فهرست مطالب
مقدمه
بیان مساله
توصیف وضعیت موجود
پیشینه پژوهش
شیوه های گرد آوری اطلاعات
مشاهده
تجزیه وتحلیل وتفسیر داده ها
ویژگی های کلاس درس مطالعات احتماعی
ارائه روش های پیشنهادی جهت حل مساله
اقدام و اجرای راه حل های پیشنهادی
ارزیابی نتایج
موانع و محدودیت ها
اهداف کلی برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ی اول متوسطه (هفتم)
تفکر و تعقل
علم و آگاهی
راهبردهای یاددهی یادگیری و محیط های یادگیری در آموزش مطالعات اجتماعی
منابع و مآخذ
مقدمه
شاد زیستن برای دانش آموز به همان اندازه مهم است که تغدیه خوب، محبت کردن و حفاظت از او اهمیت دارد، زیرا سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی او را تامین می کند.عواملی که می تواند این سرمایه ملی را برای رشد بهینه و کیفی آماده سازد، مهارت های رفتاری است که در محیط آموخته می شود نه فقط محفوظات علمی.مدارس تامین کننده نیروی کیفی جامعه اند و نه فقط تامین کننده کمیتی از خیل عظیم نیروی انسانی؛ که به عنوان تحصیل کرده روانه جامعه می شوند. پس شناسایی و ایجاد زمینه برای رشد خصایل ممتاز بشری، اولین دغدغه دست اندرکاران تعلیم و تربیت در کلیه فعالیت های علمی یا فرهنگی است که باید با تمام وجود خود را وقف ایفای این وظیفه سنگین کنند.
نشاط و شادابی در مدرسه باعث رشد و تکامل همه ابعاد وجودی یک دانش آموز در بعد جسمانی، شناختی، عاطفی، اخلاقی و معنوی می شود. چنانچه یک بعد از این ابعاد دچار صدمه شود و یا مورد غفلت و فراموشی قرار گیرد، دانش آموز به توانایی ها و شایستگی های کامل دست نخواهد یافت.این وظیفه مسئولین تعلیم و تربیت است که شرایطی را فراهم آورند تا تمام نیازهای او تامین شود.
نرخ شادی و خنده در مدارس ما بسیار پایین است. میزان شیوع خنده و توسعه فضای فرح بخش در آموزشگاه ها مورد بی مهری قرار گرفته است.در جامعه و مدرسه فاقد شادی، سخن گفتن از شادی قدری مشکل خواهد بود. یکی از مشکلات هر جامعه غفلت از شادی و نشاط و در نتیجه افزایش بیماری های مختلف روانی از قبیل اضطراب و افسردگی است. با شادی و نشاط زندگی معنا پیدا می کند و در پرتو آن دانش آموزان خصوصاً در دوران نوجوانی و جوانی می توانند خود را ساخته و قله های سلوک و پله های ترقی را چالاکانه بپیمایند. جامعه زنده و پویا جامعه ای است که عناصر شادی آفرین در آن فراوان باشد.
در گذشته به نظر می رسید که وظیفه آموزش و پرورش تولید عده ای فارغ التحصیل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما چنین می نماید که در قرن جدید نظام های آموزش و پرورش این مرحله را پشت سر گذاشته و می بایست " شوق زندگی کردن را به دانش آموزان بیاموزیم".
مطالعات اجتماعی حوزه ای است که از انسان و تعامل او با محیط های اجتماعی، فرهنگی و طبیعی و تحولات زندگی بشر در گذشته، حال و آینده و جنبه های گوناگون آن (سیاسی و اقتصادی، فرهنگی و محیطی) بحث می کند.این حوزه ی یادگیری رشته های مختلفی چون تاریخ، جغرافیا، مردم شناسی، جامعه شناسی، علوم سیاسی، اقتصاد و روان شناسی را زیر پوشش قرار می دهد.هم چنین بر ارتباط بین شاخه های علوم اجتماعی و انسانی برای رسیدن به فهمی وسیع تر اشاره می کند.به تعبیر یکی از صاحب نظران، مطالعات اجتماعی از دو واژه مطالعات و اجتماعی تشکیل شده است. مطالعات به ما می گوید که ماهیت این درس تحقیق و کاوش گری به وسیله ی دانش آموز است.اجتماعی ناظر بر ابعاد مختلف زندگی: اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، مردم شناختی و نظایر آن است.
بیان مساله
بدیهی است که موثرترین فضای آموزشی برای درس مطالعات اجتماعی، محیط های واقعی زندگی دانش آموزان است. دانش آموزان در اناوع اجتماعات محلی پیرامون خود خواهند توانست به تجربیات دست اول، دست یابند و به طور ملموس و عینی با واقعیات و پدیده های محیطی و اجتماعی رو به رو شوند؛ به همین منظور بازدید از محیط های اطراف مدرسه و برگزاری جلساتی از درس مطالعات اجتماعی و فضای خارج از مدرسه کاملاً ضروری است. مکان های اوقات فراغت در محل زندگی دانش آموزان چون پارک ها، فرهنگ سراها، موزه ها، مساجد، نهادها و مراکز خدماتی چون آتش نشانی و دفاتر پست، مراکز خدماتی و تولیدی چون کارگاه های تولید و غذا و فروشگاه ها، ایستگاه های مسافربری و پایانه های حمل و نقل عمومی، واقعی ترین فضاها برای آموزش مفاهیم و موضوعات درسی مطالعات اجتماعی اند.
در کلاس های رسمی مدرسه از آن جا که درس مطالعات اجتماعی بر تعامل گروهی تاکید دارد، از نظر فضایی – کالبدی، نحوه ی آرایش و چیدن میز و نیمکت های کلاس باید به گونه ای باشد که امکان کار گروهی دانش آموزان را فراهم آورد؛ به همین دلیل بایذ بتوان در موقع لزوم به راحتی و با سزعت آرایش مورد نظر برای دور نشستن گروه های دانش آموزات در کلاس درس ایجاد کرد.
