فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
بیان مساله
توصیف وضعیت موجود
شیوه گردآوری اطلاعات ( شواهد 1)
تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات
نظر دانش آموزان ضعیف
شناسایی و انتخاب راه حل موقتی جدید
روش اجرای راه حل جدید و نظارت بر آنها
حل مسئله به روش تریاد یاسه عنصری(Problem-solving by triads)
روشهای تقلیدی حل مسئله(Mimicking problem solutions)
طرحهای مفهومی (Concept maps)
تفسیر و گزارش رویداد
بسط مسئله
مقاومت
مشکل محتوا
گردآوری اطلاعات( شواهد2)
ارزشیابی و تاثیر اقدام جدید و اقدام پژوهی
ارزیابی تاثیر اقدام جدید و اعتبار بخشی
روش های آموزش دانش آموز محور
پیشنهادات و راهکار ها به دانش آموزان
نتیجه گیری
منابع و ماخذ
چکیده
در آموزش زیست شناسی چالش جدی قرن حاضر تغییر رویه از الگوهای تدریس منسوخ به الگوهای یادگیری موثر است . تاکید بر یادگیری ( و نه تدریس )بر پایه اصول ساخت گرایی استوار است. این روش دانش آموز محور است و هدفش ارتقا بخشیدن به عمق یادگیری است . مرحله گذار از تدریس زیست شناسی به یادگیری زیست شناسی چندان هم سهل و آسان نخواهد بود , چرا که مستلزم کسب برخی مهارت ها از سوی دانش آموزان و دبیران است . از جمله مشکلات مهم، آماده کردن فراگیران با ساختارهای جدید آموزشی به منظور ارتقای پردازش و تحلیل اطلاعات زیست شناختی است . دیدگاههای دانش آموز محور با مقاومت دانش آموزان مواجه خواهد شد . در ثانی بدون داشتن محتوای درسی قوی برای دانش زیست شناسی , حتی با آگاهی از الگوهایی مناسب و موثر ، دانش آموزان یادگیری عمیقی نخواهد داشت . دانشمندان پیشنهاد می کنند که آموزش مبتنی برنیازها و بنیانهای اجتماعی ، در صورتی که در برنامه آموزشی دانش آموزان گنجانده شود ، راهی موثر برای ایجاد انگیزه های لازم در بکار گیری روش های جدید آموزش زیست شناسی است . مسائل و فعالیت های جامعه نگر به دانش آموزان فرصت می دهد تا تنوع حیاتی پیرامون خود را ثبت کنند و خصوصیات گیاهان ، جانوران و میکروبها را در محیط مدرسه یا خانه مشاهده و اندازه گیری نمایند .
با توجه به مطالب ذکر شده بنده نیز برای علاقمند نمودن دانش آموزان سال اول دبیرستان به درس زیست شناسی سعی نموده ام که از روش های جدید و جذاب استفاده نموده و بر آموزش مبتنی بر نیاز های دانش آموزان بهره بگیرم تا بتوانم دانش آموزانم را هرچه بیشتر به این درس علاقه مند نمایم.
مقدمه
هیچکس نمی داند برای اولین بار در تاریخ، تدریس از چه زمانی شروع شد ،اما احتمال داده می شود کار تدریس به صورتی که ما می شناسیم و غالبا عمل می کنیم ، یعنی سخنرانی یک دبیر برای تعداد زیادی دانش آموز ریشه در قرون وسطی دارد . در تاریخ کهن وقتی که کتابها کمیاب می شد در استادان این احساس بوجود می آمد که دانش خود را باید در قالب سخنرانی و خطابه منتشر کنند .( این روش که اکنون در آموزش علوم چندان مورد توجه نیست بنا به اقتضای زمان در همین چند ده سال قبل بهترین و نتیجه بخش ترین روش بوده است و هیچ کس تاریخ را به خاطر اتخاذ این الگوی تدریس ملامت نمی کند ) . اما احتمالا درهمان زمان و یقینا در امروز این باور وجود دارد که گفتن و سخنرانی کردن به تنهایی یک روش سودمند تدریس نیست .دلایل متعدد برای این گفته مطرح می شود ,در این روش اولا دانش آموز یک موجود انفعالی محض است ، دانش آموز یک لیوان خالی انگاشته می شود که باید از کوزه دانش استاد پر شود ! دوما با روش خطابه و سخنرانی بویژه دانش زیست شناسی که یک علم بسیار بزرگ و با زیر شاخه های فراوان است به صورت "کوهی از مشکلات" جلوه می کند .پژوهش ها در زیست شناسی نسبت به سایر علوم سریعتر پیشرفت می کنند و دبیران تمایل دارند تمام نتایج جدید را همراه با یافته های قبلی در حین تدریس بیان کنند . همین امر کوهی از مشکلات و ترس ناشی از آموزش زیست شناسی را برای فراگیر ایجاد می نماید و آنها احساس می کنند که باید برای فراگرفتن زیست شناسی بر این مشکلات عظیم غلبه یابند . این مشکلات و واهمه ها مشکل سوم را ایجاد می کند : یعنی درک سطحی ازحقیقت زیست شناسی . دانش آموزان ما در موفقیت امتحانات کتبی چیزی در جهان کم ندارند ، اما بدلیل سطحی نگری واینکه صرفا لیوان آنها با دانش استاد پر وحتی لب ریز شده است !موفقیت چندانی در عرصه تحقیقات و پژوهش و به عبارت ساده تر حیطه کاربرد پیدا نمی کنند . پاسخ دانش آموز و دانشجوی امروزی به این کوه مشکل چیست ؟ آنان به جای سعی در فهم و درک درست علوم زیست شناسی ، گرفتار روند مدرک گرایی می شوند : دانش آموزان ما با هدف کسب معرفت و دانش تحصیل نمی کنند وفقط به پاس کردن دروس می اندیشند . آنها همیشه این نکته را از خود می پرسند که "دبیر من مایل است که من چه چیزی را بدانم " تادرست برابر آن انجام وظیفه کنند. برابر این الگو( الگو یا پارادایم تدریس )مدارس ،درون یک چرخه بد نهاد قفل شده اند : دبیران علوم زیستی ما نه تنها دانش خود را در دانشگاهها می آموزند ، بلکه در همین مراکز علمی می آموزند که دانش زیست شناسی علمی آموخته شدنی است نه یاد گرفتنی. سپس در کلاسهای خودبه همین شیوه ها عمل می کنند . دانش آموزان همین دبیران بعدا با دیدگاه آموزشی لیوان و کوزه وارد عرصه می شوند و این چرخه همینطور ادامه می یابد !
