موضوع: پیش بینی هوش معنوی براساس تاب آوری و امیدواری در میان زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری
The predictive spiritual intelligence based on resilience and hope among Infertile Women referring to infertility center
بیان مساله:
در هر جامعه ای بچه دار شدن و مادری کردن، بخشی از هویت یک زن محسوب می شود. بنابراین ناباروری1 به صورت یک عامل استرس زا، زنان را از نظر هیجانی و اجتماعی تحت تاثیر قرار می دهد (سودها2 و همکاران، 2011). ناباروری می تواند نوعی بحران زندگی، بحران هویت، یک بیماری مزمن، یک آسیب، یک علتی از اندوه و سوگواری یا یک تجربه هستی گرایانه و آمیزه ای از همه اینها در نظر گرفته شود (دیموند3 و همکاران، 1999). سازمان بهداشت جهانی (WHO)4 ناباروری را باردار نشدن یک زوج پس از یک سال روابط زناشویی بدون استفاده از روش ضد بارداری تعریف می کند (زیگر-هوچسچایلد5 و همکاران، 2009). براساس مطالعه ها، 80-50 میلیون نفر از افراد در جهان یک نوع از ناباروری را تجربه می کنند (اسپکتور6، 2004). نیمی از افرادی که با مشکلات ناباروری مواجهه می شوند، امکان دارد که هرگز بچه دار نشوند (واینا7 و همکاران، 2001). عدم توانایی زنان برای داشتن فرزند منجر به احساس درماندگی و تجربه عواطف منفی در آنها می گردد (اندرسون8 و همکاران، 2003). استرس، احساس انزوا، افسردگی، خشم، اضطراب، گناه و ناکامی هیجان هایی هستند که در نتیجه ناباروری در زنان ایجاد می گردد (مررری9 و همکاران، 2002).
بنابراین ناباروری یک مشکل چند جانبه است و خسارت متعددی را برای زن ایجاد می کند. به همین خاطر زنان نابارور نیاز به توجه و مراقبت های جامعه و همه جانبه دارند. مراقبت های جامعه تنها توجه به نیازهای روان شناسی، اجتماعی و فرهنگی فرد نیست بلکه باید نیازهای معنوی نیز مورد توجه قرار گیرد. زنان نابارور ممکن است از عقاید مذهبی خود برای مقابله با بحران و یافتن معانی و امید در درد و رنجشان استفاده کنند (رودسری10 و همکاران، 2007).
سازه هوش معنوی11، یکی از مفاهیمی است که در پرتو توجه و علاقه جهانی روان شناسان به حوزه دین و معنویت، مطرح شده و توسعه یافته است(خدا بخشی کولائی و همکاران، 1392). از نظر امونز12 (2000) هوش معنوی، سازه های معنویت و هوش را درون یک سازه جدید ترکیب می کند و به عنوان کاربرد انطباقی اطلاعات معنوی با هدف تسهیل حل مسائل روزمره و دستیابی به هدف عمل می کند.
وقان13 (2002)معتقد است که هوش معنوی، یکی از انواع هوش های چندگانه است که به طور مستقل می توان رشد و توسعه یابد. هوش معنوی نیازمند شیوه های مختلف شناخت و وحدت زندگی درونی ذهن و روح با زندگی در دنیای هستی است. هوش معنوی می تواند به وسیله تلاش، جستجو و تمرین پرورش یابد. انسان برای کسب قدرت تشخیص در تصمیم گیری هایی که به رشد سلامت نفس و روان کمک می کند، نیازمند هوش معنوی است. مک شری14 و همکاران (2002) تاکید می کنند که هوش معنوی زیربنای باورهای فرد است که سبب اثرگذاری بر عملکرد وی می شود، به گونه ای که شکل واقعی زندگی را قالب بندی می کند. هوش معنوی باعث افزایش قدرت انعطاف پذیری و خود آگاهی انسان شده است؛ به طوری که در برابر مشکلات و سختی های زندگی، بردباری و صبوری بیشتری دارند. در واقع، هوش معنوی ظرفیتی برای الهام است و با شهود و نگرش کل نگر به جهان هستی، در جستجو پاسخی برای پرسش های بنیادی زندگی و نقد سنت ها و آداب و رسوم می باشد.
مطالعاتی که در زمینه رابطه هوش معنوی با ویژگی های روان شناختی و پیامدهای جسمانی انجام شده است نشان می دهد که هوش معنوی مقاومت افراد را در برابر درد را افزایش می دهد (لیسن15 و واچ هولتز16، 2011). هوش معنوی با مولفه های روان شناختی بسیاری در ارتباط است که می توان به برون گرایی، ثبات هیجانی و رفتاری و همچنین به تاب آوری17 در برابر استرس اشاره کرد(خدابخشی کولائی و همکاران، 1392).
