پروپوزال حسابداری
عنوان
عوامل موثر در انتخاب روشهای حسابداری موجودی مواد و کالا وتاثیر آن بر کیفیت سود آوری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار
مقدمه
روش های حسابداری1 مورد استفاده در شرکتها دارای پیامدهای اقتصادی2 بوده و بر توزیع ثروت موثر است. در شرکتهای سهامی افراد به امید افزایش ثروتشان سرمایه گذاری می کنند. روش های حسابداری مورد استفاده بر ثروت سرمایه گذاران اثر دارد. انتخاب روش های حسابداری برای افزایش رفاه سهامداران و حداکثر کردن رفاه مدیریت به کار می رود.ادبیات حسابداری شامل مطالعاتی است که روابط بین متغیر های خاص شرکت و سیاست انتخاب حسابداری به وسیله مدیران را آزمایش می کند. بسیاری از این مطالعات متکی بر مطالعات مقطعی یا طرح های تجربی مقایسات زوجی است و بر ارتباط بین روش انتخاب حسابداری و ویژگیهای متنوع خاص شرکت تاکید می کنند. انتخاب از بین مفروضات متفاوت ارزشیابی موجودی کالا و تاثیری که بر کیفیت سود آوری3 واحد تجاری دارد یک نمونه از انتخاب های حسابداری است. از مهمترین فاکتورهایی که گروه تحلیلی Gradient در ارزیابی کیفیت سود مورد توجه قرار داده اند موجودی مواد و کالا می باشد.کیفیت اندازه گیری موجودی کالای شرکت مستقیماً به محافظه کاری4 و بی طرفی5 در محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته بستگی دارد. بویژه، اگر بهای تمام شده کالای فروش رفته شرکتی کمتراز واقع ارائه شده باشد آنگاه سودآوری شرکت بالاتر از واقع گزارش می شود و بالعکس. در هنگام ارزیابی کیفیت اندازه گیری موجودی کالا، مهمترین مواردی که بایستی مورد توجه و بررسی قرار گیرند، عبارتند از:سطح و تغییر در کل موجودیهای کالا نسبت به فروش، روند حاشیه فروش، روش ارزیابی موجودیهای کالاو چگونگی تاثیر آن بر سود گزارش شده، رابطه بین انواع مختلف حسابهای موجودیهای کالا از قبیل مواد خام، کالای درجریان ساخت و کالای ساخته شده، روش مورد عمل شرکت برای اندازه گیری و ارائه موجودیهای کالا در مقایسه با دیگر شرکتهای صنعت.در این تحقیق سعی گردیده تا تاثیر ویژگیهای خاص شرکت را بر تصمیم گیری های مدیریت در انتخاب روشهای حسابداری موجودی کالا سنجید و تاثیر آن انتخاب را بر روی کیفیت سود آزمون نمود.
ویژگیهای خاص شرکت با معانی زیر در این تحقیق مورد آزمون قرار می گیرد:
اندازه شرکت6 : فروش خالص شرکت
نسبت اهرم7 : تقسیم نمودن کل بدهیها به حقوق صاحبان سهام
نسبت سرمایه در گردش8 : تفاضل دارائی جاری و بدهی جاری
نوع صنعت9 : طبقه بندی شرکتهای پذیرفته شده در بورس
تاریخچه مطالعاتی
تحقیقات انجام شده در خارج از کشور به طور خلاصه در جدول زیر تشریح گردیده است:
جدول 1-1 خلاصه مطالعات تجربی انتخاب روشهای حسابداری موجودی کالا
مطالعه
متدولوژی
دوره مطالعه شده
نتایج : متغیر های معنی دارS، متغیر های غیر معنی دار(NS)
الگستون ات ال(1976)
مقایسات زوجی با به کارگیری آزمون کای مربع
1971-1946
تغییرات مدیریتS، صنعت S حسابرسیS
هاگرمن و زمیجوسکی
آزمون U من ویتنی
1975
فروش خالصNS ، جمع دارائیهاNS ، ریسکNS ، طرح پاداش مدیریتNS ، سرمایه بری S، نسبت تمرکزNS
بیدل 1980
مطالعه مقایسات زوجی با استفاده از آزمونهای ویلکاکسون و ساین
1975-1972
ذخیره مالیات برآوردیS ، اندازهS ، طبقه بندی صنعتS ، نرخ متوسط رشد موجودی S
زمیجوسکی و هاگرمن 1981
آزمون U من ویتنی
1975
اندازهS ، نسبت تمرکزS ، طرح پاداش مدیریت S، جمع بدهی بر جمع داراییS ، ریسکS ، سرمایه بریNS
مورس و ریکاردی 1983
سری های زمانی و مقایسه بین صنعتی با بکارگیری آزمون T
1978-1938
منافع مالیاتS ، اندازه شرکتS ، رشد سودS ، نسبت پرداخت سود سهامNS ، نسبت خالص دارائی مشهود بر بدهی بلند مدتNS ، نسبت سود بر هزینه بهرهNS
عبدالخلیق 1985
تجزیه و تحلیل به روش رگرسیون
1974
طرح پاداش مدیریتNS
هانت 1985
مطالعه مقایسات زوجی با استفاده از آزمون پارامتریک و ناپارامتریک
1975-1974
اهرم S، طرح تمرکزNS ، پرداخت سود سهامNS ،نسبت جاریNS ، پوشش بهره NS،کنترل شرکتNS
لی و هیسه 1985
تجزیه و تحلیل FIFO درمقابل LIFO با استفاده از آزمون T
1980-1960