بیان مساله
دیدگاههای یادگیری دانش آموز محور امروزه در همه جا مورد قبول واقع شده اند. به نظر می رسد که این الگوبه واسطه اینکه بر ساخت گرایی(constructivism) بنا شده ، ذاتا در ایجاد یادگیری عمقی تر توانا تر است . در این الکو مبنا این قاعده کلی آموزش است که می گوید یادگیری باید توسط خود دانش آموز با روشهای مفرح، سرگرم کننده ودر عین حال دارای اهداف علمی صورت گیرد . من معتقدم ادراک (برابر نظر دیوید پرکینز ) همان توانایی عملکرد انعطاف پذیر است . به عبارت دیگر ادراک (هوش) درون مغز ما نیست ، نمود خارجی برخی از عملکردهای ماست که به صورت نوشتن ، تکلم و حل مسئله جلوه می کند . این دیدگاه در باره ادراک ، روش شناسی آموزش را متفاوت اما واضح تر می سازد. زیرا روشهای آموزشی باید دارای خصوصیت بسیار مهم انعطاف پذیری در عمل باشند تا باز پس دادن بدون تغییر هر آنچه که بوده است .
اگر چه که الگوی یادگیری در برابر الگوی تدریس متقاعد کننده و نتیجه بخش است ، اما تغییر رویه از تدریس به یادگیری همراه با مشکلات متعددی است . پس حق داریم آن را چالش قرن حاضر بنامیم .
ما به سه مورد از این مشکلات اشاره می کنیم .
1- تسهیل نقش پردازشی دانش آموزان در یادگیری (Facilitating student processing)
برخی دانش آموزان یادگیری خود گردان (self-directed learning) را به آسانی کشف می کنند ، اما اینها استثنایند وغالبا دانش آموزان نیازمند کمک واستفاده از ساختارهایی برای یادگیری با روشی سودمند هستند. این گفته تا حدودی همان تغییر رویه از روشهای منفعل به روشهای فعال است که انرژی و توان بالایی را مصروف خود می کند .
چالش انگیز ترین قلمرو زیست شناسی برای یادگیری عمقی دانش آموزان است ولی از نظر کلی این موضوع می تواند برای هر قسمت از زیست شناسی یا علوم نیز مصداق داشته باشد. زیست یک علم کمی و تحلیلی است واز این نظر با سایر بخشهای متفاوت است ودر آن گاه احساس می شود که از حیطه علم زیست شناسی خارج می شویم . حرفه ای ها می توانند بین این علایم بسادگی تمیز قائل شوند و مفهوم درست هر کاربرد را در جای خود به درستی متصور شوند ،اما همین امرمی تواند برای دانش آموزان یک عامل بازدارنده یادگیری باشد .
توصیف وضعیت موجود :
اینجانب …. دبیر …. آموزشگاه …… … شهرستان.. هستم. بنده مدت ..سال است که در آموزش و پرورش مشغول خدمت می باشم. مساله ای که بنده با آن مواجه شدم و باعث شد که تغییراتی در کلاس ایجاد کنم عدم علاقه دانش آموزانم در کلاس …. به مباحث زیست شناسی بود که تعداد آنها … نفر بود. بعد از گذشت چند جلسه متوجه شدم آنها علاقه کمتری نشان می دهند و نمره ارزشیابی های مستمر آنان در این درس کمتر است به همین دلیل تصمیم گرفتم پژوهشی در این زمینه انجام دهم . چرا که دانش آموزان به درس زیست شناسی علاقه چندانی ندارند؟ آیا شیوه تدریس بنده یا سبب بی انگیزه نمودن آنها به درس زیست شناسی شده است ؟ عدم آشنایی دانش آموزان به نحوه مطالعه این درس سبب بی علاقگی آنها به این درس شده است ؟ عدم توجه به ارزشیابی های مستمر و تکوینی در یادگیری درس زیست شناسی تاثیر داشته است ؟اینها سوالاتی بودند که باید پاسخ آنها را پیدا کرده و راهکارهای مناسب برای آنها پیدا می کردم . ارزشیابی بخشی از فرایند یاددهی- یادگیری است . همه دست اندرکاران امور آموزشی و تربیتی با کلمه ارزشیابی و امتحان آشنایی دارند .اگر بگوییم که ارزشیابی حلقه مفقوده یادگیری محسوب می شود زیاد به خطا نرفته ایم چرا که از یک نظر ارزشیابی آخرین حلقه از فعالیت های آموزشی دبیر و برنامه درسی محسوب می شود و از نظر دیگر ارزشیابی در روش های فعال تدریس زیست شناسی باید مقدم و استمرار دهنده برنامه های درسی و فرایند تدریس شمرده شود . همه گمان می کنند که ارزشیابی مخصوص اندازه گیری دانش ها و مهارت های دانش آموزان از مطالب مطرح شده در کلاس درس است در حالی که ارزشیابی باید شامل برنامه درسی و فعالیت های دبیر در کلاس و نحوه تدریس وی نیز می باشد و به عنوان ابزاری برای درک نقایص برنامه و روند تدریس و یادگیری دانش آموز به کار رود . حال می توان گفت که : ارزشیابی بخشی از فرایند یاددهی – یادگیری است و جدا از آن و در انتهای آن قرار نمی گیرد .
شیوه گردآوری اطلاعات ( شواهد 1)
پژوهش حاضر در بین دانش آموزان سال اول دبیرستان می باشد که در برنامه آموزشی آنها زیست شناسی گنجانده شده است . امسال هم طبق سال های قبل برای اینکه بدانم چرا دانش آموزان به درس زیست شناسی علاقه کمتری نشان می دهند و چه کار کنم که دانش آموزان از این حالت خارج شوند و با دید دیگری به این درس نگاه کنند به اهمیت درس زیست شناسی پی ببرند ابتدا از خود آنها خواستم که نظرشان را درباره این درس و کلاس بنویسند و بگویند چه انتظاری از کلاس زیست شناسی دارند و دوست دارند از چه روشی برای تدریس این درس استفاده شود . بعد از نظر خواهی از دانش آموزان با مشاور و همکارانم درباره علل بی علاقگی و ضعف دانش آموزان در این درس صحبت نمودم سپس تعدادی از اولیا دانش آموزان ضعیف دعوت به عمل آمده و علل بی علاقگی و ضعف فرزندشان را نسبت به درس زیست شناسی جویا شد .
تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات :
پس از بررسی نظرات و مطالعه کتاب ها و مجلات مختلف و همفکری و مشاوره با مشاور در مدرسه و سایر همکاران درباره علل عدم علاقه دانش آموزان به درس زیست شناسی به نتایجی دست یافتم که به شرح ذیل می باشد : نظرات همکاران : نداشتن انگیزه، توجه بیش از حد به مسایل جانبی و حاشیه ای ، توجه ، علاقه و تحت تاثیر برنامه های تلویزیونی و ماهواره ای قرار گرفتن .
– سطح پایین تحصیلات خانواده – تحت تاثیر محیط قرار گرفتن – عدم علاقه به مطالعه – نداشتن انگیزه و هدف و صرف اوقات زیادی از شبانه روز برای دیدن برنامه های تلویزیونی.
نظر خواهی از دانش آموزان برای من بسیار مهم بود به همین دلیل از انها خواستم که نظرات، خواسته ها ، و علت عدم علاقه به درس زیست شناسی را بدون نوشتن مشخصاتشان روی برگه ای برایم بنویسند. البته نظر خواهی فقط اختصاص به دانش آموزان کلاس …. نداشت بلکه از پایه های بالاتر هم نظر سنجی به عمل آمد .علاوه بر نظر خواهی از کلیه دانش آموزان با چند تن از دانش آموزان ممتاز و درس خوان و دانش آموزان ضعیف مصاحبه ای ترتیب دادم که مختصری از گزارش به شرح ذیل می باشد .
نظارت دانش آموزان : الف) نظر دانش آموزان ممتاز و درس خوان : نحوه تدریس دبیر ، خشک و بی روح بودن کلاس، ترس و دلهره و اضطراب دانش آموزان از پرسش های شفاهی ، زمان کم و حجم زیاد درس زیست شناسی .
نظر دانش آموزان ضعیف :
نداشتن انگیزه و درک درست و روشن ازآینده ، عدم علاقه و مطالعه و عدم آگاهی به نحوه صحیح مطالعه ، تحت تاثیر محیط قرار گرفتن ، نداشتن علاقه به کلاس و درس و موارد ذکر شده مهمترین مسائل دانش آموزان بود که حالا جزئی از دغدغه های ذهنی من شده بود و باید تا جایی که می توانستم در بهبود وضعیت تلاش می کردم .
شناسایی و انتخاب راه حل موقتی جدید
آموزش زیست شناسی با در پیش گرفتن مطالعه جهان طبیعی دانش آموزان را به ابزار های لازم برای مواجه با مسائل تعیین کننده و حساس چه در حال و چه در آینده مجهز می کند . بیشترین مسائل مهمی که در د نیای امروز با آنها مواجهیم ، چه اقتصادی و چه بوم شناختی ریشه در زیست شناسی دارند . این واقعیت به زیست شناسان ، دبیران و جامعه ای نیازدارد که بتوانند با سلاح دانش با حجم عظیم داده ها و آرا و نظرات متنوع سرو کار داشته باشد.
به همین جهت باید کاری کی کردم که کلاس زیست شناسی را به کلاس شاده و دلپذیر تبدیل کنم که دانش آموزان از این کلاس نه تنها خسته نشوند بلکه لذت هم ببرند . ابتدا با مدیر دبیرستان در باره اختصاص دادن کلاسی برای این درس صحبت کردم .
روش اجرای راه حل جدید و نظارت بر آنها
حل مسئله به روش تریاد یاسه عنصری(Problem-solving by triads)
تریاد ،گروههای سه تایی دانش آموزان هستند که به هریک از آنان در گروه نقشی واگذار می شود . دو نفر به عنوان حل کننده مسئله هستند که وظیفه آنان تلاش برای حل مسئله از طریق بحث و گفتگو با یکدیگر است و نفرسوم ثبت کننده وقایع و شرح ماوقع است که موارد بحث شده توسط دو نفر دیگر اعم از موفق و غیر موفق را می نویسد . پس از 4 تا 5 دقیقه گزارش نوشته شده به تمام افراد کلاس ارائه می شود و روشهای کلی آزموده شده مطرح و با هم مقایسه می گردند . این روش را بکار گرفتم و در دانش آموزان به مرحله اجرا در آوردم.
روشهای تقلیدی حل مسئله(Mimicking problem solutions)
ابتدا دبیر روش حل یک مسئله را نشان می دهد و سپس دانش آموزان بطور تصادفی و برای حل مسئله مشابه انتخاب می شوند .(کسی حق یادداشت نوشتن و یا استفاده از یادداشت ندارد )
طرحهای مفهومی (Concept maps)
یک رویکرد تجربه شده وواقعی اما بسیارموثر درمشخص کردن نقاط اصلی ضعف فرد درفهم است ..یکی از روشهای مورد نظر در ارائه طرحهای مفهومی برای دانش آموزان این است که نقشه های خود را برروی ورق های ترانسپارنسی(OHT) رسم کنند تا بعد بطور عمومی در کلاس مطرح شود .
تفسیر و گزارش رویداد
از دانش آموزان خواسته می شود گزارش کاملی در باره مفاهیم یک تصویر یا یک پاراگراف از متن کتابشان آماده کنند. مثلادر یک مدل خاص از این روش، از دانش آموزان خواسته می شود که به مدت 1 دقیقه بدون وقفه روی موضوعاتی مثل منشا آنئوپلوئیدی یا تشخیص ترانسلوکیشن صحبت کنند . این روش را بکار گرفتم و در دانش آموزان به مرحله اجرا در آوردم.
بسط مسئله
یک مسئله یک کوه یخ شناور است که ممکن است کشتی دانش آموز را غرق کند . بسط مسئله دانش آموزان را به خرد کردن مسئله به همه اجزای آن یعنی لغات ، عبارات و بررسی دقیق آنها وا می دارد ,و مفاهیم و مقصود ها و زوایای پنهان را از درون آن بیرون می کشد .همینکه بخشهای پنهان مسئله آشکار می شود راه حل آن نیز آشکار تر می شود .این راهکارها صرفا جنبه پیشنهادی دارد و برای هر گروهی ممکن است روشهای خاصی در ارتقا بخشی به نقش پردازشی دانش آموزان موثر تر باشد این روش را بکار گرفتم و در دانش آموزان به مرحله اجرا در آوردم.
