بررسی میزان چربی و خاکستر در سه رقم پسته کله قوچی ، عباسعلی و احمد آقایی در سبزوار و دامغان



موضوع پروژه :

بررسی میزان چربی و خاکستر در سه رقم پسته
کله قوچی ، عباسعلی و احمد آقایی
در سبزوار و دامغان

استاد راهنما: مهندس عوض آبادی
ارائه دهنده : رحمان باصفا

مقدمه
مصرف روز افزون پسته ارزش غذایی و رشد تولید و صادرات و همچنین سهم ایران در تولید جهانی آن، اهمیت این ماده غذایی را آشکار می کند. با توجه به اینکه ایران سالانه به طور متوسط 232 هزار تن پسته تولید می کند و تقریبا 52/5% کل تولید دنیا را در اختیار دارد.

مروری بر مطالعات پیشین
2-1 بررسی چربی و پروتئین برخی ارقام پسته آگارها و همکاران مغز برخی ارقام پسته را بررسی نموده و نتیجه گرفتند که میزان پروتئین نمونه ها 25-31 % مجموع چریها 53-40% می باشد

آگار و همکاران اعتقاد داشتند که چربی میوه تحت تاثیر شرایط محیطی قرار نمی گیرد و به طور ژنتیکی کنترل می شود اما شواهدی از تاثیر دما بر چربی میوه نیز وجود دارد
لئچورس و همکاران در تحقیقات خود نشان دادند که دانه گرده نژادهای گیاه ذرت که دارای چربی بالایی هستند سبب افزایش درصد چربی محصول حاصل از این نوع گرده ها می شوند

همچنین لامبرت و همکاران (1998) نیز با به کارگیری دانه گرده ارقام هیبرید ذرت که چربی بالایی داشتند سببب تولید بذوری با چربی و پروتئین بالا و باعث کاهش نشاسته بذر گردید لاس(2003) در تحقیقات خود بر روی برخی درختان گرمسیری نشان داد که نوع گرده توانسته است کیفیت میوه ماکادمیا و مرکبات را عوض کند

استیل و همکاران(1996) گزارش نمودند که تنش آبی باعث کاهش میزان روغن دانه در کلزامی شود. اگر تنش در مرحله رسیدگی دانه رخ میداد، کاهش میزان روغن بیشتر بود موضوع توسط سایر پژهشگران ازجمله نیلسن (1996) نیز گزارش شده است.

 
روش انجام کار
سه رقم پسته تجاری شهرستان دامغان و سبزوار انتخاب شد.ارقام کله قوچی، احمد آقایی و عباسعلی از باغات دامغان و سبزوار که در هر شهر از سه باغ که عملکرد بالا داشته پنج درخت به طور تصادفی انتخاب شد. و نمونه ها از چهار خوشه در چهار طرف درخت صورت پذیرفت که از هر خوشه پنج عدد میوه مناسب برداشت شد. در نهایت برای تهیه نمونه نهایی از هر تکرار،میوه ها از خوشه ها جدا و مخلوط شدن به طوری که میوه برداشت شده از سه درخت به منزله یک تکرار در آزمایش استفاده شد.نمونه ها در طی مدت نگهد اری در دمای یخچال نگهداری شدند.

روش جدا سازی مواد معدنی (خاکستر)
برای جداسازی مواد معدنی از دیگر فاکتورها باید کل مواد در دمای بالای (500 درجه سیلسیوس ) سوزانده شوند که در اثر این کار تمامی مواد آلی از جمله مواد پروتئین، فیبرفام، چربی و …) سوزانده شده و فقط مواد معدنی باقی می مانند که مجموع آنها خاکستر خام نامیده می شود.

