موضوع:
بررسی نقش هوش معنوی در پیش بینی سبک های اسنادی و سبک های مقابله ای در دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه ……..
Examine the role of spiritual intelligence in anticipation attribution styles and coping styles among students of Psychology, 94 year Islamic Azad University of Kerman.
بیان مساله:
سبک اسناد1 یک متغیر شناختی شخصیت است که منعکس می کند چگونه افراد بر حسب عادت، حوادثی را که در زندگی شان رخ می دهد، تبیین می کنند یا به عبارت دیگر سبک اسناد شیوه ای است که افراد پیامدهای مثبت و منفی یا موفقیتها و شکستهای خود را بوسیله آن تبیین می کنند(سنجیوان2 و همکاران، 2008).
بعد اولیه اسناد این است که اسنادها در کانون علیت یعنی ابعاد درونی (نظیر توانایی و تلاش) و ابعاد بیرونی (نظیر شانس) متفاوتند. درونی بودن مربوط به عللی می شود که در درون یک شخص رخ می دهند. در حالیکه بیرونی بودن، علل را بیرون از یک شخص یا در محیط تبیین می کند. مثلاً وقتی فرد در امتحانی شکست می خورد؛ می تواند آن را به علل درونی نظیر ناتوانایی و یا کوشش کم خود و یا به عوامل بیرونی نظیر دشوار بودن سوال ها یا بدشانسی نسبت دهد. بعد دوم تئوری اسناد، ثابت بودن است. این بعد اشاره به تغییر پذیری علل در طول زمان دارد و اینکه آیا آن علل در طول زمان ثابت و دایمی باقی خواهد ماند (نظیر کمبود توانایی و کم استعدادی) یا نه قابل تغییرند (نظیر دشواری شرایط یا میزان کوشش) بعد سوم قابلیت کنترل است. این بعد در لگوی جدید درماندگی آموخته شده توسط آبراسون و همکاران (1978)، در نظر گرفته نمی شود، اما در فهم سبکهای اسناد مطابق با سایر تحقیقات مهم تلقی می شود. قابلیت کنترل به مقداری که یک علت تحت کنترل فرد است، اشاره دارد. کلی بودن-اختصاصی بودن، بعد چهارم علل است و اشاره به تعمیم پذیری یک علت در موقعیت و در کل زمان دارد (بی کا3 و بیکر4، 2005).
از جمله متغیر های مرتبط با سبک های اسناد، سبک مقابله با استرس است (فرخی، گیلانی، زمانی، حدادی کوهسار، 1385). سبک مقابله ای5 با استرس به تغییرات مداوم در فرد در زمینه تلاش های رفتاری و شناختی در جهت نظم بخشیدن به خواسته های درونی و بیرونی که بیش از سطح تحمل منابع فرد ارزیابی شده اند اشاره دارد( عابدینی، منتظری و خلعتبری، 1391). لازاروس6 و فولکمن7 (1985) دو روش مقابله با استرس را شناسایی کرده اند که عبارتند از: مقابله های متمرکز بر مسئله، که فعالیت های مستقیم مبتنی بر محیط و خود را در جهت رفع یا تغییر شرایطی که به عنوان تهدید ارزیابی می شوند در بر می گیرد، و مقابله های متمرکز بر هیجان، شامل فعالیت ها یا افکاری است که برای کنترل احساسات نامطلوب ناشی از شرایط استرس زا استفاده می شوند.
لازاروس و فولکمن(1985) معتقدند که اگر افراد موقعیت های استرس زا را قابل کنترل بدانند، بیشتر از مقابله متمرکز بر مسئله استفاده می کنند و در نتیجه از سلامت روانی بهتری برخوردارند. در غیر اینصورت به مقابله متمرکز به هیجان روی می آورند و سلامتی آنها در معرض خطر جدی قرار خواهد گرفت.
پژوهش ها نشان می دهد که از جمله متغیرهای مرتبط با سبک های مقابله ای معنویت و مذهب می باشد (صدیقی ارفعی و همکاران، 1391؛ فاطمی و همکاران، 1393). به نظر می رسد که افراد مذهبی و غیر مذهبی میزان فشار روانی مشابهی را تجربه می کنند، اما افراد مذهبی بهتر می توانند با رویدادهای منفی زندگی و عوامل فشار زای روانی مقابله کنند. باورهای مذهبی همچون یک "سپر" در برابر استرس های زندگی عمل می کنند و از این طریق به فرد در انتخاب راهبردهای مقابله ای مناسب و موثر یاری می رسانند (دادفر، 1392).
سازه هوش معنوی8، یکی از مفاهیمی است که در پرتو توجه و علاقه جهانی روان شناسان به حوزه دین و معنویت، مطرح شده و توسعه یافته است(خدا بخشی کولائی و همکاران، 1392). از نظر امونز9 (2000) هوش معنوی، سازه های معنویت و هوش را درون یک سازه جدید ترکیب می کند و به عنوان کاربرد انطباقی اطلاعات معنوی با هدف تسهیل حل مسائل روزمره و دستیابی به هدف عمل می کند.