مشکلاتی که در این روش های دانش آموز محور مبتنی بر نیاز با آنها مواجه بودم عبارت بودند از :
مقاومت
هر کسی که در صدد یک فن آوری و یا تغییر رویکرد در ساختار آموزشی و روشهای آموزشی باشد ،با مقاومت در برابر پیشرفت کارنیز مواجه خواهد بود . انسان ها عموما از هر چیز نا همسو با خود و تصوراتشان گریزانند اگر چه که آن یک روش آموزشی باشد .
در برابر تغییر روشها بخصوص دانش آموزان متوسطه مقاومت نشان می دهند . د رحقیقت اینان اعتماد کمی نسبت به الگوهای جدید آموزشی و کسب موفقیت با این روشها دارند .مسلما با چنین مقاومتهایی امکان پیشرفت در رویکرد جدید حداقل در میانه کار وجود نداشته و یا کم خواهد بود . باید برای دانش آموزان قبل از اعمال روشهای آموزشی قدیمی و در بدو ورود به آموزشگاه از روشهای نو یادگیری سخن گفت و آنها و اولیای آنهارا برای پذیرش این روشها آماده کرد . در آموزشگاههایی که برای اعمال روشهای فعال یادگیری در نظر گرفته شده بودند . قبل از اجرای روشها در سطح گسترده دانش آموزان و اولیای آنها حتی در یک جلسه هم توجیه نشده بودند . بعضا دبیران نیز دوره های یادگیری فعال را نیاموخته بودند . و متاسفانه به نتایج کاراین آموزشگاهها به عنوان ملاکی در تعمیم این روشها به سایر آموزشگاهها نگریسته خواهد شد .
دستیاران آموزشی (بخصوص و دانش آموزان کلاسهای بالاتر ) نیز در برابر این روشها مقاومت نشان می دهند زیرا آنها با الگوهای آموزشی تدریس (Teaching) تحصیل کرده اند .
نهایتا آخرین مقاومت مربوط به مدیران است . دلگرم ساختن مدیران به نتایج مثبت کار یعنی ارتقای کیفیت آموزش می تواند چاره ساز باشد . ار دیدگاه غالب مدیران ارزشیابی و مدیریت مجموعه های دانش آموز محور در مقایسه با کلاسهایی که با سخنرانی تدریس می شوند، سطحی پایین تری دارد. و لذا گمان می کنند که با حجم عظیمی از غرولند های دانش آموزان و اولیا رودر رو خواهند شد . بهترین کار آمادگی پیشاپیش و توضیح کافی این مسئله برای دانش آموزان و اولیای آنها است . تشکیل گروههای بحث و گروههای حامی می تواند ما را در رسیدن به این مهم یاری کند .خوشبختانه در آموزشگاه من مدیرمان بسیار فهمیده و با تجربه بود و با روش های من موافقت می کرد و مرا در انجام آنها تشویق می نمود.
مشکل محتوا
تغییر رویه از تدریس به یادگیری زمانی امکان پذیر است که محتوایی خوب و پرمعنی برای یادگیری زیست شناسی وجود داشته باشد . با وجود قبول دیدگاه دانش آموز محور، چنانچه محتوای پر بارو متناسب وجود نداشته باشد تا یادگیری را تحریک نموده و سامان بخشد ، امر یادگیری زیست شناسی بسیار سطحی خواهد بود . نظریات پیشتاز درعرصه آموزش زیست شناسی امروز دنیا این است که هر گونه آموزش زیست شناسی باید بر پایه زیست شناسی ملموس دنیای طبیعی باشد . آموزش زیست شناسی واقعی (یعنی گیاهان ، جانوران و میکروبها ) باید در فضای آزاد و نه درون آزمایشگاه یا کتب درسی و یا تلویزیون صورت گیرد. طبیعت باید نقطه شروع آموزش زیست شناسی در تمامی سطوح سیستم های آموزشی باشد . وقتی دانش آموزان درحین برگزاری کلاس مدرسه در معرض هوای باز دنیای طبیعی قرار بگیرند ، انچه که در کلاس بیاموزند جامع ، مرتبط وبیواسطه خواهد بود .
متاسفانه زیست شناسی معمولابه عنوان اجزایی مجرد و منفک آموخته می شوند که از یکدیگر و از دنیای واقعی بیرون جدایند . این مسئله با رشد و ترقی دانش آموز ما در سیستم آموزشی در تعارض است . وقتی دانش آموزان کتاب درسی خود را تمام کردند مجموعه ای جدا جدا از دانش زیست شناسی را بدست آورده اند که نمی توانند اجزای آن را بهم پیوند دهند ( یکپارچه سازی )-اینگونه دانش آموزان واقعا نمی توانند بین اکولوژی و زیست و بیوشیمی ارتباط برقرار کنند . ما معتقدیم که وقتی با دنیای بیرون کلاس زیست شناسی ارتباط برقرار شود، طبیعت ضمن کمک به ارائه یک محتوای موثق و معتبر، یک نقطه تلاقی بین آموخته های دانش زیست شناسی مهیا می کند و اجزای آن را بهم پیوند می زند .
من هشدار می دهم که قطع ارتباط با طبیعت میتواند به بیگانگی و بی علاقگی به سرنوشت اکوسیستم های طبیعی منجر شود . ما معتقدیم ارتباط با طبیعت باید پایه و اساس اجتماعی را بسازد که دانش آموز ما در آن زندگی می کند .
دانش آموزان ما مجذوب به گیاهان و جانوران می شوند و ذاتا در باره جهان پیرامون خود کنجکاوند . این عشق به طبیعت در دانش آموزان انگیزه های بالایی در آنها بوجود می آورد تا جاییکه با یادگیری زیست شناسی وگسترش مهارتهای تحقیق و بررسی خود می خواهند بدانند در پیرامون زنده آنها چه خبر است . ارتباط با طبیعت می تواند منتهی به توسعه این نگرش شود که نه تنها در باره پیرامون زنده و زیبای خود چیز بیاموزند، بلکه این احساس بوجود آید که نسبت به حفظ و حراست محیط زیست خود مسئولیت پذیری نشان دهند .