نوسان سود حسابداری NS، نسبت بدهی به سرمایهNS ، نوسان قیمتS ، نوسان موجودیS ، اندازه شرکت NS، تمرکز سرمایه S، گردش موجودیS ، اعضاء صنعت برای صنعت نشر، برای صنایع دیگرNS
کاستر و سیمون 1986
تجزیه و تحلیل با استفاده از لاجیت
1983
زیان خالص عملیاتی انتقالی به دوره بعد S، اهرم NS، خط بازرگانی S، سال مالی S، روش حسابداری بر استهلاک و سرمایه گذاری مالیات بستانکارS
لی و پتروزی 1989
آزمون ویلکاکسون و من ویتنی 1989
1980-1969
نوسان بهای تمام شده کالای فروش رفته S، تکرار نقدینگی موجودی S،تمرکز نقدینگی موجودیS ، نوسان موجودی S
لینداهل 1989
مدل پویا مارکو – سری زمانی
1981- 1962
قیمت های فاکتور S، اندازهS ، عضوصنعت S، ثباتS ، نابابی NS، زیان مالیاتNS ، هزینه نقدینگی NS، تعهد قراردادیNS ، اندازه نسبی موجودیNS ، نسبت گردشNS ، نرخ تخفیفNS
نایهوس 1989
آزمون لاجیت و کای مربع
1980
سطح مالکیت مدیریتی S، تمرکز مالکیت خارجی S، اندازهNS ، نوسان موجودیS ، اهرم NS، صنایع غذایی الکترونیک و نشرS ، صنایع تولید چوبNS
شیو 1990
آزمون U من ویتنی
تایوان 1988
اندازهNS ، اهرم NS
آر کلوس وترن هولم 1991
آزمون T
کانادا 1984
اندازه S،نسبت تمرکزS ، سرمایه بریS ، ریسکNS ، میزان موجودیNS ، مالکیت خارجی NS، طرح پاداش مدیریتNS ، ضرورت های تقسیم سود NS، اهرمS
کاشینگ لکلر
آزمون T و کای مربع
ذخیره مالیات برآوردیS ، میزان موجودی S، متوسط زیان مالیاتی انتقالی به دوره های آینده NS، نوسان موجودیS ، نابابی موجودیS ، اندازه شرکتS ، اهرم نسبت جاریS
کو 1993
آزمون لاجیت و T
1988
اهرم S، اندازه S، سرمایه بری NS، مالکیت مدیریتیNS
صلاح کو البوخایت 1998
آزمون من ویتنی و رگرسیون یک متغییره و چندگانه
عربستان صعودی 1994
اندازهNS ، سرمایه بری NS، نسبت بدهی به سرمایهNS ، طرح های پاداش مدیریت NS، نسبت جاریNS ، نسبت موجودی به فروشNS ، نوع صنعتS
بیان مسئله
مدیران مطابق با روش های پذیرفته شده اختیار اعمال انتخاب های حسابداری را دارا می باشند که این اختیارات باعث توزیع مجدد ثروت در میان طرف های قرارداد می شود که در این حالت می گویند مدیران ممکن است فرصت طلبانه عمل کنند. سیاست انتخاب روش های حسابداری موجودی کالا نیز که یکی از انتخابهای حسابداری است،منجر به سودهای متفاوت و ذخایر مالیاتی متفاوت می گردد که ممکن است ویژگیهای شرکت در سیاست انتخاب حسابداری موثر باشد.همچنین این انتخابها موجب ایجاد جریان های نقدی متفاوت در شرکت می گردد در این تحقیق این سوال مطرح شده که عوامل موثر بر انتخاب روشهای حسابداری موجودی کالا چه می باشد و روش انتخابی چه تاثیری بر کیفیت سود آوری دارد. به عبارت دیگر آیا اندازه شرکت،میزان بدهی به سرمایه،میزان سرمایه در گردش و نوع صنعت می تواند در انتخاب روش های حسابداری موثر باشد یا نه؟ و روش انتخابی چه تاثیری بر سود آوری داشته است.
فرضیه های تحقیق
استقرار و تبیین درست و گویای فرضیه آغاز راهی است که روش علمی نام گذاری شده است. فرضیه خود حاصل مطالعات و بررسیهای دقیق در یافته های پیشینیان است که مبانی نظری یک حوزه از علم را پی ریزی نموده اند. یکی از خصوصیات فرضیه توانایی پاسخی دوگانه از یک سوال است که به صورت فرضیه (H0) و فرضیه جایگزین (H1) بیان می شود. بنابراین می توان گفت که فرضیه چیزی است که محقق به دنبال آن می گردد و حدسی زیرکانه و علمی درباره پی آمد پژوهش می باشد (پاشا شریف ، 1387،ص87)10.
از آنجا که در این تحقیق هدف تعیین عوامل موثر بر انتخاب روشهای حسابداری موجودی کالا می باشد لذا فرضیه های تحقیق به صورت زیر بیان شده اند:
فرضیه اندازه11:
"روشهای حسابداری موجودی کالا با توجه به اندازه های متفاوت پذیرفته شده در بورس متفاوت است."
فرضیه نسبت بدهی به سرمایه12:
"بین انتخاب های حسابداری موجودی کالا و نسبت بدهی به سرمایه رابطه معنی داری وجود دارد."
فرضیه سرمایه در گردش13:
"بین انتخاب های حسابداری موجودی کالا و سرمایه در گردش رابطه معنی داری وجود دارد."
فرضیه نوع صنعت14:
" روشهای حسابداری موجودی کالا با توجه به نوع صنعت در شرکتهای پذیرفته شده در بورس متفاوت است."