وقان10 (2002)معتقد است که هوش معنوی، یکی از انواع هوش های چندگانه است که به طور مستقل می توان رشد و توسعه یابد. هوش معنوی نیازمند شیوه های مختلف شناخت و وحدت زندگی درونی ذهن و روح با زندگی در دنیای هستی است. هوش معنوی می تواند به وسیله تلاش، جستجو و تمرین پرورش یابد. انسان برای کسب قدرت تشخیص در تصمیم گیری هایی که به رشد سلامت نفس و روان کمک می کند، نیازمند هوش معنوی است. مک شری11 و همکاران (2002) تاکید می کنند که هوش معنوی زیربنای باورهای فرد است که سبب اثرگذاری بر عملکرد وی می شود، به گونه ای که شکل واقعی زندگی را قالب بندی می کند. هوش معنوی باعث افزایش قدرت انعطاف پذیری و خود آگاهی انسان شده است؛ به طوری که در برابر مشکلات و سختی های زندگی، بردباری و صبوری بیشتری دارند. در واقع، هوش معنوی ظرفیتی برای الهام است و با شهود و نگرش کل نگر به جهان هستی، در جستجو پاسخی برای پرسش های بنیادی زندگی و نقد سنت ها و آداب و رسوم می باشد.
زوهار و مارشال12 (2000؛ به نقل از غباری بناب و همکاران، 1386) معتقدند هوش معنوی موجب می شود که فرد در برابر رویدادها و حوادث زندگی، بینش عمیق بیابد و از سختی های زندگی نهراسد و با صبر و تفکر با آنها مقابله نموده و راه حل های منطقی و انسانی برای آنها بیابد.
تحقیقات بسیاری در زمینه رابطه بین گرایش مذهبی و سبک اسنادی انجام شده است (رایان و فرانسیس، 2010؛ استانکی و تیلور13، 2004؛ راسموسن و چارمن14،1995؛ بنسون و اسپیلکا15، 1973؛ محمدی و مهرابی زاده هنرمند، 1385؛ مجدیان، 1380؛ میرهاشمیان، 1387).
افزون بر این، در ارتباط با رابطه بین سبک های اسناد و مذهب، موسوی و همکاران (2012) در تحقیق خود به بررسی ارتباط بین دو متغیر جهت گیری مذهبی و سبک اسنادی پرداختند. آنها دریافتند که با افزایش گرایش مذهبی، سبک اسنادی پایدارتری در رویدادهای مثبت وجود خواهد داشت، اما ارتباط معناداری با سبک های اسنادی درونی- بیرونی و کلی- ویژه ندارد (موسوی و همکاران، 2012). نتایج پژوهش مجدیان و همکاران (1388) نشان دادند که بین بازخورد مذهبی با مسند مهارگری و حرمت خود ارتباط معنادار وجود دارد. با توجه به تحلیل های انجام شده بیان نموده اند که مذهب عاملی اساسی در افزایش حرمت خود و مسند مهارگری درونی است (مجدیان و همکاران، 1388). پژوهش استانکی و تایلور (2004) نیز نشان داد که همبستگی منفی معناداری بین مکان کنترل درونی و بالا بودن سطح گرایش مذهبی وجود دارد و شاید این یافته ها بیانگر آن باشد که افراد با گرایش مذهبی قوی، تمایل دارند رویدادهای زندگی را به نیرویی فراتر از خودشان (مانند خدا) نسبت دهند. بنابراین، اگرچه فردی با گرایش مذهبی بالا، ممکن است لزوماً به مکان کنترل بیرونی یا شانس اعتقاد نداشته باشد، اما آنها در میان مکان کنترل درونی، به واسطه مذهبشان و اعتقادات دنیایی در حرکت هستند (استانکی و تیلور، 2004).
بنابراین با توجه به آنچه که گفته شد پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که هوش معنوی چه میزان سبک های اسنادی و سبک های مقابله ای در دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه …….. پیش بینی می کند؟
اهمیت و ضرورت:
در اهمیت پژوهش حاضر باید گفت که سبک اسناد یا تبیین دارای استلزم های مهمی در بخش های متفاوتی از زندگی روزانه است و با افسردگی (ولپی و لوین، 1998)، عملکرد ورزشی (سلیگمن، نولن-هوسما، تورنتون و تورنتون، 1990)، سلامت جسمانی (دوا، 1995)، سلامت روان شناختی (هیرشی و موریس، 2002)، عملکرد افراد در زمینه های حرفه ای (کر و گری، 1995) و عملکرد در قلمرو آموزش و پرورش (بریجز، 2001) مرتبط است(به نقل از تمنایی فر و همکاران، 1390؛ شهرآرای، فرزاد، زارعی، 1384).