تعداد زیادی از آزمایشات و تجربیات میدانی ساده اما مهم وجود دارند که به طور زنده در حیاط مدرسه و یا حداکثر شعاع یک کیلومتری مدرسه قابل اجرایند . شناسایی گیاهان و جانوران می تواند شروع خوبی برای این حرکات باشد . مطالعه روی رفتار پرندگان و سایر جانوران ( ماهی ها حشرات حلزونها و غیرو) حس مشاهده دقیق در دانش آموزان را تقویت می کند . تمرینات مشابهی در خصوص رشد گیاهان وتوزیع و پراکنش گیاهان قابل اجرا است . شمارش گونه ها به اهمیت درک تنوع زیستی کمک می کند . اگر چه زیست شناسی نوعی جذبه قوی برای غالب دانش آموزان و دانش آموزان ایجاد می کند ، تمرینات مشابهی را نیز در زمینه های ستاره شناسی ، زمین شناسی ، جغرافیا ، هوا شناسی و معماری و به کمک همه اینها خداشناسی و الهیات می توان طرح ریزی کرد که همه اینها ایجاد یک حس یکپارچگی در نظام آفرینش می نمایند وبه قوانین کلی حاکم بر جهان اشاره می کنند .
گردآوری اطلاعات( شواهد2)
بعد از انجام دادن این کارها تصمیم گرفتم که دوباره نظر دانش آموزان را نسبت به کلاس جویا شوم ، به همین دلیل برگه های نظر خواهی را بین دانش آموزان توزیع نموده و از آنها خواستم نظارت ، انتقادات و پیشنهادات خود را نسبت به درس زیست شناسی و روش تدریس بیان کنند .
1- کلاس درس زیست شناسی فقط به زیست شناسی اختصاص نداشته باشد در صورت امکان از مباحث بیشتری صحبت شود .
2- اظهار علاقه زیادی به فیلم های آموزشی فراهم شده توسط دانش آموزان در مورد موضوعات زیست شناسی داشتند .
3- بیشتر سوالات به صورت چهار گزینه ای طراحی شود
4- در نهایت اظهار رضایت اکثر دانش آموزان از نحوه تدریس و شیوه ارزشیابی و گذشت از یک نمره بد آنها اگر سایر نمرات روند صعودی داشته باشد .
ارزشیابی و تاثیر اقدام جدید و اقدام پژوهی :
ارزشیابی در کلاس نه تنها به پرسش های تدریجی محدود می شود بلکه فعالیت های دانش آموزان در کلاس شامل مقاله – نرم افزار – فیلم های آموزشی که از تلویزیون در مورد موضوعات زیست شناسی ضیط کرده اند با توجه به موضوع کتاب – یک تکه از روزنامه – تهیه عکس از اینترنت و تهیه آلبوم عکس های زیست شناسی و … در تعیین نمره ارزشیابی نقش دارد یعنی مجموع نمراتی را که به صورت آزمون کتبی – شفاهی – جمع آوری نقشه – عکس – تحقیق – فعالیت انجام داده اند جمع تقسیم بر تعداد نمره مستمر آنها خواهد بود . اجرای روش ارزشیابی مراحل زیر انجام می شود که عبارتند از : در دومین جلسه حضور در کلاس موضوع درس تدریس می شود و شیوه های ارزشیابی به دانش آموزان در جلسه اول معارفه گفته می شود . اولین جلسه ارزشیابی کلاس :
یکی از اولین ارزشیابی های طول سال اولین ارزشیابی است زیرا دانش آموزان دبیر را و دبیر دانش آموزان را ارزشیابی می کند . دانش آموزان نوع سوال دبیر – روش ارزشیابی – صحت ارزشیابی را و دبیر دانش آموزان قوی و ضعیف و سطح کلاس را تشخیص می دهد . از جلسه دوم به بعد دانش آموزان کلاس به دو گروه الف و ب تقسیم می شوند و هر جلسه از یک گروه درسی پرسیده می شود در هر گروه هم دانش آموزان ضعیف هستند هم قوی . هر جلسه از یک گروه درسی می پرسم و نمی گویم از جایی که از شما درس نپرسیده ام درس می پرسم و جلسه بعد از گروه بعدی به این ترتیب همه کلاس همه کتاب را ارزشیابی می شوند بعد از اتمام هر فصل آزمون کتبی به عمل می آورم که تاریخ را در صفحه اول دفتر نمره ثبت می نمایم تا با آزمون های دیگر تداخل نداشته باشد . در پایان هر ماه گروه الی و ب مقایسه می شوند نماینده هر گروه نمرات را جمع می کند و میانگین گیری می شود مثلا گروه الف 14.5 و گروه ب 16.5 برای دانش آموزان هم رقابت برانگیز است و هم ایجاد تنوع و شادی می کند . البته در هنگام آزمون های کتبی سعی می نمایم که 2 نمونه سوال، حال یا به صورت 2 نمونه 40 سوالی چهار گزینه ای یا تشریحی که از انواع سوالات چهار گزینه ای – کوتاه پاسخ – ص .غ – کامل کردنی و … طراحی می شود یعنی بعد از اتمام هر فصل دانش آموز 2 نمونه سوال دریافت می کند .
ارزیابی تاثیر اقدام جدید و اعتبار بخشی :
بعد از اجرای طرح و نظر خواهی از دانش آموزان و اولیا آنها به این نتیجه رسیدم که طرح مورد توجه دانش آموزان قرار گرفته و یا اظهار رضایتی که با تکمیل پرسشنامه نشان دادند متوجه شدم که بحمدالله توانسته ام رضایت دانش آموزان را جلب نمایم . نظرات دانش آموزان کلاس را بررسی نموده و خواسته های هر کدام را جداگانه دسته بندی نمودم و در هر کلاس طبق خواسته های آنها و تقاضا هایشان را عمل می کردم .
روش های آموزش دانش آموز محور
غنی سازی محیط آموزشی بحث داغ اکثر محافل آموزشی و بخصوص مدارس دنیا است.
برخلاف تصور قبلی که دانش آموزان صرفاً مصرف کننده دانش بوده و دبیر منبع علم و دانش در کلاس درس به حساب می آمد، امروزه باور بر این است که هر دانش آموزی خودش باید در جهت ارتقای علم و دانش بکوشد و با تحقیق و جست وجو بتواند موضوعات مربوط به درس را فراگیرد. این روش که دانش آموز محور نام دارد نیازمند برخی وسایل کمک آموزشی برای یادگیری دانش آموزان است. توصیه کلی بر این است که این روش پیش گرفته شود تا دانش آموز با سبک و سیاق روش تحقیق و خودآموزشی آشنا شود.