تاب آوری یکی از مفاهیم و سازه های بهنجار مورد توجه و مطالعات روان شناسی مثبت نگر است و به فرایند پویای انطباق مثبت با تجربه های تلخ و ناگوار اطلاق می شود (لاتار18 و چیچتی19، 2000؛ مستن20، 2001) و فراتر از جان سالم به در بردن از استرس و ناملایمات زندگی است (بونانو21، 2004).
به طور کلی مفهوم تاب آوری به پیامدهای مثبت به رغم تجربه ناگواری ها و ناملایمات، عملکرد مثبت و موثر در شرایط ناگوار، بهبودی بعد از یک ضربه مهم، اشاره دارد (اسچون22، 2006). افراد تاب آور توانایی برگشتن و بهبود پیدا کردن، خوش بینی و مهارت های فکری انعطاف پذیر، جستجو کردن مشکلات به عنوان فرصتی برای یادگیری و رشد، توانایی پشتکار و استقامت داشتن، عزت نفس سالم، توانایی تعیین اهداف قابل دسترس؛ آشکار و واقعی، داشتن شبکه حمایتی سالم، توانایی رشد قابلیت های عاطفی و فرا طبیعی، توانایی استقلال رای، حس شوخ طبعی، توانایی درگیری و ارتباط معنادار با افراد، توانایی رفتار کردن با احترام با خودشان و دیگران، توانایی حل کردن مشکلات و مهارت های حل تعارض را دارند (حسینی قمی و سلیمی، 1390).
پژوهش ها نشان می دهد که ناباروری مقاومت این افراد را در برابر مشکلات زندگی کم کرده و به طور کلی این افراد سرسختی و تاب آوری کمتری نسبت به افراد عادی در برابر مشکلات دارند(کاگان23 و همکاران، 2011؛ سکستون24 و همکاران، 2010). مطالعات نشان می دهد که تاب آوری می تواند منجر به خوش بینی، معنویت، آرامش روحی و افزایش کیفیت زندگی شود (هیر مان25 و همکاران، 2011؛ یو26 و همکاران، 2014). همچنین مطالعات نشان می دهد که بین معنویت، هوش معنوی و تاب آوری ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد(خدابخشی کولائی و همکاران، 1392). پژوهشگران تاکید می کنند که افزایش سطح معنا در زندگی، نه تنها در غلبه بر ناسازگاری ها به فرد کمک می کند، بلکه رضایت او را از زندگی نیز فراهم می کند(حسینی و همکاران، 1393).
علاوه برتاب آوری، در افراد نابارور امیدواری نیز کاهش یافته، چون درمان های ناباروری طولانی مدت و در مواردی هم چندین بار ناموفق بوده و باید تکرار گردند، این افراد دچار ناامیدی می شوند. امیدواری پیوندی است میان رفتارهای مرتبط با هدف و باورهای فرد برای رسیدن به این اهداف. امیدواری از طریق تجارب موفقیت زندگی افزایش می یابد و به واسطه تجارب شکست تقلیل می یابد(یو و همکاران، 2008؛ به نقل از زربخش بحری و همکاران، 1392).
امید یکی از پایه های اصولی قدرت و توازن روانی است که مشخص کننده دستاوردهای زندگی است. امید، توانایی باور یک احساس بهتر از آینده است. امید با نیروی نافذ خود، سیستم فعالیت را تحریک می کند تا سیستم بتواند تجارب نو را کسب کرده و نیروهای تازه را در ارگانیزم ایجاد نماید و در نتیجه امید، انسان را به تلاش و کوشش وا داشته و او را به سطح بالایی از عملکردهای روانی و رفتاری نزدیک می کند و امید یکی از نشانه های سلامت روان است(پاشا و امینی، 1389).
بیلی27 و اشنایدر28 (2007) معتقدند که امید یک حالت انگیزش مثبت با در نظر گرفتن اهداف روشن برای زندگی است. در امید، از یک سو انگیزه ی خواستن به اراده برای حرکت به سوی اهداف و از طرف دیگر، بررسی راه های مناسب برای حصول اهداف نهفته است. بنابراین، کارکرد امید در زندگی به عنوان یک مکانیزم حمایتی است و باعث رشد و پیشرفت کیفیت زندگی انسان می شود.
در پژوهشی نشان داده شده است که بین امیدواری و هوش معنوی رابطه معنادار وجود دارد (رئیسی، 1391). علاوه بر آن با مرور بر تحقیقات گذشته مشخص شده است که به طور کلی بین هوش معنوی و تاب آوری و امیدواری ارتباط وجود دارد اما در زمینه ارتباط آنها در زنان نابارور تحقیقات اندکی انجام شده است. بنابراین با توجه به ضرورت مسئله پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال است که تاب آوری و امیدواری چه میزان هوش معنوی زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری پیش بینی می کند؟
اهمیت و ضرورت:
در اهمیت پژوهش حاضر باید گفت بین 20-12 درصد زوج ها نابارور می باشند. از این میان 40% از موارد ناباروری به طور مستقیم به زن، 40% به مرد و 20% به هر دوی آنها مربوط می شود. علاوه بر این حدود 12-10 درصد زنان، ناباروری ثانویه را تجربه می کنند که منظور ناباروری بعد از یک زایمان، به دلیل بیماری های زنان است. این امر موجب می شود تعداد زنانی که با مشکل ناباروری روبرو می شوند در مقایسه با مردان افزایش یابد همچنین با افزایش سن به درصد ناباروری زنان افزدوده می شود(ترنهام29، 1996). بنابراین پرداختن به عواملی که به نوعی تحت تاثیر ناباروری قرار می گیرد اهمیت اساسی دارد.
