"تاثیر اختلال خواب بر عملکرد تحصیلی و توانایی مهارت حل مسئله در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند"
بیان مساله :
یکی از معضلات عمده نظام آموزش و پرورش، مسئله افت تحصیلی است که منظور از آن کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموزان را سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب می باشد. این مسئله هر ساله هزینه های بسیار بالایی را در بر دارد. آنچه در این رابطه شایان ذکر است این است که افت تحصیلی دارای ابعاد مختلف است که آن را می توان در سه بعد فرد، خانواده، مدرسه و جامعه خلاصه نمود که اختلال در هر کدام از آنها می تواند دانش آموزان را در معرض رفتارهای پرخطر قرار دهد (افشاری، 1385).
عملکرد تحصیلی دانش آموزان دارای اهمیت زیادی می باشد و هر کس در فرآیند آموزش دوست دارد که از عملکرد بهتری برخوردار باشد که این خود نیاز به بر این دارد که عواملی که در بهبود یا ضعف عملکرد نقش دارند شناخته و مدیریت شود(نظری شاکر و همکاران، 1390). بخشی از عملکرد تحصیلی نامطلوب دانش آموزان نوجوانان به خواب ناکافی آنها نسبت داده می شود. مشخص شده است یکی از عواملی که منجر به کاهش زمان خواب میان نوجوانان می شود عبارتند از: شروع زودهنگام مدرسه و تاخیر در مرحله به خواب رفتن(حیدری و همکاران، 1389).
تغییرات هنجار بیولوژیکی، روان شناختی و اجتماعی که در دوران نوجوانی پدید می آید با مدت زمان خواب، خواب ناکافی، زمان بندی نامنظم خواب و بی خوابی در دوران نوجوانی همراه است. این گونه تغییرات منفی در ساختار خواب می تواند به پیامدهای روانی-اجتماعی مانند خلق افسرده، مشکلات رفتاری و هم چنین مشکلات تحصیلی بیانجامد. با وجود این که میزان خواب مورد نیاز در دوران نوجوانی کاهش نمی یابد اما نوجوانان عموماً کمتر از 3/9 ساعت (میزان مطلوب خواب مورد نیاز) می خوابند (موری1 و همکاران، 2009).
اختلالات خواب در کودکان و نوجوانان از شایع ترین مشکلات پیش روی خانواده ها است که می تواند روی عملکرد اجتماعی، عاطفی و تحصیلی آنها تاثیر گذار باشد (اوانز2 و همکاران، 2005). با این وجود با مداخلات دارویی و رفتاری این اختلالات قابل درمان می باشند و منجر به بهبود رفتار، خلق، توجه و عملکرد تحصیلی می گردد (ایبرت و درکی3، 2004؛ نیکسون4 و همکاران، 2008). اختلات خواب دامنه ای وسیعی از به سختی به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در طول شب تا اختلالات اولیه ی جدی خواب همچون سندرم آپنه ی خواب را شامل می شود (اندرسون5 و همکاران، 2009).
انجمن روانپزشکی آمریکا اختلال خواب را به 4 دسته تقسیم کرده است. این 4 دسته شامل 1- اختلال در شروع، تداوم خواب و بیداری زودرس، 2- وجود خواب الودگی مفرط 3- اختلال در برنامه خواب و بیداری و 4-ناهنجاری های خواب موسوم به پاراسومینا هستند (محمد پور ، 1385؛ به نقل از مدرسی و همکاران، 1391).
در برخی تحقیقات، محققان توانستند که به طور فعال خواب را دستکاری کرده و پیامدهای رفتاری و عصبی شناختی نظیر یادگیری، گنجایش حافظه و عملکرد تحصیلی را مشاهده کنند. این یافته ها قویاً نشان می دهد که دانش آموزان در سطوح آموزشی متفاوت (از مدرسه تا دانشگاه) به طور مزمن دچار کمبود خواب هستند یا از کیفیت پایین خواب آلودگی روزانه مکرر در عذابند. کیفیت و کمیت خواب پیوند نزدیکی با ظرفیت یادگیری و عملکرد تحصیلی دارد. کمبود خوای پیوسته با یادگیری اخباری و رویه ای در دانش آموزان ارتباط دارد. در برخی از مطالعات که خواب را به طور فعال محدود و یا بهینه نمودند عملکرد تحصیلی و عصبی-شناختی به ترتیب بدتر و بهتر شد(چارچیو، فرارا و جنارو6، 2006).