دیوارها و فضای کلاس مطالعات اجتماعی باید جذابیت لازم را برای دانش آموزان ایجاد کند و نباید خالی از تصویر، افسرده و بی روح باشد. در این زمینه تابلوهای مخصوص برای نصب آثار و کارها و فعالیت های دانش آموزان و به نمایش گذاشتن نتایج و گزارش های کارگروهی، قفسه ها و ویترین های مناسب برای نگه داری نقشه ها، آلبوم ها، اطلس ها، مدل ها و ماکت های آماده و یا دست ساز، نرم افزارها، فیلم و اسلاید، عکس ها و کره جغرافیایی به کیفیت و جذابیت فضای آموزشی کمک می کند.
توصیف وضعیت موجود
اینجانب …. دبیر مطالعات اجتماعی آموزشگاه … شهرستان …هستم بنده مدت … سال است که در آموزش و پرورش در حال خدمت می باشم.
با شروع کلاس ها من وارد کلاس های مختلفی شدم، از جمله برای تدریس درس مطالعات اجتماعی وارد کلاس هفتم شدم بعد از سلام و احوالپرسی خودم را معرفی کردم و از آنها خواستم که خودشان را برای من معرفی کنند و این کار را کردند. بعد از این در مورد اهمیت درس مطالعات اجتماعی برای آنها سخنرانی کردم. و در مورد فایده های مطالعات اجتماعی برای زندگی شان در جهان امروز توضیحاتی دادم. در ضمن صحبت متوجه شدم که دانش آموزان به دیگران نگاه می کنند و زیر لب چیز هایی می گویند و حتی حرکاتی هم دارند که نشان می دهد علاقه خاصی به مطالعه این درس ندارند.
جلسه بعدی قبل تدریس تدریس یک ارزشیابی تشخیصی از دانش آموزان کلاس هفتم به عمل آوردم نتیجه این آزمون به این صورت بود که از کل دانش آموزان تعدادی از دانش آموز بودند که علاقه ای به این درس نداشتند و در کار گروهی شرکت نمی کردند.
تدریس خود را شروع کردم در ادامه تدریس تلاش کردم آنها را به اظهارنظر و بحث و بحث و گفتگو ترغیب کنم و خود هم از آنها سوالاتی می پرسیدم و از این طریق آنها را به یادگیری درس علاقمند سازم. اما آنان تمایلی به شرکت در بحث از خود نشان نمی دادند و سوالاتی که می پرسیدم جواب غلط یا ناقصی می دادند و می گفتند ما نمی دانیم، متوجه نشدیم.
پیشینه پژوهش
تحقیقا ت انجام شده پیرامون درس مطا لعات اجتما عی درایران
تحقیق در این حوزه از چندین جهت ضرورت دارد. فوری ترین ضرورت آن به مقطع تحصیلی مورد بررسی برمی گردد در حال حاضر تراکم دانش آموز در این مقطع نسبت به سالهای قبل کمتر است و فرصت برای ارتقاء کیفی مقطع ابتدائی بیشتر و بهتر از گذشته وجود دارد. ضمن اینکه مازاد معلمان ابتدائی در شرایط حاضر فرصت مناسب و ذی قیمتی را برای بازآموزی این معلمان و حرکت به سمت تخصصی شدن تدریس در برخی از موضوعات از جمله مطالعات اجتماعی فراهم کرده است و دیگر آنکه پالایش تجربه برنامه ریزی درسی پیشتار مطالعات اجتماعی در مقطع ابتدائی، برای تدوین مناسبتر راهنمای برنامه درسی درس مطالعات اجتماعی در مقطع متوسطه اول و تجدید نظر در برنامه درسی مقطع آن، می تواند مثمر ثمر واقع گردد.
سوای از ضرورتهای درونی وزارت آموزش و پرورش در بهبود برنامه درسی مطالعات اجتماعی،اهمیت موضوعی مطالعات اجتماعی، با توجه به تجارب کاری و شرایط اجتماعی موجود ما ضرورت پرداختن بیشتر و بهتر به این موضوع را عیان می نماید.
متاسفانه بایستی اقرار کنیم که با گذشت حدود 100 سال ازانقلاب مشروطیت که حق دخالت مردم کشور ما در تعیین سرنوشت خویش با این انقلاب به رسمیت شناخته شد و حدود 80 سال از آموزش تعلیمات مدنی و تاریخ و جغرافیا در مدارس، هنوز فقدان حس مسئولیت اجتماعی در قبال یکدیگر، منابع طبیعی و محیط زیست، و هویت تاریخی امان در زندگی ما کاملاً مشهود است. نه می توانیم کار جمعی و گروهی کنیم، و نه خوب و بد جامعه را خوب و بد خود می دانیم و نه خود را در پیشگاه جامعه مسئول می شماریم!
ممکن است کسانی این نقصان را به این شدت در جامعه نبینند؛ اما بهر میزانی که وجود این بیماری را در جامعه گواهی دهند؛ بایستی به دنبال عوامل بروز این نقصان برویم. اگر دولت، مدرسه یا خانواده را در زمان حال به عنوان عوامل بروز این نقایص بزرگ بدانیم! وجه مشترک آنان چیست؟ یک وجه مشترک آنان این است که تقریباً همه دولتمردان، معلمان و پدران و مادران درمدارس آموزش دیده اند و اگر حس مسئولیت اجتماعی و همکاری، حفاظت از منابع و شناخت هویت تاریخی کم است یا نیست و اگر روحیه فردگرانی، روحیه غالب است یکی از دلایل مهم آن آموزش های اجتماعی ما در مدارس است که نتوانسته است حس مسئولیت اجتماعی را در ما به اندازه کافی پرورش دهد.
بنابراین برنامه ریزی درسی و آموزش مطالعات اجتماعی در مدارس هر چه کیفی تر باشد؛ احتمال تاثیر آن در دانش آموزان و بهره مندی جامعه از تبعات آن به سهم خود را، افزایش می دهد.لذا تحقیق پیرامون برنامه درسی مطالعات اجتماعی در راستای کیفیت بخشی بیشتر آن، ضرورت دارد.
در حوزه برنامه ریزی درسی مقدم ترین استفاده کننده از نتایج چنین تحقیقاتی گروه برنامه ریزی علوم اجتماعی دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش است، اما تحقیق برای همه گروه های ذینفع در برنامه ریزی درسی نظیر معلمان، دانش آموزان، اساتید دانشگاه، متخصصین و دانشجویان تحصیلات تکمیلی نفع معرفتی خواهد داشت.