در حوزه آموزشی دانشجویان، بسته به سبک اسناد که به آن اعتقاد دارند، پیشرفت تحصیلی خود را به عوامل مختلفی از جمله توانایی، سعی و کوشش، سطح دشواری تکلیف، بخت و اقبال و … نسبت می دهند که همین امر به نوبه خود، انتظارات متفاوتی را در آنان ایجاد کرده و منجر به انگیزه های متفاوتی در آنان می شود. بنابراین اسناد هم به علت اثرات خود وهم به علت عواطفی که ایجاد می کنند از اهمیت خاصی برخوردارند و می توانند بر بسیاری از عوامل دیگر از جمله میزان انگیزه فرد برای پیشرفت و نیز عملکرد تحصیلی او اثر گذار باشند.
روانشناسی سلامت، در سال های اخیر اهمیت زیادی برای راهبردهای مقابله ای در بهبودی وضعیت سلامت جسمانی و روانی افراد قائل شده است. به این ترتیب یکی از اهداف مداخلات پیشگیرانه افراد از طریق تغییر در پاسخ مقابله ای و تنظیم شناختی و هیجان ها است (بوتلر16 و کاروچی17،2007). در یک محیط مشابه اجتماعی، بعضی اشخاص توانایی مقابله با مشکلات و موقعیت های چالش انگیز را خیلی زود از دست می دهند و دچار استرس، اضطراب می شوند، در حالی که عده ای دیگر به راحتی قادرند از پس این موقعیت ها برآیند و بدون عارضه خاصی مشکل را برطرف نموده و یا پشت سر گذارند. هر اندازه این ظرفیت بالاتر یا بیشتر باشد، به همان اندازه شخص قادر خواهد بود سلامت روانی و اجتماعی خود را در سطح بهتری نگه دارد و به شیوه ی مثبت، سازگارنه و کارآمدتر به حل و فصل مشکلات خویش بپردازد. بنابراین انتخاب یک راهبرد مقابله ای کارآمد در ابعاد شناختی ، هیجانی و رفتاری، بر ارتقای سلامت روانی و جسمانی فرد اثر گذار است ( کمپبل- سیلس18 و همکاران، 2006).
اهمیت و ضرورت موضوع معنویت و مذهب به ویژه هوش معنوی از جهات مختلف در عصر جدید احساس می شود. یکی از این ضررت ها در عرصه ی انسان شناسی توجه به بعد معنوی انسان از دیدگاه دانشمندان به ویژه کارشناسان بهداشت جهانی است که اخیرً انسان را موجودی زیستی، روانی و اجتماعی و معنوی تعریف می کند(رحیمی پور و کرمی، 1393).
با بررسی های انجام شده در ایران، تحقیقات اندکی در زمینه بررسی نقش هوش معنوی در پیش بینی سبک های اسنادی و سبک های مقابله ای در دانشجویان انجام شده است. لذا بررسی نقش هوش معنوی در پیش بینی سبک های اسنادی و سبک های مقابله ای در دانشجویان ضرورت پیدا کرد.
نتایج حاصل از این پژوهش، می تواند چشم اندازی روشن و عملی برای مشاوران و روان درمانگران فراهم نماید. به علاوه، نتایج پژوهش می تواند مبنای نظری و عملی مناسبی برای بهبود سبک های اسناد و سبک های مقابله در موسسات مختلف آموزشی و درمانی از قبیل مراکز مشاوره در دانشگاهها، کلنیک ها و غیره قرار گیرد. بنابراین با توجه به پیشینه پژوهش و اهمیت سبک های اسناد و سبک های مقابله، بررسی نقش هوش معنوی در پیش بینی سبک های اسنادی و سبک های مقابله ای در دانشجویان ضرورت پیدا نمود.
پیشینه پژوهش
پژوهش های داخلی
آرین پور، شهابی زاده، بحرینیان (1394) پژوهشی با هدف الگوی پیش بینی هوش معنوی بر پایه سبک های اسنادی و خود کنترلی انجام دادند. از این رو، 372 دانشجوی به روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب و مقیاس های سبک های اسنادی سلیگمن، خود کنترلی تانجنی و هوش معنوی کینگ را تکمیل نمودند. در بررسی یافته ها از شیوه تحلیل مسیر و روش بیشینه احتمال بهره گرفته شد. یافته ها نشان دادند که سبک اسناد بیرونی و پایدار موفقیت و سبک اسناد پایدار و کلی شکست، از طریق خود کنترلی به ترتیب پیش بینی کننده افزایش و کاهش تفکر انتقادی وجودی می باشند. همچنین مسیرهای مستقیمی نیز بین اسناد بیرونی موفقیت، تفکر انتقادی وجودی و تولید معنای شخصی، اسناد پایداری موفقیت و آگاهی متعالی، اسناد کلی موفقیت و بسط هوشیاری وجود دارند.