بنابراین دبیر که نقش راهنما دارد می بایست به عنوان یک تسهیل گر آموزشی با امکاناتی که برای آموزش فراهم می کند یادگیری را در دانش آموزان تسهیل کند.
بنابراین یادگیری عمقی در این سبک آموزشی توصیه می شود. اگر دبیری قصد دارد در درس زیست چگونگی تکامل برخی دوزیستان را توضیح دهد می بایست گذشته از توضیحات اولیه درباره محل، آب و هوا و مکان زندگی هر دوزیستی یک نمونه آموزشی نیز برای دانش آموز به همراه داشته باشد تا با کمک آن دانش آموز فرایند رشد برخی حیوانات را یاد بگیرد. مثلاً دبیر بهتر است یک یا چند بچه قورباغه را در محیط آزمایشگاه نگه داشته و با مراجعه هر روزه دانش آموزان به آزمایشگاه تغییرات رشدی آن را نظاره گر باشند.
این امکانات آموزشی گرچه ممکن است برای همه مدارس مهیا نباشد اما ارائه تصاویر و یا فیلم هایی از این دسته به رشد فکری و آموزشی دانش آموزان کمک می کند.
البته توصیه اصلی بر این است تا دبیر ها از این وسایل کمک آموزشی برای مباحثی که دانش آموزان در درک آن با دشواری روبه رو هستند، استفاده کند.
دانش آموزان هنگامی به درک عمیق اطلاعات و مباحث آموزشی دست پیدا می کنند که آن را به طور جمعی آموخته باشند. بنابراین به دبیر ها توصیه می شود تا دانش آموزان را به گروه های کوچک دسته بندی کرده که در آن طیفی از دانش آموزان قوی و ضعیف حضور داشته باشند و با کمک و همفکری هم مباحث آموزشی و یا مطلب مورد تحقیق شان را جست وجو کنند.
البته دبیر در این موارد می بایست مثل یک راهنمای اصلی وظایف هر دانش آموز در گروه را کنترل کرده و در صورت لزوم دستورالعمل های لازم را برای هر یک از آنها بدهد.
در سیستم آموزشی دانش آموز محور بیشترین تمرکز روی نیازهای تک تک دانش آموزان است. در این مدل آموزشی دبیر باید نخست زمینه آموزشی منحصر به فرد هر یک از دانش آموزان را درک کرده و پیشرفت دانش آموز را در جهت اهداف آموزشی خاص ارزیابی کند. هدف مدل آموزشی دانش آموز محور ایجاد محیطی انعطاف پذیر و فردی برای دانش آموزان است.
1- نقش دبیر تغییر می کند: دیگر دبیر آن شخصیتی نیست که در مقابل دانش آموزان بایستد و دانش را به آنها انتقال دهد. در این سیستم آموزشی دبیر همانند یک معمار آموزشی عمل می کند که فرایند آموزش را تسهیل می کند.
2- دانش آموزان مسئول آموزش خویش می شوند: دبیر و دانش آموز با هم همکاری می کنند و از گذر همین همکاری درباره فعالیت های ترم و مدل ارزیابی آن تصمیم می گیرند. وظیفه دانش آموز این است که به تصمیماتی که توسط خود او و دبیرش گرفته شده است، پایبند باشد و آنها را تا مقصد نهایی دنبال کند.
3- کلاس درس دانش آموز محور به جای محتوا روی پروسه های یادگیری مرکزیت دارد: اینها مهارت های فرا شناختی هستند که دانش آموز می تواند آنها را در هر سناریوی آموزشی به کار بندد. دانش آموزان در محیط های آموزشی جدید احتمال یادگیری بالاتری را دارند.
4- دانش آموز دیگر ظرف منفعلی نیست که دبیر آن را با دانش پر کند، بلکه بخش فعالی از فرایند آموزشی را تشکیل می دهد و ممکن است حتی در تدریس همکلاسی های خویش همکاری داشته باشد.
5- کلاس درس دانش آموز محور روی مهارت های فکری منظم تر تاکید دارد همچون توانایی قضاوت و یا ارزیابی. دانش آموزانی که این مهارت ها را به طور کامل فرا می گیرند اطلاعات جدید را بهتر و سریعتر دریافت کرده و در شرایط مختلف به کار می بندند.
6- علاوه بر ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی قوی در خود این گونه دانش آموزان مهارت های یادگیری و خودآگاهی را در خود پرورش می دهند. از آنجایی که آنها باید در کنار دبیران خویش در تصمیم گیری شرکت کنند باید توجه بالایی داشته باشند که چگونه و از چه راهی بهتر یاد می گیرند، نقاط قوت و ضعف خود را ارزیابی کنند و براساس آن پیش روند.
7-دانش آمـــــوزان مهارت های حمایت از خود را یاد می گیرند. آنها باید نیازهای خود را به طور منظم بیان و اظهار کنند. این بدان معناست که آنها نه تنها در بیان خود پیشرفت می کنند بلکه یاد می گیرند که به صورت مناسب و موثر با طیف وسیعی از مردم ارتباط برقرار کنند، از قشر دانش آموز گرفته تا دبیر.
8- دانش آموزان دلسرد و بی میل برای شرکت در آموزش خویش انگیزه بیشتری را دارند، زیرا سهم آنها در این فرایند کاملاً مشخص است. این گونه دانش آموزان می توانند در مسیر آموزشی قرار گیرند که برای آنها جالب و ثمربخش است و در نتیجه برای یادگیری مشتاق تر می شوند.
9- کلاس های درس دانش آموز محور سیستم نهادینه ای دارند که به لطف آن می توانند سبک های مختلف یادگیری و چالش های خاص را با خود انطباق دهند. کلاس درس دانش آموز محور برنامه متناسب برای هر دانش آموز را ارائه می دهد لذا نیازهای خاص و یا ناتوانی های یادگیری خاص می توانند به صورت یکپارچه و موثر مورد توجه واقع شوند.
10- تک تک دانش آموزان در کلاس درس دانش آموز محور احساس می کنند که مهم هستند، زیرا عقاید و نقطه نظرهای آنها بخش جدایی ناپذیر تجربیات کلاس آنها است. این جنبه از محیط دانش محور برای نوجوانانی که مشکل داشته است
پیشنهادات و راهکار ها به دانش آموزان
مطمئنا بسیاری از دانش آموزان، با این مشکل مواجه هستند که زیست شناسی را چگونه بخوانند تا در امتحانات پایانی و حل سوالات تستی موفق باشند.