تحقیقات انجام شده، مرتبط با عنوان تحقیق در ایران عمدتاً در دانشگاهها و توسط دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی صورت گرفته است.
در تیرماه 1381 در سایت اینترنتی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران با استفاده از سه کلید واژه "برنامه درسی + تعلیمات اجتماعی+ مطالعات اجتماعی" بدون محدودیت زمانی در پایگاههای اطلاعاتی پایان نامه ها، طرح های پژوهشی، مقالات سیمنارها، گزارشات دولتی و علوم تربیتی جستجو صورت گرفت. 29 مدرک مربوط به سالهای 1353 تا 1375 حاصل این جستجو بود. 25 مدرک مربوط به تحقیقات در این موضوع بوده است که 3 مورد آن مربوط به ادارات آموزش و پرورش کردستان، چهارمحال بختیاری و اداره کل مطالعات و برنامه های وزارت آموزش و پرورش، 2 مورد مربوط به پایان نامه تحصیلی در مقطع دکتری و 20 مورد نیز پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد بوده است. ضمناً 4 مقاله نیز درمیان مدارک حاصله از جستجو وجود داشت .
حسن ملکی در سال 1373 از رساله دکتری خویش در گرایش برنامه ریزی درسی رشته علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم تهران دفاع کرده است، در این رساله وی به تحقیق پیرامون نحوه سازماندهی محتوا در برنامه درسی با تاکید بر برنامه درسی مطالعات اجتماعی پرداخته است. ملکی پس از بیان اصول و ورشهای سازماندهی محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی چندین معیار برای بررسی برنامه درسی مطالعات اجتماعی در دوره ابتدایی ایران پیشنهاد کرده است که به چند مورد آن اشاره می نمائیم: برنامه درسی مطالعات اجتماعی، برنامه کلی و نظام یافته ای از دروس جامعه شناسی، تاریخ، جغرافیا، اقتصاد، سیاست و انسان شناسی است، برنامه مطالعات اجتماعی، هدفهای خود را از ماهیت جامعه می گیرد نه از ساختار علم،در سازماندهی محتوای برنامه مطالعات اجتماعی، مناسبترین شیوه، شیوه بین رشته ای است. مساله، واقعه یا موضوعی برای مطالعه انتخاب می شود و از دیدگاه رشته های مختلف علمی به شیوه حل مساله توسط دانش آموزان مورد مطالعه قرار می گیرد. (ملکی، 1373)
محمدعلی میرزابیگی در سال 1375 در تحقیقی که پایان نامه دکتری او در دانشگاه اخیر الذکر در گرایش برنامه ریزی درسی رشته علوم تربیتی می باشد به پژوهش درباره اصول ومعیارهای انتخاب محتوی و تجربیات یادگیری مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی پرداخته است. میرزا بیگی در پایان نامه اش چهارچوب نظری در خصوص تعیین اصول و معیارهای انتخاب محتوا و تجربیات یادگیری در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی ارائه کرده است. این چهارچوب بر پایه پنج بررسی قرار دارد که عبارتند از:
بررسی اصول و معیارهای انتخاب "محتوا"در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از دیدگاه متخصصان و صاحبنظران برنامه درسی، بررسی اصول و معیارهای انتخاب "تجربیات یادگیری" در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از دیدگاه متخصصان و صاحبنظران برنامه درسی، بررسی معیارهای مورد نظر و مورد استفاده توسط دست اندرکاران برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی کشور در "انتخاب محتوا" و "تجربیات یادگیری" بررسی علل اصلی عدم امکان به کارگیری برخی از اصول و معیارهای مورد نظر در انتخاب محتوا و تجربیات یادگیری در برنامه ریزی درسی این درس توسط دست اندرکاران برنامه درسی، بر اساس اظهار نظرهای خودشان و بالاخره بررسی معیارهای مورد قبول معلمان بر اساس مشاهدات و تجربیات آنها در زمینه محتوا و تجربیات یادگیری در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی. میرزا بیگی پس از انجام این پنج بررسی موارد مشترک بین دیدگاههای مخاطبان بررسی ها درباره اصول و معیارهای انتخاب محتوی و تجربیات یادگیری برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی را مشخص ساخته و با استفاده از آن، چهارچوب نظری جهت تدوین اصول و معیارهای "انتخاب محتوا" و "تجربیات یادگیری" در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی را ارائه نموده است. ( میرزا بیگی، 1375)
شیوه های گرد آوری اطلاعات
مسئله ی ضعف دانش آموزان، در درس مطالعات اجتماعی را با جمعی از همکاران با سابقه در میان گذاشته و با هم به بحث و گفتگو پرداختیم .همه ی همکاران با علاقه ی بسیار در بحث شرکت کردند و نظرات مفیدی ارایه نمودند.مصاحبه ای نیز با دبیران سایر مدارس داشتم ..با مراجعه به مقالات، کتاب ها و نشریات گوناگون هم به مطالب جالب و قابل توجه در این زمینه دست یافتم پس از گفتگو های بسیار در زمینه ی علل ضعف و مشکلات درس ، مطالب جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . مشکلاتی که در این باره وجود داشت ،نظیر روش تدریس معلم ،تفاوت های فردی دانش آموزان ، کم بودن ساعت درسی نسبت به حجم کتاب و … فهرست گردید . تحقیقات و مقالاتی که در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت عبارتند از :
1- کتاب مطالعات اجتماعی حسن انوری و احمدی گیوی مورد مطالعه قرار گرفت تا آموزش دستور از طرق مختلف انجام گیرد.
2- برای یاد آوری مراحل اقدام پژوهی و اجرای آن به مقالات متعددی از قاسمی پویا، حنا فریس ، منوچهر همایون فر و صفورا یزد چی مراجعه شد.
مشاهده
3- از اینترنت نیز مقالات مختلفی در مورد مطالعات اجتماعی و آموزش آن مطالعه گردید.
تجزیه وتحلیل وتفسیر داده ها
مشکل اصلی، ضعف در ماده ی درسی مطالعات اجتماعی می باشد که ازعلل اصلی آن می توان به نکات زیر اشاه نمود .