در سالهای اخیر رویکرد روانشناسی مثبت گرا مورد توجه روانشناسان قرار گرفته که به جای پرداختن به نابهنجاری ها و اختلال ها، بر توجه بیشتر به توانمندی ها و استعداد های انسان تاکید دارد. این رویکرد هدف نهایی خود را شناسایی موضوع ها و شیوه هایی می داند که بهزیستی و شادکامی انسان را به دنبال دارند. از این رو عواملی که موجب تطابق بیشتر آدمی با نیازها و تهدیدهای زندگی می شود بنیادی ترین موضوع مورد پژوهش در این رویکرد است. در این میان تاب آوری جایگاه ویژه ای در حوزه های روانشناسی تحولی، روانشناسی خانواده و بهداشت روانی یافته است، به طوری که هر روز بر شمار پژوهش های مرتبط با این موضوع افزوده می شود(کمپبل- سیلس30، کوهن31 و استین32، 2006).
مواردی که در ذیل به آن اشاره شده دلیل بر اهمیت وضرورت انجام این تحقیق بوده است:
-نیاز به پیش بینی هوش معنوی براساس تاب آوری و امیدواری در زنان نابارور؛
– درک روابط این سازه ها، می تواند نقش مهمی در طرح های آموزشی و مداخلات مرتبط با زنان نابارور داشته باشد.
-عدم وجود پژوهشی جامع در این حوزه؛
-ایجاد زمینه برای انجام پژوهش های بیشتر وهمه جانبه در این حوزه.
بر همین اساس، با توجه به نقش معنویت در بهداشت روان و ارتقای سلامت روانی، اهمیت معنویت و هوش معنوی در چند دهه گذشته به صورت روز افزون، توجه روان شناسان و پژوهشگران بهداشت روانی را به خود جلب کرده است (آتن33 و اسشنسک34، 2007). در این میان، با توجه به اهمیت سازه هایی مانند تاب آوری و امید واری و نقشی که می تواند در هوش معنوی داشته باشد و از آنجا تاکنون تحقیقات اندکی پیش بینی هوش معنوی براساس تاب آوری و امیدواری در زنان نابارور نشان داده است. لذا پیش بینی هوش معنوی براساس تاب آوری و امیدواری در زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری ضرورت پیدا کرد.
نتایج حاصل از این پژوهش، می تواند چشم اندازی روشن و عملی برای مشاوران و روان درمانگران فراهم نماید. به علاوه، نتایج پژوهش می تواند مبنای نظری و عملی مناسبی برای بهبود سلامت روان در موسسات مختلف آموزشی و درمانی از قبیل مراکز مشاوره در دانشگاهها، کلنیک ها و غیره قرار گیرد. لذا بررسی در زمینه پیش بینی هوش معنوی براساس تاب آوری و امیدواری در زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری ضرورت پیدا نمود.
پیشینه:
رضایی و همکاران (1394) در مطالعه ای به بررسی اثربخشی روان درمانی وجودی بر افزایش تاب آوری زنان نابارور پرداختند. روش این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون ـ پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه زنان نابارور شهر دهدشت در تابستان 1393 تشکیل دادند. افراد نمونه در وهله نخست به طور نمونه گیری در دسترس انتخاب و پس از تکمیل پرسشنامه تاب آوری و کسب حدنصاب لازم برای ورود به تحقیق با استفاده از نمونه گیری تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل (8 نفر برای هر گروه) گمارده شدند. گروه آزمایش طی 8 جلسه در معرض روان درمانی وجودی به صورت گروهی قرار گرفتند، اما گروه کنترل، مداخله ای دریافت نکردند. داده های گردآوری شده با استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش تفاوت معنی داری وجود داشت و روان درمانی وجودی به طور معناداری تاب آوری در زنان نابارور را افزایش داد (01/0> p).
