بررسی تطبیقی قوانین مالیاتی مربوط به رویه های صادراتی در گمرکات مناطق آزاد تجاری، مناطق ویژه اقتصادی

بسمه تعالی

آموزش دانشکده اقتصاد و مدیریت دریا
درخواست تصویب موضوع پروژه کارشناسی

1- عنوان پایان نامه
فارسی:
بررسی تطبیقی قوانین مالیاتی مربوط به رویه های صادراتی در گمرکات مناطق آزاد تجاری، مناطق ویژه اقتصادی و گمرک جمهوری اسلامی ایران
لاتین:

2- مشخصات دانشجو
نام خانوادگی : ناصریان
نام : سمیرا
شماره دانشجویی : 9032420
دانشکده : اقتصاد و مدیریت دریا
رشته تحصیلی : مدیریت وبازرگانی دریایی
گرایش : گمرک
پست الکترونیک: naseryan_samira@yahoo.com
Samira_ naseryan@gmail.com
تلفن : 09376763746

3- مشخصات استاد راهنما
استاد راهنما
نام خانوادگی: شمس
نام: امیر میلاد
تخصص اصلی: مدیریت بازرگانی

آخرین مدرک تحصیلی: فوق لیسانس
پست الکترونیک: amirmiladshams@yahoo.com

رتبه دانشگاهی: مربی

5- اطلاعات پایان نامه
5-1 واژگان کلیدی
فارسی: ارزش افزوده – مالیات – معافیت مالیاتی – صادرات