* آسان قبول شدن دانش آموزان
* همکاری کمتر اولیا در امر آموزش
* کم بودن ساعت درسی نسبت به حجم دروس
* اهمیت ندادن بعضی از همکاران به مطالعات اجتماعی
اگر سعی شود این مشکلات برداشته می شود .اگرتلاش وکوشـش دبیر ودانش آموزان به طور مستمر ادامه یابدو دبیر با استفاده از شیوه های جدید ، حل این مشکل اگرچه کاملا و صد در صد برطرف نشود ولی انشاء الله درصد بیشتری از این مشکل حل می شود .
ویژگی های کلاس درس مطالعات احتماعی
1- ویژگی های فضایی – کالبدی
2- ویژگی های روانی – عاطفی
درس مطالعات اجتماعی نقش مهمی بر عهده دارد و هدف غایی آن، پرورش شهروندان آگاه به حقوق و مسئولیت، پای بند به قانون، مومن و معتقد به ارزش های اخلاقی و مجهز به مهارت های لازم برای زندگی است. دست یابی به اهداف شناختی، مهارتی و ارزشی – نگرشی این برنامه از طریق هماهنگی همه ی عناصر برنامه از جمله محتوا و نحوه ی سازماندهی آن، روش های مناسب یاددهی و یادگیری و صلاحیت عوامل اجرایی اعم از اولیای آموزش و پرورش، مدرسه و معلم میسر می شود.
معلم مطالعات اجتماعی باید هم صلاحیت عام حرفه ای یعنی تسلط به دانش و اطلاعات تخصصی موضوع تدریس، توانایی و مهارت در امر تدریس و اداره ی کلاس و هم صلاحیت عاطفی مانند علاقه به امر تعلیم و تربیت دانش آموزان را داشته باشد.
معلم مطالعات اجتماعی به عنوان الگوی عملی بچه ها باید رفتار و گفتار مناسب و هم سویی داشته باشد تا از آثار دوگانگی در رفتار و گفتار نتایح معکوس این امر جلوگیری شود. هم چنین فضای اعتماد و احترام متقابل و به کارگیری شیوه های مشارکتی در فرایند و مراحل مختلف آموزش، مهم ترین رکن روابط معلم و دانش آموز در کلاس درس مطالعات اجتماعی است.
آموزش شیوه ی صحیح فکر کردن و تقویت مهارت های فرایند تفکر در زمینه ی مسایل و روابط اجتماعی و تصمیم گیری ها باید از طریق تعامل مناسب معلمان با دانش آموزان در موقعیت های مختلف در در کلاس به شیوه ای غیر مستقیم و موثر تحقق یابد.
معلم مطالعات اجتماعی نقش موثری در ایجاد جوّ همدلی، اعتماد و دوستی بین دانش آموزان ایفا می کند؛ از این رو به وجود آمدن فضای نشاط و سر زندگی ناشی از پیشرفت گروهی و دسته در کلاس به نحوه ی مدیریت معلم بستگی دارد.
بنا بر ماهیت درس مطالعات اجتماعی، معلم باید فردی اهل مطالعه باشد و با مطالعه ی مسمتمر رویدادهای جاری و مسایل اجتماعی، محیطی، اقتصادی و فرهنگی، از آگاهی های لازم برخوردار شود؛ به عبارت دیگر به روز بودن برای معلم مطالعات اجتماعی اولویت خاص دارد.
ارائه روش های پیشنهادی جهت حل مساله
دانش آموزان از همدیگر چیزهای زیادی می آموزند. آن ها اغلب راحت تر می توانند متوجه مطلبی شوند که یک تازه آموخته توضیح می دهد. اکثر دانش آموزان لذت می برند دست کم بخشی از وقت خود را صرف کار های گروهی کنند. پیشنهاد های زیر می تواند به شما کمک کنند تا بهره بیشتری از کار گروهی ببرید.
۱-در رابطه با دلایل خود برای فعالیت های گروهی، با دانش آموزان صادق باشید. با آن ها راجع به مزایای آموزش گروهی صحبت کنید.
۲-به جای رقابت، برای تشریک مساعی برنامه ریزی کنید. برای آن ها فعالیت های گروهی ترتیب بدهید تا تکالیف بین اعضای گروه تقسیم، و تجربه نصیب همه شود
۳-به دانش آموزان یاری دهید به همدیگر کمک کنند. دانش آموزان را تشویق به گرفتن تست از یکدیگر بکنید تا بتوانند به صورت غیر رسمی، همه در طرح سوالات منطقی و هم در پاسخ دهی به پرسش ها تمرین کنند.
۴-دانش آموزان را به ارزشیابی اوراق یکدیگر بگمارید. کمترین خاصیت این کار آن است که آن ها پاسخ های خود را با نمونه پاسخ هایی که به آن ها داده اید مقایسه کنند. متعاقباً با افزایش مهارت آن ها در ارزشیابی کار یکدیگر، می توانید آن ها را به انواع پیچیده تری از ارزشیابی، که در آن دانش آموزان با در نظر گرفتن یک ضابطه ی معین یا از قبل توافق شده نسبت به کار همدیگر اظهار نظر می کنند، تشویق نمایید.
۵-به دانش آموزان فرصت دهید به همدیگر درس بدهند. درس دادن به دیگران بهترین راه برای ثبت دانسته های خود است (شما آموزگاران این را می دانید).
۶-گرو های متفاوتی تشکیل دهید. وقتی دانش آموزان را برای همکاری های دسته جمعی گروه بندی می کنید، راجع به نحوه ی آرایش آن ها بیندیشید. در شرایط مختلف ممکن است بخواهید آن ها را در گروه های دوستی، گروه های بر اساس توانایی و یا تیم های یادگیری جای دهید تا محدوده قابلیت ها و توانایی ها را متعادل سازید.
۷-مواظب احساسات آن ها باشید. نسبت به رسیدگی به مشکلات بین فردی درون گروهی حساس باشید. هیچ دلیلی ندارد دانش آموزانی را که هیچ علاقه ای به یکدیگر ندارند وادار به همکاری بکنید. شاید لازم باشد طرح هایی احتیاطی در نظر داشته باشید تا در صورت بروز اشکال، آرایش گروه ها را تغییر دهید.
۸-از تنبلی جلوگیری کنید. بر فعالیت های گروهی نظارت کنید تا مطمئن شوید دانش آموزی در یکی از گروه ها تنبلی نمی کند و از مسئولیت شانه خالی نمی کند.
