبز مناسب در مرکز محله
مکان یابی نامناسب فضای سبز
ایجاد نشانه هایی برای خوانایی بیشتر
____
____
عدم نظارت ارگان های مربوطه بر این فضا
____
____
جمع آوری منظم زباله و پسماندهای جامد
____
____
____
وجود رفوژهای مناسب دور محور اصلی محله
____
بهبود بعد زیبایی شناسی رفوژها
____
____
آلودگی صوتی ناشی از ساخت و سازهای زیاد (برج تجارت)
____
____
جدول شماره 4: بررسی بعد اقتصادی محله مورد مطالعه
قوت
ضعف
فرصت
تهدید
درصد بالای افراد مالک
داشتن درآمد بالاتر از حد متوسط
– تعامل اقتصادی مردم برای ارتقاء کیفیت محله
– ایجاد صندوق قرض الحسنه برای رفع مشکلات ساکنین محله
جدول شماره 5: بررسی بعد مدیریتی محله مورد مطالعه
قوت
ضعف
فرصت
تهدید
عدم رسیدگی مسئولین در صورت مطرح شدن پیشنهادات مردمی
ایجاد زمینه مناسب برای تعامل بیشتر مردم و مسئولین
– بی اعتمادی مردم نسبت به نهادهای شهری
– افزایش مشکلات شهری
فقدان شورای محله
علاقه مند بودن ساکنین برای تشکیل شورای محله
یک طرفه بودن طرح های شهری (اجرایی شدن طرح ها توسط شهرداری)
تصویر شماره 21: کروکی تحلیل SWOT
گزارش شناخت محله مورد مطالعه040