فاطمی، زارع، خرازی افرا، خرازی افرا (1393) پژوهشی با هدف بررسی رابطه بین رشد معنویت و چگونگی مقابله با شرایط استرس زا در بین اینترن های رشته پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران انجام دادند. در این مطالعه توصیفی همبستگی، 384 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران به وسیله روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده شامل آزمون مقابله با شرایط پراسترس CISS که به منظور ارزیابی سه سبک مقابله یعنی مقابله مساله مدار، مقابله هیجان مدار و مقابله اجتنابی تشکیل شده و آزمون سنجش رشد معنوی SAI به منظور ارزیابی 6 زیرمقیاس آگاهی از وجود خدا، پذیرش واقعی، ناامیدی، بزرگنمایی، مدیریت برداشت و بی ثباتی بود. نتایج نشان داد بین رشد معنویت و مقابله مساله مدار ارتباط معنی دار و مستقیم وجود داشت، این بدین معنی است که با افزایش نمره "رشد معنویت"، "میزان مقابله مساله مدار با شرایط پراسترس" در آن ها افزایش می یابد.
ذاکرزاده و امیری ابراهیم محمدی (1394) پژوهشی با هدف بررسی رابطه هوش معنوی ونوع سبک اسنادی دانش آموزان دبیرستان های شهرستان آمل انجام دادند. روش این – پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده است. نمونه این پژوهش، 61 نفراز دانش آموزان دبیرستان های شهر آمل در سال 1393 بودند که به صورت خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند برای ارزیابی میزان هوش معنوی از پرسش نامه هوش معنوی جامع آمرام ودایر (ISIS) وبرای ارزیابی نوع سبک اسنادی از پرسش نامه سبک اسناد (ASQ) سلیگمن و همکاران استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین سبک اسناد مثبت با هوش معنوی رابطه مثبت ومعناداری وجود دارد . همچنین بین سبک اسناد منفی با میزان افکار خودکشی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و بین سبک اسناد منفی باهوش معنوی رابطه منفی و معناداری وجود دارد و همچنین بین سبک اسناد منفی با سبک اسناد مثبت رابطه منفی و معناداری وجود دارد.
صدیقی ارفعی، تمنایی فر، عابدین آبادی (1391)پژوهشی با هدف رابطه جهت گیری مذهبی سبک های مقابله و شادکامی در دانشجویان انجام دادند. بدین منظور، حجم 386 نفر به عنوان نمونه آماری به روش نمونه گیری طبقه ای از جامعه آماری مورد پژوهش (دانشجویان دانشگاه های کاشان در سال تحصیلی 91 -90) انتخاب و به منظور جمع آوری داده ها، از پرسش نامه جهت گیری مذهبی آلپورت، پرسش نامه مقابله با موقعیت های تنیدگی زا از اندلر و پارکر و پرسش نامه شادکامی آکسفورد استفاده شده است. داده ها با شاخص های آماری همچون همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس، آزمون t و رگرسیون تحلیل شده است. نتایج تحلیل داده ها نشان می دهد که بین جهت گیری مذهبی درونی و سبک مقابله مسئله محور، رابطه مثبت معنادار (r=0/26)، هم چنین بین جهت گیری مذهبی درونی و شادکامی رابطه مثبت معنادار(r=0/16) وجود دارد. همچنین تحلیل نتایج بیانگر این است که از بین سبک های مقابله، سبک مسئله محور با شادکامی، رابطه مثبت معنادار (r=0/41 ) دارد.
دارنجانی شیرازی (1391) پژوهشی با هدف نقش واسطه گری سبک های مقابله ای در رابطه هوش معنوی و هوش هیجانی با رضایت از زندگی در زنان دارای مشکلات خانوادگی انجام دادند. جامعه آماری زنان مراجعه کننده به مراکز های مشاوره در سطح شهر شیراز بودند، که از بین مراکز ده مرکز به صورت تصادفی انتخاب شدند. و کلیه زنانی که در یک فاصله زمانی 3 ماهه (آبان تا آخر دی ماه) به دلیل مشکلات خانوادگی به این مراکز مراجعه کرده بودند و حاضر به همکاری شدند،150 نفر می شدند که به عنوان نمونه آماری در این پژوهش شرکت داده شدند. طرح این تحقیق از نوع همبستگی بود. داده ها از طریق پرسشنامه رضایت از زندگی دینر،پرسشنامه هوش هیجانی شات، پرسشنامه هوش معنوی عبداله زاده وپرسشنامه سبک های مقابله ای موس و بیلینگز و الاه جمع آوری و مورد تحلیل آماری قرار گرفت. یافته ها دو مدل را نشان دادند. . مدل اول سبک های مقابله ای نقش واسطه گری معناداری در رابطه هوش هیجانی و رضایت از زندگی ایفا نکرد. مدل دوم سبک های مقابله ای نقش واسطه گری معناداری در رابطه هوش معنوی ورضایت از زندگی ایفا کرد.