لاتین:
5-2 نوع تحقیق
بنیادی 
نظری
کاربردی 
توسعه ای 
بیان مساله
تصور بیشتر کارشناسان مبتنی بر استقرار سیاست مالی جدید VAT در سال های آتی اسـت، ضمن آنکه در لایـحه مالیات بر ارزش افزوده، سال 1384 اولین سال اجرای مالیات بر ارزش افزوده عنوان شده است که انتظار اجرای آن در دوره زمـانی یـاد شده دور از ذهن است. به هرحال با توجه به تجربه نشدن اجرای این مالیات در کـشور و سـاختار تـشکیلاتی و سازمانی در قالب یک واحد مشخص به طور قطعی منجز نمی باشد. واضح است که در مرحله اجرا، نقاط تـرمیمی و اصـلاحی واحـد مالیات بر ارزش افزوده در مورد برنامه ریزی، قوانین و مقررات (آیین نامه ها و بخشنامه ها)، تعامل و همکاری با سایر سازمان ها، مودیان و حتی مسائل درون سازمانی آشـکار مـی شود. مالیات بر واردات مهم ترین درآمد مالیاتی غیر مستقیم است که گمرک ایران وصول می کند. با ایـن رویـکرد آرایـش نیروها و سازمان های مربوط به آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که بیشترین کارایی و اثربخشی حاصل شود. (خان جان، 1383)
ورود درصدی از کالاهای ساخته شده در مناطق آزاد تجاری و مناطق ویژه ی اقتصادی به قلمرو گمرکی معادل نسبتی از مجموع ارزش افزوده و مواد و قطعات داخلی به کار رفته به قیمت کل کالای تولیدی بدون هرگونه محدودیتی مجاز است و علاوه بر عدم ثبت سفارش و گشایش اعتبار مشمول شرط غیر مجاز و مجاز مشروط نیز نمی باشد. به عبارتی مجموع ارزش افزوده و مواد و قطعات داخلی به کار رفته در آن از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف بوده و تنها حقوق گمرکی و سود بازرگانی مواد اولیه و قطعات وارداتی به کارفته در کالای یاد شده دریافت خواهد شد. اشخاص حقیقی و حقوقی که در منطقه به انواع فعالیت های اقتصادی اشتغال دارند، نسبت به هر نوع فعالیت اقتصادی در منطقه آزاد از تاریخ بهره برداری مندرج در مجوز به مدت پانزده سال از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی موضوع قانون مالیات های مستقیم معاف خواهند بود و پس از انقضای پانزده سال تابع مقررات مالیاتی خواهند بود با پیشنهاد هیات وزیران به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید.
یادآوری ایـن نـکته ضروری است که مالیات بر ارزش افزوده از دو بخش یعنی تولیدات و خدمات داخلی و واردات تشکیل شـده کـه تـمرکز اصلی این طرح بر وصول آن از حوزه واردات است. در این راستا بر اساس ماده 91 این لایحه، گمرک ایـران وظـیفه وصول مالیات بر ارزش افزوده را داشته، همچنین ماده ماده 51 لایحه یاد شده ماخذ مـحاسبه مـالیات بـر واردات را ارزش سیف1 (CIF) و حقوق ورودی و سایر عوارض گمرکی تعریف کرده است. این امر در راستای ماموریت سازمانی گمرک ایران قرار دارد، ضـمن آنـکه تـعیین ارزش کالاها و واقعی یا غیر واقعی بودن فهرست کالاها و فهرست خرید و اظهارنامه و سـایر عـملیات گمرکی که تاثیر به سزایی در محاسبه مالیات بر ارزش افزوده دارند در تخصص گمرک ایران است که به اجـرای دقـیق تر این مالیات و وصول آسان تر و کاستن از پیچیدگی فرآیند وصول آن کمک شایانی مـی کند. با وجـود این گمرک سازمانی است که در حال حاضر در ایـفای وظـایف خـویش از روش ها و