وسایل مورد نیاز برای جداسازی
1-کوره الکتریکی با قابلیت تنظیم دما تا 20+- 550 درجه سیلسیوس
2-بوته چینی یا کپسول چینی
3-دسیکاتور با ماده نم گیر مناسب (مانند سلیکاژل، کلرید منیزیم و….)
4-انبر بلند
5-ترازوی الکتریکی با دقت حداقل یک میلی گرم

روش آزمایش
ابتدا بوته چینی را شسته و بعد از خشک کردن آنرا به مدت نیم ساعت در کوره الکتریکی با دمای 550 درجه قرار داده تا کاملا خشک شود پس از طی زمان مذکور بوته چینی را با انبر از کوره خارج کرده و بلافاصله در دسیکاتور قرار می دهیم تا ضمن خنک شدن از جذب رطوبت مجدد توسط آن جلوگیری شود.
بعد از خنک شدن بوته چینی را با ترازوی دقیق وزن کرده و آن را یادداشت می کنیم. یک گرم از نمونه ها را که قبلاً آماده کردیم وزن نموده و در داخل بوته چینی می ریزیم و پس بوته را به کوره منتقل می نماییم دقت شود که در صورتی که مقدار رطوبت نمونه بالاتر از 20% باشد بهتر است ابتدا نمونه ها توسط آون خشک شده و پس در کوره قرار گیرد.

کوره را روشن نموده و درجه آنرا روی 550 درجه سانتی گراد تنظیم می کنیم پس از رسیدن دما به 550 درجه طی 1/5 ساعت کلیه مواد آلی موجود در نمونه سوخته و از بین می رود و تنها چیزی که باقی می ماند مواد معدنی خاکستر می باشد که در ته بوته چینی به رنگ خاکستری قابل روئیت است. اگر نمونه دارای چربی بالایی است بهتر است که دمای کوره به صورت پلکانی به 550 درجه رسانده شود یعنی با فواصل زمانی در چند مرحله این کار انجام شود تا چربی موجود فرصت سوخته شدن کامل را پیدا کرده و از سیاه شدن خاکستر جلوگیری شود

بعد از انجام مراحل فوق و اطمینان از انجام صحیح آن، بوته چینی را با پنس مخصوص از داخل کوره خارج کرده و به دیسکاتور منتقل می نماییم و یا اینکه می توانید کوره را خاموش کرده و صبر کنید تا دمای آن به 250 درجه سانتی گراد برسد و پس بوته چینی را از داخل آن خارج کرده و به دیسکاتور منتقل می نماییم تا کاملا سرد شود بعد از آن بوته چینی را به دقت وزن می کنیم.
اعداد به دست آمده را در رابطه زیر قرار داده تا درصد خاکستر بدست آید.
وزن نمونه/100* وزن بوته چینی + خاکستر – وزن بوته چینی خالص = % درصد خاکستر

اعداد بدست آمده برای خاکستر بعد از اندازه گیری و محاسبه با فرمول بالا

نتایج بدست آمده برای خاکستر
در جدول شماره (2)
بین ارقام تفاوت معنی داری وجود ندارد.
ولی در بلوک ها FS بزرگتر از FT در سطح 5% ولی کوچکتر از آن در سطح 1% می باشد در این حالت می گوییم بین بلوک ها تفاوت معنی داری وجود دارد نتیجه می گیریم که بین ارقام شهر دامغان و سبزوار اختلاف وجود دارد.
جواب آزمایش معنی دار است

اندازه گیری چربی
روش سوکسله
برای اندازه گیری درصد چربی پسته از روش سوکسله استفاده نمودیم در صورت وجود رطوبت زیاد مقدار 15 گرم از مغز پسته را به مدت سه ساعت در آون با دمای 105 درجه سانتی گراد قرار می دهید تا رطوبت به طور کامل خارج شود چون رطوبت دانه ها در حین آزمایش ایجاد خطا می کند دانه های خشک شده را در هاون چینی خرد کرده و مخلوط می کنیم و سپس مقدار 2 گرم از نمونه خرد شده را وزن کرده و درون کارتوش(کاغذ صافی) قرار می دهیم.

بعد نمونه را به داخل بورت منتقل کردیم. حجم بالن را از اتردوپترول پر کرده و به دستگاه وصل نمودیم شیر آب سرد متصل به سر کننده را باز گذاشته تا جریان مداوم آب برقرار شود پس آن را به مدت 3 ساعت حرارت داده بطوریکه تعداد قطرات ریخته شده از مبرد روی نمونه در سوکسله حداکثر 60 قطره در دقیقه می باشد بدیهی است که با سرعت بیشتر مدت استخراج متناسبا کاهش می یابد.