پژوهش های خارجی
فلیپس19 و همکاران (2014) به بررسی رابطه جهت گیری مذهبی و سبک های مقابله ای پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد که بین جهت گیری مذهبی و سبک های مقابله ای رابطه معنادار وجود دارد.
کراتین ماچر20 و همکاران (2013) در پژوهشی به بررسی رابطه راهبردهای مقابله و سلامت روان در نوجوانان والدین مبتلا به سرطان پرداختند. به طور کلی 214 نوجوان از 167 خانواده در این پژوهش شرکت نمودند.نتایج نشان داد که راهبرد مقابله مساله مدار به طور کلی با سلامت روان مرتبط است و راهبرد اجتنابی با سلامت روان رابطه منفی دارد. و راهبرد مقابله هیجانی هم با سلامت روان بالاتر و هم با سلامت روان پایین تر مرتبط بود.
اولسون 21و همکاران (2012) به برسی رابطه بین راهبردهای مقابله دینی و سلامت روان در طبقه های اجتماعی و اقتصادی پایین پرداختندو برای این منظور 123 بیمار در این پژوهش شرکت داشتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش رگرسیون کمک گرفته شد. نتایج نشان داد که مقابله دینی مثبت به طور معناداری با سلامت روان همبسته بودند و پیش بینی کننده بهتری برای سلامت روان بودند. اما مقابله مذهبی منفی پیش بینی کننده خوبی برای سلامت روان نبودند.
لیبر22 و همکاران (1997) در پژوهشی به بررسی رابطه باورهای مذهبی و سبک های اسناد پرداخت.. نتایج پژوهش وی حاکی از آن بود که بین باورهای مذهبی و سبک های اسناد رابطه مثبت معنادار وجود دارد.
اهداف:
هدف اصلی
– بررسی نقش هوش معنوی در پیش بینی سبک های اسنادی و سبک های مقابله ای در دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه ………
اهداف فرعی
1. بررسی نقش هوش معنوی در پیش بینی سبک های اسنادی در دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه ………
2. بررسی نقش هوش معنوی در پیش بینی سبک های مقابله ای در دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه ………
فرضیه ها:
فرضیه اصلی
– هوش معنوی سبک های اسنادی و سبک های مقابله ای در دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه …….. پیش بینی می کند.
فرضیه های فرعی
1. هوش معنوی، سبک های اسنادی را در دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه …….. پیش بینی می کند.هوش معنوی سبک های مقابله ای را پیش بینی می کند.
2. هوش معنوی، سبک های مقابله ای را در دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه …….. پیش بینی می کند.هوش معنوی سبک های مقابله ای را پیش بینی می کند.
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
سبک اسناد
تعریف مفهومی: سبک اسناد یک متغیر شناختی شخصیت است که منعکس می کند چگونه افراد بر حسب عادت، حوادثی را که در زندگی شان رخ می دهد، تبیین می کنند یا به عبارت دیگر سبک اسناد شیوه ای است که افراد پیامدهای مثبت و منفی یا موفقیتها و شکستهای خود را بوسیله آن تبیین می کنند(سنجیوان و همکاران، 2008).
تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور از سبک اسناد نمره ای است که فرد از پرسشنامه سبک های اسناد پیترسون و سلیگمن (1984) کسب می کند.
سبک های مقابله
تعریف مفهومی: فولکمن23 و لازاروس24(1985) مقابله را فرایندی پیچیده می دانند که با توجه به ارزیابی هایی که فرد از موقعیت های استرس زا و فشارهای آن موقعیت دارد، تغییر می کند و تلاش های رفتاری – شناختی فعال فرد را در بر می گیرد. در واقع راهبرد های مقابله ای مجموعه ای از تلاش های شناختی و رفتاری فرد است که در جهت تعبیر و تفسیر و اصلاح یک وضعیت تنش زا به کار می رود و منجر به کاهش رنج ناشی از آن می شود.
تعریف عملیاتی: در این پژوهش راهبردهای مقابله ای نمره ای است که فرد از پرسشنامه شیوه های مقابله با استرس لازروس و فولکمن (1985) کسب می کند. این پرسشنامه دارای 66 سوال است و شیوه های مقابله مساله مدار و هیجان مدار را مورد ارزیابی قرار می دهد.
هوش معنوی
تعریف مفهومی: بر حسب نظر امونز (2000) هوش معنوی به کارگیری اطلاعات معنوی در جهت انطباق با محیط و حل مسائل زندگی می باشد.