قوانین ویژه ای استفاده می کند و پیش بینی می شود مـالیات بـر ارزش افزوده تغییراتی را در برنامه ها و رویه های گمرکی ایجاد کند. انطباق و انعطاف سازمان یاد شده در برابر سـیاست VAT و سـازمان امور مالیاتی، به همراه تدوین بـرنامه جامع و رفـع تعارضات اجـرایی و قـانونی بـه ویژه قوانین مالیاتی، بر اثربخشی و کارایی آن تـاثیر مـستقیم خواهد داشت. در این نوشتار سعی خواهد شد با شناسایی عوامل مشترک و فراهم کـردن بـستر مناسب همکاری و همگرایی بین سازمان های یاد شـده با در نظر گرفتن مـاموریت و وظـایف اداری آن پرداخته شود. (کمیجانی، 1378)
اهمیت و ضرورت تحقیق
مبادلات بازرگانی مناطق با خارج از کشور و یا با سایر مناطق ویژه اقتصادی و مناطق آزاد تجاری و صنعتی پس از ثبت در گمرک از حقوق گمرکی ، سود بازرگانی و کلیه عوارض ورود و صدور تحت هر عنوان معاف بوده و مشمول محدودیت ها و ممنوعیت های مقررات واردات و صادرات به استثنای محدودیت ها و ممنوعیت های قانونی و شرعی نمی شود و مبادلات بازرگانی مناطق با سایر نقاط کشور به استثنای مناطق یادشده در فوق تابع مقررات صادرات و واردات می باشد .لذا در سیاست ها و اهداف برنامه سـوم تـوسعه کشور، به دلیل گسترده نبودن پایه مالیاتی و در پی آن پایین بودن نسبت مالیاتی T/GDP راهکارهای لازم در مورد اصلاح نـظام مـالیاتی در نظر گرفته شد که اصلاح قـانون مـالیات های مـستقیم و ساماندهی مالیات های غـیر مـستقیم و عوارض در قالب قانون تـجمیع عوارض و قـانونی شدن لایحه مالیات بر ارزش افزوده پیامد منطقی آن است. در لایحه برنامه چهارم نیز بر افزایش سـهم درآمـدهای مالیاتی در ترکیب درآمدهای دولت و کاستن از وابستگی درآمـدهای نفتی تـاکید شده اسـت. به طـوری کـه در ماده 2 قانون برنامه چـهارم توسعه دولت مکلف شده است به منظور برقراری انضباط مالی و بودجه ای، طی سال های این برنامه، سهم اعتبارات هزینه ای تـامین شـده از درآمدهای غیر نفتی دولت را به گونه ای افـزایش دهـد کـه تـا پایـان برنامه چهارم، اعتبارات هـزینه ای دولت بـه طور کامل از طریق درآمدهای مالیاتی و سایر درآمدهای غیر نفتی تامین شود. با توجه به اینکه VAT از پایه مالیاتی گـسترده ای بـرخوردار اسـت، پیش بینی می شود که جایگزین مالیات های کالاها و خدمات و عوارض فـعلی شـود. پاشنه آشـیل درآمـدهای غـیر نـفتی محسوب می شود. از این رو ترسیم خطوط بنیانی آن و کارایی آن متناسب با انگارهای حاکم بر سیاست ها و مناسبات مالی در منظومه اقتصادی کشور اجتناب ناپذیر است. برای دستیابی به چنین هدفی، برنامه ریزی و ارائه تعاریف استاندارد، تنظیم روابط سازمانی، استفاده از فـناوری اطلاعات و در یک کلام مهندسی مالیات بر ارزش افزوده به منظور ارتقای بهره وری و کارایی سیستم آن از گام های اساسی به شمار می رود. همچنین طبق آیین نامه اجرایی قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی؛ تعیین ارزش افزوده موضوع ماده 11 قانون برعهده کمیسیون مرکب از نمایندگان وزارتخانه های صنایع و معادن و بازرگانی ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ، گمرک ایران، دبیرخانه و منطقه مربوطه است که در محل دبیرخانه تشکیل می گردد. (یاسری، 1381)

