بررسی اندیشه های ایروین آلتمن

ایروین آلتمن
Irwin Altman was born on July 16, 1930, in New York City, New York. Altman is a social psychologist who earned his B.A. degree from New York University in 1951, his M.A. degree from the University of Maryland in 1954 and his Ph.D. from the University of Maryland in 1957
Biography

ایروین آلتمن
التمن به سبب کار بر روی بوم شناسی روابط اجتماعی ، به معنای روابط دوسویه میان مردم و محیط هایشان شناخته شده است.
. نوشته ها و مطالعات او پیرامون موضوعاتی چون تعاملات اجتماعی ، روانشناسی محیطی ، تئوری خلوت و رویکردهای منطقی و اجرایی به پدیده های روانشناختی شکل گرفته اند.

ایروین آلتمن
آوازه آلتمن به خاطر کار مشترکش با تیلور بود که دستاورد آن " نظریه رخنه گری/نفوذ اجتماعی" است. رخنه یا نفوذ اجتماعی به فرآیندی از پیوند رابطه ای اشاره دارد که به موجب آن ، افراد از ارتباط سطحی به رابطه صمیمی تری پیش می روند. به باور آلتمن و تیلور رابطه ی صمیمانه فراتر از صمیمیت فیزیکی است؛ دیگر جنبه های صمیمیت شامل ابعاد ذهنی و احساسی و تا آن حدی که یک زوج ، فعالیت هایشان را به اشتراک می گذارند می شود.

ایروین آلتمن
آلتمن در زمینه روانشناسی محیط نیز کار کرده است. وی باور دارد که پیوندی نیرومند میان روانشناسی محیط و روانشناسی اجتماعی وجود دارد و این دو زمینه چیزهای فراوانی دارند که به یکدیگر بدهند. دغدغه اصلی آلتمن ، پژوهش رفتار اجتماعی انسان در پیوند با محیط فیزیکی است؛ یعنی چگونگی استفاده آدم ها از محیط فیزیکی شان برای برقراری روابط اجتماعی. او در این راستا به پژوهش نقش بستر و زمینه های اجتماعی در شکل گیری فرآیند های میان فردی می پردازد.

تفاوت دیدگاه بین پژوهشگران و طراحان محیطی در حل مسائل از دیدگاه آلتمن
او در کتاب خود با عنوان محیط و رفتار اجتماعی به این نکته اشاره می کند که میان پژوهشگران و متخصصان طراحی محیطی – معمار ، برنامه ریز و طراح شهری – در آغاز دهه 1960 پیوندی شکل گرفت و با رشد آن روشن شد که این دو گروه دیدگاه های متفاوتی درباره حل مسائل محیطی دارند.

تلاش های نخستین پژوهشگران علوم رفتاری و اجتماعی دیگران را متوجه نقش محیط بسان عامل بنیادین رفتار اجتماعی نمود. نتیجه این شد که گروه کوچکی از دانشمندان علوم رفتاری برای آموختن مفاهیم ، شیوه ها و دیدگاه ها به رشته هایی روی آوردند که بن مایه شان محیط بود – مانند معماری ، طراحی داخلی و شهرسازی. هدف آنان نیز آفریدن رشته ای میانی بود که محیط و رفتار را جدا از هم ندانسته بلکه آن ها را سامانه ای یکپارچه و کلیت نگر در نظر می گیرد.
تفاوت دیدگاه بین پژوهشگران و طراحان محیطی در حل مسائل از دیدگاه آلتمن

آلتمن برای بررسی جنبه های گوناگون انتظارات واقع گرایانه پژوهشگران و طراحان ، مدلی سه بعدی پیشنهاد داده است که رویکرد های پژوهشگران و حرفه ای ها را جدا می کند.
مدل سه بعدی آلتمن
ارزیابی کاربرد ساخت طراحی برنامه ریزی
فرآیند های دیگر قلمرو فضای شخصی خلوت
یک موجود یا نظام مناطق جغرافیایی

شهرها

گروه ها
محله ها

بیمارستان ها ، مدارس ، زندان ها خانه ها اتاق ها

تفاوت دیدگاه بین پژوهشگران و طراحان محیطی در حل مسائل از دیدگاه آلتمن
آلتمن بر پایه این چارچوب سه بعدی و گفتگوی فرضی پژوهشگران و حرفه ای ها چند تفاوت اصلی میان رویکردهای آنان را چنین برمی شمارد :
1- رویکرد های معیارمحور در برابر رویکرد های فرآیند محور :

2- تحلیل در برابر ترکیب :

3- عمل و اجرا در برابر دانش و درک :