بعد از این مدت حرارت را قطع و پس از متوقف شدن ریختن قطرات حلال از مبرد، تمام قسمت حلال موجود در سوکسله را به بالن برگردانده و کارتوش حاوی نمونه را از داخل بورت خارج کرده و گذاشتیم نمونه ها خشک شود پس نمونه ها را وزن کرده و از فرمول زیر محاسبه می کنیم.
وزن نمونه /0 10* وزن ثانویه – وزن اولیه نمونه = درصد چربی

اعداد به دست آمده بعد از محاسبه با فرمول

نتایج بدست آمده برای چربی
بین ارقام تفاوت معنی داری وجود ندارد.
در جدول شماره (4) در تیمارها چون FS کوچکتر از FT است در این حالت می گوییم نتایج معنی دار نیست و لذا می توان نتیجه گرفت که با این تیمارها تفاوت واقعی وجود ندارد و یا اگر چنین تفاوتی موجود باشد آزمایش انجام شده در سطح احتمال به کار رفته و قادر به تشخیص آن نیست و لذا به طور کلی می توان نتیجه گرفت که اثر تیمارها یکسان بوده و نتوانسته است تغییرات قابل ملاحظه ای را به وجود آورد پس نتیجه می گیریم که بین ارقام تفاوت معنی داری وجود ندارد. ولی در بلوک ها FS بزرگتر از FT هم در سطح 1% و هم 5% است پس اختلاف بسیار معنی دار است یعنی 99% اختلاف معنی دار بین ارقام شهر دامغان و سبزوار وجود دارد.

نتیجه گیری
 
در خاکستر چون گیاه مواد معدنی را از خاک دریافت و در ساقه و برگ خود ذخیره می کند. میزان ذخیره مواد معدنی در گیاه به عوامل مختلفی بستگی دارد یکی از آنها خاک منطقه است که گیاه در آن رشد می نماید هر چه خاک منطقه غنی تر باشد میزان مواد معدنی زیادتر است.
نتیجه می گیریم که چون میزان خاکستر ارقام دامغان بیشتر از ارقام سبزوار است. منطقه دامغان دارای خاک غنی تری از نظر مواد غذایی است لذا پسته دامغان دارای ارزش غذایی بیشتری است ولی نسبت چربی ارقام سبزوار بیشتر از ارقام پسته دامغان است و این ممکن است که مربوط به شرایط آب و هوایی منطقه باشد که باید بر روی آن تحقیق و بررسی شود. دمای پایین باعث افزایش چربی و اسیدهای چرب اشباع در مغز ارقام پسته می شود
 

جدول شماره1:جدول اندازه گیری خاکستر

  جدول شماره 2:جدول محاسبات خاکستر

نمودار شماره 1: درصد خاکستر ارقام پسته دامغان و سبزوار

جدول شماره 3: اندازه گیری چربی

جدول شماره 4: محاسبات چربی

نمودار شماره 2: درصد چربی ارقام پسته دامغان و سبزوار

تقدیر و تشکر 
سپاس خداوند مهربان و بخشاینده را که همه چیزم از اوست و هر گاه فراموشش کردم او مرا از یاد نبرد. آنگاه دست پدرم و مادرم را می بوسم که همیشه و در تمام مراحل تحصیلیم با من همراه بودند.
بر خود لازم میدانم که از اساتید و تمامی مسئولان مرکز به ویژه جناب مهندس سالار معاونت محترم آموزش استاد محترم مهندس تقی عوض آبادی مدیر گروه محترم علوم کشاورزی ، اساتید گرانقدر جناب مهندس اصغری و مهندس رشیدی مسئول محترم آزمایشگاه و تمامی عزیزانی که با در اختیار گذاشتن اطلاعات و تجربیات علمی خود این جانب را در این راه راهنمایی کردند صمیمانه تقدیر و تشکر می نمایم.

پایان