۹-دانش آموزان مشکل ساز را تقسیم کنید. گه گاه ترکیب گروه ها را تغییر دهید تا دانش آموزان محبوب یا مشکل ساز همیشه در گروه یکسانی باقی نمانند.
۱۰-اجازه دهید گروه ها حاصل کار خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند. به گروه ها فرصت دهید با تبادل اطلاعات، توضیحات و غیره در مورد نتایج نهایی فعالیت های همدیگر، از دانسته های هم استفاده کنند
با توجه به اطلاعات بدست آمده و شناخت علل بی علاقگی دانش آموزان به درس مطالعات اجتماعی تصمیم گرفتم روش های زیر را اجرا نموده تا از میزان علاقه دانش آموزان را افزایش دهم:
1. بالابردن سطح آرزوهای دانش آموزان
2. تشکیل گروه های کوچک
3. برقراری ارتباط مناسب با دانش آموزان
4. تهیه رسانه آموزشی
5. تهیه داستان های تاریخی
6. ارائه فهرستی از مشاغل
7. استفاده از شیوه های نوین تدریس
8 . استفاده از وسایل کمک آموزشی در تدریس
9 . تغییر دادن محرک ها در جریان تدریس
10 . مشاوره با معاون مدرسه
11 . ارائه گزارش در جلسه شورای دبیران
2 . راهنمایی و مشاوره با والدین
اقدام و اجرای راه حل های پیشنهادی
1. بالابردن سطح آرزوها- برای بالابردن سطح آروزها به دانش آموزان در جلسات متعدد متذکر شدم که هر انسانی با تلاش و کوشش می تواند موفق شود. انسان های موفق به دستاوردهای کم قانع نمی شوند و تلاش دارند با برنامه ریزی و پشتکار در انجام کارها موفقیت های خوبی داشته باشند. شما هم دارای توانایی های زیادی هستید و نباید خود را دست کم بگیرید. می توانید با تبدیل محدودیت ها به فرصت ها و استفاده از این فرصت ها در یادگیری درس ها موفق باشید. تفاوتی میان شما و آنهایی که موفق هستند، وجود ندارد. تنها تفاوت در این است که آنها از فرصت ها استفاده می کنند و در کلاس با دقت به درس گوش می کنند و مطالب را در همان کلاس یاد می گیرند. در ادامه از شخصیت های علمی که با کمترین امکانات موفق بودند صحبت کردم. با این شیوه سعی کردم سطح آرزوهای دانش آموزان را افزایش دهم. در این مراحل توجه و تمرکز بیشتری بر روی دانش آموزان داشته و بر روی آنها مطالعه مخصوص داشتم.
2. تشکیل گروه های کوچک- دانش آموزان را به گروه های کوچک همیار تقسیم کردم و به آنها فرصت دادم متن درس را به صورت انفرادی بخوانند و بصورت گروهی با هم بحث و گفتگو کنند و بعد به سوالات مطرح شده، پاسخ دهند. البته برای گروه هایی که فعالیت خودشان را با جدیت دنبال می کردند و مشارکت خوبی داشتند،جایزه در نظر می گرفتم. در این مراحل توجه و تمرکز بیشتری بر روی دانش آموزان داشتم.
3. برقراری ارتباط مناسب با دانش آموزان- سعی کردم ارتباط دوستانه ای با دانش آموزان داشته باشم در ابتدای ورودم به کلاس با آنها سلام و احوالپرسی می کردم و سعی کردم با نام کوچک آنها را صدا بزنم از تنبیه یا مجازات هایی که شخصیت آنها را زیر سوال می برد، پرهیز کردم. دانش آموزان را در تصمیم گیری ها مشارکت می دادم و از آنها خواستم که عملکردم را در کلاس نقد و بررسی کنند و انتقادها و پیشنهادهای خود را بیان کنند و نظرات آنها را در تدریس لحاظ می کردم. در این زمینه از راهکارهای بهبود ارتباط (هورنبای 1994 ) استفاده نمودم.
5. تهیه رسانه آموزش- در این زمینه از دانش آموزان خواستم که برحسب موضوعات درس از محیط پیرامون خود گزارش تهیه و به کلاس ارائه دهند. کار دیگر تهیه روزنامه دیواری بوده و برای این کار آنها نمره در نظر گرفتم تا دانش آموزان تشویق شوند کارشان را با جدیت انجام دهند.
6. تهیه داستان های تاریخی- ابتدا خود داستان های تاریخی را در کلاس می گفتم.برای نمونه ماجرای قتل آقامحمدخان قاجار را توضیح دادم و از شخصیت هایی چون میرزاکوچک خان که در تاریخ نقش داشتند صحبت می کردم و در ادامه دانش آموزان را تشویق کردم که آنها می توانند این کارها را انجام دهند.
7. بازدید از موزه- یکی دیگر از اقداماتی که با همکاری مدیر مدرسه انجام دادم
بازدید از موزه شهرستان نهاوند به همراه دانش آموزان بود. البته از آنها خواستم از این بازدید بصورت گروهی گزارش تهیه کنند و به کلاس ارائه دهند و گروهی که بهترین گزارش تهیه کردند مورد تشویق قرار گرفتند.
8. ارائه فهرست مشاغل- فهرستی از مشاغلی که مربوط به علم تاریخ و مطالعات اجتماعی بود تهیه نموده و در اختیار دانش آموزان قرار دادم. از جمله این مشاغل عبارتند از: باستانشناسی،کارشناس مسائل سیاسی، حقوق سیاسی، مورخ و دبیری تاریخ.
9. استفاده از شیوه های نوین تدریس- سعی کردم با توجه به موضوعات هر درس روش های خاصی را پیش بگیرم. یکی از این روش ها که برای تدریس انتخاب کردم، تدریس گروهی بود. از دانش آموزان خواستم متن درس را بخوانند و بصورت گروهی در مورد سئوالات مطرح شده من بحث کنند و جواب را برای کلاس بیان کنند. روش دیگرایفای نقش (ترموتوونین رشد آموزش تاریخ نشر 21 ) بود. در این روش از چند نفر از دانش آموزان خواستم که برحسب مطالب کتاب یک نقش را انتخاب و در کلاس برای دیگران بازی کند. و دیگران که به عنوان تماشاچی هستند موظفند در پایان به نقد وبررسی بپردازند. و اگر سوالاتی که مطرح شده پاسخ دهند.