در دنباله آلتمن به معرفی رویکردهای فلسفی می پردازد که در حوزه رفتار و محیط مطرح می شود و به تلاش دانشمندان و حرفه ای ها در این زمینه جهت می دهد.
1) الکوی ماشین انگار
2) الگوی ادراکی – شناختی – انگیزشی
3) الگوی رفتاری
4) الگوی بوم شناختی یا نظام های اجتماعی
راهکارهای آلتمن برای حل مسئله تفاوت دیدگاه پژوهشگران و طراحان

آنچه که محور و پایه نظری آلتمن را در این نظریه می سازد بر سه موضوع تکیه دارد :
1- چارچوب نظری در بردارنده روابط میان خلوت ، قلمرو ، فضای شخصی و ازدحام؛ 2- رویکرد بوم شناختی یا سامانه اجتماعی که در آن محیط و رفتار سازنده سامانه ای پیچیده به شمار می رود؛ 3- ماهیت زمان مند پیوند محیط و رفتار و پیامدهای درازمدت و کوتاه مدت سازش با رخدادهای محیطی.
الگوی بوم شناختی یا نظام های اجتماعی
موضع و رویکرد خود آلتمن در کتاب محیط و رفتار اجتماعی ، بر مناسبات میان 4 مفهوم کلیدی "خلوت"،"فضای شخصی"،"قلمرو" و "ازدحام" تمرکز دارد.

خلوت : در تعریف او "خلوت" فرآیندی قراردادی است که فرد یا گروه بر پایه آن خود را در برخورد با دیگران قرار می دهد. در این میان مفاهیم " فضای شخصی" و "قلمرو" ساز و کارهایی هستند برای دستیابی به میزان دلخواهی از خلوت؛ و "ازدحام" نیز وضعیتی اجتماعی است که در نتیجه ناکارایی ساز و کارهای خلوت پیش می آید و در روابط اجتماعی نامطلوب ، به زیاده روی می انجامد.
مفهوم : خلوت

محیط باید بتواند پاسخگوی گرایش های متغیر افراد باشد ؛ محیطی که هم تاثرپذیر است و هم نظارت بر تعامل اجتماعی را ممکن می سازد.
مفهوم : خلوت

فضای شخصی : در تعریف آلتمن ، فضای شخصی ساز و کاری برای دست یافتن به نظارت بر تعامل میان فردی و دستیابی به خلوت دلخواه ، در واقع مرز نادیدنی پیرامون فرد است
مفهوم : فضای شخصی

1- فاصله خودمانی 2- فاصله شخصی 3 فاصله اجتماعی 4- فاصله همگانی
مفهوم : فضای شخصی

فضای شخصی بیشتر به فاصله فیزیکی فرد با دیگران تعبیه می شود. به گفته آلتمن " فضای شخصی" به فرد " متصل و وابسته" است ؛ فرد هرجا که برود فضای شخصی اش را با خود می برد ؛ در صورتی که "قلمرو" معمولا به منطقه ای جغرافیایی گفته می شود که نامتحرک و پایاست.
مفهوم : فضای شخصی

قلمرو : قلمرو در بردارنده استفاده انحصاری دوسویه از مکان و اشیا به دست فرد یا یک گروه است
آلتمن سه گونه قلمرو "نخستین" ، "دومین" و "همگانی" را مورد بحث قرار می دهد.
آلتمن قلمرو دومین را با "فضای قابل دفاع" اسکار نیومن پیش می کشد و آن ها را " نیمه همگانی" می خواند
قلمرو همگانی قلمرویی موقت است که تقریبا هرکس به آن دسترسی و حق استفاده از آن را دارد.
مفهوم : قلمرو

ازدحام : آلتمن مفهوم ازدحام را وضعیتی اجتماعی معرفی می کند که پیامد ناکارایی ساز و کارهای خلوت است.
مفهوم : ازدحام

آلتمن در جمع بندی خود می گوید : اگر خلوت و ساز و کارهای همپیوند با آن – قلمرو و فضای شخصی مورد بی توجهی قرار گیرند یا به شکل انعطاف ناپذیر در طراحی به کار گرفته می شوند ، یا اگر معنای لایه های گوناگون فضای شخصی و قلمرو فراموش شود ، افراد ناگزیر به کلنجار رفتن با محیط می شوند تا اندازه دلخواه تعامل از دید خود را برپا دارند.

محیط و رفتارهای اجتماعی
فضای شخصی
فرهنگ و محیط
فضاها و مکان های همگانی
مفاهیم وابستگی به مکان
دیالکتیک های محیط کالبدی
و ….
کتاب های ایرون آلتمن :

منابع :
آلتمن ، ایروین (1382). « محیط و رفتار اجتماعی» ترجمه : علی نمازیان. انتشارات دانشگاه بهشتی.

پاکزاد، جهانشاه (1389). سیر اندیشه ها در شهرسازی(3) انتشارات آرمانشهر.

http://altman.socialpsychology.org