حسینی و همکاران (1393) پژوهشی با هدف ارتباط بعد وجودی سلامت معنوی با کیفیت زندگی در زنان نابارور انجام دادند. در این مطالعه همبستگی مقطعی که در سال 1392 انجام شد، تعداد 190 نفر از زنان نابارور 20 تا 45 ساله که به مرکز باروری و ناباروری شهر اصفهان مراجعه کردند از طریق نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای بررسی بعد وجودی سلامت معنوی و کیفیت زندگی به ترتیب از پرسشنامه سلامت معنوی و پرسشنامه کیفیت زندگی خلاصه شده سازمان جهانی بهداشت استفاده شد. داده های به دست آمده با استفاده spss-18 و آزمونهای توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که میانگین نمره کلی کیفیت زندگی زنان نابارور 4/12 ± 9/87، بعد جسمی کیفیت زندگی 5/4 ± 2/27، بعد روانی 5/3 ± 9/20، بعد وجودی سلامت معنوی 9/8 ± 8/44 و سلامت معنوی کل 8/14 ± 7/97 بود. بین بعد وجودی سلامت معنوی با نمره کلی کیفیت زندگی و ابعاد جسمی و روحی کیفیت زندگی ارتباط مستقیم مشاهده شد (001/0 > p).
عباسی و همکاران (1393) پژوهشی با هدف نقش فراهیجان و تاب آوری در بهزیستی روان شناختی زنان نابارور شهرستان گناباد انجام دادند. نمونه این پژوهش شامل 120 زن نابارور میباشد که به شیوه نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه تابآوری، پرسشنامه بهزیستی روان شناختی و پرسشنامه فرا هیجان استفاده شد . دادههای جمع آوری شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند .نتایج نشان داد که بین تابآوری و فرا هیجان با بهزیستی روان شناختی زنان نابارور رابطه مثبت و معنادار01/0>p وجود دارد. همچنین مطابق با تحلیل رگرسیون چند متغیری فرا هیجان و تابآوری میتوانند به طور معناداری بهزیستی روانی زنان نابارور را پیشبینی کنند.
خدابخشی کولایی و همکاران (1392) پژوهشی با هدف ارتباط هوش معنوی با تاب آوری در برابر استرس و ترجیح روش زایمان در بین زنان باردار انجام دادند. این مطالعه توصیفی و همبستگی در سال 1391 بر روی 211 زن باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر تهران انجام شد. نمونه گیری به روش تصادفی خوشه ای بود. گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه های تاب آوری در برابر استرس کونور- دیویدسون، هوش معنوی کینگ و یک پرسشنامه جمعیت شناختی محقق ساخته انجام شد. داده ها از طریق محاسبه ضرایب همبستگی پیرسون، رگرسیون همزمان و کای دو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میزان p کمتر از 0.05 معنی دار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تاب آوری در برابر استرس زنان باردار با تمام مولفه های هوش معنوی ارتباط معنی داری داشت (P<0.001). ترجیح روش زایمان نیز با دو مولفه هوش معنوی، یعنی تفکر انتقادی وجودی و تولید معنای شخصی، ارتباط معناداری داشت (p<0.05). بین ویژگی های جمعیت شناختی با تاب آوری و ترجیح روش زایمان ارتباط معناداری وجود نداشت (p=0.05).
زربخش بحری و همکاران (1392) پژوهشی با هدف بررسی اثر بخشی آموزش مدیریت استرس و حل مساله بر کیفیت زندگی و امید به زندگی زنان انجام دادند. پژوهش از نوع آزمایشی و طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه ی آماری 400 نفر از زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری در شهر رشت بوده که به طور تصادفی 250 نفر از آنان انتخاب شده و کیفیت زندگی و با امید به زندگی آنان مورد سنجش قرار گرفت. سپس 45 نفر از آنها که کیفیت زندگی و امید به زندگی پایین تری داشتند به طور تصادفی ساده در سه گروه 15 نفری، شامل دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل جایگزین شدند. گروه های آزمایش هر کدام به مدت 10جلسه ی 90 دقیقه ای به ترتیب تحت آموزش مدیریت استرس و حل مساله قرار گرفتند. پس از اتمام برنامه آموزشی آزمودنی ها بار دیگر مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین نمرات امید به زندگی و کیفیت زندگی گروه های آزمایش با گروه کنترل تفاوت معناداری وجود داشت (P<0/05) در حالی که در بین نمرات دو گروه آزمایش تفاوت معناداری وجود نداشت (P<0/05).
حمید و همکاران (1391) پژوهشی با هدف بررسی رابطه سلامت روان و هوش معنوی با تاب آوری در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه انجام دادند. جامعه آماری این تحقیق را دانشجویان دختر و پسر دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه تشکیل می دادند که از این میان، تعداد 100 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش، از سه پرسش نامه تاب آوری کانر و دیویدسون و مقیاس 28 سوالی سلامت روان، GHQ-28 و پرسش نامه 29 سوالی هوش معنوی عبداله زاده استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین سلامت روان و تاب آوری، رابطه مثبت معنادارp£0.01) ) و بین هوش معنوی و تاب آوری نیز رابطه مثبت معناداریp£0.01) ) وجود دارد. نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که بین دانشجویان دختر و پسر از لحاظ تاب آوری تفاوت معناداری وجود ندارد. از سوی دیگر، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که متغیرهای پیش بین، متغیر ملاک را به طور معناداری تبیین می کنند. سلامت روان سهم بیشتری در پیش بینی و تبیین تاب آوری دارد.