10 . استفاده از وسایل کمک آموزشی در تدریس- در این زمنیه تصاویر و نقشه های سیاسی از کتاب ها و مجلات رشد آموزش تاریخ تهیه کردم و در موقع تدریس از آنها استفاده نموده تا ایجاد انگیزه نمایم و میزان تمرکز حواس آنها را بالا ببرم. همچنین از آنها خواستم تصاویر یا مطالبی تاریخی را تهیه کرده و به کلاس ارائه دهند تا از آنها استفاده کنم.
11 . تغییر دادن محرک در جریان تدریس- در زمان تدریس سعی کردم حرکات و سخنان خود را تغییر دهم همراه با تغییر آهنگ، صدا و چهره با شور و شوق تدریس می کردم و علاقه خود را به تدریس نشان می دادم و با دانش آموزان ارتباط چشمی برقرار می کردم تا از این طریق دانش آموزان با علاقه به درس گوش دهند.
12 . راهنمایی و مشاوره با مدیر و معاون مدرسه- از مدیر و معاون مدرسه خواستم زمانی که اولیای دانش آموزان به مدرسه مراجعه می کنند ابتدا از نقاط قوت دانش آموزانشان صحبت کنند و بعد به نقاط ضعف آنها بپردازند، زیرا برخی از والدین احساس می کند چون فرزندانشان وظایف خود را به خوبی انجام نداده اند، موجب شرمساری آنها خواهند بود و وقتی به مدرسه می آیند مورد سرزنش قرار خواهند گرفت.
13 . ارائه گزارش در جلسه شورای دبیران- گاهی اوقات شما به عنوان یک دبیر از همکاران و مسئولان تقاضای کمک داریم در هر حال تقاضاکردن از دیگران گاه برای ما دشوار است. اما در جلسه ی شورای دبیران سعی کردم تا اقداماتی که برای علاقمند کردن دانش آموزان به درس مطالعات اجتماعی انجام دادم گزارش داده و از همکاران درخواست کردم که بدون هیچ گونه ملاحظه ای به نقد و بررسی کارم بپردازم. و انتقادها و پیشنهادهای خود را بیان نمایند. در این راستا برای افزایش موفقیت در تقاضا کردن در موقعیت های مختلف مانتئی ( 1988 ) راهنمای مفیدی برای من بود. این راهکار به طور خلاصه عنوان می دارد
که درخواست خود را مستقیماً و سریع و دقیق بیان دارید و با آمادگی کامل پذیرای انتقادهای سازنده عزیزان باشیم.
14 . راهنمایی و مشاوره با والدین- در جلسات متعددی که با والدین داشتم اهمیت نقش خانواده را در علاقه مند کردن دانش اموزان به تحصیل بخصوص درس مطالعات اجتماعی یادآوری کردم و از آنها خواستم که وقتی بیشتری را برای برقراری ارتباط درست با فرزندانشان صرف کنند. از دانش آموزان خود بخواهند که موضوعات مختلف درس مطالعات اجتماعی را برای آنها شرح دهند. سعی کنند در منزل به آنها فرصت اظهار نظر بدهند و در تصیم گیری ها شرکت دهند. بر کار آنها نظارت داشته باشند. همیشه با من در ارتباط
باشند و این ارتباط را به خاطر کار قطع نکنند. سعی کنند علاقه خود را به فرزندان نشان دهند و آن را پنهان نکنند، چون دانش آموزان بسیار به آن نیاز دارند. کارهای خوبی که انجام می دهند آنها را تشویق کنند و جوایزی برای آنها بخرند و سعی داشته باشند در خرید جوایز به کتاب بیشتر توجه داشته باشند. اگر دچار اشتباه شدند سریع آنها را سرزنش یاتنبیه نکنند. بلکه راهنمایی و ارشاد کنند. در این قسمت روش آموزش موثر والدین (گوردن 1970 ) استفاده کردم.
ارزیابی نتایج
پس از اعمال راه حل های بیان شده پس از 4 ماه تغییرات ذیل در نگرش و رفتار دانش آموزان بوجود آمد که باعث واکنش و اظهارنظرهای مثبت والدین و همکاران شد.
بعضی از تغییرات به شرح ذیل می باشد:
1. دانش آموزان نسبت به آینده تحصیل خود امیدوار شده و با علاقه وارد کلاس می شدند و به درس با دقت گوش می کردند. در پرسشنامه ای که قبلاً تهیه کردم میزان علاقه ی دانش آموزان را مجدد اً بررسی کردم که 44 % درصد دانش آموزان به درس مطالعات اجتماعی و 88 % نسبت به معلم علاقمند شدند. و 55 % درصد دانش آموزان احساس می کردند درس مطالعات اجتماعی برای آنها مفید است.
2. در گروه مشارکت فعال داشتند و کارهای گروهی را با جدیت تمام انجام می دادند و داوطلب ارائه آن برای دیگران می خواندند.
3. توان خواندن متن افزایش پیداکرد و همان دو نفری اکراه داشتند که متن درس را بخوانند در ادامه کار با علاقه متن درس را برای دیگران می خواندند.
4. رسانه آموزشی را تهیه بصورت روزنامه دیواری به کلاس ارائه می دادند و خواستار این بودند روی دیوار کلاس نصب شود.
5. در طی جلسه ای که با والدین دانش آموزان داشتم، عنوان کردند که فرزندانشان از آنها می خواستند که برای آنها روزنامه، کتاب هایی پیرامون مطالعات اجتماعی بخرند تا آنها مطالب مربوط به موضوعات درسی را در آنها پیدا کنند.
6. والدین عنوان کردند که دانش آموزانشان علاقه مند به درس مطالعات اجتماعی شده و برای آنها توضیح می دادند و مطالبی پیرامون مطالعات اجتماعی را برای آنها می گفتند.
7. در موقع تدریس، فعالانه در بحث ها شرکت می کردند و سئوالاتی که مطرح می کردم سعی داشتند پاسخ دهند، حتی درصورت غلط بودن پاسخ ها، اظهار پشیمانی نمی کردند.