تعریف عملیاتی: در این پژوهش هوش معنوی نمره ای است که فرد از مقیاس هوش معنوی کینگ (SISRI)25 کسب می کند
روش:
با توجه به اینکه در پژوهش حاضر هیچ متغیری دستکاری نمی شود و هدف تعیین رابطه بین باورهای هوشی و ادراک خودمختاری با سبک تبیینی دانش آموزان است، لذا روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی است.
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری:
جامعه پژوهش حاضر کلیه دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه …….. را تشکیل می دهند.
روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای می باشد. و تعداد نمونه 350 نفر بر حسب جنسیت و با توجه به تعداد افراد جامعه انتخاب خواهند شد.
ابزار:
پرسشنامه سبک اسناد: این پرسشنامه یک ابزار خودگزارشی است و نخستین بار برای اندازه گیری اسنادهای افراد برای رویداهای غیرقابل کنترل توسط پیترسون و سلیگمن (1984) ساخته شد. پرسشنامه سبک اسنادی دربرگیرنده دوازده موقعیت فرضی (شش رویداد خوب و شش رویداد بد ) است. برای هر رویداد چهار پرسش مطرح شده است. نخستین پرسش که درباره مهمترین علت این رویداد است، اگر چه در نمره گذاری به کار برده نمی شود اما ضروری است تا آزمودنی به سه پرسش بعد بر حسب موارد زیر پاسخ دهد. این موارد شامل درونی یا بیرونی، پایدار یا ناپایدار و کلی یا اختصاصی بودن رویداد می باشد. نمره ها را می توان برای هر یک از سه بعد یاد شده در نظر گرفت (وولز26، 2011). بریج27 (2001) برای پرسشنامه سبک اسناد ضریب آلفای کرونباخ 8/0 را گزارش نموده است. اسلامی شهر بابکی (1369) طی پژوهشی با این مقیاس ضریب آلفای کرونباخ را برای موقعیت شکست درونی 75/0، موقعیت شکست پایدار 43/0، موقعیت شکست کلی 73/0 و در موقعیت موفقیت درونی 74/0، موقعیت موفقیت پایدار 56/0 و موفقیت کلی 76/0 به دست آورد. سلیمانی نژاد (1381) آلفای کرونباخ برای کل پرسشهای پرسشنامه را 74/0 گزارش کرد (به نقل از موسوی، اسلام دوست، غباری بناب، 1390).
پرسشنامه راهبردهای مقابله ای لازاروس و فولکمن (WOCQ): این پرسشنامه توسط لازاروس و فولکمن28 (1985) تهیه شده است و دارای 66 سوال است که در مقیاس 4 گزینه ای (از یک تا 4) نمره گذاری می شود. نمره گذاری پرسشنامه روش های کنارآمدن به دو روش خام و نسبی انجام می شود. این آزمون هشت شیوه مقابله ای را که به دو دسته مساله مدار و هیجان مدار تقسیم می شوند، مورد سنجش قرار مـی دهـد. شـیوه هـای مقابلـه مـساله مـدار عبارتند از: جستجوی حمایت اجتماعی، مسوولیت پذیری، مساله گشایی برنامه ریزی شده و ارزیابی مجدد مثبت. شیوه های مقابلـه هیجـان مـدار عبارتنـد از: رویـارویی، دوری گزینـی، فرار اجتناب و خویشتن داری. لازاروس ثبات درونـی 66/0 تـا 79/0 را بـرای هـر یـک از سبک های مقابله ای گزارش کرده است. در پژوهش رستمی (1391) آلفای کرونباخ کلی آزمون 87/0 به دست آمد.
مقیاس هوش معنوی کینگ (SISRI)29: این پرسشنامه توسط کینگ30 (2008) ساخته شده است و دارای 24 آیتم می باشد که هوش معنوی را براساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت (4-0) می سنجد و نمرات آن بین صفر تا 96 متغیر می باشد. این مقیاس دارای 4 خرده مقیاس تفکر انتقادی(CET)31، تولید معنای شخصی (PMP)32، آگاهی متعالی (TA )33 و توسعه حالت هشیاری (CSE)34 می باشد. پایایی آن در یک نمونه 619 نفری از دانشجویان دانشگاه تورنتو کانادا در سال 2008، به روش آلفای کرونباخ 95/0 و به طریق تصنیف 84/0 بدست آمد. در مورد اعتبار هریک از این زیر مقیاس ها، آلفای کرونباخ برای زیر مقیاس تفکر انتقادی وجودی، مقدار 88/0، برای زیر مقیاس تولید معنای شخصی 87/0، برای زیر مقیاس آگاهی متعالی 89/0 و برای زیر مقیاس توسعه حالت هوشیاری 94/0 با دست آمد (کینگ، 2008). همچنین در ایران، رقیبی و همکاران () ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 89/0 و ضریب اعتبار آن را در یک نمونه 70 نفری در فاصله زمانی دو هفته، 67/0 به دست آوردند(رجبی، 1388؛ به نقل از خدابخشی کولائی، 1392).