پژوهش های خارجی
استوارت35 و یون36 (2011) در پژوهش خود در مورد تاب آوری به این نتیجه دست یافتند که فاکتورهای روانی مرتبط با تاب آوری خود کار آمدی، عزت نفس، تمرکز کنترل درونی، سرسختی، امیدواری، پذیرش بیماری، عزم و اراده می باشد؛ و راهبرهای مقابله ای مانند ارزیابی شناختی مثبت، معنویت و مقابله فعال نیز با تاب آوری همراه است. فاکتورهای تاب آوری به طور قابل توجهی در بیماری جسمانی از طریق مراقبت از خود، پایبندی به درمان، کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی، ادراک بیماری و احساس درد مشخص می شود.
داوی دوف37 و همکاران(2010) در پژوهشی به بررسی تاب آوری و سلامت روانی پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که: تاب آوری به عنوان یک مکانیزم دفاعی به افراد در مواجهه با سختی ها کمک می کند و همچنین بهبود تاب آوری یک هدف مهم برای درمان و پیشگیری از بیماری هاست و افزایش تاب آوری با سلامت روانی مثبت در ارتباط است.
رابرترسون38 (2008) به بررسی هوش معنوی در دانش آموزان و رابطه آن با تاب آوری پرداخت. نتایج پژوهش وی حاکی از آن بود که بین هوش معنوی و تاب آوری رابطه مثبت معنادار وجود دارد.
اسمیت39 (2005) در مطالعه ای نشان داد که هوش معنوی لازمه سازگاری بهتر با محیط است و افرادی که از هوش معنوی بالاتری برخوردارند تحمل آنها در مقابل فشارهای زندگی بیشتر بوده و توانایی بالاتری را در جهت سازگاری با محیط از خود بروز می دهند.
یانگ40 و ماب41 (2007) در پژوهشی با عنوان مطالعه هوش معنوی پرستاران به این نتیجه دست یافتند که بین زنان و مردان از نظر هوش معنوی تفاوت معناداری وجود ندارد.
اهداف:
هدف کلی
– پیش بینی هوش معنوی براساس تاب آوری و امیدواری در زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری.
اهداف جزیی
1. پیش بینی هوش معنوی براساس تاب آوری در زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری.
2. پیش بینی هوش معنوی براساس امیدواری در زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری.
فرضیه ها
فرضیه اصلی
– تاب آوری و امیدواری هوش معنوی در زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری پیش بینی می کند.
فرضیه فرعی
1. تاب آوری، هوش معنوی در زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری را پیش بینی می کند.
2. امیدواری، هوش معنوی در زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری پیش بینی می کند.
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
تاب آوری
تعریف مفهومی: گارمزی42 و ماستن43 (2006) تاب آوری را "یک فرایند توانایی، یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز علی رغم شرایط تهدید کننده" تعریف نموده اند که نقش مهمی در مقابله با تنیدگی ها و تهدیدهای زندگی و آثار نامطلوب آن دارد.
تعریف عملیاتی: در این پژوهش تاب آوری نمره ای است که فرد از پرسشنامه تاب آوری کانر 44و دیویدسون45 (CD-RISC) کسب می کند. این پرسشنامه جهت اندازه گیری قدرت مقابله با فشار و تهدید، تهیه شده است و دارای 25 ماده است.
هوش معنوی
تعریف مفهومی: بر حسب نظر امونز (2000) هوش معنوی به کارگیری اطلاعات معنوی در جهت انطباق با محیط و حل مسائل زندگی می باشد.
تعریف عملیاتی: در این پژوهش هوش معنوی نمره ای است که فرد از مقیاس هوش معنوی کینگ (SISRI)46 کسب می کند
امید واری
تعریف مفهومی : از نظر اسنایدر47 (2000) امید حالت انگیزشی مثبتی است که مبتنی بر حس پایوری و راه یابی است و محصول تعامل فرد با محیط است؛ به سخن دیگر، امید عبارت است از: ظرفیت تصور توانایی ایجاد مسیر هایی به سمت اهداف مطلوب و تصور داشتن انگیزه برای حرکت در این مسیرها. اسنایدر و همکاران (2006) در تعریف دیگری، امید را مجموعه ای ذهنی می دانند که مبتنی بر حس متقابل اراده و برنامه ریزی برای رسیدن به هدف است.
تعریف عملیاتی: در این پژوهش امیدواری نمره ای است که فرد از پرسشنامه امیدواری اشنایدر48 (SHS) کسب می کند.
روش:
پژوهش حاضر به لحاظ نحوه جمع آوری داده ها از نوع توصیفی می باشد که در چهارچوب یک طرح همبستگی پیش بین انجام می شود.