هر چند نحوه خواندن درس تا اندازه زیادی وابسته به ویژگی های خود دانش آموز است، اما روشی که در طی چند سال توسط دانش آموزان موفق آزمایش شده است و تا حد زیادی موجب موفقیت دانش آموزان شده، می تواند راهگشا باشد. ساعت مطالعه و روش خواندن زیست شناسی، برای موفقیت اهمیت زیادی دارد. باید ساعت مطالعه مناسب داشت. ساعت مطالعه تا حد زیادی وابسته به خود دانش آموز است .
اگر زیست شناسی را یک درس صرفاً حفظ شدنی (مثل حفظ کردن یک شماره تلفن یا شعر) می پندارید، باید نگرشتان را درباره این درس عوض کنید؛ پس به حفظ کردن طوطیوار مطالب زیست شناسی نپردازید. باید روشی را برای مطالعه به کار ببرید که در یادگیری عمیق و مفهومی زیست شناسی، موثر باشد. با توجه به تغییرات کتا ب های زیست شناسی، در مقایسه با سا لهای گذشته، دیگر نمی توان به کتاب زیست شناسی پایه خاصی اهمیت بیشتری داد؛ چرا که مطالب کتا بهای زیست شناسی، بسیار به هم پیوسته است و برای یادگیری مطالب لازم است که تمام کتا بهای زیست شناسی را به دقت مطالعه کرد.تاکید بر این موضوع به آن خاطر است که طبق آمار سا لهای گذشته، نمی توان هیچ فصلی از دروس زیست شناسی را فاقد اهمیت یا کم اهمیت تر از بقیه دانست. شیوه پیشنهادى ما براى مطالعه زیست شناسى این است که ابتدا مطلب را به صورت اجمالی و گذرا (پاراگراف اول و آخر، تیترها، شکلها و….) بخوانید تا اید ه کلی آن را به دست بیاورید. در مرحله بعد باید در مدت زمانی که در برنامه ریزی خود برای این درس در نظر گرفته اید، به طور دقیق و خط به خط، نکات آن را مطالعه کنید. توجه به اَشکال و قیدها، ارتباط بین فصول و کتب مختلف، و جمع بندی نکات جانوران از کتب مختلف ، بسیار مهم است. در این مرحله، زیر نکات مهم و کلیدی را خط بکشید و نکات مهم را حاشیه نویسی کنید. پس از انجام این کار، تمام فصول دروس زیست شناسی را با توجه به ارتباط موضوعی آنها تحت عنوان های جدید دسته بندی کنید. این کار باعث مى شود تا در مرورهاى بعدى، در مدت زمان کمتر، مطالب مرتبط بیشترى را به خاطر بسپرید و در یادگیرى سرعت بیشترى داشته باشید. پس از مطالعه دقیق، حتماً از متن کتاب سوال و تست طرح کنید. پیشنهاد من این است که مطالعه زیست شناسى را در برنامه درسى روزانه خود بگنجانید. البته این موضوع به میزان اطلاعات و آمادگى شما در این درس بستگی دارد. به هر حال سعى کنید که در هر دفعه مطالعه این درس، حتماً موارد زیر را رعایت کنید:
۱- در هر روز، حتماً بخشی از زمان مطالعه را به زیست شناسی اختصاص بدهید ( حداقل دو ساعت)؛
۲- هر ساعت از مطالعه زیست شناسی را تنها به یک عنوان اختصاص بدهید؛
۳- هر ساعت از مطالعه مختص یک عنوان را به چند بخش تقسیم کنید: قسمت اول را به مرور مطالب ساعت مطالعه قبل اختصاص دهید. در قسمت دوم، مطالب مربوط به عنوان همین ساعت مطالعه را بخوانید. چند دقیقه استراحت کنید، و در قسمت آخر، تستهای مربوط به همین بخش را پاسخ دهید. در هنگام مطالعه این درس، حتماً به نکات زیر توجه داشته باشید:
۱- زیست شناسی، یک درس حفظ کردنی نیست، بلکه درسی کاملاً مفهومی است که استفاده از ابزار هوش در پاسخگویی به سوالات و درک مفاهیم آن، اهمیت فوق العاده ای دارد. استفاده از ابزار هوش بخصوص برای دانش آموز در حل تست های این درس، کارآیی بسیار بالایی دارد. تسلّط کامل بر مطالب این درس، نیازمند آموزش خوب، تکرار مداوم و تست زدن فراوان است تا بتواند شخص را با چالش هایی که طراح سوال برای او گذاشته است آشنا کند و از آن بخوبی عبور دهد.
۲- می دانید که در زیست شناسی، قوانین ثابت و قاطعی، مثل درس ریاضی وجود ندارد؛ اما موارد استثنایی فراوان هستند؛ ،" اغلب " ،" بسیاری " ،" بعضی " ،" برخی " پس کلماتی مثل و … را در کتا بهای درسی مشخص کنید " گاهی " و مفاهیم برآمده از آنها را به خاطر بسپارید.
۳ -تصاویر در زیست شناسی، به فهم بهتر مطالب درسی کمک زیادی می کنند و هر ساله به طور مستقیم، از خودِ تصویر یا به طور غیر مستقیم از مفاهیم آنها، سوال طرح می شود؛ پس زیرنویس آنها و نامگذاری بخشهای مختلف شکلها را به دقت مطالعه کنید.
۴ – به همان اندازه که مطالب مطرح شده در بخشهای "بیشتر بدانید" ارزشی در طرح سوال ندارند، مطالعه و درک مفاهیم بخشهای "فعالیت" و " آزمون" در کتب درسی، خیلی مهم هستند
۵ – اسامی جانداران مختلف (مثل گیاهان، جانوران، قار چها، آغازیان و باکتر یها) را یاد بگیرید و خصوصیات ویژ ه آنها را در کنارشان یادداشت کنید. در این موارد باید کمی زحمت بکشید.
۶ – نام دانشمندان مختلف و نتیجه پژوهشهای آنها را یاد بگیرید. همچنین موارد کشف شده از سوی آنها یا جاندار مورد مطالعه آنها را به درستی یاد بگیرید.