فرضیه مقایسه15 :
"بین انتخاب روش حسابداری موجودی مواد و کالا (FIFO) و سود آوری رابطه معنی داری وجود دارد."
ضرورت انجام تحقیق
یک بررسی درباره تحقیق بر گزارشگری مالی در صحنه بین الملل نشان می دهد که کارهای تحقیقی بسیاری در حال حاضر به کشورهای توسعه یافته اختصاص یافته و در کشورهای سوسیالیستی و در حال توسعه تحقیقات حسابداری کمتر صورت گرفته است (میک و سوداگاران،1990،ص 147)16. بنابراین آنها اظهار نمودند که ادبیات بیشتری درباره روشهای حسابداری و گزارشگری در کشورهای سوسیالیستی نسبت به کشورهای در حال توسعه وجود دارد. با بررسی به عمل آمده از تحقیقات حسابداری انجام شده در ایران،به این نتیجه رسیدیم که در مورد انتخاب های حسابداری هیچ تحقیقی انجام نشده،بنابراین نیاز به تحقیقاتی در این مقوله در کشور احساس می شود. این تحقیق می تواند نقطه شروعی برای تجزیه و تحلیل حسابداری مالی شرکت و نحوه گزارشگری در ایران بالاخص با جنبه ترجیحات مدیران در تغییر سیاستهای حسابداری شرکت باشد. همچنین چارچوبی برای تجزیه و تحلیل و توضیح انتخاب حسابداری موجودی کالا برای استفاده کنندگان متفاوت از اطلاعات حسابداری تهیه می کند.
اهداف تحقیق
هدف از این مطالعه آزمایش تجربی انتخاب روش های حسابداری موجودی کالا در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. از آنجایی که مفروضات متفاوت جریان هزینه در ارزشیابی موجودی کالا می تواند منجر به سود حسابداری،ذخایر مالیاتی و جریان نقدی متفاوت در شرکت شود،بنابراین سیاست های متفاوت در انتخاب روش های موجودی کالا می تواند منجر به ارزش های متفاوت در شرکت شود.
محرک های اقتصادی مدیریت17 برای انتخاب روش حسابداری برای پنج گروه استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری شرکت دارای اهمیت می باشد. در داخل هر یک از این گروههای استفاده کنندگان،کاربردهای متفاوتی از اطلاعات حسابداری شرکت که ممکن است بر انتخاب های روش حسابداری توسط شرت موثر باشد طرح شده است. این گروهها عبارتند از:
1- مشتریان18: مشتری از اطلاعات حسابداری شرکت که به طرز تلقی توافق های تلویحی بین شرکت ها و مشتریانشان همچون کیفیت عملکرد،تامین مداوم کالا و خدمات،دسترسی مداوم به قطعات و خدمات بستگی دارد،استفاده می کند بنابراین دوام محصول رابطه مثبتی با انتخاب مدیریت از روش حسابداری افزاینده سود دارد.
2- عرضه کنندگان19: همانند مشتریان، عرضه کنندگان شرکت تاکید به توافق های تلویحی بین شرکت و عرضه کنندگان را دارند. این توفق های تلویحی معمولا در ارتباط با زمان پرداخت و تقاضای مداوم برای عرضه کنندگان محصولات و خدمات است. بنابراین میزان موجودی شرکت انتظار می رود ارتباط مثبتی با انتخاب مدیریت از روش های حسابداری افزاینده سود داشته باشد.
3- کارمندان20: لیبرتی و زیمرمن21 (1986) یک فرضیه مذاکره که پیش بینی می کرد مدیریت شرکتهایی که عضو قرارداد اتحادیه کارگری هستند احتمالا روش های حسابداری کاهنده سود را انتخاب می کنند.
4- تامین کنندگان سرمایه22: این مقوله بر استفاده از اطلاعات حسابداری به وسیله تامین کنندگان سرمایه(مانند بستانکاران کوتاه مدت ،بدهی های بلند مدت،سرمایه گذاران). ادعاهای تلویحی،قراردادهای صریح و تصمیم گیرندگان عمومی می باشد.
5- تدوین کنندگان مقررات23: بسیاری از مطالعات تجربی که ارتباط بین تدوین کنندگان و انتخاب های روش های حسابداری مدیریت را آزمایش می کنند بر دیدگاه سیاسی شرکت تاکید دارند. بنابراین مدیریت شرکت ها بستگی به وضعیت سیاسی به احتمال زیاد روش های حسابداری کاهنده سود را به کار می برند (بیمر،1990،ص42).24در این تحقیق سعی شده که متغیرها و ویژگیهای شرکت که در انتخاب حسابداری موجودی کالا ممکن است موثر باشد از طریق تجزیه و تحلیل صورتهای مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شود.
حدود مطالعاتی
با توجه به موضوع تحقیق،جامعه آماری این تحقیق کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال 1385تا 1388 به استثنای شرکت های سرمایه گذاری (به خاطر نداشتن موجودی) می باشد.
جمع آوری اطلاعات با مراجعه به لیست شرکتهای پذیرفته شده در سایت بورس اوراق بهادار که در دوره زمانی مذکور بوده است جمع آوری می گردد. پس از اطلاعات بدست آمده جهت آزمون فرضیات در طی دوره چهار ساله میانگین تهیه می شود.
تعریف واژگان کلیدی و اصطلاحات
1- اندازه:
برای تقسیم شرکت ها به شرکتهای بزرگ و کوچک(اندازه شرکت ها) میانگین فروش خالص شرکتهادر طی دوره چهارساله محاسبه و به ترتیب صعودی مرتب کرده سپس به دو گروه کوچک وبزرگ تقسیم می شود(کریس رولند،2002،ص32)25.