ادبیات و پیشینه تحقیق
در رابطه با موضوع مستقیم تحقیق، پژوهشی صورت نگرفته است. اما در موضوعات دیگر به یک سری از پژوهش ها اشاره می نماییم :
1- یاسری، حسن، 1381 ؛ در مقاله ای تحت عنوان "بررسی جایگاه و نقش گمرک در اجرای مالیات بر ارزش افزوده" به این نتیجه رسیده است که پایین بودن نسبت مالیاتی (نسبت مالیات به تولید ناخالص مـلی) و سـهم انـدک آن در درآمد دولت زمینه اصلاح قوانین مالیات های مستقیم و غیر مستقیم را به منظور افزایش درآمد های مالیاتی به وجود آورد. لایـحه تقدیمی مالیات بر ارزش افزوده به مجلس شورای اسلامی پیامد منطقی چنین فرآیندی است. نکته اسـاسی آنکه تجربه ای در مورد اجـرای مـالیات بر ارزش افزوده در کشور وجود نداشته و آگاهی مردم از سیاست مالی جدید در سطح پایینی قرار دارد. در این مقاله ابتدا مروری بر این لایحه و قوانین امور گمرکی مربوط خواهیم داشت و سپس با توجه به رویه های گمرکی نـظیر صادرات و واردات کالاهای همراه مسافر و تجارت چمدانی و نظایر آنها به نحوه عملکرد گمرک و چگونگی عملیات امور گمرکی در ارتباط با مالیات بر ارزش افزوده خواهیم پرداخت. با توجه به مشخص نبودن رابطه واحد سازمانی مالیات بـر ارزش افـزوده و گمرک، به تعامل و همکاری و انسجام وظایف، تبادل اطلاعات و کنترل و راهبری از سوی هر دو سازمان یاد شده و تاثیر آن بر سرعت بخشیدن و کارایی اجرای آن با در نظر گرفتن وظایف اداری آنان پرداخت خواهد شد.
2- سبزرو ، محبوبه، 1389؛ در پژوهشی تحت عنوان "استردادِ مالیات بر ارزش افزوده: مروری بر تجارب برخی کشورها و ارائه راهکار برای ایران" به این نتیجه رسیده است که یکی از حوزه های مشکل آفرین در اجرای مالیات بر ارزش افزوده، بازپرداخت )استرداد( مالیات است. تجربه اجرای مالیات بر ارزش افزوده در بسیاری از کشورها حاکی از آن است که استردادِ اعتبارات، پاشنه آشیل نظام مالیات بر ارزش افزوده است. این امر منبع تنش میان مراجع مالیاتی و مودیان است و در برخی از کشورها منجر به اتخاذ تدابیر پیچیده ای شده است که بطور قابل ملاحظه ای عملکرد سیستم مالیات بر ارزش افزوده راتضعیف نموده است. به نظر مراجع مالیاتی، کثرت درخواست های تقلّبی اغلب دلیل اصلی تاخیر در پرداخت استردادها است. رسیدگی به درخواست ها در اغلب سازمان های مالیاتیِ کمتر توسعه یافته دنیا فرآیندی زمانبر و پرهزینه است که منجر به تعویق درخواست های استرداد و افزایش نارضایتی آن دسته از مودیانی می شود که به این ترتیب از سرمایه کاریشان محروم شده اند. در مقابل، بیشتر سازمان های مالیاتی کارآمد و اثربخش در قالب بخشی از راهبرد گسترده تمکین مالیات بر ارزش افزوده بر مبنای اصول مدیریت ریسک با تقلّب در درخواست استرداد مقابله می کنند. پژوهش حاضر در چارچوب یک مطالعه تطبیقی به بررسی تهدیدهای مرتبط با استرداد مالیات بر ارزش افزوده و رویکردهای مقابله با این تهدیدها می پردازد.
3- حاتمی زاده، زیور؛ 1383 ، در پژوهشی تحت عنوان "بررسی جایگاه مالیات ها در بودجه های سالانه ی دولت با نگاهی به تحولات اخیر قوانین مالیاتی" به این نتیجه رسیده است که در نظام های اقتصادی توسعه یافته، مالیات ها نه تنها ابزار تامین کنندهء مصارف بودجهء دولت محسوب می شوند، بلکه در اجرای سیاست ها و راهبرد های اقتصادی تعیین شده نیز نقش بارزی ایفا می کنند. در چنین ساختارهایی، اهمیت مالیات ها به گونه ای است که حتی جناح های سیاسی نیز از آن به منزلهء اهرم تبلیغاتی استفاده می نمایند. در اقتصاد ایران،به دلیل مشکلات ساختاری که ریشهء آن به مجموعهء عوامل اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بر می گردد، متاسفانه اهمیت و اثربخشی مالیات ها در نظام اقتصادی- به ویژه در بودجه های سالانه- چندان مورد توجه قرار نگرفته است و به دلیل تامین مصارف بودجه از محل درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، تفکر ایجاد اصلاحات در نظام مالیاتی همواره با چالش های اساسی مواجه بوده است. با وجود این در سه سال اخیر، سیاست های معطوف به ایجاد اصلاحات در نظام مالیاتی و احیای وظایف آن، به مثابهء یکی از سیاست های مطرح مورد توجه قرار گرفت.