از طرف دیگر یکی دیگر از عواملی که ممکن است کمیت و کیفت خواب بر آن تاثیر گذار باشد مهارت حل مساله در افراد می باشد. حل مساله به فرآیند شناختی-رفتاری-ابتکاری فرد اطلاق می شود که به وسیله آن فرد می خواهد راهبردهای موثر سازگارانه مقابله ای برای مشکلات روزمره را تعیین، کشف یا ابداع کند. به عبارت دیگر حل مساله یک راهبرد مقابله ای مهم است که توانایی و پیشرفت شخصی و اجتماعی را افزایش و تنیدگی و مشکلات روانی را کاهش می دهد (دزوریلا و شیدی7، 1992). از نظر بلاک و هرسن (1995) کنار آمدن و سازگاری موفقیت آمیز با محیط اجتماعی مستلزم مجموعه ای از مهارت های حل مساله بین فردی است. مهارت های حل مساله به صورت مستقیم به مساله سازگاری مربوط می شود. از طرف دیگر، نقص در مهارت های حل مساله منجر به اختلال های گوناگونی از جمله افسردگی، نابسامانی و مشکلات مربوط به ازدواج و تربیت فرزند و روابط نادرست بین فردی می گردد (به نقل از برغندان و همکاران، 1387).
مهارت حل مساله یکی از کارکرد های عالی ذهن است که اکتساب آن معمولا به آموزش نیاز دارد. اگر چه انسان در حوزه های مختلف با مسائل متنوعی مواجه است، با این حال می توان اصولی کلی را در نظر گرفت که تقریبا در همه نوع مسائل انسانی کاربرد دارد. حل مساله شامل مجموعه پیچیده ای از مولفه های شناختی8، رفتاری9 و نگرشی10 است. مایر (1983) حل مساله را فرایند چند مرحله ای11 تعریف کرده که در آن فرد باید رابطه میان تجارب گذشته و مساله موجود را دریابد و با توجه به آن راه حل مناسبی را اتخاذ کند. او سه ویژگی را برای حل مساله مطرح کرده است: حل مساله فرایندهای شناختی است ولی از رفتار استنباط می شود، نتیجه فرایند حل مساله ارائه راه حل است و حل مساله مستلزم دست کاری یا عمل کردن براساس دانش پیشین است (فونک هاوسر12 و دنیس13، 1992).
تحقیقات نشان داده است که فرایندهای مغزی شبانه مرتبط با خواب بر عملکرد فیزیکی، عاطفی و شناختی در طول روز تاثیر می گذارند (فالونی14 و همکاران، 2002؛ولفسون15 و همکاران، 2003). برخی از فرایندهای پیچیده ی مغزی همچون تفکر انتزاعی، تفسیر، خلاقیت برنامه ریزی، حل مساله و عملکرد تحصیلی از جمله عملکرد های عصبی-شناختی هستند که در انجام آن ها کورتکس پره فرونتال نقش دارد. این فرایندهای پیچیده ی مغزی به خواب حساس می باشند(کیورسیو16 و همکاران، 2006؛ میجر17، 2008؛ دوالد18 و همکاران، 2010). کم خوابی، کیفیت بد خواب و خواب منقطع منجر به کاهش این فرایندهای مغزی شبانه در کورتکس پره فرونتال می شوند (پاجل19 و همکاران، 2010؛ گیبسون20 و همکاران، 2006).