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
جهت تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده توسط ابزار های فوق، از شاخص ها و روش های آمار توصیفی برای بدست آوردن فراوانی، درصد، میانگین، انحراف استاندارد، و خطای استاندارد داده ها استفاده خواهد شد؛ و سپس از آمار استنباطی برای بدست آوردن ضریب همبستگی و رگرسیون چند گانه از نرم افزار spssاستفاده خواهد شد.
منابع فارسی
آرین پور، ملیحه ؛ شهابی زاده، فاطمه ؛ بحرینیان، عبدالمجید. (1394). الگوی پیش بینی هوش معنوی بر پایه سبک های اسنادی و خود کنترلی. روان شناسی و دین، سال هشتم، شماره اول، پیاپی 29:
خدابخشی کولایی، آناهیتا؛ حیدری، صدیقه؛ خوش کنش، ابوالقاسم؛ حیدری، محمود. (1392). ارتباط هوش معنوی با تاب آوری در برابر استرس و ترجیح روش زایمان در بین زنان باردار. مجله زنان مامایی و نازایی ایران، دوره 16 ، شماره 58 : 15-8.
دادفر، محبوبه. (1392). بررسی نقش دین در بهداشت روانی و فرایندهای روان درمانی. مجله نقد و نظر، شماره 4، 4: 23-12.
دارنجانی شیرازی، فاطمه. (1391). نقش واسطه گری سبک های مقابله ای در رابطه هوش معنوی و هوش هیجانی با رضایت از زندگی در زنان دارای مشکلات خانوادگی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
ذاکرزاده، زینب و امیری ابراهیم محمدی، هومان. (1394). بررسی رابطه هوش معنوی ونوع سبک اسنادی دانش آموزان دبیرستان های شهرستان آمل. نشر شده در دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در علوم انسانی در سال ۱۳۹۴.
رحیمی پور، محسن و کرمی، اسحق. (1393). نقش واسطه گری هوش معنوی با بهزیستی روان شناختی و رضایت از زندگی در سالمندان شهرستان مهریز (یزد). طب توانبخشی، دوره 3 ، شماره 3 : 81-72.
رستمی، امیرمسعود. ( 1391 ). مقایسه ی سبک های مقابله ای در بیماران مبتلا به سرطان، مولتیپل اسکلروز (ام. اس) و افراد عادی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
شهرآرای، مهرناز؛ فرزاد، ولی ا…؛ زارعی، علی رضا.(1384). رابطه بین سبکهای اسنادی و انگیزه پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان سال دوم رشته ریاضی. فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی ، سال اول، شماره ،4: 275-267.
صدیقی ارفعی، فریبرز؛ تمنایی فر، محمد رضا؛ عبابدین آبادی، عاطفه. (1391). رابطه جهت گیری مذهبی سبک های مقابله و شادکامی در دانشجویان. روانشناسی و دین، سال پنجم – شماره 19: 164-139.
عابدینی، سید محمود؛ منتظری، سحر؛ و خلعتبری، جواد. (1391). مقایسه سبک های مقابله با استرس در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس با افراد سالم شرق استان مازندران. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره بیست دوم، شماره 94: 77-71.
غباری بناب، باقر؛ سلیمی، محمد؛ سلیانی، لیلا؛ نوری مقدم، ثنا. (1386). هوش معنوی. فصلنامه اندیشه نوین دینی، دوره 3 ، شماره 10: 147-125.
فاطمی، میر مسعود؛ زارع، محمد؛ خرازی افرا، فاطمه؛ خرازی افرا، محمد. (1393). بررسی رابطه بین رشد معنویت و چگونگی مقابله با شرایط استرس زا در بین اینترن های رشته پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، دوره 24، شماره 1: 53-49.
فرخی، حسن؛ گیلانی، بیژن؛ زمانی، رضا؛ حدادی کوهسار، علی اکبر. (1385). رابطه سبک های مقابله و اسناد با افسردگی. پژوهشهای روانشناختی، شماره 17: 26-11.
مجدیان، محمد و همکاران، (1388)، بازخورد مذهبی، حرمت خود و مسند مهارگری، روان شناسی تحولی: روان شناسان ایرانی، ش 22، ص151-157.
محمدی، سید داوود و مهناز مهرابی زاده هنرمند، (1385)، ارتباط نگرش مذهبی با مکان کنترل و نقش جنسیت، پژوهش های روان شناختی، 9 (3و4)، ص47-64.
موسوی، سید ولی اله؛ اسلام دوست، فاطمه؛ غباری بناب، باقر. (1390). بررسی بین سبک های اسناد و گرایش مذهبی دانشجویان. مطالعات آموزش و یادگیری، دوره 3، شماره 2: 101-85.