8. همکاران هم ابزار رضایت از دانش آموزان می کردند و عنوان کردند که دانش آموزان با علاقه بیشتر به درس توجه دارند و نمرات آنها نسبت به گذشته افزایش پیدا کرد.
9. نمرات درس مطالعات اجتماعی نسبت به گذشته افزایش یافت
موانع و محدودیت ها
1. تهیه وسایل کمک آموزشی به اندازه استفاده کل دانش آموزان مشکل بود.
2. زمان تدریس درس مطالعات اجتماعی بسیار کم و فرصت کافی نداشتم تا از امکانات بیشتر و بهتر استفاده کنم و دانش آموزان را بیشتر درگیر آن کنم.
3. حضور کمی که در مدرسه داشتم این فرصت را پیدا نکردم تا ارتباط بیشتر با اولیا و دانش آموزان داشته باشم و کار بیشتر در این زمینه انجام دهم.
اهداف کلی برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ی اول متوسطه (هفتم)
تفکر و تعقل:
– پرورش مهارت های فرایند تفکر نظیر (درک روابط علّی، پرسش گری، کشف کردن، نتیجه گیری، پیش بینی، استنباط کردن، تجزیه و تحلیل کردن، طبقه بندی، نقادی و … )
– تقویت صلاحیت های عقلانی نظیر تشخیص درست از نادرست و خوب از بد، قضاوت براساس معیارهای عقلانی و دینی، قضاوت براساس شواهد و مدارک.
ایمان، باور و علایق:
-تقویت ایمان به خداوند، پیامبر اسلام و اولیای الهی؛
– علاقه مندی به آداب و سنن، مفاخر و شخصیت های علمی، فرهنگی و مذهبی؛
– باور به حفظ دست آوردهای انقلاب اسلامی و حفظ نظام جمهوری اسلامی ایران؛
– علاقه مندی به برقراری عدالت و احقاق حق خود و دیگران و اعتقاد به ظلم ستیزی و حمایت از مظلومان، نیازمندان و مستضعفان در سطوح مختلف (محلی تا جهانی)؛
– تمایل پیدا کردن به همکاری، مشارکت و هم یاری در سوح مختلف اجتماعی؛
– باور به اهمیت خانواده به عنوان اساس جامعه و تمدن و…
اهداف کلی برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ی اول متوسطه (هفتم)
علم و آگاهی:
– علل و عوامل دخیل در دگرگونی ها و تغییرات منابع، مکان ها، فعالیت های اقتصادی و نظام های اجتماعی را در طی زمان درک کنند.
– از تغییر و تحولات و تداوم ها در زندگی اجتماعی و برخی رویدادهای مهم تاریخی قبل از اسلام در ایران آگاه شوند و روابط علت و معلولی رویدادها را دریابند.
– با چگونگی روابط متقابل جوامع انسانی با محیط های طبیعی و تنوع شیوه هایزندگی در سطوح مختلف (محلی تا ملی، قاره ای و جهانی) آشنا شوند و الگوهای پراکندگی پدیده ها و سیستم های طبیعی و انسانی را در این سطوح درک کنند.
– با برخی منابع، استعدادها و توان ها و قابلیت های محیطی و انسانی کشور برای توسعه و پیشرفت آشنا شوند و ضروت و اهمیت حفاظت از محیط را در سطوح مختلف در کنند.
– حقوق و مسئولیت های فردی و اجتماعی را در محیط های مختلف (خانواده، مدرسه، محله، شهر و روستا، کشور و جهان) بشناسند.
– ساختار، کارکرد و نحوه برقراری ارتباط مناسب را با برخی نهادها، موسسه ها و سازمان هایی که در تامین انواع نیازهای فردی و اجتماعی (از خانواده و مدرسه تا نهادهای اداره کننده جامعه نظیر قوای سه گانه و حکومت) نقش دارند را بشناسند.
– میراث فرهنگی به جای مانده از دوره های تاریخی قبل از اسلام در ایران شامل؛ آداب و سنن و آثار هنری – معماری، مفاخر و شخصیت های علمی، فرهنگی، مذهبی و … را بشناسند.
– عناصر و مولفه های هویت (تعلق و تعهد در سطوح مختلف: تعلق به فرهنگ ایرانی – اسلامی و تعهد و احساس مسئولیت تا قیاس جهانی) را درک کنند.
– اهمیت منابع و نقش آن ها را در تامین نیازها بشناسند و برخی شیوه های حفاظت و بهره برداری از آن ها را بدانند.
– با انواع فعالیت های اقتصادی و برخی تحلات مربوط به آن ها و مسایل مربوط به اشتغال، فرهنگ کار و بهره وری آشنا شوند.
عمل (مهارت)
– توانایی بررسی و کند و کاو در موضوعات محیطی و اجتماعی و مراحل مختلف آن شامل (طرح سوال های روشن، شناسایی، منابع اطلاعات، تفسیر و تجزیه و تحلیل مدارک و شواهد، جمع آوری داده ها، طبقه بندی اطلاعات، نتیجه گیری و جمع بندی و … )
– بتوانند دانش و اطلاعات را در الگوها و موقعیت های جدید به کار ببرنند، روش ها یا محصولات جدیدی ابداع کنند، به مسایل غیر منتظره پاسخ دهند و درباره ی موضوعات محیطی و اجتماعی پیشنهادهایی ارائه کنند.
– توانایی مشارکت و کارگروهی را در محیط ها و جوامع گوناگون (خانه، مدرسه، محله و …) به دست آورند.
– بتوانند رابطه موثر و مفید با دیگران و با نهادهای مختلف در مقیاس های (خانه، مدرسه، محله و جامعه) برقرار کنند.
– بتوانند ضمن برقراری ارتباط مناسب با منابع مختلف اطلاعاتی (فهم روابط علت و معلولی، توالی موضوعات، درک متن، ارتباط و عناصر یک رویداد یا پدیده و …) ایده ها و اطلاعات را به شکل های مختلف پردازش و بیان کنند.
– بتوانند موضوعات محیطی و اجتماعی را بر مبنای استنباط و تلقی خویش، نقد و بررسی کنند، احساس و نظر خود را بیان نمایند و آینده ترجیحی و احتمالی را در برخی زمینه ها پیش بینی کنند.