با بررسی های انجام شده در ایران تحقیقی که به بررسی تاثیر اختلال خواب برعملکرد تحصیلی وتوانایی مهارت حل مسئلهی دانش آموزان پرداخته باشد یافت نشد. بنابراین با توجه به ضرورت مسئله، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که آیا اختلال خواب برعملکرد تحصیلی وتوانایی مهارت حل مسئلهی دانش آموزان تاثیر دارد؟
اهداف
هدف کلی
– بررسی تاثیر اختلال خواب بر عملکرد تحصیلی و توانایی مهارت حل مسئله در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند
اهداف جزیی
1. تعیین رابطه بین اختلال خواب با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند؛
2. تعیین رابطه اختلال خواب با توانایی مهارت حل مسئله در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند؛
سوال ها
سوال اصلی
– آیا بین اختلال خواب با عملکرد تحصیلی و مهارت حل مسئله در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند رابطه وجود دارد؟
سوال های فرعی
1. آیا بین اختلال خواب با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند رابطه وجود دارد.
2. آیا بین اختلال خواب با توانایی مهارت حل مسئله در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند رابطه وجود دارد؟
فرضیه ها
فرضیه اصلی
– بین اختلال خواب با عملکرد تحصیلی و مهارت حل مسئله در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند رابطه وجود دارد.
فرضیه های فرعی
1. بین اختلال خواب با عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند رابطه وجود دارد.
2. بین اختلال خواب با توانایی مهارت حل مسئله در دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطهی شهرستان نهاوند رابطه وجود دارد.
پیشینه پژوهش
پژوهش های داخلی
یزدی و همکاران (1392) پژوهشی با هدف بررسی شیوع بیخوابی و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی قزوین انجام دادند. این مطالعه در فروردین ماه سال 1392، به روش مقطعی و با استفاده از تکمیل پرسشنامه در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی قزوین انجام شد. پرسشنامه ارزیابی شدت بیخوابی برای بررسی وجود و شدت بیخوابی توسط همه دانشجویان تکمیل گردید. معدل دانشجویان نیز از طریق مکاتبه با آموزش دانشکده ثبت گردید. نتایج نشان داد از 230 نفر دانشجوی پزشکی دانشگاه، تعداد 170 نفر (73.9%) در مطالعه شرکت کردند. میانگین مدت خواب شبانه دانشجویان 1.3±6.1 بود. نتایج پرسشنامه بیخوابی نشان داد که 28.8% از دانشجویان مشکل بیخوابی نداشتند. هم چنین، 71.2% از دانشجویان نیز درجات مختلف بیخوابی را گزارش کردند. وجود بیخوابی در پرسشنامه بیخوابی و میانگین ساعت خواب شبانه کمتر با عملکرد تحصیلی ضعیف تر بر اساس معدل دانشجویان ارتباط داشت (P<0.05).
حیدری و همکاران (1389) پژوهشی با هدف رابطه شدت بی خوابی، کیفیت خواب، خواب آلودگی و اختلال در سلامت روان با عملکرد تحصیلی در دختران انجام دادند. نمونه این پژوهش شامل 184 نفر بود که به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های شدت بی خوابی(ISI) ، کیفیت خواب پیتزبرگ، خواب آلودگی، مقیاس 25، نشانه ای سلامت روان و معدل به عنوان شاخص عملکرد تحصیلی استفاده شد. پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود و نتایج تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون نشان داد که میان شدت بی خوابی، کیفیت خواب، خواب آلودگی و اختلال در سلامت روان با عملکرد تحصیلی دختران نوجوان شهر اهواز رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین از میان متغیرهای پیش بین، متغیر شدت بی خوابی، خواب آلودگی و اختلال در سلامت روان به ترتیب بهترین پیش بینی کننده های عملکرد تحصیلی دختران نوجوان بود
مدرسی و همکاران (1391) پژوهشی با هدف بررسی رابطه اختلالات خواب و عملکرد تحصیلی در دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر اصفهان انجام دادند. مطالعه ی از نوع مقطعی بود. در این مطالعه 1100 دانش آموز مقطع راهنمایی شهر اصفهان با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. اطلاعات از طریق پرسشنامه ی والد و خود گزارش دهی که روایی و پایایی آن در یک مطالعه ی آزمایشی ثابت شد (ضریب آلفای کرونباخ = 87/0). عملکرد تحصیلی از طریق نمرات ترم آخر تحصیلی دانش آموزان با استعلام از مدارس ارزیابی شد. نمرات بیشتر یا مساوی 17 به عنوان عملکرد تحصیلی عالی، نمرات 17-15 به عنوان عملکرد تحصیلی متوسط و نمرات کمتر از 15 به عنوان عملکرد تحصیلی ضعیف در نظر گرفته شد. برای تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS نسخه ی 20 و برای تحلیل آماری از آزمون های 2χ، Student-t و One-way ANOVA استفاده گردید. نتایج نشان داد 565 نفر از افراد مورد بررسی دختر (4/51 درصد) و 535 نفر پسر (6/48 درصد) بودند. میانگین سنی آنان 09/1 ± 26/13 سال بود. 3/42 درصد افراد مورد پژوهش عملکرد تحصیلی عالی، 1/30 درصد عملکرد تحصیلی متوسط و 6/27 درصد عملکرد تحصیلی ضعیف داشتند. عملکرد تحصیلی به طور قابل توجهی با سن و جنس دانش آموزان، شغل و تحصیلات پدر و مادر آن ها ارتباط داشت. به علاوه بیدار شدن قبل از ساعت 6 صبح، دوره ی نهفتگی خواب بیشتر از 30 دقیقه و خواب منقطع شبانه باعث تضعیف عملکرد تحصیلی شد.