7 – فعالیتها و آزمایشهای کتاب مهم هستند؛ پس براحتی از آنها صرف نظر نکنید؛ بلکه این موضوعات را دقیقاً مطالعه کنید.
هر چقدر هم که شما درس زیست شناسی را با دقت خوانده باشید، مرورهاى متوالى و مفهومى خواندن این درس، باید در اولویت برنامه ها قرار داده شود. اگر مرور مجدد این درس را در برنامه درسی خود منظور نکرده باشید، نمیتوانید نتیجه خوبی کسب کنید؛ چون مطالب این درس فرّار است و ممکن است بخش قابل ملاحظه ای از آن مطالب را فراموش کنید. مرور درس زیست شناسى، شامل چند مرحله است. همان گونه که در بالا اشاره شد، در برنامه هفتگى خود سعى کنید براى اینکه مطالب قبلى در ذهنتان بهتر تثبیت شود، حتماً وقتى را به مرور کردن آنها اختصاص دهید؛ علاوه بر این، در هنگام مطالعه فصل های جدید، مطالب فصل قبل را نیز مرور نمایید تا آنها را فراموش نکنید؛ به علاوه در پایان هر ماه، مروری از چند فصل نیز داشته باشید. در خرداد ماه هم که زمان مرور کلی و تست زنی است، حتماً زمان مناسبی را به مرور درس زیست شناسی اختصاص دهید. یکى از کارهایى که براى مرور کردن و تثبیت بهتر مطالب در ذهن، بسیار موثر است،استفاده از حاشیه نویسی در این درس است. همچنین مى توانید مطالب خوانده شده را خلاصه نویسی کنید. در خلاصه نویسى براى مرور می توانید مطالب مهم را به صورت نکات جداگانه درون دفتر یا فیشهایی بنویسید؛ اما بهترین روش برای خلاصه برداری در این درس، نوشتن مطالب مهم به صورت نمودارهای درختی، شبکه ای، جدو لها، شکل و …است؛ یعنی مطالبی را که یاد گرفته اید، به شکلی که ذهنتان آن را خلق می کند، بازنویسی کنید.
یکى دیگر از کارهاى مهمى که براى نتیجه گیرى بهتر در درس زیست شناسى حتماً باید انجام دهید، تست زنى است. تست زنى هم مانند مرور، مراحل مختلفى دارد. شما مى بایست پس ازمطالعه هر درس و در پایان ساعات مطالعه روزانه، تست زنى موضوعى کنید تا خود و نحوه مطالعه تان را محک بزنید. بعد از این تست زنى مى توانید در پایان مرور هفتگى یا ماهانه نیز مبادرت به تست زنى نمایید. در خرداد و روزهاى مانده به آزمون سراسری نیز باید تست زنى سرعتى داشته باشید. در هر کدام از این تست زنى ها هم حتماً باید اشکالات خود را بخوبى و به صورت تشریحى بررسى کنید. حتماً بعد از بررسى سوالات، نکته هاى هر تست را در حاشیه درس مربوطه یا در دفتر نکته بردارى خود یادداشت نمایید. حتماً در تست زدن به این نکته توجه داشته باشید که تست ها را با دقت تمام مطالعه کنید؛ زیرا یکی از راهکارهای موفقیت در تست زنی این درس، آن است که به نکات توجه زیادی داشته باشید. این موضوع آن قدر اهمیت دارد که تک تک کلمه ها در این درس می توانند یک نکته تستی باشند. کنار تست های نکته دار و مهم علامت بزنید؛ تا اگر دوباره خواستید آن کتاب یا سوالات را مرور کنید، وقت خود را روی تست های ساده و راحت تلف نکنید و بیشتر روی تست های مهم و نکته دار کار کنید. بعد از تست زدن، پاسخنامه تشریحی آن را حتماً مطالعه کنید تا به اشکالات خود بخوبی پی ببرید. هنگام تست زدن، درصدتان را حساب کنید و سعى کنید که هر بار این درصدها بهتر از بار قبل باشد. در حل تست زیست شناسى، دقت روى درک و فهم متن سوالات، اهمیت بیشترى دارد. براى بهتر شدن مهارتتان در این زمینه، تست طراحى کنید. انجام این کار، یک روش خیلى عالى است که در ابتداى کار شاید کمى مشکل به نظر برسد، ولى بتدریج به این موضوع عادت می کنید. این کار براى سریع و خوب زدن تست، خیلى موثر است؛ زیرا در طراحى تست، شما دنبال گزینه هاى غلط مى گردید که این موضوع باعث مى شود تا گزینه هاى غلط برایتان ملموس تر شود و در جلسه آزمون آنها را راحتتر تشخیص بدهید. تست هایى که طراحى مى کنید، ترجیحاً به صورت ترکیبى و خیلى مفهومى باشند
نتیجه گیری
نتیجه این روش ها را در امتحان نیمسال دوم بار ها و بارها مشاهده کرده ام : 1- اغلب 95 تا 100 درصد کلاس در امتحان نمرات بالایی گرفتند. 2- استرس امتحان تا حدودی کاهش یافته است . 3- خود دانش آموزان از روش تدریس و ارزشیابی – اداره کلاس و روش های مختلف بسیار راضی و خشنود بوده اند .
منابع و ماخذ :
کرامتی ،محمدرضا،1384 یادگیری مشارکتی -محل نشر فرانگیزش
شعبانی ،حسن،1384،مهارت های آموزشی،سمت
وزارت آموزش و پرورش
اداره کل آموزش و پرورش استان….
اداره آموزش و پرورش شهرستان….
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم به کمک آموزش دانش آموز محور مبتنی بر نیاز دانش آموزان کلاس … را به درس زیست شناسی و مفاهیم آن علاقه مند نمایم ؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
پست سازمانی :
رشته تحصیلی :
آخرین مدرک تحصیلی :
دوره تحصیلی :
سمت فعلی :
شماره پرسنلی :
وزارت آموزش و پرورش
اداره کل آموزش و پرورش استان ….
اداره آموزش و پرورش شهرستان….
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم به کمک آموزش دانش آموز محور مبتنی بر نیاز دانش آموزان کلاس …. را به درس زیست شناسی و مفاهیم آن علاقه مند نمایم ؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
بست سازمانی :
رشته تحصیلی :
آخرین مدرک تحصیلی :
دوره تحصیلی :
سمت فعلی :
شماره پرسنلی :
شماره همراه :
25