اخلاق:
– احساس مسئولیت و تعهد نسبت به رعایت تکالیف اخلاقی و وظایف فردی – اجتماعی و شهروندی در سطوح مختلف (زندگی خانوادگی، مدرسه، محله، کشور و جهان)
– قدر شناسی و احترام نسبت به اعضای خانواده، اولیای مدرسه و خدمت گزاران جامعه.
(برون داده های یادگیری) اهداف پایه اول متوسطه (هفتم) درس مطالعات اجتماعی
حوزه موضوعی
شماره
هدف ها (پیامدهای یادگیری)
زمان، تداوم و تغییر
1
2
دانش آموزان خلاقیت و ابتکارات ایرانیان باستان را در زمینه فعالیت های اقتصادی، اجتماعی، حرف، هنر و … بررسی و بیان می کنند و برخی تداوم ها را نشان می دهند.
دانش آموزان با بررسی شواهد و مدارک، عناصر و ویژگی های تمدن های کهن در ایران را شناسایی و برخی روش ها و ابزار مطالعه در تاریخ را به کار می برند.
فرهنگ و هویت
3
4
دانش آموزان لزوم حفاظت از میراث فرهنگی را بیان کنند و نقش موزه ها را در امر حفاظت از میراث فرهنگی شناسایی و اطلاعاتی درباره برخی میراث فرهنگی فراهم می آورند و به میراث فرهنگی ارج می نهند.
دانش آموزان دستورالعمل آموزه ها و آداب دینی را در روابط اجتماعی و فعالیت های اقتصادی (رابطه با خلق) و روابط با محیط طبیعی (عالم خلقت) تجزیه و تحلیل و این آموزه ها را به کار می بندند.
فضا و مکان
ه
6
دانش آموزان با استفاده از وسایل و روش های جغرافیایی پراکندگی جمعیت در ایران و عوامل موثر بر آن و نیز ویژگی های انواع و نواحی مهم گردش گری در ایران را شناسایی و معرفی کند.
دانش آموزان ویژگی های نواحی آب و هوایی و زیست بوم های ایران را بیان می کنند و علل و پیامدهای تخریب محیط زیست بوم ها را بررسی کرده و راهکارهایی را برای حفاظت از زیست بوم محل زندگی خود ارائه دهند.
نظام اجتماعی
7
8
دانش آموزان نقش برخی موسسات اجتماعی در مقابله با حوادث را بررسی کرده و کارکردها و ویژگی ها و چگونگی ارتباط با برخی از این موسسات مثل بیمه و هلال احمر را بیان می کنند.
دانش آموزان برخی حقوق و تکالیف خود را در سطح خانه و مدرسه و جامعه و محیط زندگی شناسایی و نسبت به احقاق حقوق و رعایت تکالیف خود حساس می شوند و لزوم قوانین و مقررات را در سطوح مختلف بررسی و نقش و وظایف قوه مقننه را تشریح کنند.
منابع و فعالیت های اقتصادی
9
10
دانش آموزان مصادیقی از اتلاف یا تخریب منابع را شناسایی و بررسی و برای محافظت از منابع پیشنهاداتی ارائه و نسبت به حفاظت از منابع حساسیت نشان می دهند.
دانش آموزان اطلاعاتی پیرامون ویژگی های تولید، توزیع و مصرف کالا در محیط زندگی فراهم نموده و اصول و الگوهای بهینه مصرف را شناسایی و به کار می گیرند.
راهبردهای یاددهی- یادگیری و محیط های یادگیری در آموزش مطالعات اجتماعی
راهبردهای یاددهی و یادگیری
فعالیت های میدانی، مشاهده آثار طبیعی و مصنوعی، کارگروهی، بحث گروهی، ایفای نقش، روش حل مساله، مدل سازی، کار با منابع و ابزار در تاریخ و جغرافیا، نمایش فیلم، بیان افکار و ایده ها، بارش مغزی، مطالعه موردی، بازدید از آثار تاریخی، بازدید از مناطق جغرافیایی و مراکز خدماتی، دعوت از افراد مطلع در رشته های مختلف، نمایش اسلاید، رو4ش کاوش گری، تدریس گروهی و معلم دانش آموز، ساخت پاورپوینت، روش هم یاری و …
محیط های یادگیری
محیط کلاس و مدرسه، محیط خانه، مراکز مذهبی، نهادهای اجتماعی، محیط های جغرافیایی، مراکز شهری و روستایی، بناهای تاریخی، ادارات و مراکز خدماتی، موزه ها، مراکز تولیدی، پارک ها، مراکز فرهنگی و گردش گری فرهنگ سراها- مساجد- کارگاه های تولیدی.
منابع و مآخذ
1. اصغرپور، حمید( 1383 )، مشاوره با دانش آموزان در مدارس (مهارت هاکاربردها) برای معلمان مشهد، موسسه فرهنگی و هنری و انتشاراتی ضریح آفتاب.
2. خیراندیش، عبدالرسول ( 1384 ) آموزش رسمی تاریخ (ضرورت ها و تنگناها)،. رشد آموزش ، شماره 18
3. سیف، علی اکبر ( 1382 )، روش های اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، تهران،آگاه.
4. شعبانی، حسن ( 1382 )، مهارت های آموزش و پرورش (روش ها و فنون تدریس) تهران، سمت.
5. لوگال، آندره ( 1379 )، شکست های تحصیلی (شناخت و جبران)، ترجمه محمدرضا شجاع رضوی، مشهد، آستان قدس رضوی.
6. ملک محمدی، حمید ( 1384 )، ایفای نقش، شیوه ای در تدریس اجتماعی ، رشد . آموزش تاریخ
7. نوروزی، جمشید ( 1383 )، کتاب های درسی از نگاه تعدادی از. دانش آموزان، رشد آموزش ، شماره 14
8. نوروزی ، جمشید ( 1383 )، کتاب های درسی در کشور آلمان، رشد آموزش . شماره 16
باسمه تعالی
جمهوری اسلامی ایران
اداره کل آموزش و پرورش استان …
اداره آموزش و پرورش شهرستان …
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم با جذاب نمودن کلاس علاقه مندی و نشاط را در دانش آموزان کلاسم در درس مطالعات اجتماعی فراهم آورم؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
پست سازمانی :
آخرین مدرک تحصیلی :
رشته تحصیلی :
دوره تحصیلی :
سمت فعلی :
شماره پرسنلی :
4