احمدی و عبدالملکی(1392) پژوهشی با هدف بررسی تاثیر الگوی حل مساله بر خلاقیت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در درس شیمی انجام دادند. جامعه ی آماری پژوهش کلیه دانش آموزان دختر سال اول متوسطه شهر سنندج بودند. برای انتخاب نمونه، دو کلاس به تعداد 60نفر با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایشی و گواه قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل آزمون خلاقیت عابدی وآزمون عملکرد تحصیلی شیمی(دانشی، مهارتی ونگرشی) بود. ابتدا از هر دو گروه، پیش آزمون خلاقیت و عملکرد تحصیلی به عمل آمد، سپس متغیر آزمایشی(درس شیمی به روش حل مساله)در 3ماه به گروه آزمایش آموزش داده شد و در پایان، پس آزمون بر روی هر دو گروه انجام شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و در بخش استنباطی از تحلیل کوواریانس استفاده گردید. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره نشان داد که الگوی حل مساله بر خلاقیت دانش آموزان و مولفه های سیال بودن، انعطاف پذیری و ابتکار تاثیر مثبت داشته، اما دو گروه از لحاظ میزان بسط تقریباً معادل بودند. همچنین در بررسی تاثیر روش حل مساله بر عملکرد تحصیلی، نتایج نشان داد که تدریس شیمی به روش حل مساله به ترتیب بر نگرش ها، دانش ها و مهارت های دانش آموزان تاثیر مثبت دارد.
احدی و همکاران (1388) پژوهشی با هدف تاثیر آموزش حل مساله اجتماعی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان کم رو انجام دادند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای 700 دانش آموز انتخاب شدند. همه این دانش آموزان، مقیاس کمرویی را تکمیل کردند. از میان آنها هشتاد دانش آموز که نمراتشان دو انحراف استاندارد بالاتر از میانگین بود، انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم شدند. سپس به دانش آموزان گروه آزمایشی روشهای حل مساله اجتماعی طی هفت جلسه آموزش داده شد. از خرده آزمون سازش اجتماعی آزمون شخصیتی کالیفرنیا برای تعیین میزان سازگاری اجتماعی و از میانگین نمره های نیمسال تحصیلی برای تعیین میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت نمرات پیش آزمون پس آزمون در دو گروه آزمایشی به طور معنی داری بیشتر از تفاوت نمرات پیش آزمون پس آزمون در گروه کنترل است (P=0.001).
پژوهش های خارجی
چارچیو و همکاران (2006) به بررسی رابطه میان خواب آلودگی و محرومیت از خواب در توانایی یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان پرداختند. نتایج بر روی نمونه بزرگی از دانش آموزان حاکی از آن بود که: کیفیت و کمیت خواب به طور معنی داری با میزان توانایی و عملکرد دانش آموزان مرتبط است. کمبود خواب و خواب آلودگی غالباً با کاهش عملکر شفاهی و نوشتاری در دانش آموزان همراه است.