2- نسبت بدهی به سرمایه:
به عنوان جمع بدهی ها به جمع حقوق صاحبان سهام محاسبه می شود.برای تقسیم شرکت ها به نسبت بدهی به سرمایه بالا و پائین،میانگین نسبت مزبور در طی چهارسال محاسبه و به ترتیب صعودی مرتب شده سپس به دو گروه نسبت بدهی به سرمایه بالا و پائین تقسیم می شود(کریس رولند،2002،ص32)26.
3- سرمایه در گردش:
در این تحقیق سرمایه در گردش به عنوان اختلاف بین دارائی های جاری منهای بدهی های جاری تعریف می شود. شرکت ها به دو گروه سرمایه در گردش بالا و پائین تقسیم می شوند. برای این منظور از سرمایه در گردش شرکت ها طی چهار سال میانگین گرفته سپس شرکتها را به دو گروه سرمایه در گردش بالا و پائین تقسیم می نماییم(کریس رولند،2002،ص33)27.
4- طبقه بندی صنعت:
در این مطالعه طبقه بندی صنعت مطابق با طبقه بندی انجام شده توسط بورس می باشد.
5- موجودی کالا:
در این تحقیق منظور از موجودی کالا،کالای ساخته شده است.
اهداف تحقیق
هدف اصلی تحقیق در این مطالعه توصیف رفتار انتخاب روشهای حسابداری موجودی کالا و همچنین تاثیر انتخاب روش حسابداری موجودی کالا28 بر کیفیت سود آوری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. انتخاب های حسابداری موجودی کالا ایجاد تغییرات عمده در جریان های نقدی شرکت و درآمد مشمول مالیات می گردد. هدف اصلی این تحقیق نیز مطالعه انتخاب های روش حسابداری موجودی کالا و تاثیر انتخاب روش حسابداری موجودی کالا بر کیفیت سود آوری در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که ویژگی های شرکت از جمله اندازه شرکت،میزان اهرم،میزان سرمایه در گردش و نوع صنعت ممکن است بر انتخاب ها موثر باشد و روش انتخابی موجودی کالا (FIFO) کیفیت سود آوری را بهبود دهد.
تهیه وتنظیم فرضیه
بسط فرضیه های تحقیق
تحقیق حسابداری موجودی کالا یک ارتباط بین ویژگیهای خاص شرکت و حساسیت و نحوه عمل مدیران در انتخاب های حسابداری موجودی کالا شناسایی می کند. فرضیات زیر درباره عوامل موثر بر انتخاب حسابداری موجودی کالا موثر هستند ارائه گردیده است:
فرضیه اندازه
تئوری هزینه های سیاسی یک ارتباط بین دید سیاسی و احتمال روش های حسابداری که سود گزارش شده را افزایش یا کاهش دهد اظهار می گردد. فرضیه اندازه که مبتنی بر تئوری هزینه سیاسی به وسیله تئوری واتزوزیمرمن ،1987، و شواهد تحقیق در ارتباط با شرکت های ایالات متحده می باشد بنابراین انتظار می رود که مدیران شرکت های نسبتاٌ بزرگ به احتمال زیاد روش های حسابداری موجودی کالا کاهنده سود را انتخاب می کنند. اثر اندازه بر انتخاب های حسابداری موجودی کالا از طریق فرضیه زیر تست شده است:
فرضیه اول :
"روشهای حسابداری موجودی کالا با توجه به اندازه های متفاوت پذیرفته شده در بورس متفاوت است."
فرضیه اهرم
استفاده از قراردادهای محدود کننده در توافق های بدهی منجر به کاهش توانایی مدیریت در انتقال ثروت از دارندگان اعتبار می شودئ واتروزیمرمن (1986) برخی از قراردادهای بدهی و هزینه های مربوط به کنترل قراردادهای بدهی را بررسی نمودند. گوپالاک ریشنان (1994) ارتباط بین نسبت بدهی به سرمایه و انتخاب های حسابداری را بررسی نمودند. بنابراین در ادبیات انتخاب حسابداری می توان نتیجه گیری نمود که مدیران شرکت های اهرمی احتمالاٌ روش های حسابداری انتخاب می کنند که افزاینده دارائی و افزاینده سود باشد.این بحث وجود دارد که مدیران شرکت های اهرمی و غیر اهرمی حساسیت یکسانی در انتخاب یک روش حسابداری افزاینده سود ندارند.بنابراین یک انتظار متفاوت از مشخصات انتخاب حسابداری برای شرکت های غیر اهرمی وجود دارد. پس اهرم به عنوان نمایندگی قراردادهای بدهی در ادبیات انتخاب حسابداری موجودی کالا به کار می رود.
فرضیه دوم :
"بین انتخاب های حسابداری موجودی کالا و نسبت بدهی به سرمایه رابطه معنی داری وجود دارد."
فرضیه سرمایه در گردش
در قراردادهای بدهی ، معمولاٌ یک سطح حداقلی از سرمایه در گردش به عنوان الزامات نگهداری دارائی تعیین شده است. کاشینگ ولکلر(1992) نسبت جاری در مطالعه شان از انتخاب موجودی به کار بردند. کاشینگ ولکلر ارتباط قوی بین نسبت جاری و انتخاب موجودی پیدا کردند.
فرضیه سوم:
"بین انتخاب های حسابداری موجودی کالا و سرمایه در گردش رابطه معنی داری وجود دارد."
فرضیه طبقه بندی صنعت
بیدل،1980، لی و هسیه ،1985، لینداهل ،1989، و نایهوس ،1989، اعضاء صنعت را به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفتند و یک رابطه بین انتخاب روش موجودی و برخی طبقات صنعتی پیدا نمودند. لی و هسیه یافتند که تمام شرکت ها در صنعت نشر در نمونه هایشان برای ارزشیابی موجودی کالای پایان دوره از روش FIFO استفاده می کنند.