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری:
جامعه پژوهش حاضر کلیه زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری….. شهرستان … می باشد.
روش نمونه گیری به صورت در دسترس می باشد و تعداد نمونه 200 نفر در نظر گرفته شد.
ابزار:
پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون (CD-RISC): این پرسشنامه توسط کانر و دیویدسون با مرورمنابع پژوهشی 1979-1991 حوزه تاب آوری جهت اندازه گیری قدرت مقابله با فشار و تهدید، تهیه شده است. پرسشنامه دارای 25 ماده ی پنج گزینه ای است که گزینه های آن به ترتیب از 0 تا 4، نمره گذاری شده است. بدین صورت که به گزینه ی هرگز نمره 0، گزینه بندرت نمره 1، گزینه گاهی اوقات نمره 2، گزینه اغلب نمره 3 و گزینه همیشه نمره 4 تعلق می گیرد.؛ و جمع نمرات موارد 25 گانه نمره کل مقیاس را تشکیل می دهد. محمدی (1384) این مقیاس را برای استفاده در ایران انطباق داده است. محمدی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، اعتبار مقیاس را 89/0 روایی مقیاس را به روش همبستگی هر گویه با نمره کل مقوله ضریب ها بین 41/0 تا 64/0 به دست آورد.
پرسشنامه امیدواری اشنایدر49 (SHS): این پرسشنامه که توسط اشنایدر و همکاران (1991) برای سنجش امیدواری ساخته شد. این پرسشنامه دو زیر مقیاس را در بر می گیرد: تفکر عاملی و تفکر راهبردی. و دارای 12 عبارت است و به صورت خود سنجی اجرا می شود. از این عبارت، 4 عبارت برای سنجش تفکر عاملی، 4 عبارت برای سنجش تفکر راهبردی، 4 عبارت انحرافی است. تحقیقات زیادی از پایایی و اعتبار این پرسشنامه به عنوان مقیاس اندازه گیری امیدواری حمایت می کنند (برایانت و ونگروس، 2004). همسانی درونی کل آزمون 74/0 تا 84/0 است و پایایی آزمون-بازآزمون 80/0 و در دوره های بیشتر از 8 تا 10 هفته، از این میزان نیز بالاتر است (اشنایدر و لویز، 2007).همسانی درورنی زیر مقیاس عاملی 71/0 تا 76/0 و زیر مقیاس راهبردی 63% تا 80/0 است (روبلسکی و اشنایدر، 2005، نقل از کمری، سنقز آبادی و فتح آبادی، 1391).
مقیاس هوش معنوی کینگ (SISRI)50: این پرسشنامه توسط کینگ51 (2008) ساخته شده است و دارای 24 آیتم می باشد که هوش معنوی را براساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت (4-0) می سنجد و نمرات آن بین صفر تا 96 متغیر می باشد. این مقیاس دارای 4 خرده مقیاس تفکر انتقادی(CET)52، تولید معنای شخصی (PMP)53، آگاهی متعالی (TA )54 و توسعه حالت هشیاری (CSE)55 می باشد. پایایی آن در یک نمونه 619 نفری از دانشجویان دانشگاه تورنتو کانادا در سال 2008، به روش آلفای کرونباخ 95/0 و به طریق تصنیف 84/0 بدست آمد. در مورد اعتبار هریک از این زیر مقیاس ها، آلفای کرونباخ برای زیر مقیاس تفکر انتقادی وجودی، مقدار 88/0، برای زیر مقیاس تولید معنای شخصی 87/0، برای زیر مقیاس آگاهی متعالی 89/0 و برای زیر مقیاس توسعه حالت هوشیاری 94/0 با دست آمد (کینگ، 2008). همچنین در ایران، رقیبی و همکاران () ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه را 89/0 و ضریب اعتبار آن را در یک نمونه 70 نفری در فاصله زمانی دو هفته، 67/0 به دست آوردند(رجبی، 1388؛ به نقل از خدابخشی کولائی، 1392).
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:
جهت تجزیه و تحلیل داده های بدست آمده توسط ابزار های فوق، از شاخص های و روش های آمارتوصیفی برای بدست آوردن فراوانی، درصد، میانگین، انحراف استاندارد، و خطای استاندارد داده ها استفاده شده است؛ و سپس از آمار استنباطی برای بدست آوردن ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه به کمک نرم افزار spssبه کار گرفته شد.
منابع فارسی
پاشا، غلامرضا و امینی، سهیلا. (1389). تاثیر واقعیت درمانی بر امید به زندگی و اضطراب همسران شهدا. یافته های نو در روان شناسی، سال 5، شماره 3: 25-18.
حسینی قمی، طاهره و سلیمی بجستانی، حسین. (1390). رابطه بین جهت گیری مذهبی و تاب آوری در بین مادران دارای فرزندان مبتلا به بیماری. مجله روان شناسی و دین. سال چهارم، شماره سوم: 82-69.