پرز-چادا21 و همکاران (2007) نیز در تحقیقی به مطالعه میزان خواب آلودگی روزانه و اختلال تنفسی با عملکرد تحصیلی در نوجوانان پرداختند. نمونه در برگیرنده 3884 دانش آموز 7 مدرسه واقع در 4 شهر آرزانتین با میانگین سنی 3/13 بود. نتایج رابطه منفی معنی دار را میان اختلال خواب تنفسی و خواب آلودگی با عملکرد تحصیلی در نوجوانان نشان داد.
موری22 و همکاران (2009) در تحقیقی به بررسی رابطه میان خواب آلودکی، زمان خواب، تغییر پذیری، زمان خواب و عملکرد های روان شناختی (اضطراب، افسردگی) در نوجوانان پرداختند. نمونه شامل 247 نوجوان با میانگین سنی 7/13 سال بود. نتایج حاکی از ان بود که خواب آلودگی با نمرات بالا در مقیاس های اضطراب و افسردگی همراه بود.
ابزار
پرسشنامه عملکرد تحصیلی23 (ETP)
پرسشنامه عملکرد تحصیلی ETP اقتباسی از پژوهش های فام و تیلور(1999) در حوزه عملکرد تحصیلی است که برای جامعه ایران ساخته شده است(فام و تیلور،1999 به نقل از درتاج،1383). این پرسشنامه با 48 سوال 5 حوزه مربوط به عملکرد تحصیلی به شرح ذیل را اندازه گیری نماید: خودکارآمدی؛ تاثیرات هیجانی؛ برنامه ریزی؛ فقدان کنترل پیامد؛ انگیزش. نمره گذاری بر روی یک طیف لیکرت 4 درجه ای قرار می گیرد. در پژوهش درتاج (1383) روایی محتوا با استفاده از جدول محتوا و هدف و نظر اساتید مورد تایید قرار گرفت. برای ارزیابی روایی سازه از روش تحلیل عاملی استفاده شد که موید وجود پنج عامل بود. ضرایب آلفای کرونباخ جهت محاسبه ی پایایی پرسشنامه برای ابعاد خودکارآمدی، برنامه ریزی، تاثیرات هیجانی، فقدان کنترل پیامد و انگیزش به ترتیب برابر با 92/0، 73/0، 93/0، 64/0، 73/0 و برای نمره ی کل مقیاس 74/0 محاسبه شد (درتاج، 1383).
پرسشنامه شیوه حل مساله24 (PSS)
این مقیاس توسط کسیدی و لانگ 1996 ساخته و 6 عامل را می سنجد و این عوامل عبارتند از درماندگی، مهار گری، خلاقیت، اعتماد، اجتناب و گرایش. سه عامل سبک خلاقیت، اعتماد و گرایش الگوی مساله گشایی انطباقی و سازگارانه و سه عامل درماندگی، مهارگری و اجتناب سبک مساله گشایی غیر انطباقی و ناسازگارانه را می سنجد. ضریب همسانی درونی این آزمون 60/0 گزارش شده است (محمدی و صاحبی، 1380). میزان ضریب پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ از 77/0 تا 87/0 گزارش شده است (باباپور، 1381).
پرسشنامه کیفیت خواب پترزبورگ25 (PSQI)
این پرسشنامه در سال 1989 توسط دکتر بویس26 و همکارانش در موسسه روانپزشکی پیتسبورگ ساخته شد. این پرسشنامه در اصل دارای 9 گویه است اما چون سوال 5 خود شامل 10 گویه فرعی است بنابراین کل پرسشنامه دارای 19 آیتم است که در یک طیف لیکرت 4 درجه ای از 0 تا 3 نمره گذاری می شود. این پرسشنامه دارای 7 زیرمقیاس است که عبارتند از: کیفیت ذهنی خواب27 ؛ تاخیر در به خواب رفتن28 ؛ مدت زمان خواب29 ؛ میزان بازدهی خواب30؛ اختلالات خواب31 ؛ استفاده از داروهای خواب آور32 ؛ اختلالات عملکردی روزانه33 .