لینداهل بین انتخاب موجودی و صنعت نشر رابطه پیدا کرد. نایهوس یک رابطه بین انتخاب موجودی و صنایع غذایی، الکترونیک و نشر پیدا نمود. اثر صنعت بر انتخاب های حسابداری موجودی کالا تحت فرضیه زیر آزمایش شده است:
فرضیه چهارم :
" روشهای حسابداری موجودی کالا با توجه به نوع صنعت در شرکتهای پذیرفته شده در بورس متفاوت است."
فرضیه مقایسه
در این بخش از فرضیه محقق اقدام به مقایسه صنایع مشابهی که از روش FIFO و یا سایر روشها استفاده می نمایند کرده است تا میزان تاثیر روش حسابداری موجودی کالا را برسود حسابداری بسنجد.
بنابراین فرضیه پنجم به شکل زیر بیان می گردد:
"بین انتخاب روش حسابداری موجودی مواد و کالا FIFO و سود آوری رابطه معنی داری وجود دارد."
مدل تحلیلی تحقیق
در تحقیق حاضر، مدل تحقیق جهت تبیین فرضیه های تحقیق از مدل کرک پاتریک برگرفته شده است. این مدل به دنبال تعیین عوامل موثر در انتخاب روشهای حسابداری موجودی مواد و کالا می باشد:
مدل تحلیلی تحقیق در به شرح نمودار1-3 می باشد.
نمودار1-3: مدل تحلیلی تحقیق
(دالیوال ،1999،89)29.
روش تحقیق
در این تحقیق جهت دستیابی به اطلاعات مورد نیاز به منظور آزمون فرضیه ها به سایت سازمان بورس اوراق بهادار مراجعه گردیده و پس از جمع آوری اطلاعات با استفاده از آزمون کای دو به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شده است.
شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات
اندازه گیری متغیر وابسته
در این تحقیق روش های حسابداری موجودی کالا به عنوان متغیر وابسته تعریف شده است. معمولاٌ سه روش حسابداری موجودی کالا FIFO ، LIFO و میانگین به کار می رود که روش میانگین به دو روش میانگین موزون و متحرک می باشد. که روش LIFO در شرایط ایران مورد قبول واقع نگردیده و لذا کاربرد این روش در شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران مشاهده نشده است.
تمام شرکت های پذیرفته شده در بورس از روش های FIFO،میانگین موزون یا متحرک را انتخاب کرده اند که به عنوان متغیرهای وابسته شناخته می شوند.
اندازه گیری متغیرهای مستقل
اندازه:
اندازه شرکت برای تست فرضیه ، هزینه سیاسی می باشد. بیشتر مطالعات انتخاب حسابداری،اندازه شرکت به عنوان جمع دارائی و جمع فروش خالص تعریف شده است. در این تحقیق برای تفکیک شرکتهای بزرگ و کوچک از جمع فروش خالص استفاده شده است. برای این منظور از جمع فروش خالص شرکت های نمونه میانگین گرفته و شرکتهایی که فروش خالص آنها بیش از میانگین بوده اند، شرکت های با اندازه بزرگ و شرکت های زیر میانگین شرکت های کوچک فرض شده اند.
نسبت بدهی به سرمایه:
برای آزمون فرضیه رابطه بین روشهای حسابداری موجودی کالا و نسبت بدهی به سرمایه،نسبت مزبور را بر تمام شرکتهای نمونه در طی دوره زمانی مذکور محاسبه نموده و میانگین آنها را بدست می آوریم، سپس شرکت ها را به دو گروه شرکتهای دارای نسبت بدهی به سرمایه بالا و پائین که حد وسط ملاک تعیین بوده است تقسیم می نماییم.
سرمایه درگردش:
هانت (1985) و کاشینگ ولکلر (1992) نسبت جاری در مطالعه انتخاب حسابداری موجودی کالا بکار بردند. در تحقیق صلاح ک آلبوخایت در عربستان نیز از نسبت سرمایه در گردش به جای نسبت جاری استفاده شده است. در این تحقیق نیز سرمایه در گردش به عنوان اختلاف بین دارائی های جاری منهای بدهی های جاری تعریف می شود. شرکت ها به دو گروه سرمایه در گردش بالا و پائین تقسیم می شوند. برای این منظور از سرمایه در گردش شرکت ها طی چهار سال میانگین گرفته سپس شرکتها را به دو گروه سرمایه در گردش بالا و پائین تقسیم می نماییم.
نوع صنعت:
تعداد متغیرهای توصیفی صنعت از طریق طبقه بندی سازمان بورس انجام شده است.
جامعه آماری و نمونه گیری
با توجه به موضوع تحقیق، جامعه آماری این تحقیق عبارت است از کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از سال 1385 لغایت 1388 به استثنای شرکت های سرمایه گذاری می باشد. علت استثنا نمودن این شرکت ها فقدان موجودی کالا می باشد. جمع آوری اطلاعات با مراجعه به لیست شرکتهای پذیرفته شده در بورس(407 شرکت) از طریق سایت بورس انجام شده است.
تعیین اندازه نمونه
تعداد نمونه ی لازم برای بررسی میدانی از فرمول ( فرمول ککران) زیر به دست می آید:
فرمول 1-3 تعیین اندازه نمونه با استفاده از فرمول ککران که درآن:
d: خطای مطلق است که برابر 0/1در نظر گرفته می شود.
p: نسبت برابر 0/5 در نظر گرفته می شود تا اندازه ی نمونه ی ماکسیمُم به دست آید.
q=1-p: که در این جا برابر 0/5 است.