در این زمینه، منطقی سازی نرخ های مالیاتی و لغو برخی معافیت های مالیاتی غیرکارامد و تبعیض آمیز به موجب اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم، موجب گردید زمینه های لازم برای رشد سرمایه گذاری و تولید فراهم شود. از سوی دیگر با اجرای قانون تجمیع عوارض و ساماندهی نظام اخذ عوارض و مالیات های غیرمستقیم، ضمن شفاف سازی ردیف های درآمدی قوانین بودجهء سالانه (اعم از مالیاتی و سایر درآمدها) و انطباق درآمدهای مالیاتی با طبقه بندی های بین المللی، بخش زیادی از مشکلات تولیدکنندگان و واردکنندگان کالا و خدمات و نیز واردکنندگان کالاهای سرمایه ای و واسطه ای نیز برطرف شد. همچنین برای بازسازی صنایع کشور، با تجدید نظر در معافیت های مالیاتی، مشوق های مالیاتی جدیدی نیز به موجب قانون تسهیل نوسازی صنایع کشور، مدنظر قرار گرفت. موارد مذکور، به موازات تغییرات نظام اجرایی و تشکیلات نظام مالیاتی (در ادامهء روند اصلاحات نظام مالیاتی)، در مجموع چشم انداز مثبتی از نظام مالیاتی را نشان می دهند. بدیهی است دستیابی به نظام کارامد مالیاتی و کاهش شکاف بین مالیات های بالقوه و بالفعل، علی رغم اصلاحات مذکور، اقدامات عاجل دیگری نیز می طلبد که در این زمینه، تسریع در اجرای برنامهء طراحی نظام جامع مالیاتی، استفاده از روش های جدید مالیاتی، (مالیات بر ارزش افزوده)، فرهنگ سازی مالیاتی، بازنگری در روش های کشف، تشخیص و وصول مالیاتی هرکدام می توانند مسیر مربوط را هموار سازند. البته اجرای هر یک از موارد مذکور به تنهایی از عهدهء وزارت متبوع خارج است و این موضوع اجماع، همدلی و حمایت همه مسئولان اجرایی و قانون گذاری را می طلبد.
سوالات تحقیق
1. قوانین و مقررات معافیت مالیاتی رویه های صادراتی در مناطق ویژه اقتصادی ، مناطق آزاد تجاری و گمرکات ایران چگونه است؟
2. تنگناهای قانونی و مقرراتی رویه های صادراتی در مناطق ویژه اقتصادی ، مناطق آزاد تجاری و گمرکات ایران کدامند؟
3. راهکارهای رفع موانع موجود در مقررات مالیاتی رویه های صادراتی در مناطق ویژه اقتصادی ، مناطق آزاد تجاری و گمرکات ایران کدام است؟
اهداف تحقیق
1. شناخت معافیت مالیاتی رویه های صادراتی در مناطق ویژه اقتصادی ، مناطق آزاد تجاری و گمرکات ایران
2. بررسی قوانین و مقررات مالیاتی رویه های صادراتی در مناطق ویژه اقتصادی ، مناطق آزاد تجاری و گمرکات ایران
3. بررسی تنگناهای قانونی و مقرراتی رویه های صادراتی در مناطق ویژه اقتصادی ، مناطق آزاد تجاری و گمرکات ایران
روش انجام تحقیق
اطلاعات مورد نیاز این پروژه تحقیقاتی از کتب و مقالات مرتبط با عنوان پروژه و به صورت کتابخانه ای جمع آوری گردیده است.

فهرست منابع و مآخذ
کتاب: نام خانوادگی، نام، عنوان کتاب، مترجم، محل انتشار، ناشر، سال نشر
مقاله: نام خانوادگی، نام، عنوان مقاله، عنوان نشریه، دوره، شماره، صفحه، سال
منابع فارسی:
1. کمیجانی، اکبر (1378)، تحلیلی بر مالیات بر ارزش افزوده در اقتصاد ایران، وزارت امور اقـتصاد و دارایی.
2. خان جان، علیرضا (1383)، "پتانسیل های فرار و تقلب در نظام VAT "، مجله اقـتصادی، شماره 73 و 83.
3. یاسری، حسن (1381)، برنامه سـوم تـوسعه و چشم انداز آینده گمرک، طرح و برنامه گمرک ایران.
4. سبزرو ، محبوبه، 1389؛ "استردادِ مالیات بر ارزش افزوده: مروری بر تجارب برخی کشورها و ارائه راهکار برای ایران"

نام و نام خانوادگی دانشجو: سمیرا ناصریان
امضاء:
تاریخ:
نام و نام خانوادگی استاد راهنما: امیر میلاد شمس
امضاء:
تاریخ:

1 Cost,Insurance and Freight
—————

————————————————————

—————

————————————————————

6