بویس و همکاران (1989) که این پرسشنامه را برای اولین ساخته و معرفی کردند انسجام درونی پرسشنامه را با استفاده از آلفای کرونباخ 83/0 به دست آوردند. در نسخه ایرانی این پرسشنامه روایی 86/0 و پایایی 89/0 به دست آمد (شهریفر، 1388 به نقل از حیدری، احتشام زاده و مرعشی، 1389). همچنین در پژوهشی دیگر پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ 46/0 و به روش تنصیف 52/0 به دست آمد (حیدری و همکاران، 1389).
منابع فارسی
احدی، بتول؛ میرزایی، پری؛ نریمانی، محمد؛ ابوالقاسمی، عباس. (1388). تاثیر آموزش حل مساله اجتماعی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان کم رو. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، دوره 9 ، شماره 3 (پیاپی 33) : 202-193.
احمدی، غلامعلی و عبدالملکی، شوبو. (1392). بررسی تاثیر الگوی حل مساله بر خلاقیت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در درس شیمی. مطالعات یادگیری و آموزش، دوره 5، شماره 1: 21-1.
افشاری، علی. (1385). نگاهی به نقش و تاثیر شکست تربیتی و شکست تحصیلی. نشریه پیوند، شماره 328، وزارت آموزش و پرورش. تهران: انتشاراات انجمن اولیا و مربیان.
باباپور، خیر الدین. (1381). بررسی رابطه بین شیوه های حل مساله، شیوه حل تعارض و سلامت روان شناسی در میان دانشجویان. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
برغندان، میترا؛ عنایتی، میر صلاح الدین؛ و مهرابی زاده هنرمند، مهناز. (1387). بررسی اثر بخشی آموزش مهارت حل مساله به شیوه گروهی بر سلامت عمومی و رضایت زناشویی همسران کارمندان مرد طرح اقماری. یافته های نو در روان شناسی، دوره دوم، شماره 7: 107-95.
حیدری، علیرضا؛ احتشام زاده، پروین؛ مرعشی، ماندانا. (1389). رابطه شدت بی خوابی، کیفیت خواب، خواب آلودگی و اختلال در سلامت روان با عملکرد تحصیلی در دختران. زن و فرهنگ، دوره 1 ، شماره 4 : 76-65.
درتاج، فریبرز. (1383). بررسی تاثیر شبیه سازی ذهنی فرایندی و برایندی در بهبود عملکرد تحصیلی دانشجویان ساخت و هنجار یابی آزمون عملکرد تحصیلی. پایان نامه دکتر، دانشگاه علامه طباطبائی.
محمدی، فریده و صاحبی، علی. (1380). بررسی سبک حل مساله در افراد افسرده و مقایسه با افراد عادی. مجله علوم روانشناختی، 1: 42-24.
مدرسی، محمد رضا؛ فقیهی نیا، جمال؛ اکبری مجتبی؛ رشتی، افسانه. (1391). بررسی رابطه اختلالات خواب و عملکرد تحصیلی در دانش آموزان مقطع راهنمایی شهر اصفهان. مجله دانشکده پزشکی اصفهان، سال سی ام، شماره 206؛ 1467-1456.
نظری شاکر، حسین؛ فتح تبار فیروزجایی، کاظم؛ و کرامتی، محمد رضا. (1390). بررسی رابطه بین عادت های مطالعه و خودکارآمدی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهرستان بابل. فصلنامه علوم تربیتی، سال چهارم، شماره 15: 71-59.
یزدی، زهره؛ لوک زاده، زیبا، عباسی، مهناز؛ ضیائیها، معصومه؛ محمودی، مظاهر. (1392). بررسی شیوع بیخوابی و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی قزوین. مجله دانش پزشکی و توسعه، دوره 6، شماره 1: 25-19.
منابع لاتین
Anderson B, Storfer-Isser A, Taylor HG, Rosen CL, Redline S.(2009).Associations of executive function with sleepiness and sleep duration in adolescents. Pediatrics; 123(4): e701-e707.
Buysse, D. J., Reynolds Iii, C. F., Monk, T. H., Berman, S. R., & Kupfer, D. J. (1989). The Pittsburgh sleep quality index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Research, 28(2), 193-213.