حسینی، راضیه السادات؛ علیجان پور آقاملکی، معصومه؛ مهرابی، طیبه؛ زیرکی دانا، اکرم؛ دادخواه، عادله. (1393). ارتباط بعد وجودی سلامت معنوی با کیفیت زندگی در زنان نابارور. مجله سلامت و مراقبت، جلاد 16، شماره 3: 60-53.
حمید، نجمه؛ کیخسروانی، مولود؛ بابامیری، محمد؛ دهقانی، مصطفی. (1391). بررسی رابطه سلامت روان و هوش معنوی با تاب آوری در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه. جنتاشاپیر، دوره 3، شماره 2 (پیاپی 7): 338-331.
خدابخشی کولایی، آناهیتا؛ حیدری، صدیقه؛ خوش کنش، ابوالقاسم؛ حیدری، محمود. (1392). ارتباط هوش معنوی با تاب آوری در برابر استرس و ترجیح روش زایمان در بین زنان باردار. مجله زنان مامایی و نازایی ایران، دوره 16 ، شماره 58 : 15-8.
رضایی، زینب؛ جلیلی نیکو، سعید؛ نجاتی نژاد، نرگس؛ قاسمی جوبنه، رضا؛ نوریان، خیرالله. (1394).اثربخشی روان درمانی وجودی بر افزایش تاب آوری زنان نابارور. ارمغان دانش، جلد 20 شماره 5: 459-453.
رئیسی، مجید. (1391). تعیین رابطه ی بین هوش معنوی و امیدواری با کیفیت زندگی دانشجویان دختر و پسر رشته های علوم انسانی و علوم ریاضی دانشگاه پیام نور شهر اردل در سال تحصیلی1390-91. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی.
زربخش بحری، محمد رضا؛ شجاع حسنی، زهرا؛ ظهیری سروری، زیبا؛ امیر السادات هفشجانی، فریده؛ و خادمی، محمد جواد. (1392). بررسی اثر بخشی آموزش مدیریت استرس و حل مساله بر کیفیت زندگی و امید به زندگی زنان. مجله علمی پژوهان، دوره 11، شماره 4: 10-1.
عباسی، مسلم؛ درگاهی؛ محرابی، شهریار علیرضا؛ قاسمی جوبنه، رضا؛ و درگاهی، عبدالله. (1393).نقش فراهیجان و تاب آوری در بهزیستی روان شناختی زنان نابارور شهرستان گناباد. سلامت جامعه، جلد 8 شماره 1: 17-9.
کمری، سنقز بادی و فتح آبادی، جلیل. (1391). بررسی نقش جهت گیری مذهبی و امید به زندگی در میزان رضایت از زندگی. فصلنامه پژوهش های نوین روان شناختی. سال هفتم، شماره 28: ص 182-163.
محمدی، مسعود. (1384). بررسی عوامل موثر بر تاب آوری در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد. رساله دکتری، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران.
منابع لاتین
Anderson KM, Sharpe M, Rattery A, IrvineDS. (2003). Distress and concern in couples referredto a specialist infertility clinic. J PsychosomaticRes; 54(4): 353-5.
Aten, D. J,&Schenck, J.E, 2007, Reflection on Religion and Health Research: An interview with Dr. Harold G.Konenig, Journal of Religion and Heahth, v. 46, p .183-190.
Baily, T. C., & Snyder, C. R. (2007). Satisfaction with life and hope: a look at age and marital status. Psychological Record, 57, 2, 233-240.
Bonanno, G. A. (2004). Loss. Trauma, and human resilience. American psychologist, 59, 20-28.
Campbell-Sills, L., Cohan, S. L., & Stein, M. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44(4), 585-599.
Davydov, D. M., Stewart, R., Ritchie, K., & Chaudieu, I. (2010). Resilience and mental health. Clinical Psychology Review, 30(5),479-495.
Diamond R, Kezur D, Meyers M, Scharf CN, Weinshel M.(1999). Couple therapy for infertility. New York: Guilford Press; 35-45.
Emmons, R. A. (2000). Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern, The International Journal for the Psychology of Religion, 10(1):3-26.
Garmezy, N. M., & Masten, A. A. (2006). Particularresiliency to threatening environments. Journal of Experimental Social Psychology. 42: 323-36.
Herrmann D, Scherg H, Verres R, von Hagens C, Strowitzki T, Wischmann T.(2011). Resilience ininfertile couples acts as a protective factor against infertility-specific distress and impairedquality of life. Journal of assisted reproduction and genetics;28(11):1111-7.
Kagan L, Psaros C, Alert M, Styer A, Shifren J, Park E. (2011). Improving resilience among infertile women: a pilot study. Fertility and Sterility;96(3): 151.
King DB.(2008). Rethinking claims of spiritual intelligence: a definition, model, & measure. (Thesis). Ontario:Trent University.
luthar, S. S. , & cichiti, D. (2000). The construct of resilience. Implications for interventions and social policies. Development and psychology, 12, 857-885.