: صدک توزیع نرمال استاندارد که در این جا برابر 1/96 است، یعنی صدک نود و پنجم از توزیع نرمال استاندارد.
با توجه به فرمول فوق و جامعه آماری، تعداد نمونه به شرح ذیل می باشد:
نمونه های انتخابی بر حسب نوع صنعت که توسط بورس طبقه بندی شده است به شرح در پیوست د تعداد نمونه های انتخابی به همراه صنایع مربوطه می باشد.
-آزمون فرضیه ها
یکی از مهمترین شاخص های کمی در توصیف جامعه آماری با مقایسه دو یا چند جامعه آماری انحراف معیار است. در صورتی که انحراف معیار جامعه نامعلوم باشد و بخواهیم در سطح اطمینان دلخواه بر اساس آماره
واریانس جامعه دارای آماره سازگاری به نام s که از توزیعی بنام کای – مربع (X2 ) که متغیر استاندارد X2 در تخمین جامعه عبارت است از:
توزیع X2 یک توزیع نامتقارن یک نمایی که از مبداء مختصات شروع شده و دارای چوله به راست است نمایش هندسی آن در شکل1-3 آمده است:
نمودار2-3 سطح زیر منحنی توزیع کای مربع
یکی از متداولترین استفاده از توزیع کای – مربع آزمون فرضیه ، وجود استقلال بین دو معیار رده بندی داده هاست، در صورتی که از معیارهای مزبور به همان مجموعه اعمال شود. چنانچه توزیع یکی از معیارهای رده بندی بدون توجه به توزیع معیار دیگری رخ دهد، می گوییم که دو معیار رده
بندی از هم مستقل هستند می توان شرط استقلال را به صورت زیر بیان نمود:
f ( x , y ) = f (x) * f (y)
به عبارت دیگر اگر f (x , y) را احتمال توام x و y بدانیم و احتمال اشتراک در حادثه خاص x و y مساوی احتمال حاصلضرب آنها باشد، آن دو حادثه و در حالت عمومی تر آن دو متغیر x و y مستقل هستند. بنابراین آزمون استقلال کای – مربع برای بررسی فرضیه استقلال دو متغیر که دست کم یکی از آنها کیفی است استفاده می شود.در این آزمون فراوانی مشاهده شده با فراوانی های مورد انتظار، استقلال دو متغیر مقایسه می شوند.در این تحقیق نیز ، چون متغیر های وابسته و مستقل کیفی هستند از آزمون استقلال کای – مربع برای آزمون فرضیه ها استفاده می شود. بدین صورت که داده های جمع آوری شده برای متغیرها در یک جدول توافقی که شامل r سطر وc ستون است خلاصه می شوند. طریقه طبقه بندی داده ها بر طبق دو متغیر وابسته و مستقل برای نمونه n تایی از یک جامعه آماری در جدول3-3 ارائه گردیده است:
جدول 1-3 جدول توافقی برای آزمون استقلال
جمع
c …. 3 2 1
فرضیات تحقیق
روشهای حسابداری موجودی کالا
n10
n20
n30
0
0
0
nr
n1 c …. n1 3 n1 2 n1 1
n2 c …. n2 3 n2 2 n2 1
n3 c …. n3 3 n3 2 n3 1
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
nr c …. nr 3 nr 2 nr 1
1
2
3
0
0
0
r
n
n.c …. n.3 n.2 n.1
جمع
مقادیر nij فراوانیهای مشاهده شده در هر سلول است که فصل مشترک سطر i و ستون j می باشد. با فرض (H0) یا فرضیه استقلال دو متغیر ، فراوانیهای مورد انتظار (Fei) را برای هر سلول محاسبه می کنیم.فراوانی مورد انتظار، تعداد (Fei) است که از حاصلضرب n در احتمال استقلال بدست می آید یعنی:
پس از محاسبه Fei ، فراوانیهای مورد انتظار با فراوانیهای مشاهده شده با هم مقایسه می شوند. اگر تمایز آنها " کوچک" باشد، فرضیه صفر قابل دفاع است و نتیجه می گیریم که دو معیار (دو متغیر وابسته و مستقل) از هم مستقل هستند، ولی اگر تمایز آنها بزرگ باشد، فرضیه صفر رد می شود و نتیجه می گیریم که دو متغیر از هم مستقل نیستند. بر مبنای اندازه آماره آزمون می توان نتیجه گرفت که آیا تمایز بین فراوانیهای مشاهده شده (Foi) و مورد انتظار(Fei) "کوچک" است یا "بزرگ" که صورت معدله زیر که با (c-1)*(r-1) درجه آزادی بیان می شود:
اگر مقدار آماره آزمون در معادله فوق بزرگتر از مقدار کای – مربع جدول باشد پس فرض H0 (استقلال بین دو متغیر) در سطح خطای α درصد رد شده و فرض H1 (وجود ارتباط بین دو متغیر) پذیرفته خواهد شد. آزمون استقلال کای مربع یک آزمون یک دنباله است که H1 به اندازه α در دنباله راست آن تعریف خواهد شد. منحنی آزمون استقلال در شکل2-3 نشان داده شده است.