Curcio G, Ferrara M, De GL.(2006). Sleep loss, learning capacity and academic performance. Sleep Med Rev; 10(5): 323-37.
Curcio, G., Ferrara, M., & De Gennaro, L. (2006). Sleep loss, learning capacity and academic performance. Sleep Med Rev,10(5):323-37.
Dewald JF, Meijer AM, Oort FJ, Kerkhof GA, Bogels SM. (2010).The influence of sleep quality, sleep duration and sleepiness on school performance in children and adolescents: A meta-analytic review. Sleep Med Rev; 14(3): 179-89.
Dzurilla, T., & Sheedy, A.(1982). Problem solving therapy. A social competence approach to clinical intervention. (2nd ed) New York: Spring.
Ebert CS, Jr., Drake AF. (2004). The impact of sleep-disordered breathing on cognition and behavior in children: a review and meta-synthesis of theliterature. Otolaryngol Head Neck Surg;131(6): 814-26.
Fallone G, Owens JA, Deane J. (2002). Sleepiness in children and adolescents: clinical implications. Sleep Med Rev; 6(4): 287-306.
Funkhouser, C., & Dennis, J. (1992). The effects of problem-solving software on problem-solving ability. Journal of Research on Computing in Education, 24(3), 338-347.
Gibson ES, Powles AC, Thabane L, O'Brien S, Molnar DS, Trajanovic N, et al. (2006)."Sleepiness" is serious in adolescence: two surveys of 3235 Canadian students. BMC Public Health; 6: 116.
Meijer AM. (2008).Chronic sleep reduction, functioning at school and school achievement in preadolescents. J Sleep Res; 17(4): 395-405.
Moore, M., Kirchner, H. L., Drotar, D., Johnson, N., Rosen, C., Ancoli-Israel, S., & Redline, S. (2009). Relationships among Sleepiness, Sleep Time, and Psychological Functioning in Adoles-cents. Journal of Pediatric Psychology 34(10):1175-1183.
Nixon GM, Thompson JM, Han DY, Becroft DM, Clark PM, Robinson E, et al. Short sleep duration in middle childhood: risk factors and consequences. Sleep 2008; 31(1): 71-8.
Owens JA, Dalzell V.(2005). Use of the 'BEARS' sleepscreening tool in a pediatric residents' continuityclinic: a pilot study. Sleep Med; 6(1): 63-9.
Pagel JF, Forister N, Kwiatkowki C. (2007).Adolescent sleep disturbance and school performance: the confounding variable of socioeconomics. J Clin Sleep Med; 3(1): 19-23.
Perez-Chada, D., Perez-Lloret, S., Videla, A. J., Cardinali, D., Bergna, M. A., Fernández-Acquier, M., Larrateguy, L., Zabert, G. E., and Drake, C. (2007). Sleep Disordered Breathing And Day-time Sleepiness Are Associated With Poor Academic Performance In Teenagers. A Study Using The Pediatric Daytime Sleepiness Scale (PDSS). Sleep, 30(12): 1698-1703.
Wolfson AR, Carskadon MA.(2003). Understanding adolescents' sleep patterns and school performance: a critical appraisal. Sleep Med Rev; 7(6): 491-506.
1 Moore, M
2 Owens JA
3 Ebert CS, Jr., Drake AF
4 Nixon GM
5 Anderson B
6 Curcio, G., Ferrara, M., & De Gennaro, L
7 Dzurilla, T., & Sheedy, A
8- Cognitive
9- Behavioral
10- Attitudinal
11- Multiple steps
12- Funkhouser, C
13-Dennis, J
14 Fallone G
15 Wolfson AR
16 Curcio G
17 Meijer AM
18 Dewald JF
19 Pagel JF
20 Gibson ES
21 Perez-Chada, D
22 Moore, M
23 Educational Performance Test
24 problem-solving style Scale
25 Pittsburgh Sleep Quality Index
26 Buysse, D
27 subjective sleep quality
28 sleep latency
29 sleep duration
30 habitual sleep efficiency
31 sleep disturbances
32 use of sleeping medication
33 daytime dysfunction
—————
————————————————————
—————
————————————————————