Lysne CJ, Wachholtz AB. (2011). Pain, spirituality, and meaning making, what can we learn from the literature? J Religions;2(1):1-16.
Masten, A. (2001). Ordinary magic: resilience processes in development. American psychologist, 56, 227-228.
McSherry W, Draper P, Kendrick D. (2002). The construct validity of a rating scale designed to assess spirituality and spiritual care. Int J Nurs Stud; 39(7): 723-34.
Merari D, Cherit A, Modan B. (2002). Emotionalreactions and attitudes prior to in vitro fertileization: An interpose study. PsycholRes; 17: 629-40.
Robertson , J. (2008). Spirituality among public school principals and its relationship to job satisfaction and resiliency. A dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Education In Educational Leadership, Union University.
Roudsari RL, Allan HT, Smith PA. (2007). Looking at infertility through the lens of religion and spirituality: a review of the literature. Human Fertility. 2007; 10(3): 141-149.
Schoon , I. (2006).risk and resilience adaptation in changing times. Journal of marriage and family.68:1383-1384.
Sexton MB, Byrd MR, von Kluge S. (2010). Measuring resilience in women experiencing infertility using the CD-RISC: Examining infertility-related stress, general distress, and coping styles. Journal of psychiatric research 2010;44(4):236-41.
Smith, M.(2005).Spiritual quotient questionnaire: (SQQ).,www.myskillsprofile.Com.
Snyder, C, R. Ritschel, L, A. Ravid, L, K. Berg, C, J. (2006). Balancing Psychological Assessments: Including Strengths and Hope in Client Reports. Journal of Clinical Psychology. 62 (1), pp: 33-46.
Snyder, C.R. (2000). Handbook of HOPE: Theory, Measures, and Applications. (Edited by C. R. Snyder) ACADEMIC PRESS. USA.
Spector AR. (2004).Ps ychological issues and interventionswith infertile patients. Women Therap; 27(3&4): 91-105.
Stewart, D. E., & Yuen, T. (2011). A Systematic Review of Resilience in the Physically Ill. Psychosomatics. 52(3), 199-209.
Sudha G, Reddy KSN, Reddy KN, ReddyBKC. (2011). Emotional distress in infertile couples: Across cultural study. Asia Pacific JSoc Sci; 3(1):90-101.
Trantham, P. (1996). The infertile couple. Am Fam Physic ; 54:100110.
Vaughan F. (2002).What is Spiritual Intelligence? Journal of Humanistic Psychology 2002; 42(2): 16-33.
Vayena E, Rowe PJ, Griffin PD. (2001).Currentpractices and controversies in assisted reproduction.Proc Med Ethic Soc Reprot; 8: 17-21.
Yang, K., Maob, X. Y. (2007). A Study of Nurses Spiritual Intelligence: A Cross-sectional Questionnaire Survey, International Journal of Nursing Studies,44(6):999-1010.
Yu Y, Peng L, Chen L, Long L, He W, Li M, et al. (2014).Resilience and social support promoteposttraumatic growth of women with infertility: The mediating role of positive coping. Psychiatry research;215(2):401-5.
Zegers-Hochschild F, Adamson GD, deMouzon J, Ishihara O, Mansour R, Nygren K, et al. (2009).The international committee for monitoringassisted reproductive technology (ICMART) and the World Health Organization(WHO) revised glossary on ART terminology. Hum Reprod 24: 2683-7.
1 Infertility
2 Sudha G
3 Diamond R
4 World Health Organization
5 Zegers-Hochschild F
6 Spector AR
7 Vayena E
8 Anderson KM
9 Merari D
10 Roudsari RL
11 Spiritual intelligence
12 Emmons, R. A
13 Vaughan F
14 McSherry W
15 Lysne CJ
16Wachholtz AB
17 resiliency
18 luthar, S. S
19cichiti, D
20 Masten, A
21 Bonanno, G. A
22 Schoon , I
23 Kagan L
24 Sexton MB
25 Herrmann D
26 Yu Y
27 Baily, T. C
28Snyder, C. R
29 Trantham, P
30 Campbell-Sills, L
31 Cohan, S. L
32 Stein, M
33 Aten, D. J
34Schenck, J.E
35 Stewart, D. E
36Yuen, T
37 Davydov, D. M
38 Robertson , J
39 Smith, M
40 Yang, K
41Maob, X. Y
42Garmezy, N. M
43Masten, A. A
44 Conner
45 Davidson
46 Spiritual Intelligence Self-Report Inventory
47Snyder, C.R
48Snyder Hope Scale
49Snyder Hope Scale
50 Spiritual Intelligence Self-Report Inventory
51 King DB
52 Critical existential thinking
53 Personal meaning production
54 Transcendental Awareness
55 Conscious state expansion
—————
————————————————————
—————
————————————————————