نمودار3-3سطح زیر منحنی H0 وH1 در آزمون استقلال کای مربع
برای آزمون فرضیه اول در جدول توافقی مذکور فراوانی بر حسب شرکت های بزرگ و کوچک بر اساس سه روش حسابداری موجودی کالا FIFO ، میانگین موزون و میانگین متحرک قرار داده شده و استقلال متغیرها آزمون می شود. برای آزمون فرضیه دوم در جدول توافقی فراوانی ها بر حسب شرکت های با اهرم بالا و پائین بر اساس سه روش حسابداری موجودی کالا قرار داده می شود و آزمون استقلال صورت می گیرد. برای آزمون فرضیه سوم در جدول توافقی فراوانی بر حسب شرکت ها با سرمایه در گردش بالا و پائین بر اساس سه روش حسابداری موجودی کالا قرار داده می شود و آزمون استقلال انجام می شود و در نهایت برای آزمون فرضیه چهارم در جدول توافقی فراوانی برحسب صنعت بر اساس سه روش حسابداری موجودی کالا قرار داده و آزمون استقلال انجام می گیرد.
منابع فارسی
1. آذر، ع، و منصور مومنی،1388، "آمار و کاربرد آن در مدیریت"، جلد دوم، انتشارات سمت، چاپ اول.
2. اسماعیلی، ش، 1385 ، "رابطه بین کیفیت سود و بازده سهام"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی
3. بزرگ اصل، م،1387، "نقش قراردادهای استقراض،طرح های پاداش و فرآیند سیاسی در انتخاب خط مشی حسابداری"،فصلنامه علمی پژوهشی بررسیهای حسابداری.
4. پورآذرسا، س.ه، 1384، "تحقیق اثباتی در حسابداری"، فصلنامه علمی و پژوهشی بررسیهای حسابداری، چاپ اول.
5. خاکی، غ، ر،1387 ،"روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی"، انتشارات بازتاب، چاپ هشتم .
6. ریاحی بلکوئی ، ا ، ترجمه علی پارسائیان ، 1381 ،" تئوری های حسابداری" ، تهران ، دفترپژوهش های فرهنگی
7. ظریف فر ، ا . و امیر ناظمی ، 1383 ،" بررسی نقش سود حسابداری وجریان های نقدی درسنجش عملکرد شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران" ، بررسی های حسابداری وحسابرسی ، شماره 37
8. مدرس، ا، و فرهاد عبدا… زاده،1387، " مدیریت مالی"،چاپ و نقش بازرگان، چاپ اول.
منابع لاتین
1. Ali, A. and P. Zarowin.(1992) "Permanent versus Transitory Components of Annual Earnings and Estimation Error in Earnings Response Coefficients." Journal of Accounting and Economics (June/September), pp. 249-262.
2. American Institute of Certified Public Accountants. (1978), "Commission on Auditors' Responsibilities: Report, Conclusions, and Recommendations, New York, Commission on Auditors' Responsibilities.
3. Ball, Ray and Phillip Brown. (1968),"An Empirical Evaluation of Accounting and Income Numbers." Journal of Accounting Research (Autumn), pp. 159-178.
4. Barefield, Russell M. and Eugene E. Comisky.(1971), "Depreciation Policy and the Behavior of Corporate Profits." Journal of Accounting Research 9 , pp. 351-358.
5. Barron's. September 25, 1995. "New Accounting at Microsoft." p. 25.
6. Beaver, W. (1989). "Financial Reporting: An Accounting Revolution". 2nd edition. PrenticeHall.
7. Beresford, Dennis. (1999), "It's Time to Simplify Accounting Standards." Journal of Accountancy (March), pp. 65-67.
8. Bernard, Victor L.(1995)"The Feltham-Ohlson Framework: Implications for Empiricists." Contemporary Accounting Research 2 (Spring), pp. 733-747.
9. Blasch, Doris M., Jerome Kelliher, and William J. Read. (1996) "The FASB and the IASC Redeliberate EPS." Journal of Accountancy (February), pp. 43-47.
10. Bowen, Robert M., Eric W. Noreen, and John M. Lacey.(1981) "Determinants of the Corporate Decision to Capitalize Interest." Journal of Accounting and Economics (August), pp. 151-179.
11. Briance Mascarenhas.(1992), "Determinants of Accounting Change: an Industry Analysis of Depreciation Change." Journal of Accounting, Auditing and Finance 7 (Winter), pp. 1-21. Donnelly, B. October 18.
12. Bricker, Robert, Gary Previts, Thomas Robinson, and Stephen Young.(1995),"FinancialAnalyst Assessment of Company Earnings Quality." Journal of Accounting, Auditing,and Finance 10 (Summer), pp. 541-554.
13. Bricker, Robert, Gary Previts, Thomas Robinson, and Stephen Young.(1995), "FinancialAnalyst Assessment of Company Earnings Quality." Journal of Accounting, Auditing,and Finance 10 (Summer), pp. 541-554.
14. Brown, L., George Foster, and Eric Noreen. (1985), "Security Analyst Multi-Year EarningsForecasts and the Capital Market." Studies in Accounting Research No. 21 ,American Accounting Association.
15. Brown, L., George Foster, and Eric Noreen.(1985), "Security Analyst Multi-Year EarningsForecasts and the Capital Market." Studies in Accounting Research No. 21 , American Accounting Association.
16. Bushman, Robert M. and Raffi J. Indjejikian. (1993), "Stewardship Value of 'Distorted' Accounting Disclosures." Accounting Review 68 (October), pp. 765-782.
17. Bushman, Robert M. and Raffi J. Indjejikian.(1993) "Stewardship Value of 'Distorted' Accounting Disclosures." Accounting Review 68 (October), pp. 765-782.