میرهاشمیان، حمیرا، ( 1387) ، تاثیر اعتقادات مذهبی در شکل گیری منبع کنترل و نیمرخ روانی دانشجویان دانشگاه های تهران، فصلنامه دانشگاه اسلامی، ش 8، ص69-80.
منابع لاتین
Becca A., Baker C. (2005). The Mediating Role of Attributional Style in the Relationship between Personality and Performance. Department of Psychology: 1-72.
Benson, P, Spilka, B, (1973), "God Image as a Function of Self-esteem and Locus of Control", Journal of Scientific Study of Religion, v. 12 (3), p. 297-310
Bridges, k. R. (2001)." Using attributional style to predict academic performance : How does it comparc to traditional methods? Personality and Individual Differences", 31, 723 – 730 .
Butler, J. & Ciarrochi. (2007). Psychological acceptance and quality of life in the elderly. Quality of life research, 16, 607-615.
Campbell-Sills, L., Cohan, S. L., & Stein, M. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44(4), 585-599.
Emmons, R. A. (2000). Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern, The International Journal for the Psychology of Religion, 10(1):3-26.
Krattenmacher, T., Kühne, F., Führer, D., Beierlein, V., Brähler, E., Resch, F., Klitzing, K., Flechtner, H. H ., Bergelt, C., Romer, G., Möller, B.(2013). Coping skills and mental health status in adolescents when a parent has cancer: A multicenter and multi-perspective study. Journal of Psychosomatic Research, 74, 3 ; 252-259.
Lazarus, R. S. & Folkman, S. (1985). Coping and adaptation, Gilford Press.
Leiber, M. J. (1997). Religious Beliefs, Attributional Styles, and Adherence to Correctional Orientations Criminal Justice and Behavior December. Criminology & Penology, 24: 495-511.
McSherry W, Draper P, Kendrick D. (2002). The construct validity of a rating scale designed to assess spirituality and spiritual care. Int J Nurs Stud; 39(7): 723-34.
Mousavi, S. V, et al.( 2012). "The Relationship between Attribution Styles and Religious Tendency of University Students", Studies in Learning Instruction, v. 3 (2), p. 20-23
Olson, M. M., Trevino, D. B., Geske, J. A., Vanderpool, H. (2012). Religious Coping and Mental Health Outcomes: An Exploratory Study of Socioeconomically Disadvantaged Patients. EXPLORE: The Journal of Science and Healing, 8, 3: 172-176.
Phillips, D., Chamberlain, A., Goreczny, A . (2014). The Relationship between Religious Orientation and Coping Styles among Older Adults and Young Adults, Journal of Psychology and Behavioral Science , 2, 1: 29.
Rasmussen, L, Charman, T, (1995), "Personality and Religious Beliefs: A test of Flugel's Superego Projection Theory", International Journal for the Psychology of religion, v. 5, p. 109-117
Ryan, M. E, Francis, A. J. P, (2010), "Locus of Control Beliefs Mediate the Relationship Between Religious Functioning and Psychological Health", J Relig Health, v. 51, p. 774-785
Sanjuán, , P., Pérez, A., Rueda,B., RuizÁ. (2008). Interactive effects of attributional styles for positive and negative events on psychological distress. Personality and Individual Differences, 45, 2: 187-190.
Stanke, A., Taylor, M, (2004), "Religiosity, Locus of Control, and Superstitious Belief", Journal of Undergraduate Research, v. 7, p. 1-5
Vaughan F. (2002).What is Spiritual Intelligence? Journal of Humanistic Psychology 2002; 42(2): 16-33.
voels , Z.R.,Haeffel,G.J.,Joiner,T.E.,& Wagner , K.D.(2011).Reducing hopelessness : The interaction of enhancing and depressogenic attributional styles for positsve and negative life events among youth psychiatric inpatients.Research and Therapy , 41, 1183- 1198.
1 Attribution style
2 Sanjuán, , P
3 Becca A
4Baker C
5 coping strategies
6Folkman, S
7Lazarus, R.L
8 Spiritual intelligence
9 Emmons, R. A
10 Vaughan F
11 McSherry W
12 Zohar & Marshal
13 Stanke, A., Taylor, M
14 Rasmussen, L, Charman, T
15 Benson, P, Spilka, B
16 Butler, J
17 Ciarrochi, A
18 Campbell-Sills, L
19 Phillips, D
20 Krattenmacher, T
21 Olson, M. M
22 Leiber, M. J
23 Folkman, S
24Lazarus, R.L
25 Spiritual Intelligence Self-Report Inventory
26 voels , Z.R
27 Bridges, k. R
28 Lazarus& Folkman
29 Spiritual Intelligence Self-Report Inventory
30 King DB
31 Critical existential thinking
32 Personal meaning production
33 Transcendental Awareness
34 Conscious state expansion
—————
————————————————————
—————
————————————————————