18. Business Week. October 5, (1998). "Who Can You Trust?", pp. 133-162. April 1, 2002. Restating the 90's, p. 35.
19. Business Week. October 5,(1998). "Who Can You Trust?", pp. 133-162. April 1. Restating the 90's", p. 35
20. Campbell, J.D.(1951), "Straight-line Method of Depreciation." Accounting Review 26:1(January), pp. 40-42.
21. Campbell, J.D.(1951), "Straight-line Method of Depreciation." Accounting Review 26:1(January), pp. 40-42.
22. Cindy Durtschi, Baruch Lev, and Mark Trombley.(2001) "Informed Trading by Institutions and Quality of Accounting Information." Unpublished manuscript, revised March.
23. Corporate Financial Reporting and Analysis: Text and Cases, 4th edition. Irwin/McGraw-Hill (New York).
24. Dopuch, Nicholas and Morton Pincus.(1988), "Evidence on the Choice of Inventory Accounting Methods: LIFO versus FIFO." Journal of Accounting Research 26 (Spring), pp. 2859.
25. Easton, Peter D.(1985), "Accounting Earnings and Security Valuation: Empirical Evidence of the Fundamental Links." Journal of Accounting Research 23 (Supplement), pp. 5477.
26. Edwards, Edgar O. and Phillip W. Bell, (1961). "The Theory and Measurement of Business Income". University of California Press.
27. Feltham, Gerald A. and James A. Ohlson. (1999), "Residual Earnings Valuation With Risk and Stochastic Interest Rates." Accounting Review 74 (April), pp. 165-183.
28. Feltham, Gerald A. and James A. Ohlson.(1995), "Valuation and Clean Surplus Accounting for Operating and Financial Activities." Contemporary Accounting Research 11 (Spring), pp. 689-731.
29. Frankel, Micah and Robert Trezevant.(1994), "The Year-End LIFO Inventory Purchasing Decision: An Empirical Test." Accounting Review, 69:2 (April), pp. 382-398.
30. Freeman, R. and S. Tse.(1992) "A Nonlinear Model of Security Price Responses to Accounting Earnings." Journal of Accounting Research (Autumn), pp. 185-209.
31. Ghicas, Dimitrios C. (1990), "Determinants of Actuarial Cost Method for Pension Accounting and Funding." Accounting Review 65 , pp. 384-405.
32. Gordon, Myron J. (1964), "Postulates, Principles, and Research in Accounting." Accounting Review 39 (April), pp. 251-263.
33. Hagerman, R. and Mark Zmijewski. (1979), "Some Economic Determinants of Accounting Policy Choice." Journal of Accounting and Economics 1 , pp. 141-161.
34. Harikumar, T. and Charles I. Harter. (1995), "Earnings Response Coefficient and Persistence:New Evidence Using Tobin's q as a Proxy for Persistence." Journal of Accounting,Auditing and Finance 10 (Spring), pp. 401-418.
35. Hawkins, David F. (1986). "Corporate Financial Reporting and Analysis". Dow Jones-Irwin (Homewood, Ill.).Hawkins, David F.
36. Healy, Paul.(1985),"The Effect of Bonus Schemes on Accounting Decisions." Jounal of Accounting and Economics, 7:3 , pp. 85-107.
37. Hepworth, Samuel R.(1953), "Smoothing Periodic Income." Accounting Review 28:1 (January), pp. 32-39.
38. Holdren, George C.(1964), "LIFO and Ratio Analysis." Accounting Review, 39:1 (January), pp. 70-85.
39. Hughes, Patricia J., Eduardo S. Schwartz, and A.V. Thakor.(1994) "Continuous Signaling Within Partitions: Capital Structure and the FIFO/LIFO Choice." Journal of Accounting, Auditing and Finance 9 (Winter), pp. 1-19.
40. Hunt, Herbert G., III. (1985), "Potential Determinants of Corporate Inventory Accounting Decisions." Journal of Accounting Research (Autumn), pp. 448-467.
41. Imhoff Jr., Eugene A. and Gerald J. Lobo. (1992), "The Effect of Ex Ante Earnings Uncertainty on Earnings Response Coefficients." Accounting Review 67 (April), pp. 427-439.
42. Jaenicke, Henry R. (1962) "Management's Choice to Purchase or Pool." Accounting Review 37:4 (October 1962), pp. 758-765.
43. Johnson, W. Bruce and Ramachandran Ramanan. (1988), "Notes: Discretionary Accounting Changes from 'Successful Effects' to 'Full Cost' Methods: 1970-1976." Accounting Review (January 1988), pp. 96-110.
44. Kormendi, R. and R. Lipe. (1987), "Earnings Innovations, Earnings Persistence, and Stock Returns." Journal of Business (July), pp. 323-345.
45. R. Lambert, and D. Morse.(1980) "The Information Content of Security Prices." Journal of Accounting and Economics (March), pp. 3-28.
46. S. Ryan. (1987) "The Information Content of Security Prices: A Second Look." Journal of Accounting and Economics (July), pp. 139-158.
1- Accounting methods
2- Economic consequences
3- Quality profitability
4- Conservatism
5- Impartiality
6- Company size
7- Leverage Ratio
8- Working capital ratio
9- Industry Type
11- Hypothesis size
12- Debt to capital ratio hypothesis
13- working capital hypothesis
14- Hypothesized type of industry
15- Comparison hypothesis
16- Mick & Sodagaran 1990 ,p147
17- Stimulus Management
18- Customers
19- Suppliers
20- Staff
21-Liberti & Zimerman ,1986
22- Suppliers of capital
23- Terms framers
24- Beamer1990,p42
25-Kris Rowland,2002,p32
26-Kris Rowland,2002,p32
27-Kris Rowland,2002,p33
28-FIFO
29 .Dalival,1999,89
—————
————————————————————
—————
————————————————————